WYPADEK PRZY

PRACY

ERGONOMIA

Wypadek przy pracy

Wypadek – co robić?

Postępowanie powypadkowe

Wzory dokumentów

Uprawnienia poszkodowanego

Zbadane wypadki

2

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie

wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć,
które nastąpiło w związku z pracą.



podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub
poleceń przełożonych;



podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;



w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między
siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku
pracy.

RODZAJE WYPADKÓW



Wypadek przy pracy



Wypadek traktowany na równi z wypadkiem przy pracy



Wypadek w okresie ubezpieczenia wypadkowego – inny wypadek przy pracy



Wypadek w drodze do pracy i z pracy



Wypadek przy pracy rolniczej

Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniach społecznych z

tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

WYPADEK PRZY PRACY

3

4

Urazem jest uszkodzenie tkanek ciała lub narządów
człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego.

Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do
świadczeń określonych w ustawie, traktowany jest wypadek, któremu
pracownik uległ:



w czasie podróży służbowej, w okolicznościach innych niż określone
wyżej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem
pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem
powierzonych mu zadań,



podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,



przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy
organizacje związkowe.

WYPADEK PRZY PRACY

Za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane
przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie
ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas:



uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą
stypendium sportowe,



wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie
odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,



pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie,



sprawowania mandatu posła do Parlamentu Europejskiego wybranego w
Rzeczypospolitej Polskiej,



odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu
pracy przez osobę pobierającą stypendium w okresie odbywania tego
szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy na
podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy lub inny
podmiot kierujący,



wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni
kółek rolniczych oraz przez inną osobę traktowaną na równi z członkiem
spółdzielni w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych
pracy na rzecz tych spółdzielni,

5

WYPADEK PRZY PRACY

6



wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia
lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym
stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,



współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej,
umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z
Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,



wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności
pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń
społecznych,



wykonywania zwykłych czynności związanych ze współpracą przy
prowadzeniu działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie
ubezpieczeń społecznych,



wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności
związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi,



odbywania służby zastępczej,



nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez słuchaczy
pobierających stypendium,



wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub
umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym
stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowa
taka została zawarta z pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku
pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz
pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy,



pełnienia przez funkcjonariusza celnego obowiązków służbowych.

WYPADEK PRZY PRACY

7

WYPADEK PRZY PRACY

Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w
wyniku

którego

nastąpiła

śmierć

w

okresie

nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.

Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku
którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata
wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne
uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające
podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna
lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita
lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe,
istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.

Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu
w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie
osoby.

Pracodawca



Zapewnić poszkodowanym pierwszą pomoc i podjąć niezbędne działania
eliminujące lub ograniczające zagrożenie (wyłączenie maszyn i urządzeń z ruchu,
odcięcie zasilania maszyn energią, materiałami itp.).



Zabezpieczyć miejsce wypadku



Zawiadomić o wypadku właściwego inspektora pracy i inne organy



Zaniechanie obowiązku

powiadomienia

o wypadku przy pracy (śmiertelnym,

ciężkim lub zbiorowym) wymienionych organów, w tym inspektora pracy, stanowi
wykroczenie z art. 283 § 2 pkt 6 Kodeksu pracy i jest zagrożone karą.



Przeprowadzić postępowanie powypadkowe

Poszkodowany



Zgłosić wypadek



Zgłoszenia wypadku dokonuje poszkodowany, jeśli jego stan zdrowia na to
pozwala.



Zgłosić ewentualne roszczenia z tytułu skutków wypadku.

8

WYPADEK - CO ROBIĆ ?

9

POSTĘPOWANIE POWYDKOWE

Postępowanie powypadkowe (dochodzenie powypadkowe)
obejmuje czynności, których celem jest:

Dokonanie kwalifikacji prawnej zdarzenia – ustalenie, czy zdarzenie ma cechy
wypadku związanego z pracą: „wypadku przy pracy”, „wypadku traktowanego na
równi z wypadkiem przy pracy”, „wypadku w okresie ubezpieczenia wypadkowego –
innego wypadku przy pracy” itp.;

ustalenie, czy istnieją okoliczności wyłączające uprawnienia poszkodowanego do
świadczeń odszkodowawczych;

określenie środków i wniosków prewencyjnych, tj. przedsięwzięć mających na celu
niedopuszczenie do podobnych zdarzeń wypadkowych w przyszłości.

Dochodzenie przeprowadza pracodawca lub innym podmiot określony w przepisach
prawnych.

Wypadek przy pracy

Wypadek traktowany na równi z wypadkiem przy pracy

Wypadek w okresie ubezpieczenia wypadkowego – inny wypadek przy pracy

Wypadek w drodze do pracy i z pracy

Wypadek przy pracy rolniczej

10

WZORY DOKUMENTÓW



Zgłoszenie wypadku przy pracy pracownika



Zgłoszenie wypadku przy pracy osoby nie będącej
pracownikiem



Protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy



Karta wypadku



Zgłoszenie wypadku w drodze do pracy (z pracy)



Karta wypadku w drodze do pracy lub z pracy



Statystyczna karta wypadku GUS

11

Określenie prawa do świadczeń i ich wypłata z ubezpieczenia wypadkowego należy do
kompetencji płatnika składek lub placówki Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

Podstawą jest dokumentacja umożliwiająca ustalenie, czy okoliczności i przyczyny
zdarzenia, które doprowadziło do urazu, uzasadniają uznanie go za wypadek przy pracy.

