DOMINUJĄCA
POZYCJA
KORPORACJI
TRANSNARODOWYC
H
W GOSPODARCE
ŚWIATOWEJ
dr Mieczysław SZOSTAK – Instytut MSG (SGH -
Warszawa)
.
DOMINUJĄCA
POZYCJA
KORPORACJI
TRANSNARODOWYC
H
W GOSPODARCE
ŚWIATOWEJ
dr Mieczysław SZOSTAK – Instytut MSG (SGH -
Warszawa)
.
2
PODSTAWOWE ZAGADNIENIA
(A)
1.
Powstanie KTN i ich ekspansja
inwestycyjna
w okresie do II wojny światowej.
2.
Dynamiczny wzrost liczby KTN i ich
zagranicznych filii w okresie powojennym.
3.
Przejawy wiodącej roli KTN w życiu
gospodarczym współczesnego świata.
4.
Analiza największych światowych KTN
według wielkości ich przychodów.
5.
Klasyfikacje czołowych globalnych KTN
według ich pozycji rynkowej.
6.
Światowa czołówka KTN o największym
stopniu umiędzynarodowienia
działalności.
3
PODSTAWOWE ZAGADNIENIA
(B)
7.
Ewolucja zmian wielkości globalnych
strumieni i zasobów BIZ.
8. Struktura geograficzna globalnego
napływu BIZ.
9.
Rosnąca rola korporacji z KSR i KTT
w odpływie BIZ w skali globalnej.
10. Zmiany w strukturze sektorowej
i gałęziowej globalnego napływu BIZ
w latach 1990-2005.
11. Perspektywy
ewolucji
globalnych
przepływów
BIZ w okresie do 2011 r.
12. Konkluzje.
4
1. Powstanie KTN i ich ekspansja
inwestycyjna w okresie do II wojny
światowej (A)
• Najstarsze przykłady międzynarodowej ekspansji
gospodarczej wykraczającej poza transakcje handlowe:
-- działalność w okresie średniowiecza Ligi
Hanzeatyckiej,
-- sukcesy międzynarodowe konsorcjum angielskich firm
włókienniczych Merchant Adventurers,
-- rola potężnych banków rodzinnych Medyceuszy
(z Florencji) i Fuggerów (z Augsburga).
• Wielkie odkrycia geograficzne zapoczątkowały proces
kolonizacji obu Ameryk i Karaibów, Afryki, Azji, Australii
i regionu Pacyfiku (Oceanii) przez Hiszpanię, Portugalię,
Wielką Brytanię, Niderlandy, Francję, Rosję, Belgię,
Włochy
i Niemcy. Stanowiło to ważną przesłankę sprzyjającą
rozwojowi międzynarodowej działalności inwestycyjnej.
5
1. Powstanie KTN i ich ekspansja
inwestycyjna w okresie do II wojny
światowej (B)
•
Głębokie przemiany techniczno-ekonomiczne,
wywołane pierwszą rewolucją przemysłową, także
pociągnęły za sobą przyśpieszenie zagranicznej
ekspansji ekonomicznej europejskich metropolii
kolonialnych. Aktywnymi uczestnikami tej ekspansji
były najpierw wielkie kompanie handlowe, zwłaszcza
wywodzące się z Wielkiej Brytanii - East India
Company i South Africa Company (szerzej pisze o nich
Zorska).
•
Natomiast w II połowie XIX w. i na początku XX w.
nastąpił dynamiczny rozwój korporacji przemysłowych:
niemieckich (Krupp, Siemens, Bosch), brytyjskich
(Procter&Gamble, Dunlop), amerykańskich (Heinz,
Standard Oil, IT&T, Coca-Cola, General Electric, U.S.
Steel, Ford, Kodak, General Motors, IBM),
niderlandzkich (Philips), szwajcarskich (Nestle),
francuskich (Renault, L’Oreal), włoskich (Fiat)
i szwedzkich (Ericsson).
6
1. Powstanie KTN i ich
ekspansja... (C)
• Jak szacuje Dunning, według stanu na 1914 r. globalny
zasób odpływu BIZ, tj. skumulowana ich kwota wynosiła
ok. 14,6 mld USD, pochodząc niemal w całości z kilku
KWR.
• Największymi eksporterami kapitału w formie BIZ były
wtedy: Wielka Brytania (44,6%), USA (18,6%), Francja
(12%), Niemcy (10,3%) i Niderlandy (9,6%). Na
wymienioną piątkę KWR przypadało ponad 95% ogółu
odpływu zasobu BIZ.
• O dominującej roli brytyjskich KTN przesądziły
następujące czynniki:
-- przodująca pozycja tego kraju w trakcie I rewolucji przemysłowej,
-- potęga imperium kolonialnego Wielkiej Brytanii,
-- konieczność zapewnienia zagranicznych dostaw surowców,
półproduktów,
paliw i artykułów spożywczych dla brytyjskiego przemysłu,
-- potrzeba znalezienia wystarczających rynków zbytu dla brytyjskich
towarów przemysłowych,
-- wysoki poziom rozwoju sektora finansowego i floty handlowej.
7
1. Powstanie KTN i ich
ekspansja... (D)
• Wśród brytyjskich KTN szczególnie dużą aktywnością
odznaczały się tzw. wolne spółki (free-standing
companies) – zarejestrowane w tym kraju, lecz
nastawione na działalność międzynarodową, jak
również tzw. spółki migrujące (migrating multinational
companies), które przenosiły się z zagranicy do
Wielkiej Brytanii i stamtąd później realizowały BIZ.
• Część brytyjskich przemysłowych KTN rozwijała się
wówczas w drodze pionowej integracji wstecznej
(backward vertical integration), inwestując w
produkcję surowców i paliw.
• Natomiast inne dokonywały pionowej integracji wprzód
(forward vertical integration), tworząc własną sieć
zagranicznych filii handlowych.
8
1. Powstanie KTN i ich ekspansja...
(E)
• Korporacje niemieckie i francuskie wolniej i
nieco później niż brytyjskie zaczęły
umiędzynarodawiać swoją działalność, bo
miały większe możliwości rozwojowe w skali
własnego kraju.
• Natomiast w przypadku spółek
holenderskich, szwajcarskich, szwedzkich i
belgijskich niedostateczne rozmiary rynku
wewnętrznego
- podobnie jak brak zasobów naturalnych -
zmuszały je do szybkiej ekspansji
zewnętrznej poprzez dokonywanie BIZ.
9
1. Powstanie KTN i ich ekspansja...
(F)
•
Chociaż
spółki amerykańskie
odznaczały się często
znacznie większymi obrotami niż firmy europejskie, to
w XIX w. koncentrowały swoją działalność na
ogromnym i dynamicznie rosnącym rynku krajowym.
Nie miały też problemów z zaopatrzeniem w krajowe
surowce dzięki bogatym zasobom naturalnym USA,
których eksploatacja wymagała jednak dużych
inwestycji na rozbudowę górnictwa i infrastruktury
(zwłaszcza linii kolejowych). Potężne firmy z wybrzeża
Atlantyku inwestowały wówczas w zagospodarowanie
„Dzikiego Zachodu”.
