1

Służby społeczne jako podmioty 

polityki społecznej.

Instrumenty służb społecznych.

Barbara Szatur-
Jaworska©

 

 

2

Literatura



B.Rysz-Kowalczyk (red.), Leksykon 
polityki społecznej, Warszawa 2001.

 

 

3

Klasyfikacje służb społecznych (1)

Ze względu na stopień 

sformalizowania: 



zinstytucjonalizowane



 

niezinstytucjonalizowane

Ze względu na źródła 

finansowania:



publiczne



niepubliczne  

©B.Szatur-Jaworska

 

 

4

Klasyfikacje służb społecznych (2)

Ze względu na 

ekonomiczną 
motywację działania 
i zasady dostępności 
usług:



komercyjne 



niekomercyjne

Ze względu na miejsce 

działania i docierania 
do osób 
potrzebujących 
wsparcia:



środowiskowe 



placówki zamknięte 
stałego pobytu



działające w 
zakładach pracy

©B.Szatur-Jaworska

 

 

5

Służby społeczne – trzy 

sektory

I.

Publiczny

II.

Rynkowy

III.

Pozarządowy 

 

 

6

Funkcjonalne typy podmiotów

 polityki społecznej



programujące 



normotwórcze 



sądownicze 



kontrolne 



doradczo – negocjacyjne



wykonawcze – administrujące 



wykonawcze – świadczące usługi 

©B.Szatur-Jaworska

 

 

7

Kontekst funkcjonowania służb społecznych

Jednostka

Rodzina

Rynek

Państwo (podmioty publiczne)

Społeczeństwo obywatelskie

Związki wyznaniowe

 

 

8

Typy powiązań w sieci służb 

społecznych

1.

zależność hierarchiczna 

2.

podleganie wspólnemu organowi 
nadzorującemu 

3.

więzi funkcjonalne (zadaniowe)

4.

więzi operacyjne (wspólna realizacja 
zadań)

5.

dystrybucja (redystrybucja) zasobów

6.

wspólni użytkownicy

©B.Szatur-Jaworska

 

 

9

Dziedziny aktywności służb 

społecznych

1.

Praca socjalna

2.

Udostępnianie świadczeń i usług

3.

Psychoterapia

4.

Wychowanie

5.

Planowanie

6.

Rzecznictwo

7.

Wzmacnianie kompetencji pracowników

8.

Pozyskiwanie partnerów i środków

9.

Diagnozowanie

©B.Szatur-Jaworska

 

 

1
0

Instrumenty służb społecznych



Prawne



Ekonomiczne



Infrastrukturalne



Informacyjne



Kadrowe

 

 

1
1

Instrumenty prawne



Ustawy „branżowe” i akty wykonawcze 
do nich



Ustawy „problemowe” i akty 
wykonawcze do nich



Ustawy „konstytutywno-regulacyjne” i 
akty wykonawcze do nich

©B.Szatur-Jaworska

 

 

1
2

Instrumenty ekonomiczne



Pieniężne świadczenia społeczne



Świadczenia finansowe ze środków 
niepublicznych



Ulgi



Świadczenia w naturze (rzeczowe)

©B.Szatur-Jaworska

 

 

1
3

Infrastruktura społeczna



Instrumenty kształtowania przestrzeni



Urządzenia społeczne i instytucje 
świadczące usługi w zakresie polityki 
społecznej: budynki, wyposażenie, 
lokalizacja w przestrzeni

©B.Szatur-Jaworska

 

 

1
4

Instrumenty informacyjne

1.

Wiedza przekazywana za pośrednictwem systemu szkolnego i 

pozaszkolnych instytucji szkolących – kształcenie „helperów”

2.

Informacje przekazywane poprzez „media środowiskowe” – np. 

„Praca Socjalna”, „Pracownik Socjalny”, „Rynek Pracy”, 

„Remedium”, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 

„Integracja”….

3.

Materiały informacyjne dla klientów i partnerów służb 

społecznych

4.

Wiedza przekazywana za pośrednictwem środków masowego 

komunikowana – bez wskazania konkretnego adresata

5.

Wiedza przekazywana za pośrednictwem środków masowego 

komunikowana – „adresowane” kampanie społeczne 

wykorzystujące różne formy przekazu

6.

Indywidualne poradnictwo

7.

Akcje społeczne (manifestacje, imprezy plenerowe….)

©B.Szatur-Jaworska

 

 

1
5

Instrumenty kadrowe



Specjaliści przygotowywani dla służb 
społecznych



Konsultanci



Wolontariusze: specjaliści i 
nieprofesjonaliści



Pozostali pracownicy

©B.Szatur-Jaworska