SYSTEMATYKA
GRZYBÓW
MYKOLOGIA
SYSTEMATYCZNA
SYSTEMATYKA
GRZYBÓW
MYKOLOGIA
SYSTEMATYCZNA
Rząd
Saprolegniales
Wodne
(słodkowodne) lub glebowe, nazywane
pleśniami wodnymi (ang. watermolds)
saprotrofy
lub
pasożyty
Cenocytyczne
strzępki
, silnie rozgałęzione,
nabrzmiewające w miarę wzrostu
Dymorfizm
zoospor
Rząd
Saprolegniales
Większość
homotalliczna
, jednopienna
Oogonia –
wiele oosfer
Hormony płciowe
odkryte w latach 1940-tych
Hormony wydzielane przez organy (okazy) męskie i
żeńskie
anteridiol
(hormon A; hormon sterolowy) – powoduje
powstawanie organów męskich i ich przyciąganie
oogonial
(hormon B) – powoduje powstawanie oogoniów
Część gatunków to pasożyty ryb (np.
Saprolegnia parasitica), płazów, wodnych
bezkręgowców, okrzemek
Saprolegnia
– cykl
życiowy
zoospora
pierwotna
zoospora
wtórna
cysta
kiełkowanie
cysty
Achlya sp.
Aphanomyces
– pasożyty roślin (np. buraków,
rzodkiewek, groszku,
roślin akwariowych);
pasożyty
skorupiaków i ryb
A. cochlioides
A. astaci
Saprotrtofy i pasożyty (nekrotroficzne i obligatoryjne)
Wodne i lądowe
Strzępkowe, eukarpiczne, i holokarpiczne
Oogonium z
jedną oosferą
Rząd
Pythiales
Lagenidium
rabenhorstii – pasożyt Spirogyra
Lagenidium callinectes – pasożyt postaci
larwalnych skorupiaków (np. krewetek)
Lagenidium giganteum – pasożyt larw komarów i
moskitów
wykorzystywany w
biokontroli
(np. preparat LAGINEX
®
)
Lagenidiozy – choroby ssaków (Lagenidium spp.)
infekcja tkanek skórnych i podskórnych,
węzłów chłonnych, naczyń krwionośnych
Pythium caudatum – endopasożyt nicieni
Pythium insidiosum – fakultatywny pasożyt
ssaków; choroba: pytioza
P. debaryanum, P. ultimum, P.
aphanidermatum i in. – pasożyty roślin;
choroby: obumieranie siewek, gnicie korzeni
Biotroficzne
pasożyty roślin
, najczęściej wyspecjalizowane
Część gatunków bez zdolności do produkcjii zoospor (!)
Rząd
Peronosporales
Oogonium z
jedną oosferą
Zoosporangia najczęściej odpadają
(przypominają zarodniki)
Zoospory tylko
drugiego typu
(wtórne)
Różny rozwój zarodni w zależności od
warunków środowiska
Ściśle zdeterminowany kierunek kiełkowania
zoospory
Phytophthora cambivora – zgnilizna korzeni i
zgorzel pni drzew, m.in. drzew uprawnych
Phytophthora ramorum – pasożyt drzew (np.
dębów); m.in. sprawca nagłego obumierania
dębów („sudden oak death”) w Ameryce
Północnej, gł. Kalifornii
Phytophtora infestans – powoduje choroby
roślin
z rodziny Solanaceae (np. ziemniak, pomidor),
atakuje tkanki liści, pędów oraz bulw
Pochodzi z Ameryki, do Europy dotarł znacznie
później niż rośliny żywicielskie (ok. 1845), w
latach 1845-1847 spowodował epidemię zarazy
ziemniaka w Europie
Spowodowało to klęskę demograficzną w
Irlandii
(ok. 800 tys. osób zmarło, ponad 1.5 mln
wyemigrowało)
Populacja Irlandii spadła z ponad 8 mln osób
do ok. 6.5 mln
1845–1847
tzw. Wielki Głód
(ang. Great Famine)
Phytophthora infestans – organizm
heterotalliczny
W XIX w. jedynie szczep A1 zawleczony do
Europy (rozwój z rozmnażaniem
bezpłciowym)
Szczep A2 w Europie od lat 1980-tych
Rekombinacja genetyczna spowodowała i
powoduje powstawanie szeregu szczepów
odpornych na fungicydy – poważny problem
w rolnictwie (!)
