background image

Kształtowanie się systemu 

penitencjarnego w II RP

Wykład 5

background image

Rodząca się administracja polska na 

terenach wyzwalanych stopniowo 
przejmowała także więzienia.

Początkowo ich zarządzanie odbywało 

się na starych zasadach.

background image

W dniu 08.lutego 1918r dekretem 

Naczelnika Państwa ustalono 
strukturę organizacyjną wykonania 
kary, uregulowano podstawowe 
zasady polityki wykonywania kary, w 
tym kary pozbawienia wolności. 

background image

Więzienia i zakłady wychowawczo-

poprawcze przekazano pod zarząd 
Ministerstwa Sprawiedliwości. 

Dekret ten określał także przeznaczenie 

więzień, organizację wewnętrzną oraz 
zasady orzecznictwa sądowego.

Początkowo zarząd administracyjny nad 

więzieniami i placówkami wychowawczo-
poprawczymi sprawowały dyrekcje 
więzień.

background image

W roku 1921 zostały one zlikwidowane, 

a ich kompetencje przejął 
Departament Karny Ministerstwa 
Sprawiedliwości.

Nadzór penitencjarny sprawowali 

prokuratorzy.

background image

Wprowadzenie jednolitego systemu 

penitencjarnego na całym obszarze 
kraju było dość skomplikowane.

Szczególnie istotne było dokładne 

określenie granic państwowych, a co 
za tym idzie wprowadzenie na tym 
obszarze jednolitych przepisów 
prawnych.

background image

Dotyczy to terenów Wielkopolski, gdzie 

po zakończeniu powstania 
Wielkopolskiego przejęto także 
placówki penitencjarne.

Podobna sytuacja dotyczyła Śląska i 

kresów wschodnich, gdzie dopiero 
pod koniec 1922r przejęto w zasadzie 
wszystkie placówki więzienne i 
wychowawczo-poprawcze.

background image

Wymagało to także przeorganizowania 

struktur zarządzających systemem 
więziennym.

W 1923r powołano Departament 

Więziennictwa w ramach 
Ministerstwa Sprawiedliwości.

W jego skład wchodziły trzy wydziały:
-służbowy- kadry,
-administracji więzień,
-wydział pracy więźniów wraz z 

kancelarią.

background image

Zwiększono aż dziesięciokrotnie stan 

etatowy służby więziennej.

W 1923r ogólna liczba zatrudnionych 

wynosiła 3876 pracowników.

Przyjęcie na stały etat wymagało 

ukończenia kursu specjalistycznego 
(6 miesięcy).

background image

Władze polskie dostrzegały złożoność 

problemu dotyczącego systemu 
penitencjarnego.

Stąd już w roku 1918 Minister 

Sprawiedliwości zorganizował 
szkolenie pracowników 
więziennictwa.

W 1923r Minister Sprawiedliwości 

powołał Centralną Szkołę dla 
Urzędników Więziennych w 
Warszawie.

background image

Wykładowcami byli wysocy urzędnicy 

Ministerstwa Sprawiedliwości, 
sędziowie, prokuratorzy oraz 
uniwersytecka kadra profesorska.

Szkolenie trwało do pięciu miesięcy.

background image

Treści kształcenia zawierały wiedzę z:
-więziennictwa,
-kryminologii,
-psychologii kryminalnej,
-prawa karnego,
-prawa skarbowego,
-prawa administracyjnego,

background image

-procedur karnych,
-towaroznawstwa materiałów 

opałowych i żywnościowych,

-ekonomii politycznej,
-zasad rozliczeń budżetowych,
-nauki o Polsce.

background image

Mimo, że zakres kształcenia był dość 

szeroki, stopniowo tracił na swojej 
aktualności.

Niezbędne było podniesienie 

kwalifikacji osób zatrudnianych w 
jednostkach penitencjarnych.

Stąd w na mocy Ustawy o Straży 

Więziennej z 1932r o stanowisko 
urzędnika więziennego mogła 
ubiegać się osoba z wykształceniem 
co najmniej średnim.

background image

Na stanowisko inspektora 

przyjmowano osoby z wyższym 
wykształceniem.

W lutym 1933r utworzono szkołę dla 

wyższych i niższych funkcjonariuszy 
służby więziennej przy 
Departamencie Karnym Ministerstwa 
Sprawiedliwości.

