WYPADEK PRZY
PRACY
ERGONOMIA
WYPADEK PRZY
PRACY
ERGONOMIA
Wypadek przy pracy
Wypadek – co robić?
Postępowanie powypadkowe
Wzory dokumentów
Uprawnienia poszkodowanego
Zbadane wypadki
2
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie
wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć,
które nastąpiło w związku z pracą.
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub
poleceń przełożonych;
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;
w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między
siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku
pracy.
RODZAJE WYPADKÓW
Wypadek przy pracy
Wypadek traktowany na równi z wypadkiem przy pracy
Wypadek w okresie ubezpieczenia wypadkowego – inny wypadek przy pracy
Wypadek w drodze do pracy i z pracy
Wypadek przy pracy rolniczej
Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniach społecznych z
tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
WYPADEK PRZY PRACY
3
4
Urazem jest uszkodzenie tkanek ciała lub narządów
człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego.
Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do
świadczeń określonych w ustawie, traktowany jest wypadek, któremu
pracownik uległ:
w czasie podróży służbowej, w okolicznościach innych niż określone
wyżej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem
pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem
powierzonych mu zadań,
podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,
przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy
organizacje związkowe.
WYPADEK PRZY PRACY
Za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane
przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie
ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas:
uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą
stypendium sportowe,
wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie
odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie,
sprawowania mandatu posła do Parlamentu Europejskiego wybranego w
Rzeczypospolitej Polskiej,
odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu
pracy przez osobę pobierającą stypendium w okresie odbywania tego
szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy na
podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy lub inny
podmiot kierujący,
wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni
kółek rolniczych oraz przez inną osobę traktowaną na równi z członkiem
spółdzielni w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych
pracy na rzecz tych spółdzielni,
5
WYPADEK PRZY PRACY
6
wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia
lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym
stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej,
umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z
Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności
pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń
społecznych,
wykonywania zwykłych czynności związanych ze współpracą przy
prowadzeniu działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie
ubezpieczeń społecznych,
wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności
związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi,
odbywania służby zastępczej,
nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez słuchaczy
pobierających stypendium,
wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub
umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym
stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli umowa
taka została zawarta z pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku
pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz
pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy,
pełnienia przez funkcjonariusza celnego obowiązków służbowych.
WYPADEK PRZY PRACY
7
WYPADEK PRZY PRACY
Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w
wyniku
którego
nastąpiła
śmierć
w
okresie
nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.
Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku
którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata
wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne
uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające
podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna
lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita
lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe,
istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu
w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie
osoby.
Pracodawca
Zapewnić poszkodowanym pierwszą pomoc i podjąć niezbędne działania
eliminujące lub ograniczające zagrożenie (wyłączenie maszyn i urządzeń z ruchu,
odcięcie zasilania maszyn energią, materiałami itp.).
Zabezpieczyć miejsce wypadku
Zawiadomić o wypadku właściwego inspektora pracy i inne organy
Zaniechanie obowiązku
powiadomienia
o wypadku przy pracy (śmiertelnym,
ciężkim lub zbiorowym) wymienionych organów, w tym inspektora pracy, stanowi
wykroczenie z art. 283 § 2 pkt 6 Kodeksu pracy i jest zagrożone karą.
Przeprowadzić postępowanie powypadkowe
Poszkodowany
Zgłosić wypadek
Zgłoszenia wypadku dokonuje poszkodowany, jeśli jego stan zdrowia na to
pozwala.
Zgłosić ewentualne roszczenia z tytułu skutków wypadku.
8
WYPADEK - CO ROBIĆ ?
9
POSTĘPOWANIE POWYDKOWE
Postępowanie powypadkowe (dochodzenie powypadkowe)
obejmuje czynności, których celem jest:
Dokonanie kwalifikacji prawnej zdarzenia – ustalenie, czy zdarzenie ma cechy
wypadku związanego z pracą: „wypadku przy pracy”, „wypadku traktowanego na
równi z wypadkiem przy pracy”, „wypadku w okresie ubezpieczenia wypadkowego –
innego wypadku przy pracy” itp.;
ustalenie, czy istnieją okoliczności wyłączające uprawnienia poszkodowanego do
świadczeń odszkodowawczych;
określenie środków i wniosków prewencyjnych, tj. przedsięwzięć mających na celu
niedopuszczenie do podobnych zdarzeń wypadkowych w przyszłości.
Dochodzenie przeprowadza pracodawca lub innym podmiot określony w przepisach
prawnych.
Wypadek przy pracy
Wypadek traktowany na równi z wypadkiem przy pracy
Wypadek w okresie ubezpieczenia wypadkowego – inny wypadek przy pracy
Wypadek w drodze do pracy i z pracy
Wypadek przy pracy rolniczej
10
WZORY DOKUMENTÓW
Zgłoszenie wypadku przy pracy pracownika
Zgłoszenie wypadku przy pracy osoby nie będącej
pracownikiem
Protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy
Karta wypadku
Zgłoszenie wypadku w drodze do pracy (z pracy)
Karta wypadku w drodze do pracy lub z pracy
Statystyczna karta wypadku GUS
11
Określenie prawa do świadczeń i ich wypłata z ubezpieczenia wypadkowego należy do
kompetencji płatnika składek lub placówki Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
Podstawą jest dokumentacja umożliwiająca ustalenie, czy okoliczności i przyczyny
zdarzenia, które doprowadziło do urazu, uzasadniają uznanie go za wypadek przy pracy.