•
W tej sytuacji nie należy dziwić się, że dopiero na
przełomie XIX i XX wieków coraz więcej amerykańskich
zaczęło przekształcać się w KTN. Świadczyło o tym w
szczególności
4,5-krotne zwiększenie w latach 1897-1914 wartości
ich skumulowanych BIZ: z 635 mln do 2652 mln USD.
10
1. Powstanie KTN i ich ekspansja...
(G)
• W strukturze sektorowej światowych BIZ
dominowały w 1914 r. lokaty w górnictwie i
rolnictwie (55% całego zasobu odpływu) oraz w
transporcie kolejowym (20%), podczas gdy na
przemysł przetwórczy przypadało 15%, a na
handel – 10% ogółu skumulowanej wielkości
odpływu BIZ.
• W okresie międzywojennym
największą
dynamiką ekspansji międzynarodowej mogły
pochwalić się korporacje amerykańskie.
Dokonane przez nie skumulowane BIZ w latach
1914-1938 wzrosły prawie 3-krotnie: z 2,6 mld
do 7,3 mld USD, a ich udział w światowym
zasobie odpływu BIZ podniósł się z 18,6% do
27,7%.
11
1. Powstanie KTN i ich
ekspansja... (H)
• Ciągle jednak brytyjskie KTN znajdowały się
na pierwszej pozycji w skali globalnej,
dostarczając
- według stanu na 1938 r. – 10,5 mld USD, tj.
prawie 40% ogółu skumulowanej wartości
odpływu BIZ.
• Z kolei
korporacje holenderskie awansowały na
trzecie miejsce
pod tym względem (3,5 mld USD,
tj. 13,3% globalnych BIZ).
• Rola francuskich KTN uległa tylko
nieznacznemu osłabieniu
w stosunku do 1914 r.
Ich skumulowane BIZ przed wybuchem II wojny
światowej osiągnęły 2,5 mld USD, tj. 9,5% globalnej
wartości.
12
1. Powstanie KTN i ich
ekspansja... (I)
•
Natomiast zasób odpływu BIZ dokonanych
przez niemieckie firmy spadł
w analizowanym
okresie ponad
4 razy (do 350 mln USD; 1,3% ogółu).
•
Ustępowały one znacznie pod tym względem
pozycji japońskich i kanadyjskich KTN
, których
skumulowane BIZ wyniosły odpowiednio: 750 mln USD
(2,8%) i 700 mln USD (2,7% globalnego zasobu BIZ).
•
Wielkość całego światowego zasobu odpływu
BIZ
w okresie 1914-1938 zwiększyła się o ponad
80%, osiągając 26 350 mln USD na koniec tego
okresu.
13
2. Dynamiczny wzrost liczby KTN i
ich zagranicznych filii w okresie
powojennym (A)
• Z powodu braku dla lat 1945-1968 danych statystycznych
pokazujących liczbę działających na świecie korporacji
transnarodowych i ich filii, analizę dynamiki ilościowej
KTN
w okresie powojennym można zacząć dopiero od 1969 r.,
kiedy – według informacji UNCTC – działało ich prawie 7
tys.
• W 1977 r. liczba macierzystych KTN podniosła się do 10,7
tys., zaś w 1980 r. przekroczyła 12,5 tys. W tym samym
czasie liczba ich filii zagranicznych wzrosła z 83,3 tys. do
ok. 98 tys.
• Dzięki szybkiej ekspansji KTN w kolejnych kilkunastu
latach w 1994 r. – jak szacował UNCTAD - działało już ich
ok. 40 tys., a posiadały one 265 zagranicznych filii.
• Liczba macierzystych KTN zwiększyła się do 60 tys. w roku
2000, podczas gdy liczba ich filii przekroczyła 800 tys.
14
2. Dynamiczny wzrost liczby KTN i
ich zagranicznych filii w okresie
powojennym (B)
• Z kolei w 2005 r. funkcjonowało na świecie 77,2 tys. KTN.
Miały one 773 tys. zagranicznych filii. Ich lokalizacja
geograficzna wyglądała następująco:
----------------------------------------------------------------------------------------------
---
Grupy krajów Liczba KTN Odsetek ogółu
Liczba filii Odsetek
----------------------------------------------------------------------------------------------
---
KWR
55,5 tys. 71,9%
256,2 tys. 33,1%
KSR
20,2 tys. 26,2%
407,0 tys. 52,3%
KTT
1,5 tys. 1,9%
109,8 tys. 14,6%
---------------------------------------------------------------------------------------
• Natomiast
w roku 2008
– według danych UNCTAD („WIR
2009”) – liczba działających w gospodarce globalnej
KTN
zwiększyła się do
82 tys.
• Posiadały one łącznie
ok. 810 tys. filii
zagranicznych.
15
3. Przejawy wiodącej roli KTN w
życiu gospodarczym
współczesnego świata (A)
• Pogłębiona analiza roli KTN we współczesnej gospodarce
światowej utrudniona, zarówno z racji niedostatecznych
informacji statystycznych, jak też problemów metodologicznych, w
szczególności z powodu ułomności dostępnych cząstkowych
wskaźników, które ilustrują pozycję korporacji w różnych
dziedzinach życia gospodarczego w skali globalnej.
• Najbardziej syntetycznym wskaźnikiem jest
szacunkowy udział KTN w tworzeniu światowego
produktu brutto. Według obliczeń I. Moosy w połowie
lat 90. ten wskaźnik wynosił 25%.
• Ze swej strony Zorska szacuje, iż w 2005 r. KTN
wytworzyły trochę więcej, bo 27% globalnego produktu
brutto (tj. GDP równego 44,7 bln USD).
• Jednakże szacunki Moosy i Zorskiej odbiegały znacznie w górę
od wyników
obliczeń ekspertów UNCTAD dotyczących
udziału wartości dodanej filii KTN w globalnym GDP,
który w roku 2007 wynosił tylko 11%.
16
3. Przejawy wiodącej roli KTN w
życiu gospodarczym
współczesnego świata (B)
• Skalę międzynarodowej działalności ekonomicznej KTN
obrazują ponadto ogólnie: wielkość przychodów ze
sprzedaży (sales), osiąganych przez ich filie zagraniczne, a
także wartość produktu brutto (gross product) tych filii.
• Ewolucję obu tych wskaźników w latach 1982-2008
obrazują poniższe dane UNCTAD:
-----------------------------------------------------------------------------------------------
-- Biliony USD
1982 1990 2004 2008 Zmiana 2008/1982
-----------------------------------------------------------------------------------------------
---
Przychody filii
2,6
6,0 21,0 30,3 Wzrost 12 razy
Produkt brutto filii 0,6 1,5
4,3 6,0 Wzrost 10 razy
-----------------------------------------------------------------------------------------------
---
17
3. Przejawy wiodącej roli KTN… (C)
• Kolejnymi 2 wskaźnikami rosnącej aktywności i pozycji KTN we współczesnej
gospodarce światowej są wielkość aktywów ich filii zagranicznych i liczba
zatrudnionych (według danych UCTAD dla
okresu 1982-2008 r.):
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Wskaźniki
1982
1990
2004
2008
Zmiana 2008/1982
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Aktywa filii (bln USD)
2,1
5,9
42,8
69,8
Wzrost 33 razy
Zatrudnienie (mln osób)
19,5
24,5
59,5
77,4
Wzrost ok. 4 razy
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
• Dynamiczny wzrost wartości eksportu filii zagranicznych KTN na tle zmiany
wielkości całego światowego eksportu w latach 1982-2008:
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
Bln USD
1982 1990
2004
2008
Zmiana 2008/1982
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Eksport filii zagr.