Ubiegający się o świadczenia składa w tej sprawie wniosek do płatnika składek, który
kompletuje dokumentację, a następnie przekazuje ją – wraz z tym wnioskiem – właściwej, ze
względu na miejsce zamieszkania poszkodowanego, placówce ZUS.

ZUS zwykle wymaga, by zostały złożone następujące dokumenty:



Wniosek z wyraźnym określeniem rodzaju świadczenia (np. jednorazowe
odszkodowane z tytułu stałego uszczerbku na zdrowiu), zawierający:



dane identyfikacyjne płatnika składek (NIP, REGON), a jeśli płatnik nie posiada tych
numerów – nr PESEL lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu;



dane ubezpieczonego (PESEL, NIP), a jeśli nie dysponuje on tymi numerami, to
serię i nr dowodu osobistego albo paszportu.



Protokół powypadkowy lub karta wypadku – z uwierzytelnionymi kopiami (lub
oryginałami – do wglądu): wyjaśnień poszkodowanego i informacjami uzyskanymi
od świadków zdarzenia.



Zaświadczenie o stanie zdrowia (N-9), wypełnione przez lekarza leczącego,
zawierające informację, że leczenie i rehabilitacja zostały zakończone; w przypadku
śmierci poszkodowanego – akt zgonu.

UPRAWNIENIA

POSZKODOWANEGO

12

UPRAWNIENIA

POSZKODOWANEGO

ZUS często żąda również:

1.

Karty informacyjnej z udzielenia I pomocy – uwierzytelniona kopia (lub oryginał – do wglądu).

2.

Wyjaśnień, czy poszkodowany odbył wymagane szkolenia z zakresu bhp.

3.

Oświadczenie osoby, której poszkodowany zgłosił wypadek – uwierzytelniona kopia (lub oryginał – do wglądu).

Od poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych, ZUS często żąda również takich danych, jak: nr rejestracyjny
pojazdu, personalia współuczestników wypadku, informacje o dochodzeniu prowadzonym przez Policję i inne organy.

W kierowanym przez płatnika (pracodawcę) do ZUS piśmie, do którego załącza się wyżej wymienione dokumenty,
wskazane jest podanie: daty rozpoczęcia pracy, rodzaju umowy o pracę, a także informacji o odprowadzaniu składek na
ubezpieczenie wypadkowe.

Protokół powypadkowy sporządza i zatwierdza pracodawca, a kartę wypadku – podmiot, na rzecz którego poszkodowany
świadczył pracę – na innej podstawie niż stosunek pracy (np. umowa agencyjna, umowa zlecenie, umowa o dzieło). Dla
prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą i współpracujących przy prowadzeniu tej działalności odpowiedni
dokument sporządza Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

ZUS może odmówić przyznania świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, jeśli w dostarczonych mu dokumentach
zamieszczone zostaną stwierdzenia bezpodstawne lub braki formalne, wymagające uzupełnienia. W przypadku
wystąpienia braków formalnych, ZUS ma obowiązek zwrócenia protokołu lub karty w celu uzupełnienia. Nieprzyznanie
świadczeń następuje w drodze decyzji.

Świadczenia z tytułu wypadku przy pracy nie przysługują, gdy wyłączną przyczyną wypadków było
naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez
niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Przepisy te to nie tylko regulacje dotyczące
bezpieczeństwa i higieny pracy, ale również przepisy drogowe, przepisy ppoż. itp.

Świadczenia nie przysługują poszkodowanemu także wówczas, gdy będąc w stanie nietrzeźwości lub pod
wpływem alkoholu lub środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym
stopniu do wypadku. Okoliczności uzasadniające nieprzyznanie świadczeń wymagają udowodnienia.

W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, świadczenia nie przysługują
także wówczas, gdy w dniu wypadku lub złożenia o nie wniosku, wystąpi zadłużenie z tytułu składek – na kwotę 6,60 zł
do czasu ich spłacenia. W sytuacji, gdy nie nastąpi uregulowanie tych należności, prawo do świadczeń przedawnia się z
upływem 6 miesięcy od dnia wypadku lub złożenia wniosku

.

.

13

ZBADANE WYNIKI

10,41%

5,01%

7,31%

6,91%

12,11%

23,12%

10,21%

6,01%

18,92%

Struktura poszkodowanych w wypadkach pracy w 2009 roku według stażu pracy

(źródło PIP)

do 7 dni

od 8 do 30 dni

od 31 do 90 dni

od 91 do 180 dni od 181 do 1 roku od 1 roku do 2 lat
od 3 do 5 lat

od 6 do 8 lat

9 lat i więcej

14

ZBADANE WYNIKI

robotnicy leśni i pokrewni

operatorzy pojazdów wolnobierznych i pokrewni

górnicy i robotnicy obróbki kamienia

kowale, ślusarze i pokrewni

spawacze, blacharze, monterzy konstrukcji stalowych

elektrycy

robotnicy budowlani robót wykończeniowych

robotnicy pomocniczy w górnictwie i budownictwie

robotnicy budowlani robót stanu surowego

kierowcy pojazdów

0 10 20 30 40 50 60 70 80

12

13

14

16

17

20

43

51

62

68

Liczba poszkodowanych według wykonywanych zawodów (źródło PIP)

15

ZBADANE WYNIKI

miejsca hodowli, połowu ryb, lasy i tereny zielone

placówki ochrony zdrowia

biura, placówki naukowe, szkoły, zakłady usługowe

pod ziemią, wyłączając place budowy

miejsca i środki komunikacji publicznej

teren budowy, kamieniłom, kopalnia odkrywkowa

miejsce produkcji przemysłowej

0

200 400 600 800 10001200

72

73

92

155

603

710

1021

Liczba poszkodowanych według miejsca wypadku (źródło PIP)