Ubiegający się o świadczenia składa w tej sprawie wniosek do płatnika składek, który
kompletuje dokumentację, a następnie przekazuje ją – wraz z tym wnioskiem – właściwej, ze
względu na miejsce zamieszkania poszkodowanego, placówce ZUS.
ZUS zwykle wymaga, by zostały złożone następujące dokumenty:
Wniosek z wyraźnym określeniem rodzaju świadczenia (np. jednorazowe
odszkodowane z tytułu stałego uszczerbku na zdrowiu), zawierający:
dane identyfikacyjne płatnika składek (NIP, REGON), a jeśli płatnik nie posiada tych
numerów – nr PESEL lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu;
dane ubezpieczonego (PESEL, NIP), a jeśli nie dysponuje on tymi numerami, to
serię i nr dowodu osobistego albo paszportu.
Protokół powypadkowy lub karta wypadku – z uwierzytelnionymi kopiami (lub
oryginałami – do wglądu): wyjaśnień poszkodowanego i informacjami uzyskanymi
od świadków zdarzenia.
Zaświadczenie o stanie zdrowia (N-9), wypełnione przez lekarza leczącego,
zawierające informację, że leczenie i rehabilitacja zostały zakończone; w przypadku
śmierci poszkodowanego – akt zgonu.
UPRAWNIENIA
POSZKODOWANEGO
12
UPRAWNIENIA
POSZKODOWANEGO
ZUS często żąda również:
1.
Karty informacyjnej z udzielenia I pomocy – uwierzytelniona kopia (lub oryginał – do wglądu).
2.
Wyjaśnień, czy poszkodowany odbył wymagane szkolenia z zakresu bhp.
3.
Oświadczenie osoby, której poszkodowany zgłosił wypadek – uwierzytelniona kopia (lub oryginał – do wglądu).
Od poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych, ZUS często żąda również takich danych, jak: nr rejestracyjny
pojazdu, personalia współuczestników wypadku, informacje o dochodzeniu prowadzonym przez Policję i inne organy.
W kierowanym przez płatnika (pracodawcę) do ZUS piśmie, do którego załącza się wyżej wymienione dokumenty,
wskazane jest podanie: daty rozpoczęcia pracy, rodzaju umowy o pracę, a także informacji o odprowadzaniu składek na
ubezpieczenie wypadkowe.
Protokół powypadkowy sporządza i zatwierdza pracodawca, a kartę wypadku – podmiot, na rzecz którego poszkodowany
świadczył pracę – na innej podstawie niż stosunek pracy (np. umowa agencyjna, umowa zlecenie, umowa o dzieło). Dla
prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą i współpracujących przy prowadzeniu tej działalności odpowiedni
dokument sporządza Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
ZUS może odmówić przyznania świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, jeśli w dostarczonych mu dokumentach
zamieszczone zostaną stwierdzenia bezpodstawne lub braki formalne, wymagające uzupełnienia. W przypadku
wystąpienia braków formalnych, ZUS ma obowiązek zwrócenia protokołu lub karty w celu uzupełnienia. Nieprzyznanie
świadczeń następuje w drodze decyzji.
Świadczenia z tytułu wypadku przy pracy nie przysługują, gdy wyłączną przyczyną wypadków było
naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez
niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Przepisy te to nie tylko regulacje dotyczące
bezpieczeństwa i higieny pracy, ale również przepisy drogowe, przepisy ppoż. itp.
Świadczenia nie przysługują poszkodowanemu także wówczas, gdy będąc w stanie nietrzeźwości lub pod
wpływem alkoholu lub środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym
stopniu do wypadku. Okoliczności uzasadniające nieprzyznanie świadczeń wymagają udowodnienia.
W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, świadczenia nie przysługują
także wówczas, gdy w dniu wypadku lub złożenia o nie wniosku, wystąpi zadłużenie z tytułu składek – na kwotę 6,60 zł
do czasu ich spłacenia. W sytuacji, gdy nie nastąpi uregulowanie tych należności, prawo do świadczeń przedawnia się z
upływem 6 miesięcy od dnia wypadku lub złożenia wniosku
.
.
13
ZBADANE WYNIKI
10,41%
5,01%
7,31%
6,91%
12,11%
23,12%
10,21%
6,01%
18,92%
Struktura poszkodowanych w wypadkach pracy w 2009 roku według stażu pracy
(źródło PIP)
do 7 dni
od 8 do 30 dni
od 31 do 90 dni
od 91 do 180 dni od 181 do 1 roku od 1 roku do 2 lat
od 3 do 5 lat
od 6 do 8 lat
9 lat i więcej
14
ZBADANE WYNIKI
robotnicy leśni i pokrewni
operatorzy pojazdów wolnobierznych i pokrewni
górnicy i robotnicy obróbki kamienia
kowale, ślusarze i pokrewni
spawacze, blacharze, monterzy konstrukcji stalowych
elektrycy
robotnicy budowlani robót wykończeniowych
robotnicy pomocniczy w górnictwie i budownictwie
robotnicy budowlani robót stanu surowego
kierowcy pojazdów
0 10 20 30 40 50 60 70 80
12
13
14
16
17
20
43
51
62
68
Liczba poszkodowanych według wykonywanych zawodów (źródło PIP)
15
ZBADANE WYNIKI
miejsca hodowli, połowu ryb, lasy i tereny zielone
placówki ochrony zdrowia
biura, placówki naukowe, szkoły, zakłady usługowe
pod ziemią, wyłączając place budowy
miejsca i środki komunikacji publicznej
teren budowy, kamieniłom, kopalnia odkrywkowa
miejsce produkcji przemysłowej
0
200 400 600 800 10001200
72
73
92
155
603
710
1021
Liczba poszkodowanych według miejsca wypadku (źródło PIP)