0,6 1,4
3,7
6,7
Wzrost 11 razy
Eksport ogółem
2,2 4,3
11,2
20,0
Wzrost 9 razy
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz
: W analizowanym okresie
udział eksportu filii zagranicznych
KTN w całym globalnym eksporcie
podniósł się z 27,3% do
33,3%.
18
3. Przejawy wiodącej roli KTN… (D)
• O wiodącej pozycji KTN we współczesnej gospodarce światowej świadczą
wyniki - dokonanej przez ekspertów UNCTAD -
analizy porównawczej
wartości dodanej wytworzonej przez największe globalne KTN
i wysokości produktu wewnętrznego brutto (GDP)
poszczególnych krajów
w roku 2000:
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Pozycja Kraj lub KTN
Mld USD Pozycja Kraj lub KTN Mld USD
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 USA
9 810 5 Francja
1 294
10 Meksyk 575 20 Szwecja 229
28 POLSKA
158 40 Chile
71
45 Exxon Mobil 63 47 General Motors 56
54 Węgry
46 55 Ford Motor
44
65 Siemens 32
66 Wietnam
31
71 Volkswagen
24 72 Kuba
24
81 Mitsubishi
20
82 Urugwaj
20
98 Syria
17 100 British Telecom 17
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz:
Na liście 100 największych potęg gospodarczych świata
w roku 2000 znalazło się – obok 71 krajów – także 29 wiodących KTN.
19
3. Przejawy wiodącej roli KTN… (E)
• KTN stanowią siłę napędową obecnej rewolucji naukowo-technicznej we
współczesnym świecie. Dowodzą tego ogromne kwoty przeznaczane przez
nie na finansowanie prac badawczo-rozwojowych (B+R) w sektorze
biznesowym. Porównania wydatków na ten cel największych KTN z
wydatkami budżetu państwowego poszczególnych krajów na B+R w roku
2002 dokonali eksperci UNCTAD, co pokazuje poniższe zestawienie:
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Pozycja Kraj lub KTN
Mld USD Pozycja Kraj lub KTN Mld USD
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 USA
194,4 28 Rosja 4,3
2 Japonia 92,3 29 Volkswagen 4,3
3 Niemcy 34,8 32 Indie 3,7
9 Szwecja 7,3 34 Motorola 3,6
10 Ford Motor
7,2 36 Noktia 3,4
14 DaimlerChrysler 5,9
39 Ericsson
3,1
16 Belgia
5,5 44 Hitachi 3,0
21 Toyota Motor
4,6 48 Irlandia
1,4
23
Austria
4,5 49 Turcja 1,2
24 IBM
4,4 50 POLSKA
1,1
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
---
Komentarz
: Na liście 50 największych potęg światowych pod względem
wydatków na cele B+R w roku 2002 znajdowało się 25 wiodących KTN i 25
krajów.
20
4. Analiza największych światowych
KTN
według wielkości ich przychodów
(A)
• Ranking
czołówki światowej 20 KTN
według wielkości ich przychodów (revenues)
w roku 2007 na podstawie listy „Fortune Global 500 2008”:
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN (kraj)
Mld USD Nr Nazwa KTN (kraj)
Mld USD
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Wal-Mart Stores (USA) 378,8 11 Daimler (Niemcy)
177,2
2 Exxon Mobil (USA) 372,8 12 General Electric (USA) 176,7
3 Royal-Dutch Shell (WB/N) 355,8 13 Ford Motor (USA) 172,5
4 British Petroleum (W. Br.) 291,4 14 Fortis (Belgia/Niderl.) 164,9
5 Toyota Motor (Japonia) 230,2 15 AXA (Francja) 162,8
6 Chevron (USA) 210,8 16 Sinopec (ChRL) 159,3
7 ING Group (Niderl.) 201,5 17 Citigroup (USA) 159,3
8 Total (Francja) 187,3 18 Volkswagen (Niemcy) 149,0
9 General Motors (USA) 182,3 19 Dexia Group (Fr./Belg.) 147,6
10 ConocoPhillips (USA) 178,6 20 HSBC Holdings (W. Bryt.) 146,5
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarze: 1) Na liście 20 największych światowych KTN pod względem przychodów
w roku 2007 znajdowało się 8 korporacji amerykańskich. Z Francji, Niemiec i W. Brytanii
pochodziły po dwie firmy, po jednej KTN wywodziło się z Niderlandów, Japonii i ChRL,
zaś pozostałe trzy firmy miały kapitał mieszany.
2) Zajmująca pierwszą pozycję na powyższej liście Wal-Mart Stores miała niemal
identyczne przychody jak druga (Exxon Mobil), lecz ponad 2,5-krotnie wyższe przychody
od dwudziestej KTN na tej liście.
21
4. Analiza największych KTN
wg ich
przychodów
(B)
• Ranking największych 10
amerykańskich
KTN według wielkości ich
przychodów w roku 2007 na podstawie listy „Fortune 500 2008”:
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN
Sektor
Przychody
Zyski
(mld USD)
(mld USD)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Wal-Mart Stores
Handel wewnętrzny 378,8 12,7
2 Exxon Mobil
Petrochemia 372,8 40,6
3 Chevron Petrochemia 210,8 18,7
4 General Motors
Przemysł samochodowy
182,3 -38,7
5 ConocoPhillips Petrochemia 178,6 11,9
6 General Electric
Finanse i inne sektory
176,7 22,2
7 Ford Motor
Przemysł samochodowy
172,5 -2,7
8 Citigroup
Bankowość
159,2 3,6
9 Bank of America
Bankowość
119,1 15,0
10 Am. T and T Telekomunikacja
118,9 11,9
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarze
: a) W czołówce 10 największych amerykańskich KTN pod
względem przychodów w roku 2007 znalazły się 3 korporacje z przemysłu
petrochemicznego, dwie grupy bankowe (plus konglomerat GE, który częściowo
też działa w bankowości), 2 firmy samochodowe, jedna (największa) handlowa
KTN oraz jedna spółka telekomunikacyjna. b) Przychody KTN zajmującej
pierwszą pozycję
były ponad 3 razy wyższe od przychodów dziesiątej firmy na powyższej liście.
