Odznaki krajoznawcze

i regionalne jako

element edukacji

regionalnej

Paweł Zań

Rada Programowa ds. Młodzieży Szkolnej

Zarządu Głównego

Polskiego Towarzystwa Turystyczno-

Krajoznawczego

Krajoznawstwo - to według Słownika Języka

Polskiego - „ruch społeczny, popularyzujący
wiedzę o kraju (regionie), m.in. poprzez
organizowanie

wycieczek,

obozów

wędrownych

o

charakterze

poznawczo-

dydaktyczny; poznawanie kraju (regionu)
w zakresie różnych dziedzin, np. archeologii,
geografii, historii, etnografii itp.”

Nauczyciel chcący z młodzieżą świadomie

uprawiać turystykę i krajoznawstwo, staje

przed wyzwaniem pokazania jej obiektów

atrakcyjnych i ważnych dla regionu czy kraju.

Świadczących o przeszłości, wyróżniających

region pośród innych terenów.

Pedagog chcący pokazać młodzieży

piękno ziemi ojczystej może opierać sie na

ofertach biur podróży, wertować przewodniki i

samemu opracowywać trasy wycieczek. Może

również skorzystać ze sprawdzonego systemu

odznak PTTK.

System odznak Polskiego Towarzystwa

Turystyczno-Krajoznawczego dzieli się na

dwa typy: odznaki turystyki kwalifikowanej i

odznaki krajoznawcze. Odznaki adresowane

są

do

szerokiego

grona

odbiorców.

Począwszy od małych dzieci po „Turystów

Seniorów”.

W kontekście pracy nauczyciela szkolnego,

system odznak PTTK świetnie sprawdza się

jako element edukacji regionalnej jak

również pro zdrowotnego wychowania dzieci

i młodzieży. Poszczególne odznaki i ich

stopnie są adekwatne do wiedzy i możliwości

uczniów szkół podstawowych, gimnazjów jak

również szkół ponadgimnazjalnych.

W ramach systemu odznak PTTK,

nauczyciel prowadzący zajęcia z edukacji

regionalnej, ma możliwość wykorzystania w

pracy z młodzieżą, regionalnych odznak

krajoznawczych.

Jest ich w Polsce około 250. Zasady

zdobywania tych odznak są projektowane

tak, by możliwie najpełniej poznać tą cześć

Polski, którą lokalnie nazywa się „Małą

Ojczyzną”. Przykłady takich odznak to

„Warszawska

Odznaka

Krajoznawcza”,

„Sympatyk Otwocka” „Przyjaciel Parków

Krajobrazowych”, „Przyjaciel Wielkopolski”,

„Miłośnik Gdańska”.

Regulaminy

odznak

zobowiązują

zdobywającego do zwiedzenia konkretnych
obiektów – ważnych dla danego regionu.

Liczba obiektów, ich ranga rośnie wraz ze

stopniem odznaki.

Odznaki maja zazwyczaj od jednego do 4-5

stopni (popularna, brązowa, srebrna, złota, „za

wytrwałość”).

Przy zdobywaniu odznak należy zwiedzić

obiekty kulturowe: zabytki, muzea, pomniki,

groby zasłużonych dla regionu osób. Przyszły

zdobywca odznaki odwiedzić musi również

obiekty przyrodnicze: parki, rezerwaty,

pomniki przyrody. Często zdobywca musi

wykonać opis krajoznawczy odwiedzanych

miejsc.

Potwierdzeniu zwiedzenia danego miejsca

służy „dzienniczek krajoznawczy”, jest to

zazwyczaj zeszyt, w którym zbiera się

pieczątki z odwiedzanych miejsc, wkleja się

zdjęcia, pocztówki, bilety wstępu.

Pomysłodawcy odznak, opracowując ich

regulaminy kierowali się potrzebą serca,

potrzebą ukazania tego, co w ich „Małej

Ojczyźnie” najcenniejsze.

Nauczyciel planujący wyjazd w region Polski,

który nie jest mu dobrze znany, może oprzeć

trasę wyjazdu z młodzieżą, o regulamin

regionalnej odznaki krajoznawczej z tego

terenu.

Tak

zorganizowana

wycieczka

krajoznawcza będzie bogata w treści

historyczne, przyrodnicze, gospodarcze.

Pedagog, który w swojej pracy z młodzieżą

wykorzysta możliwość zdobywania odznak

krajoznawczych, stanie się Nauczycielem

Kraju Ojczystego. Nauczy dostrzegać piękno,

niejednokrotnie to ukryte, niewidoczne na

pierwszy rzut oka.

Odznaki PTTK może zdobywać każdy.

Niezależnie od wieku, płci, itd. Są one

przeznaczone nie tylko dla członków PTTK,

ale dla każdej zainteresowanej osoby.

Poszczególne odznaki są prowadzone

przez terenowe oddziały PTTK. To tam

następuję społeczna weryfikacja zdobytych

przez

poszczególne

osoby

odznak.

Zainteresowani zdobywcy oznak mogą

zakupić „blachę odznaki”, których cena waha

sie w okolicach 5-10 złotych.

Młodzież, która rozpocznie przygodę

z krajoznawstwem od odznak regionalnych,

ma możliwość zdobywania dalej Odznaki

Krajoznawczej Polski – królowej odznak

krajoznawczych.

Odznakę tą zdobywa się zwiedzając

miejsca

wyszczególnione

w

Kanonie

Krajoznawczym Polski.

Z kilkunastu tysięcy zabytków w Polsce

wybrano ich ponad 300. Wyróżniają się one

historią, forma architektoniczną, walorami

artystycznymi.

Podobnie postąpiono z muzeami, wybrano

te

z

najcenniejszymi

zbiorami,

charakterystyczne dla danej tematyki czy

regionu. Nie zapomniano o unikatowych

skarbach przyrody.

Łącznie Kanon to ponad 600 obiektów

krajoznawczych w Polsce, obiektów, które

Polski Patriota powinien znać i odwiedzić w

swoim życiu. Dla tych najwytrwalszych

zdobywców odznaki, przewidziano stopień

złoty z szafirem.

Wykaz odznak PTTK, ich regulminy można

znaleźć na stronie

www.pttk.pl

Kopalnią wiedzy o odznakach regionalnych

PTTK jest strona Roberta Respondowskiego

z Gliwic, członka Komisji Krajoznawczej ZG

PTTK

www.krajoznawca.eu

Dziękuję za uwagę

Paweł Zań

Wiceprzewodniczący

Rady Programowej do spraw Młodzieży Szkolnej

Zarządu Głównego

Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego

ul. Senatorska 11

00-075 Warszawa

0-22 826 22 51

[e-mail]