1

Służby społeczne       w 
pomocy społecznej

Wykład dla studentów polityki 
społecznej
Barbara Szatur-Jaworska©

 

 

2

Literatura i źródła



K.Wódz, Służby społeczne w Polsce. Geneza, kierunki 

rozwoju, metody pracy, UŚ, Katowice 1982.



Ustawa o pomocy społecznej.



Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego. 



Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej i 

zatrudnieniu osób niepełnosprawnych.



Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.



Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu 

alkoholizmowi.



Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii.



Ustawa o działalności pożytku publicznego i o 

wolontariacie.



Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy.



Kodeks Cywilny.



Kodeks Postępowania Administracyjnego.

 

 

3

1923     1928                       1959                                 1990

1966                        1990

Opiekunowie 
społeczni

Pracownicy 
socjalni

Pozostałe 
zawody w 
pomocy 
społeczne
j

Opracowanie: B.Szatur-Jaworska

 

 

4

Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej / 

Departament Pomocy Społecznej

Urząd Wojewódzki

Wydział Zdrowia i Opieki Społecznej

Dział Pomocy Społecznej

Wojewódzki Szpital Zespolony

Wojewódzki Ośrodek Opiekuna Społecznego

Domy pomocy społecznej: dla przewlekle chorych, 

Upośledzonych umysłowo itd

..

Zespół Opieki Zdrowotnej

Dział Służb Społecznych:

Ośrodek Opiekuna Społecznego

Sekcja świadczeń

Sekcja rehabilitacji

Sekcja opiekuńczo-wychowawcza

Przychodnie rejonowe

Gminne Ośrodki Zdrowia

Pracownik socjalny

 +

Pielęgniarka środowiskowa+

Lekarz rejonowy

Domy rencistów

Domy dziennego pobytu

Urząd Gminny, 

Miejski, 

Dzielnicowy

Stanowisko ds.

Pomocy społecznej

Terenowy Opiekun Społeczny

System pomocy społecznej w Polsce – lata 
70/80.

Źródło: K.Wódz

PKPS

PCK

 

 

5

1969 – Ośrodek Opiekuna Społecznego

(2 pracowników socjalnych +psycholog+

prawnik +pedagog +socjolog)

1975 – Ośrodek Opiekuna Społecznego jako 

część Działu Służb Społecznych w ZOZ

Ośrodek Pomocy Społecznej – 1990 r.

Opracowanie: B.Szatur-Jaworska

 

 

6

Jednostki organizacyjne 
pomocy społecznej



Regionalne ośrodki polityki społecznej



Powiatowe centra pomocy rodzinie



Ośrodki pomocy społecznej



Domy pomocy społecznej (DPS)



Placówki specjalistycznego poradnictwa (w tym rodzinnego) (PSP)



Placówki opiekuńczo-wychowawcze (POW)



Wsparcia dziennego



Interwencyjne



Rodzinne



Socjalizacyjne 



Ośrodki adopcyjno-opiekuńcze (OA-O)



Ośrodki wsparcia (OW)



Środowiskowe domy samopomocy



Dzienne domy pomocy



Noclegownie



Ośrodki opiekuńcze



Ośrodki interwencji kryzysowej (OIK)

Źródło: MPiPS

 

 

7

MPiPS - Departament pomocy i integracji społecznej

Wojewoda

Wydziały polityki społecznej

Marszałek województwa

ROPS

III sektor

II sektor

I sektor

PCPR

OPS

DPS

Domy opieki

DPS

DPS

DPS

DPS

OA-O

POW

OW

OIK

PSP

OW

OIK

Opracowanie: B.Szatur-Jaworska

 

 

8

Szczegółowa charakterystyka wybranych 
instytucji i form działania pomocy 
społecznej



Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie



Ośrodek Pomocy Społecznej



Domy Pomocy Społecznej



Rodzinny Dom Pomocy



Środowiskowy Dom Samopomocy

 

 

9

                Kadry pomocy społecznej



Pracownik socjalny



Asystent osoby niepełnosprawnej



Opiekunka środowiskowa



Opiekun w domu pomocy społecznej

 

 

10

Zatrudnienie w pomocy społecznej  2009 rok 
(sektor I)

Służby wojewody: 419

Placówki opiekuńczo-
wychowawcze: 13 814

ROPS: 508

Ośrodki adopcyjno-
opiekuńcze: 470

PCPR: 5 120

Ośrodki interwencji 

kryzysowej: 823

OPS: 46 772

Ośrodki wsparcia: 8 
567

DPS: 50 199

Placówki 
specjalistycznego 
poradnictwa: 184

Ogółem: 126 876

Źródło: MPiPS; opracowanie B.Szatur-Jaworska