22
4. Analiza największych KTN wg
ich
przychodów (C)
• Ranking największych 10
europejskich
KTN według wielkości ich
przychodów w roku 2007 na podstawie listy „Fortune Global 500
2008”:
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN
Kraj
Przychody (mld USD)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Royal Dutch Shell
W. Bryt./Niderl.
355,8
2 British Petroleum
Wielka Brytania
291,4
3 ING Group
Niderlandy
201,5
4 Total
Francja
187,3
5 Daimler Niemcy
177,2
6 Fortis
Belgia/Niderlandy
164,9
7 AXA
Francja
162,8
8 Volkswagen
Niemcy
149,0
9 Dexia Group
Fr./Belgia
147,6
10 HSBC Group Wielka Brytania
146,5
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
---
Komentarz
: Pierwsza dziesiątka największych europejskich KTN pod
względem przychodów w roku 2007 składała się z
2 korporacji
brytyjskich,
2 niemieckich oraz 2 francuskich,
3 firm o kapitale mieszanym oraz
jednej holenderskiej. Pochodziły one
z 3 sektorów
: z sektora finansowego
(połowa dziesiątki), z przemysłu petrochemicznego oraz samochodowego.
23
4. Analiza największych KTN wg ich
przychodów
(D)
• Ranking największych
10 światowych KTN z sektora
telekomunikacyjnego
według wielkości ich przychodów w roku
2005 na podstawie listy „Fortune Global 500 2006”:
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN
Kraj
Przychody (mld USD)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Nippon T&T
Japonia
94,9
2 Verizon Communications
USA
75,1
3 Deutche Telekom
Niemcy
70,1
4 Vodafone
Wielka Brytania
65,5
5 France Télécom
Francja
60,9
6 Telefonica
Hiszpania
48,8
7 American T&T USA
43,9
8 Telecom Italia Włochy
40,0
9 British Telecom
Wielka Brytania
34,8
10 Sprint Nextel USA
34,7
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz
: Do pierwszej dziesiątki największych globalnych korporacji
telekomunikacyjnych należy 7 firm europejskich, dwie amerykańskie i jedna
japońska. Otwierająca tę listę Nippon T&T zajmowała 24 pozycję w rankingu
500 czołowych KTN ze wszystkich sektorów, zaś dziesiąta firma
telekomunikacyjna znajdowała się na 165. miejscu na
„Fortune Global 500
2006”
.
24
4. Analiza największych KTN wg ich
przychodów
(E)
• Ranking
czołowej dziesiątki światowych KTN z
przemysłu
samochodowego
według wielkości ich przychodów w roku 2005
na
podstawie listy „Fortune Global 500 2006”:
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN
Kraj
Przychody (mld USD)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 General Motors
USA
192,6
2 DaimlerChrysler
Niemcy/USA 186,1
3 Toyota Motor
Japonia
185,8
4 Ford Motor
USA
177,2
5 Volkswagen
Niemcy
118,4
6 Honda Motor
Japonia
87,5
7 Nisson Motor Japonia
83,3
8 Peugeot Francja
69,9
9 BMW
Niemcy
57,9
10 Fiat
Włochy
57,8
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarze
: W skład pierwszej dziesiątki największych globalnych korporacji
samochodowych wchodziły 3 firmy japońskie, po dwie spółki z USA i Niemiec
(plus jedna o własności mieszanej niem.-ameryk.) oraz po jednej KTN z Francji
i Włoch. Korporacje należące do czołowej trójki miały bardzo podobne
przychody. Z kolei przychody każdej z dwu ostatnich firm na tej liście były
ponad trzy razy
mniejsze w porównaniu z 3 najpotężniejszymi.
25
5. Klasyfikacje czołowych globalnych
KTN
według ich pozycji rynkowej
(A)
• Ranking pierwszej dziesiątki KTN w skali globalnej według
wielkości kwoty ich zysków (profits) w roku 2007 na podstawie
listy „Fortune Global 500 2008”:
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN
Kraj
Zyski (mld USD)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Exxon Mobil
USA
40,6
2 Royal Dutch ShellW. Bryt./Niderl. 31,3
3 General Electric USA
22,2
4 British PetroleumWielka Brytania
20,8
5 GAZPROM
ROSJA
19,3
6 HSBC Holdings
Wielka Brytania
19,1
7 Chevron USA
18,7
8 PETRONAS
ChRL
18,1
9 Total
Francja
18,0
10 J. P. Morgan
USA
15,4
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarze
: W czołowej dziesiątce globalnych korporacji o największych
zyskach (w wyrażeniu absolutnym) w 2007 r. prym wiodły firmy amerykańskie.
Bardzo zaskakuje
wysoka (5.) pozycja Gazpromu, który w rankingu wg przychodów zajmował
dopiero 47. miejsce. Korporacje zajmujące pozycje od 5. do 9. na podanej tu
liście odznaczały się
zbliżoną wysokością zysków (tj. 18-19 mld USD).
26
5. Klasyfikacje KTN wg ich pozycji
rynkowej (B)
• Klasyfikacja 10 europejskich KTN najbardziej efektywnie działających
(Top Performers) w 2005 r.
(według metodologii „Business Week”):
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN (kraj)
Sektor Stopa zwrotu kapitału (%)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 BHP Billiton (W. Bryt.)
Metalurgia
37,3
2 Rio Tinto (W. Bryt.)
Metalurgia
34,9
3 Xstrata (W. Bryt.)
Metalurgia
22,5
4 BG Group (W. Bryt.)
Naftowo-gazowy
24,7
5 Arcelor (Luksemburg)
Hutnictwo stali
25,5
6 Investor (Szwecja)
Różne (konglomerat)32,7
7 OMW (Austria) Naftowo-gazowy
20,7
8 Statoil (Norwegia)
Naftowo-gazowy
28,8
9 UBS (Norwegia)
Finansowy
22,2
10 British Land
Nieruchomości
20,8
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
---
Komentarz
: W wiodącej dziesiątce europejskich KTN, uznanych przez
ekspertów „Business Week” za najbardziej efektywnie działające w roku 2005
(w oparciu o analizę 13 wskaźników dotyczących średniookresowej dynamiki
przychodów i zysków oraz stóp zyskowności) znalazły się głównie firmy
metalurgiczne i naftowo- gazowe (bo w tych sektorach nastąpiła niezwykła
poprawa światowej koniunktury).
27
5. Klasyfikacje KTN wg ich pozycji
rynkowej (C)
• Klasyfikacja 20 największych KTN w skali globalnej według ich wartości
rynkowej (stock market value) na 31 maja 2004
r. (Lista „Business Week”):
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN (kraj)
Mld USD Nr Nazwa KTN (kraj)
Mld USD
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 General Electric (USA) 328,1 11 Bank of America (USA) 169,8
2 Microsoft (USA)
284,4 12 Johnson& Johnson (USA) 165,3
3 Exxon Mobil (USA) 283,6 13 HSBC Holdings (W. Bryt.)
163,1
4 Pfizer (USA)
269,7 14 Vodafone (W. Bryt.) 159,1
5 Wal-Mart Stores (USA) 241,2 15 Cisco Systems (USA) 152,2
6 Citigroup (USA) 239,4 16 IBM (USA)
150,1
7 British Petroleum (W.B.) 193,0 17 Procter&Gamble (W. Bryt.) 139,4
8 Amer. Int. Group (USA) 191,2 18 Berkshire Hathaway (USA) 136,7
9 Intel (USA) 184,7 19 Toyota Motor (Japonia)
130,1 10 Royal Dutch Shell (WB/N) 174,8 20 Coca-Cola (USA)
125,6
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarze
: W wiodącej dwudziestce globalnych korporacji o największej
wartości rynkowej (mierzonej kapitalizacją giełdową ich akcji) w maju 2004 r.
zdecydowanie prym wiodły firmy amerykańskie
(było ich
aż 14 na tej
liście
). Spośród korporacji europejskich w pierwszej dziesiątce znajdowały się
tylko dwie (tj. firmy naftowe: BP i Shell), a w 20-tce było ich pięć.