Szkolenie trwało przez dwa semestry 

łącznie pół roku.

background image

Szeregi uczestników tych szkoleń mieli 

zapełnić bezrobotni absolwenci szkół 
średnich i wyższych.

background image

Treści kształcenia

1. Polityka kryminalna,
2. Antropologia,
3. Socjologia,
4. Psychologia,
5. Pedagogika więzienna,
6. Więzienioznawstwo,
7. Prawo karne,
8. Procedura karna,

background image

9. Prawo państwowe i administracyjne,
10.Przepisy służbowe.

background image

Ponadto przy zakładach karnych 

utworzono kursy dokształcające 
funkcjonariuszy więziennych.

Szkolenia takie trwały około cztery 

miesiące – dwa semestry.

background image

Treści kształcenia

1.

Więzienioznastwo,

2.

Kryminologia,

3.

Pedagogika więzienna,

4.

Prawo karne,

5.

Procedura karna,

6.

Prawo państwowe i administracyjne,

7.

Przepisy służbowe,

8.

Higiena i ratownictwo,

9.

Biurowość,

10.

Przepisy gospodarcze i działu pracy.

background image

Polityka penitencjarna nawiązywała do 

osiągnięć europejskich oraz do ideałów 
polskich przedstawicieli postępowej myśli 
penitencjarnej z czasów Królestwa Polskiego.

Ustalono, że głównym środkiem poprawy 

miała być praca, nauka i oddziaływanie 
religijne.

Szczególnie starano się objąć obowiązkiem 

pracy więźniów odsiadujących kary 
długoterminowe.

background image

Więźniów zatrudniano w zawodach:
-krawiec,
-szewc,
-stolarz,
-ślusarz,
-koszykarz,
-tkacz.

background image

Osadzeni pochodzenia chłopskiego 

mieli możliwość pracy na 
przywięziennych polach.

Tworzono także specjalne zakłady 

pracy jak:

-fabrykę obuwia w na Mokotowie,
-drukarnię w Rawiczu,
-fabrykę papieru i opakowań 

tekturowych w Radomiu.

background image

Osadzeni otrzymywali wynagrodzenie 

nie mniejsze niż 80% średniej pensji 
fabrycznego robotnika.

Obowiązek pracy udało się zrealizować 

w 40%.

Oddziaływanie poprzez naukę w dużej 

mierze dotyczyło zmniejszenia 
analfabetyzmu, którzy stanowili 
znaczną liczbę wśród osadzonych.

Organizowano więzienne biblioteki.

background image

Organizowano także zajęcia kulturalno-

oświatowe. 

Tworzono kółka teatralne, recytatorskie 

czy orkiestry.

Oddziaływanie poprzez praktyki 

religijne realizowano poprzez 
budowanie kaplic.

Na terenie zakładów karnych 

zatrudniano kapłanów różnych 
wyznań.

background image

Przejęta infrastruktura więzień dawała 

wiele do życzenia. 

Szczególnie obiekty zorganizowane  w 

starych zamkach czy klasztorach 
nadal miały standard odbiegający od 
norm. Powszechne było robactwo, 
duchota i wilgoć. 

background image

Szczególną uwagę przywiązywano do 

stanu zdrowia osadzonych.

Stworzono szpitale więzienne i izby 

chorych.

W Warszawie powstała Centralna 

Apteka Więzienna, za pośrednictwem 
której zaopatrywano w leki wszystkie 
więzienia w Polsce.

background image

Wszystko to miało spowodować 

poprawienie stanu zdrowia, a w 
szczególności obniżenie 
śmiertelności wśród osadzonych.

W konsekwencji działalności służby 

zdrowia obniżono go do 8%.

Określono także kaloryczność racji 

żywnościowych.

background image

Dla więźniów chorych-4000 kcal,
-dla więźniów pracujących- 3000kcal,
-dla niepracujących-2400kcal.

background image

Dużą wagę władze II RP przywiązywały 

do przestępczości nieletnich.

Ta troska o młode pokolenie stała się 

jedną z pierwszych potrzeb, jakie 
dostrzegały władze rodzącej się Polski.

Już dekretem Naczelnika Państwa w roku 

1919 powołano sądy dla nieletnich.

Początkowo działały one w Warszawie, 

Lublinie i Łodzi.

background image

Sądy dla nieletnich rozpatrywały 

sprawy o przestępstwa osób do lat 
17, oraz osób dorosłych 
podejrzanych o przestępstwa 
dotyczące nieletnich.

background image

Nieletnich sprawców przestępstw 

osadzano w zakładach 
wychowawczych w:

- Głazach,
- Wielucianach,
- Przedzielnicy,
- Studzieńcu.

background image

Pomniejsze zakłady, które można przytoczyć 

działały w:

-Chojnicach,
-Kamieniu Pomorskim,
-Szubinie,
-Cerekwicy,
-Antoniewie,
-Bojanowie,
-Cieszynie,
-Lublinie.

background image

Dla młodzieży „moralnie zaniedbanej” 

prowadzono zakłady w:

-Mińsku Mazowieckim,
-Warszawie,
-Wilnie,
-Częstochowie,
-Radomiu,
-Walendowie,
-Katowicach.

background image

Część z nich była prowadzona przez 

siostry zakonne.