Phytophthora infestans – cykl życiowy
Plasmopara viticola – powoduje chorobę
winorośli
(mączniak rzekomy winorośli)
Pochodzi z Ameryki, w latach 70 XIX w. sprowadzony
do Europy
(wraz z winoroślą odporną na szkodniki korzeniowe);
niemal całkowite wyniszczenie winnic we Francji;
wynalezienie tzw. cieczy bordoskiej (mieszanina wapna
i siarczanu miedzi) – pierwsze udokumentowane
zastosowanie fungicydu (!) - A. Millardet
Albugo candida – choroba: biała rdza
Sporangia w łańcuszkach
Rząd
Albuginales
Gromada
Labyrinthulomycota
Organizmy morskie i lądowe
Saprobionty i pasożyty (glonów i roślin
naczyniowych)
W cyklu życiowym występują
heterokontyczne wiciowce
Wyróżniane 7 (8?) rodzajów,
ok. 40 gatunków
Botrosom
= sagenogen, organella na
powierzchni komórki,
produkuje tzw. sieć
ektoplazmatyczną,
i przez którą istnieje kontinuum
pomiędzy
siecią a błoną
komórkową
Labyrinthula sp. – obumieranie traw
Labirynthula zosterae – pasożyt morskich
roślin naczyniowych z rodzaju Zostera
(rodzina Zosteraceae)
Infekcja wyraźnie ma m.in. związek z okresowym
podwyższonym zasoleniem, oraz prawdopodobnie
wzrostem temperatury
Thraustohytrium sp.
Schizochytrium aggregatum – używany do produkcji
kwasów omega-3 tłuszczowych
Schizochytrium mangrovei
R
h
o
d
o
p
h
yt
a
M
ic
ro
m
on
ad
op
h
yc
ea
e
ro
śli
ny
lą
do
w
e
Cha
rop
hyc
eae
Chlo
roph
ycea
e
Treb
ouxio
phyc
eae
Ulvophyceae
Glaucop
hyta
C
hlo
ra
ra
ch
nio
ph
yta
F
o
ra
m
jn
ife
ra
ce
rc
o
m
o
n
a
d
y
h
el
io
zo
a
Pla
sm
od
iop
ho
ro
m
yc
ota
ra
d
io
la
rie
ra
dio
la
rie
Per
kin
sus
pi
er
wo
tn
ia
ki
z
pi
ko
pl
an
kt
on
u
m
or
sk
ieg
o
D
in
op
hy
ta
A
p
ic
o
m
p
le
xa
C
ili
a
ta
K
in
eto
pla
zm
id
a
Stachy
amoeb
a
Eu
gle
no
ph
yta
Acra
siom
ycota
Ja
k
o
b
id
a
D
ip
lo
ne
m
id
a
Vah
lkam
pia
O
xy
m
on
ad
a
C
ar
p
ed
io
m
on
as
D
ip
lo
m
o
n
a
d
a
P
a
ra
b
as
a
lid
a
Trim
asti
x
Mesomycetozoa
Choanofag
ellata
Porif
era
Fu
ng
i
N
u
cl
ea
ri
id
a
An
im
ali
a
M
icr
os
po
rid
ia
Tu
bu
lin
ea
Flabe
llinea
Eumyce
tozoa
Archam
oebae
Bacilla
riophy
ceae
Phaeo
phyce
ae
Oom
ycota
Chrys
ophyc
eae
Laby
rinth
ulom
ycota
Opali
nida
Bi
co
so
ec
ida
Cry
ptop
hyta
Hap
top
hyta
ARCHAEPLASTIDA
RHIZARIA
ALVEOLATA
STRAMINIPILA
(CHROMISTA)
DISCICRISTATA
(DISCOBA)
EXCAVATA
(METAMONADA)
OPISTHOKONTA
AMOEBOZOA
SAR
EXCAVATA
Laminarne
kristy mitochondrialne
Wewnętrzna
mitoza (błona jądrowa nie zanika)
Opisthokonta
Fungi
(grzyby właściwe)
Synteza lizyny poprzez szlak
kwasu α-
aminoadypinowego
(AAA)
Chityna, chitozan
oraz
glukany
w ścianie
komórkowej
Substancje zapasowe:
glikogen, tłuszcze (i inne
specyficzne)
Główne sterole błonowe
: ergosterol,
cholesterol, 24-methyl cholesterol, 24-ethyl
cholesterol (i pochodne), brassikasterol
Formy
komórkowe
oraz
strzępkowe
W niektórych grupach
dymorfizm
komórkowo-
strzępkowy
Znanych ok. 130 000 gatunków
Szacowana liczba gatunków: 1,5 mln do 5
mln
Chytridiomycota
– grzyby skoczkowe
Neocallimastigomycota
Blastocladiomycota
Zygomycota
– grzyby sprzężniowe -
polifiletyczna
Glomeromycota
– grzyby
arbuskularne
Ascomycota
– grzyby workowe
(workowce)
Basidiomycota
– grzyby
podstawkowe
(podstawczaki)
Przodkowie grzybów – długo uważano, że były to
najprawdopodobniej uwicione pierwotniaki zbliżone
do współczesnego typu
Choanofagellata
Rozella allomycis
Nature 474: 200-203, 2011
Grzyby wykształcające pływki
Spizellomycetales
Chytridiales
Monoblepharidales
Neocallimastigales