28
5. Klasyfikacje KTN wg ich pozycji
rynkowej (D)
• Klasyfikacja 10 największych amerykańskich KTN według ich
wartości rynkowej (stock market value) na 28 lutego 2007 r.
(Lista
„Business Week”):
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN
Wartość rynkowa (mld USD) Przychody (mld USD)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Microsoft
275,4 46,1
2 American T&T 229,6 63,1
3 Bank of America
226,6 115,7
4 Sisco Systems 156,9 31,9
5 Google 136,7 10,6
6 Verizon Communications
108,9 88,1
7 PEPSICO
103,4 35,1
8 Oracle 85,1 16,1
9 Goldman Sachs Group
83,3 69,4
10 Home Depot
80,9 90,8
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz
: W wiodącej dziesiątce korporacji amerykańskich o największej
wartości rynkowej (według kapitalizacją giełdową ich akcji) w lutym 2007 r.
przeważały firmy z sektora technologii informacyjnych (IT) oraz
telekomunikacji
(łącznie
6 na tej liście
). W czołówce pod tym względem
znajdowały się też dwie korporacje finansowe, jedna spożywcza i handlowa.
29
5. Klasyfikacje KTN wg ich pozycji
rynkowej (E)
• Klasyfikacja 10 czołowych globalnych KTN mających najcenniejsze marki w
2008 r. według wartości tych marek na podstawie
listy rankingowej
„Business Week”
:
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN Kraj Wartość marki (mld USD)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Coca Cola
USA
67
2 IBM
USA
59
3 Microsoft
USA
59
4 General Electric
USA
53
5 Nokia FINLANDIA 36
6 Intel
USA
36
7 Walt Disney
USA
26
8 McDonald’s
USA
26
9 Toyota JAPONIA
25
10 Marlboro
USA
21
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz: W wiodącej dziesiątce światowych korporacji, które dysponowały
najbardziej wartościowymi markami towarowymi, było aż osiem firm
amerykańskich (na czele z Coca Colą, IBM, Microsoftem i GE, posiadającymi
marki wyraźnie „górujące” nad pozostałymi). Niekwestionowanym sukcesem
mogły w tym kontekście pochwalić się fińska Nokia i japońska Toyota.
30
5. Klasyfikacje KTN wg ich pozycji
rynkowej (F)
• Natomiast w roku 2008 klasyfikacja KTN mających
najcenniejsze w skali globalnej marki towarowe według
wartości tych marek na podstawie raportu firmy Millward
Brown wyglądała odmiennie:
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN Kraj Wartość marki (mld USD)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Google USA
86
2 General Electric
USA
71
3 Microsoft
USA
70
4 Coca-Cola
USA
58
6 China Mobile ChRL ...
9 Nokia Finlandia
...
------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz: Oprócz korporacji amerykańskich w pierwszej dziesiątce
światowych KTN o największej wartości marek towarowych w 2008 r. znalazły
się tylko dwie firmy spoza USA, tj. chińska korporacja telekomunikacyjna
China Mobile oraz fiński producent telefonów komórkowych – Nokia.
31
6. Światowa czołówka KTN o
największym stopniu
umiędzynarodowienia działalności
(A)
• Ranking 10 czołowych globalnych KTN o największych aktywach zagranicznych
w 2006 r. (według danych UNCTAD – „WIR 2008”):
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN Kraj Sektor
Aktywa zagr.
(mld USD)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 General Electric
USA
Prz. elektromasz. (+ inne) 442,3
2 British Petroleum
W. Br. Petrochemia 170,3
3 Toyota Motor
Japonia
Przemysł samochodowy
164,6
4 Royal Dutch Shell
WBr/Nid. Petrochemia
161,1
5 Exxon Mobil
USA
Petrochemia 155,0
6 Ford Motor
USA
Przemysł samochodowy
131,1
7 Vodafone GroupW. Br. Telekomunikacja
126,2
8 Total
Francja
Petrochemia 120,6
9 EDF
Francja
Energetyka 111,9
10 Wal-Mart Stores
USA
Handel wewnętrzny 110,2
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz: W czołowej dziesiątce światowych korporacji o największej wartości
aktywów zagranicznych w 2006 r. znajdowało się 5 firm europejskich, 4 spółki
amerykańskie i jedna japońska. Warto dodać, że w drugiej 10-tce było siedem
korporacji europejskich (w tym 4 niemieckie).
32
6. Czołówka KTN
wg stopnia
umiędzynarodowienia (B)
• Ranking 10 globalnych KTN o największym wskaźniku
transnacjonalizacji (TNI - Transnationality Index) w 2004 r. (według
danych UNCTAD – „WIR 2006
”):
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN Kraj
Sektor TNI (w %)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Thomson Corp. Kanada
Media 97,3
2 CRH Plc Irlandia
Prz. mater. budowl. 94,5
3 Nestlé SA
Szwajcaria Prz. spożywczy
93,5
4 Vodafone GroupW. Brytania
Telekomunikacja
87,1
5 Alcan Inc.
Kanada
Metalurgia kolorowa 85,6
6 Koninklijke Ahold
USA/Niderl.
Handel wewnętrzny 85,6
7 Philips Electronics Niderlandy
Prz. elektrycz./elektronicz. 84,0
8 Nortel Networks
Kanada
Telekomunikacja
83,2
9 Unilever W.Br./Niderl. Różne (konglomerat)82,8
10 British Petroleum
W. Brytania
Petrochemia 81,5
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
---
Komentarze
: a) TNI jest liczony jako średnia z trzech następujących
wskaźników: udział aktywów zagranicznych w całości aktywów, udział
sprzedaży zagranicznej w całkowitych przychodach ze sprzedaży oraz udział
pracowników filii zagranicznych w zatrudnieniu ogółem każdej z korporacji.
b) Na podanej liście nie ma żadnej korporacji japońskiej i tylko jedna z
częściowym udziałem kapitału z USA.
33
7. Ewolucja zmian wielkości
globalnych strumieni i zasobów
BIZ w latach
1982-2008 (A)
•
Według danych UNCTAD ewolucja napływu rocznych
strumieni BIZ (FDI inflows) w skali całego świata w
latach 1982-2008 (w mld USD) wyglądała jak niżej:
----------------------------------------------------------------------------------------------------
1982 1990
1995 2000 2004
2005
2006
2007
2008
----------------------------------------------------------------------------------------------------
59 202
315 1 411
730
972
1 306 1 979 1 697
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz: Dzięki odnotowanemu w latach 2004-2007
r. dynamicznemu wzrostowi strumienia rocznego
globalnego napływu BIZ przekroczył on w 2007 r.
znacznie swój poprzedni rekordowy poziom z roku
2000, ale w 2008 r. obniżył się do ok. 1,7 mld USD.
