ZNAKI I SYMBOLE

MITOLOGICZNE

Opr. Karol Klauza

PODSTAWOWE DEFINICJE

MIT – gr. μῦθος mythos – myśl,
zamysł, opowieść, baśń

W komunikacji społecznej system
znaków i symboli rzeczowych i
osobowych uzasadniający
światopogląd, kryteria etyczne i
obyczajowość grupy społecznej.

W kulturoznawstwie:

Wg Mircea Eliade (1907-1986)
Opowieść ze sfery sacrum,
rozróżniająca jedynie prawdę i
fałsz, traktowana jako fundament
tożsamości indywidualnej i
grupowej. Motywem
uzasadniającym prawdę mitu jest
hierofania.

Wg Bronisława Malinowskiego
( 1884-1942)

Podobnie jak nasza
[chrześcijańska] opowieść
sakralna żyje w naszym rytuale, w
naszej moralności, jak rządzi
naszą wiarą i kontroluje nasze
postępowanie, taką samą albo
jeszcze większą rolę pełni mit
wobec człowieka dzikiego
[

Szkice z teorii kultury, tłum. T. Święcka, Warszawa

1958, s. 475

]

FUNKCJE MITÓW

POZNAWCZO-

ŚWIATOPOGLĄDOWA

LITERACKA

MOTYWACYJNA

1

2

3

• RYTUAŁY

• WARTOŚ

CI

4. SAKRALNA

• TOPOSY

• ARCHETY

PY

5.

KULTUROTWÓR

CZA

FUNKCJE MITÓW cd.

TOPOS – znak, symbol, obraz,
zasada występująca w różnych
płaszczyznach kultury (np.
nawiązania), określająca
kulturową tożsamość na bazie
pierwotnych paradygmatów .

ARCHETYP – pierwowzór
postaci, mitu, znakowe,
symboliczne wyobrażenie
paradygmatu (klucza
pozwalającego zrozumieć modele
i stereotypy w filozofii)

PIERWOTNE MITY CYWILIZACYJNE

MEZOPOTAMIA

7 000 pCh

EGIPT

GRECJA

4000-3000pCh

7 000 pCh

HEBRAJCZYCY
3000-2000pCh

RZYM VIII w. pCh

Scytowie

Trakowie

VII pCh

HUNOWIE/INDIE /
CHINY/

MITY ANTYKU

EUROPEJSKIEGO

BOGOWIE [PANTEON] – politeizm,
antropomorfizm. Hierarchiczna struktura
boginie sztuki i nauki=Muzy
Erato - poezji miłosnej (z kitarą),
Euterpe - poezji lirycznej i gry na flecie
(z aulosem), Klio - historii (ze zwojem),
Kaliope - poezji epicznej (z tabliczką i
rylcem), Melpomene - tragedii (z
maską tragiczną), Polihymnia - poezji
chóralnej (bez atrybutów), Talia -
komedii (z maską komiczną),
Terpsychora - tańca (z lirą), Urania -
astronomii (z kulą nieba i cyrklem)

ERYNIE – boginie zemsty
Alekto – (gr. Ἀληκτώ Alēktṓ) –
niestrudzona
Tyzyfone – (gr. Τισιφόνη
Tisiphónē) – mścicielka,
wymierzająca karę (szczególnie
prześladowała zabójców)
Megajra - zawistna
NIMFY - boginie (niższego
rzędu) i uosobienia sił żywotnych
przyrody
[Dafne, Echo i Kalipso]

MOJRY – boginie ludzkiego losu
(przędą nić): Kioto, Atropos,
Lachesis

GRACJE – boginie wdzięku,
piękna i radości:
Aglaja – Promienna,
Eufrozyna – Rozumna,
Taleja - Kwitnąca

M

MOJR

Y

GRECKO-RZYMSKI PANTEON

Afrodyta

Wenus

(Wenera)
Amfitryta Salacja
Apollo

Apollo (Febus)

Ares

Mars

Artemida Diana
Asklepios Eskulap

Atena Minerwa
Boreasz Akwilon

Charyty Gracje

Demeter Ceres
Dionizos Bachus
Eirene Pax

Eos

Aurora

Eros

Amor

Erynie Furie

Euros Eurus (Wulturnus)
Hades Pluton
Hebe Iuventas
Hefajstos Wulkan
Helios Sol
Hera Junona
Hermes Merkury

Hestia Westa
Kronos Saturn

Mojry Parki

Muzy Kameny

Nike Wiktoria
Notos Auster (Notus)
Pan Faun
Persefona Prozerpina
Posejdon Neptun

Satyr Faun
Selene

Luna

Tanatos Mors
Temida Iustitia
Tyche

Fortuna

Uranos Coelus
Zefir Fawoniusz
Zeus

Jowisz

PÓŁBOGOWIE/ HEROSI –
zrodzeni ze związków seksualnych
z bogami

Herakles (syn Zeusa i
Alkmeny),
Perseusz (syn Zeusa i Danae),
Tezeusz (syn Posejdona i
Ajtry),
Achilles (syn Peleusa i Tetydy)
Narcyz syn Kefisosa, i nimfy
Liriope).