Blastocladiales
Zygomycota
Ascomycota
Basidiomycota
Glomeromycota
Grzyby wykształcające pływki
Spizellomycetales
Chytridiales
Monoblepharidales
Neocallimastigales
Blastocladiales
Zygomycota
Ascomycota
Basidiomycota
Glomeromycota
Stara
(ewolucyjnie) grupa
Wodne (wody słone i słodkie) oraz lądowe
pasożyty i saprobionty
Substraty/żywiciele: glony eukariotyczne, sinice,
grzyby,
owady i inne
stawonogi,
subst. organiczna (w tym
chityna, keratyna,
celuloza),
rośliny, ziarna pyłku
Gromada
Chytridiomycota
Klasa
Chytridiomycetes
Klasa
Monoblepharidomycetes
Rozmnażanie bezpłciowe –
zoospory
Zoospory wytwarzane w zoosporangiach,
często aktywnie wyrzucane
Pływki
– z
jedną biczykowatą
wicią,
z tyłu
komórki
Specyficzna budowa zoospor (różne typy
budowy – cecha taksonomiczna)
Kompleks
mikrociałka – krople tłuszczowe
(Microbody-Lipid Globule Complex )
–
zgrupowanie kropli tłuszczowych, mikrociałek,
mitochondriów i cystern obserwowane na poziomie
ultrastrukturalnym (TEM)
Rozmnażanie płciowe: izo-, anizogamia,
oogamia, somatogamia
Zygota
przekształca się w strukturę
przetrwalnikową
(hypnozygota)
Ściana komórkowa zbudowana z
chityny
(w przypadku jednego gatunku stwierdzono
celulozę)
Ok. 700 gatunków
Komórka/plecha
cenocytyczna
(komórczakowa)
często występują
ryzoidy
lub
ryzomycelium
(bardzo cienkie strzępki, przypominające ryzoidy),
rzadziej strzępki
Grzyby
holokarpiczne
i
eukarpiczne
Głównie
słodkowodne
, rzadziej
glebowe
lub
słonowodne
Wiele gatunków to pasożyty glonów, grzybów
i roślin
Bardzo różnorodne formy
Rząd
Chytridiales
Chytriomyces hyalinus – cykl życiowy
Synchytrium anemoni
Synchytrium endobioticum – choroba: rak
ziemniaka
Synchytrium endobioticum – cykl życiowy
zarodnia zimowa
zoospory
encystacja, infekcja
prosorus
sorus
zoospory
encystacja,
infekcja
Sorus – grupa wielojądrowych komórek pasożyta
Synchytrium endobioticum – cykl życiowy
zarodnia zimowa
(hypnozygota)
zoospory
encystacja, infekcja
prosorus
sorus
gamety
encystacja,
infekcja
MEJOZA
SYNGAMIA
Wyodrębnione z rzędu Chytridiales na
podstawie różnic w budowie ultrastrukturalnej
zoospor
Grzyby
glebowe
, nie wodne (!)
Saproby
i
pasożyty
Brak dokładnych danych o rozmnażaniu
płciowym (izogamia?)
Rząd
Spizellomycetales
rybosomy
w centrum
komórki
częściowo oddzielone
przez błonę
zazw.
jedna kropla
tłuszczu
mikrotubule
wyrastające
z kinetosomu
rumposom
jądro
nie zwiazane
z
kinetosomem
dodatkowa cetriola
(związana
z kinetosomem)
rybosomy rozłożone
w całej cytoplaźmie
wiele kropli
lipidowych
mikrotubule
nie wyrastają
z kinetosomu
brak
rumposomu,
jądro
związane
z kinetosomem
brak dodatkowej centrioli
Spizellomycetales
Chytridiales
Spizellomyces punctatus –
obiekt analiz mitochondrialnego RNA
Rząd
Rhizophydiales
Wodne i glebowe
Głównie pasożyty (np. glonów, bezkręgowców,
ziaren pyłku)
Rhizophydium
sphaerotheca
Rhizophydium utriculare
Batrachochytrium dendrobatidis
– groźny patogen żab i innych płazów (ponad
90 rożnych żywicieli)
Infekcja regionów skeratynizowanych, objawy:
hyperkeratynoza
(zgrubienie warstwy
keratynowej) chorobie sprzyja niska
temperatura
Patogen pochodzi z Afryki, w Europie od lat 30-
tych XX w.
(opisany w 1991 r.)
obecny również w USA, Australli, Azji, Ameryce
Południowej
Przede wszystkim wodne,
saprobiontyczne
Rozmnażanie płciowe na drodze
oogamii
– tylko
w tej grupie
(męskie gamety tzw. anterozoidy)
Rząd
Monoblepharidales
Monoblepharis sp.