34
7. Ewolucja zmian wielkości
globalnych strumieni
i zasobów BIZ w latach 1982-2008
(B)
• Natomiast skumulona wielkość globalnego
napływu BIZ
(tj. zasoby BIZ - FDI inward stock) zmieniała się w
okresie 1982-2008 r. (w mld USD) następująco:
----------------------------------------------------------------------------------------
1982 1990
1995
2000 2005 2006 2007 2008
----------------------------------------------------------------------------------------
647 1 789
2 660
5 757 10 455 12 470 15 211 14 909
----------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz: W okresie 1990-2008 r. skumulowane
BIZ wzrosły na świecie ok. 8,5-krotnie, lecz w 2008
r. po raz pierwszy od dawna ich wielkość spadła w
stosunku do roku poprzedniego
(o 300 mld USD, tj. o 2% w porównaniu ze stanem
na koniec 2007 r.).
35
8. Struktura geograficzna
globalnego napływu BIZ (A)
• Ewolucja struktury geograficznej globalnego napływu
rocznych strumieni BIZ (FDI inflows) - według danych
UNCTAD - w latach 1984-2008 (w %; świat=100%)
wyglądała jak niżej:
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Grupa krajów
1984-1984 (śred.)
1995
2005
2006 2008 (szac.)
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
K W R (Triada)
81,1
63,8
59,2
65,1
57,0
K S R
15,1
28,1
36,5
29,9
36,0
K T T (= dawne KS)
3,8
8,1
6,3
5,0
7,0
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarze: I) W analizowanym okresie występowały spore wahania
udziału poszczególnych grup krajów w globalnym strumieniu
rocznego napływu BIZ, ale na KWR przypadało ciągle od ok. 3/5 do 4/5
całości strumienia napływających BIZ.
II) W powyższych danych Chiny zaliczane są do KSR, a nie do KTT.
36
8. Struktura geograficzna
globalnego napływu BIZ (B)
• Największe kraje przyjmujące BIZ (wg wartości
strumienia
w roku 2008 ):
I) W grupie KWR: USA (316 mld USD i Francja
( 118 mld
USD). Natomiast Wielka Bryt.=97
mld USD, Hiszp.=66
mld, Niemcy tylko=25 mld
USD, zaś Japonia = 24 mld
USD.
II) W grupie azjatyckich KSR: Hongkong (60 mld
USD) + Chiny (52 mld USD) + Tajwan ( 10 mld
USD). Natomiast Indie = 18 mld USD.
III) W grupie KTT: Rosja (70 mld USD) i Kazachstan
(15 mld USD).
37
8. Struktura geograficzna
globalnego napływu BIZ (C)
• Zmiany struktury geograficznej globalnego zasobu
napływu BIZ (FDI inward stock) lub skumulowanych
BIZ - według danych UNCTAD - w latach 1985-2008
(w %; świat=100%) wyglądała następująco:
--------------------------------------------------------------------------------------
Grupa krajów
1985
1995
2006
2008
K W R
70,7
71,2
69,7
68,5
K S R
23,9
22,0
27,8
28,7
K T T (=byłe KS) 5,4
6,8
2,5
2,8
-------------------------------------------------------------------------------------
Komentarze:
a) W powyższym okresie na KWR przypadało ok. 7/10 całości
skumulowanego globalnego napływu BIZ, a na KSR ponad 1/4
ogółu zasobu napływu BIZ.
b) Wskutek uzyskania członkostwa w UE 10 europejskich KTT
awansowało do KWR, stąd udział grupy KTT od 2004 r. trzeba
uznać za zaniżony.
38
8. Struktura geograficzna
globalnego napływu BIZ (D)
•
Według stanu na koniec 2008 r. zasób BIZ
ulokowanych w grupie KWR wyniósł 10 213 mld USD,
z czego w USA= 2 279 mld USD, we Francji=991 mld, w W.
Brytanii=983 mld, w Niemczech=700 mld, w Belgii = 519 mld, a
w Japonii=203 mld USD, a w POLSCE = 161 mld USD.
•
Wielkość napływu skumulowanych BIZ w grupie KSR
w roku 2008 osiągnęła 4 276 mld USD
, w tym w
Hongkongu=836 mld,
w Chinach= 378 mld, w Singapurze =326 mld USD, w
Meksyku=295 mld,
w Brazylii=288 mld, natomiast w Indiach tylko 123 mld USD.
•
W grupie KTT napływ skumulowanych BIZ ogółem=
tylko 420 mld USD
, z czego w Rosji=214 mld USD, w
Kazachstanie=58 mld USD,
a na Ukrainie=47 mld USD.
39
9. Rosnąca rola korporacji z KSR i
KTT
w odpływie BIZ w globalnej skali
(A)
•
Struktura geograficzna globalnego zasobu odpływu
BIZ (FDI outward stock) lub skumulowanego odpływu
BIZ w latach 1985-2008
- według danych UNCTAD (w %;
świat=100%) - wyglądała następująco:
------------------------------------------------------------------------------
Grupa krajów
1985 1995 2006 2008
-------------------------------------------------------------------------------
K W R (Triada) 96,0 94,8 86,7 84,1
K S R
2,4 2,9 11,9 14,5
K T T (=byłe KS)
1,6 2,3 1,4 1,4
---------------------------------------------------------------------------------------
Komentarze: a) W okresie 1985-1995 r. na KWR przypadało aż
95-96% całości skumulowanego globalnego odpływu BIZ, a na
KSR mniej niż 3% całego zasobu odpływu BIZ. Ale w latach
1995-2008 r. udział grupy KWR spadł o 10,7 pkt proc., podczas
gdy udział KSR podniósł się o 11,6 pkt proc. ogółu zasobu.
b) Grupa KTT odgrywała w przeszłości i wciąż odgrywa
minimalną rolę
w światowym odpływie skumulowanych BIZ.
40
9. Rosnąca rola korporacji z KSR i
KTT
w odpływie BIZ w globalnej skali
(B)
• Według stanu na koniec 2008 r. zasób BIZ pochodzących
z KWR wyniósł 13 624 mld USD, w tym z USA=3 162
mld USD, z W. Brytanii=1 511 mld, z Francji=1 397mld,
z Niemiec=1 451 mld, a z Niderlandów=844 mld USD.
• Wielkość skumulowanego odpływu BIZ z KSR w 2008 r.
osiągnęła 2 357 mld USD, z czego 228 mld stanowiły
inwestycje pochodzące z 2 karaibskich centrów
finansowych typu offshore (tj. z Brytyjskich Wysp
Dziewiczych -177 mld oraz
z Kajmanów - 51 mld USD).
• Pomijając te ostatnie, w skład czołowej dziesiątki KSR
wywożących BIZ (wg wielkości zasobu odpływu) w roku
2008 wchodziły: Hongkong – 776 mld USD, Singapur -
189 mld, Tajwan - 175 mld, Brazylia - 162 mld, Chiny -
148 mld USD, Republika Korei – 95 mld, Malezja – 68
mld, RPA – 62 mld, Meksyk – 45 mld, oraz Chile – 31 mld
USD.
