Pojęcie zdrowia i 

choroby w 

psychiatrii

lek. med. Adam Wysokiński

Klinika Psychiatrii Dorosłych UM w Łodzi

Norma a patologia



Nazewnictwo psychiatryczne odzwierciedla poglądy 
społeczeństwa na zaburzenia psychiczne.



Granicę pomiędzy normą a chorobą jest 
uwarunkowana czynnikami społeczno-kulturowymi, 
poglądami filozoficznymi, sytuacją polityczną 
(psychiatria polityczna w ZSRR, eutanazje osób 
chorych psychicznie w III Rzeszy, sterylizacja w 
okresie powojennym m.in. w USA i w krajach 
skandynawskich).



To, co w społeczeństwach cywilizowanych uchodzi za 
przejaw nienormalności, w innych może być cechą 
normalną.

Choroba psychiczna



Bayle (XIX w.) wykazał, że u podłoża zaburzeń 

psychicznych leżą zmiany organiczne 
mózgu (kiła OUN).



Klasyfikacja Kraepelina (XIX w.) – wpływ na 

współczesną klasyfikację.

Antypsychiatria



Połowa XX wieku.



Choroby psychiczne nie spełniają kryteriów jednostek 
nozologicznych:



Ustalona etiologia i patogeneza



Jednolity obraz kliniczny



Przewidywalny przebieg i rokowanie



Określone postępowanie terapeutyczne



Udział czynników endogennych (cech osobowości) i 
egzogennych (środowiskowych) – trudny do 
rozdzielenia.



Choroby psychiczne stanowią inną jakość niż 
schorzenia somatyczne

Antypsychiatria



Reprezentanci: Szasz, Laing, Facaoult.



Antypsychiatria miała charakter ideologiczny:



Zaburzenia zachowania u pacjentów są spowodowane 
hospitalizacją w szkodliwych warunkach instytucji 
totalitarnej (szpital psychiatryczny)



Choroby psychiczne są wymysłem psychiatrów



Diagnozy psychiatryczne piętnują pacjentów



Zasługa:



Modernizacja opieki psychiatrycznej (likwidacja dużych 
szpitali, rozwój opieki ambulatoryjnej)



Odejście od określenia „choroba psychiczna”, „chory 
psychiczny”

Zaburzenie psychiczne



Klasyfikacja DSM-IV, ICD-10: chorobę 

psychiczną zastąpiono zaburzeniem.



Zaburzenie psychiczne – zespół objawów 

klinicznych lub zachowań związanych z 
cierpieniem i z zaburzeniami funkcjonowania 
indywidualnego.



Większość definicji (np. Ustawa o ochronie 

zdrowia psychicznego) utożsamia chorobę 
psychiczną z zaburzeniem psychotycznym.



Kodeks karny, cywilny – stosują pojęcie 

„choroby psychicznej”, ale jej nie definiuja.

Ustawa o ochronie zdrowia 
psychicznego
 Artykuł 3



Osoba z zaburzeniami psychicznymi to osoba:



Chora psychicznie (wykazująca zaburzenia 

psychotyczne),



Upośledzona umysłowo,



Wykazująca inne zakłócenia czynności 

psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy 
medycznej zalicza się do zaburzeń 
psychicznych, a osoba ta wymaga świadczeń 
zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki 
niezbędnych do życia  w środowisku rodzinnym 
lub społecznym.