41
9. Rosnąca rola korporacji z KSR i
KTT
w odpływie BIZ w globalnej skali
(C)
• Na kraje azjatyckie przypadało w 2008 r. 72% łącznego
zasobu odpływu BIZ z KSR, podczas gdy w 1990 r. udział
Azji=46%,
a w roku 1980 =zaledwie 23% całego wspomnianego
zasobu.
• Natomiast pozycja grupy krajów Ameryki Łacińskiej i Karaibów jako
„eksporterów” BIZ uległa wyraźnemu osłabieniu, bo ich udział spadł z
67% ogółu skumulowanych BIZ pochodzących z KSR w 1980 r. do
23,8%
w 2008 r.
• Z kolei spośród państw afrykańskich jedynym relatywnie ważnym
krajem prowadzącym zagraniczną ekspansję inwestycyjną głównie w
skali tego kontynentu była RPA.
• Zasób odpływu BIZ z KTT w 2008 r. był ponad 10 razy
mniejszy w porównaniu z wysokością skumulowanych BIZ
pochodzących z KSR, wynosząc tylko 225 mld USD.
Ale
wielkość tego zasobu zwiększyła się 10 razy w stosunku do 2000 r.,
kiedy osiągnęła
21 mld USD (w 1990 r. zaledwie 0,2 mld USD).
42
9. Rosnąca rola korporacji z KSR i
KTT
w odpływie BIZ w globalnej
skali (D)
•
W grupie KTT jedynym liczącym się w skali globalnej
w roku 2008 krajem macierzystym skumulowanych
BIZ była Rosja, skąd pochodził zasób równy 203 mld
USD (w 2005 r.=120 mld).
Drugą pozycję na - obejmującej
KTT - liście krajów pochodzenia BIZ znajdowała się Ukraina (z
kwotą =tylko 7 mld USD).
•
Natomiast strumień odpływu BIZ z KTT zwiększył się
w latach 2003-2006 o 90%, tj. z 10 mld do 19 mld
USD. W tym samym okresie w grupie KSR nastąpił
„skokowy” wzrost tego strumienia – prawie 5 razy: z
36 mld w roku 2003 do 174 mld USD w 2006 r.
(z
czego ok. 5 mld przypadało na dwa poprzednio wymienione
karaibskie centra finansowe offshore).
•
Przodowały pod tym względem w 2006 r.:
Hongkong (43
mld USD), Brazylia (28 mld), Chiny (16 mld), Singapur ( 9 mld),
Kuwejt (8 mld), Tajwan i Korea Płd (po 7 mld) oraz Meksyk i
Malezja (po 6 mld USD).
Natomiast strumień rosyjskich
BIZ przekroczył w 2006 r. kwotę 18 mld USD.
43
9. Rola korporacji z KSR i KTT w odpływie
BIZ …(E)
• Ranking pochodzących z KSR 10 czołowych KTN o największych aktywach
zagranicznych w 2004 r. (według danych UNCTAD – „WIR 2006”):
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN
Kraj
Sektor
Mld USD
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Hutchison Whampoa Ltd
Hongkong Różne (konglom.)
67,6
2 Petronas
Malezja
Petrochemia
22,6
3 Singtel Singapur Telekomunikacja
18,6
4 Samsung Electronics Korea Płd Elekronika
14,6
5 CITIC Group
Chiny Różne (konglom.)
14,5
6 Cemex Meksyk
Prz. mater. budowl.
13,3
7 LG Electronics Korea Płd Elektronika
10,4
8 China Ocean Shipping Chiny Transport morski 9,0
9 Petroleas de Venezuela
Wenezuela Petrochemia
8,9
10 Jardine Mathenson Hold.
Hongkong Różne (konglom.)
7,1
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz: W czołówce wywodzących się z KSR dziesięciu KTN o największej
wartości aktywów zagranicznych znajdowało się 8 firm azjatyckich (z czego po
dwie z Hongkongu i Chin) oraz 2 spółki latynoamerykańskie.
• Natomiast w grupie 10 pochodzących z KTT korporacji o największej wartości
aktywów zagranicznych w 2004 r. było aż 8 spółek rosyjskich (na czele z
trzema
firmami: Gazprom, Łukoil i Norilsk) oraz po jednej KTN z Chorwacji i Serbii.
44
10. Zmiany struktury sektorowej i
gałęziowej
globalnego napływu BIZ w latach
1990-2005
• Struktura sektorowa globalnego zasobu napływu BIZ (FDI inward
stock) lub skumulowanego napływu BIZ
- według danych UNCTAD (w %;
świat=100%) -
w latach 1990-2005
wyglądała następująco:
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Sektor
1990
2005
mld USD %
mld USD %
---------------------------------------------------------------------------------------------------
I. Górnictwo i rolnictwo 167
9,5 790
7,9
II. Przemysł przetwórczy 729
41,1 2 975
29,6
III. Usługi 878
49,4 6 276
62,5
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Razem zasób napływu BIZ 1 774
100,0 10 041
100,0
-
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz
: W latach 1990-2005 wzrosła rola usług jako dominującego
sektora,
do którego napływały BIZ. Natomiast atrakcyjność przemysłu przetwórczego
oraz sektora pierwszego dla inwestorów zagranicznych w tym okresie znacznie
spadła. Ale dzięki systematycznie zwiększanym nakładom inwestycyjnym KTN
na rozwój górnictwa udział sektora I w całości skumulowanych BIZ podniósł się
skokowo z 4,4% w 2004 r. do 7,9% w 2005 r. (tzn. o 3,5 pkt procentowego).
45
10. Zmiany struktury sektorowej i
gałęziowej
globalnego napływu BIZ … (c.d.)
• Podobieństwo struktury sektorowej skumulowanego napływu
BIZ do krajów wysoko i słabo rozwiniętych
(wg stanu na rok
2005):
-------------------------------------------------------------------------------
Sektor
KWR
KSR
------------------------------------------------------------------------------
I. Górnictwo i rolnictwo 7,3% 8,7%
II. Przemysł przetwórczy 29,2% 31,1%
III. Usługi 63,5% 60,2%
------------------------------------------------------------------------------
• Spośród
głównych gałęzi przetwórstwa przemysłowego
najwięcej
skumulowanych BIZ – wg stanu na 2005 r. –przyciągnęły
w skali
globalnej
: przemysł chemiczny (572 mld USD), samochodowy (310
mld), elektromaszynowy (284 mld) i spożywczy (273 mld USD).
• Natomiast
najbardziej atrakcyjnymi dla inwestorów
zagranicznych gałęziami sektora usług
były w okresie do 2005 r.:
finanse (BIZ=1 877 mld USD), usługi biznesowe (1 609 mld) oraz
handel wewnętrzny (1 071 mld USD). Na te 3 dziedziny przypadało w
2005 r. ok. 73% całości skumulowanych BIZ dokonanych
w światowym sektorze usług.
46
11. Perspektywy ewolucji globalnych
przepływów BIZ w okresie
2009-2011 r. (A)
• Prognoza zmian napływu BIZ w skali ogólnoświatowej
w latach 2009-2011
(w mld USD), według danych zaczerpniętych
z raportu: „World investment prospects to 2011”, opracowanego
przez
The Economist Intelligence Unit (London 2007) przed wybuchem
obecnego globalnego kryzysu finansowo-gospodarczego:
---------------------------------------------------------------------------------
Wyszczególnienie
2009 2011
---------------------------------------------------------------------------------
Roczny strumień napływu BIZ
1 470 1 604
Skumulowany napływ BIZ
16 347 19 307
---------------------------------------------------------------------------------
• Z przytoczonej prognozy EIU wynika, że strumień napływu BIZ
będzie
w 2009 r. niższy niż w roku 2007 (kiedy wyniósł 1,8 bln USD0.
Natomiast
w 2011 r. powinien on zwiększyć się do 1,6 bln USD.
• Natomiast skumulowana wielkość światowego napływu BIZ powinna
wzrosnąć z 15,2 bln USD w 2007 r. do 19,3 bln USD w roku 2011.
47
11. Perspektywy ewolucji globalnych
przepływów BIZ w okresie do
2011 r. (B)
• Przewidywana ewolucja struktury geograficznej
skumulowanego globalnego napływu BIZ w latach 2009-
2011
(według danych zaczerpniętych z raportu: „World
investment prospects to 2011”, London 2007)
----------------------------------------------------------------------------
Grupa krajów
2009 2 011
----------------------------------------------------------------------------
K W R
68,6% 68,2%
KSR i KTT (łącznie)
31,4% 31,8%
----------------------------------------------------------------------------
• Przytoczone wyżej dane dowodzą, że w latach 2009-2011
nie należy oczekiwać większych zmian w strukturze
geograficznej skumulowanego globalnego napływu BIZ.
Oznacza to, że KWR utrzymają swą dotychczasową
dominującą pozycję w tym zakresie (mimo przewidywanego
wzrostu atrakcyjności niektórych KSR i KTT
jako miejsca nowych lokat BIZ).
48
11. Perspektywy ewolucji globalnych
przepływów BIZ w okresie do
2011 r. (C)
• Według prognozy EIU, w latach 2009-2011 do
czołowej dziesiątki najbardziej atrakcyjnych dla
inwestorów zagranicznych państw przyjmujących
wejdą kolejno:
-- USA (średnioroczny strumień napływu
BIZ=251 mld USD),
-- Wlk Brytania ((112 mld),
-- CHINY (87 mld USD),
-- a na kolejnych pozycjach Francja, Belgia, Niemcy,
Kanada, Hong Kong, Hiszpania i Włochy.
• POLSKA powinna uplasować się na 24-tym miejscu
(z napływem BIZ=12,6 mld USD rocznie).
49
12.Konkluzje (A)
• Historycznie biorąc, za
pierwszy okres dynamicznej
ekspansji inwestycyjnej
KTN w gospodarce światowej
należy uznać
schyłek XIX i początek XX w.
• Czołowymi eksporterami kapitału w formie BIZ były wówczas
korporacje brytyjskie
. Utrzymały one swą przodującą pozycję
także w okresie międzywojennym, chociaż coraz bardziej
ustępowały pod względem dynamiki ekspansji
korporacjom z
USA
.
•
W latach 1977-2008 liczba korporacji macierzystych
zwiększyła się w skali globalnej z 10,7 tys. do 82 tys.,
zaś liczba ich filii zagranicznych wzrosła z 83,3 tys. do
ok. 810 tys.
•
Według szacunków Zorskiej, w 2005 r. KTN
wytworzyły 27% globalnego produktu brutto.
•
Natomiast eksperci UNCTAD oszacowali, że w 2007 r.
udział produkcji zagranicznych filii KTN w globalnym
produkcie wyniósł tylko 11%.
50
12.Konkluzje (B)
•
Osiągnięte przez filie zagraniczne KTN w 2008 r.
przychody
– według danych UNCTAD – wyniosły 30,3 bln USD,
aktywa zagraniczne równały się 69,8 bln USD, a
eksport = 6,7 bln USD (tj. 1/3 globalnego wywozu).
•
Wartość dodana wytworzona przez najpotężniejsze
światowe KTN przewyższa wysokość całego GDP wielu
krajów. Na opracowanej przez UNCTAD liście 100
czołowych potęg gospodarczych dzisiejszego świata w
2000 r. znalazło się 71 krajów i 29 korporacji, z
których pierwsza uplasowała się na 49 miejscu.
•
O skali działalności gospodarczej KTN świadczy
zwłaszcza wielkość ich przychodów. W 2007 r. w
grupie 20 największych pod tym względem w skali
globalnej korporacji było 8 firm amerykańskich.
Natomiast dwa pierwsze miejsca w rankingu
najpotężniejszych KTN z USA w 2007 r. zajmowały
Wal-Mart Stores i Exxon Mobil.
51
12.Konkluzje (C)
• Pozycję rynkową i finansową największych KTN
pokazują dane dotyczące wielkości ich zysków,
efektywności działania (lista Top Performers),
kapitalizacji giełdowej ich akcji i wartości posiadanych
przez nie marek.
• Stopień umiędzynarodowienia działalności czołowych
KTN obrazuje wielkość ich aktywów zagranicznych i
wskaźnik transnacjonalizacji (obliczany i publikowany
przez UNCTAD).
• Potwierdzeniem szybkiej ekspansji inwestycyjnej KTN
w latach 1990-2008 jest 8,5-krotny wzrost globalnego
zasobu napływu BIZ (z 1,8 bln do 14,9 bln USD).
Natomiast strumień rocznego napływu BIZ podniósł
się z 200 mld USD w 1990 r. do ponad 1,7 bln USD w
2008 r.
52
12.Konkluzje (D)
• Według stanu na 2008 r., na KWR przypadało ponad 70%
globalnego zasobu napływu BIZ i 84% odpływu
skumulowanych BIZ w skali całego świata.
• Ale w ostatnich latach coraz większą aktywność
inwestycyjną w charakterze korporacji macierzystych
wykazują spółki pochodzące z KSR (w pierwszej
kolejności z dynamicznie rozwijających się krajów Azji)
oraz firmy z niektórych KTT (przede wszystkim z
Federacji Rosyjskiej).
• Usługi są obecnie tym sektorem, który przyciąga
najwięcej BIZ, bo ulokowano tam dotąd 63% całego
globalnego zasobu napływu BIZ. Udział przemysłu
przetwórczego spadł
w ostatnim okresie do 1/3 tego zasobu, zaś udział
rolnictwa
i górnictwa wynosi łącznie poniżej 5%.
53
12.Konkluzje (E)
• Należy przewidywać, że w najbliższej
przyszłości pozycja wielkich KTN w
gospodarce światowej ulegnie dalszemu
umocnieniu.
• Wprawdzie prym wśród nich będą nadal
wiodły korporacje pochodzące z KWR, ale
można spodziewać się też dalszej
dynamicznej ekspansji firm transnarodowych
pochodzących z grupy KSR oraz KTT.
• Będzie to z pewnością sprzyjać postępującej
globalizacji życia gospodarczego i
tendencjom integracyjnym w skali głównych
regionów współczesnego świata.