Nadzór nad świeckimi i zakonnymi 

zakładami prowadził Minister 
Sprawiedliwości.

Ideą przewodnią było ujednolicenie 

statutów oraz upowszechnienie 
obowiązkowego nauczania 
wszystkich nieletnich w zakresie 
szkoły powszechnej.

background image

Władze polskie starały się wprowadzać 

nowoczesne rozwiązania w zakresie 
penitencjarnym.

Po wpływem systemu angielskiego 

wprowadzono podobne rozwiązania w 
polskim więziennictwie.

background image

Powołano między innymi Komitety 

Opiekuńcze w ośrodkach dla 
nieletnich przestępców.

Efektem reformy było także 

wprowadzenie podziału jednostek 
penitencjarnych w zależności od osób 
w nich osadzonych.

background image

Klasyfikacja więzień 

i segregacja skazanych

Brano pod uwagę ilość miejsc dla 

skazanych oraz dana kategorię 
skazanych.

Więzienia I klasy:
-ilość miejsc ponad 450, 
-osadzeni z wyrokami powyżej 3 lat.
Więzienia II klasy:
-ilość miejsc od 150 do 450,
-osadzeni z wyrokami od roku do lat 3.

background image

Więzienia III klasy:
-ilość miejsc do 150,
-osadzeni z wyrokami do 1 roku.
W 1928r w ramach klas wydzielono także grupy:
I grupa-ciężkie więzienie dla skazanych powyżej 3 

lat,

II grupa-ciężkie więzienie dla skazanych do 3 lat,
-ścisły areszt,
-areszt zapobiegawczy.
 

background image

III grupa-więzienia i areszty przy 

sądach powiatowych dla skazanych 
do 1 roku, 

-ciężkie więzienie i ścisły areszt dla 

skazanych od 2 do 6 miesięcy.

background image

Przestępców skazanych na karę 

twierdzy osadzano w więzieniu 
ciężkim zorganizowanym we 
Wronkach.

background image

Segregacja więźniów

1. Ze względu na wysokość kary:
Tworzono oddziały więzienne dla osób:
-skazanych na kary ciężkiego 

więzienia,

-skazanych na więzienia o 

złagodzonym rygorze- powstałe w 
miejsce domów poprawy,

-skazanych na karę aresztu lub 

ścisłego aresztu.

2. Ze względu na rodzaj popełnionego 

czynu, poziom moralny i 
intelektualny.

background image

Ustawa z września 1928r zlikwidowała 

pojęcie „areszt”.

Dla odróżnienia wprowadzono 

nazewnictwo więzienie śledcze lub 
karno-śledcze.

Powyższe zmiany spowodowały 

konieczność ponownego podziału 
więzień.

background image

1. Jednostki penitencjarne dla osób 

skazanych prawomocnym wyrokiem-
więzienie karne:

-dla skazanych na kary pozbawienia 

wolności powyżej 3 lat,

-dla skazanych na kary pozbawienia 

wolności od 1 roku do 3 lat.

background image

2. Więzienia dla osób zatrzymanych 

tymczasowo-do wykonywania aresztu 
śledczego -śledczo-karne:

-dla skazanych na kary pozbawienia 

wolności od 1 dnia do 3 lat,

-osadzone w ramach aresztu 

zapobiegawczego,

-skazanych na karę pozbawienia 

wolności do 1 roku.

background image

3. Więzienia śledcze-osoby osadzone 

tymczasowo w ramach czynności 
śledczych, aresztu zapobiegawczego.

background image

Polski system penitencjarny oparty był 

o zasady systemu progresywnego.

Obejmował on trzy okresy:
-okres odosobnienia w pojedynczej 

celi,

-okres angażowania osadzonego do 

nauki i pracy,

-okres związany z przygotowaniem 

osadzonego do przedterminowego 
zwolnienia.

background image

System ten dotyczył tylko skazanych na karę 

pozbawienia wolności powyżej 3 lat.

Równocześnie, w toku całego pobytu w 

więzieniu osadzony podlegał resocjalizacji 
poprzez:

-pracę,
-naukę,
-oświatę pozaszkolną,
-opiekę duchową,
-wychowanie fizyczne.

background image

Wychowanie poprzez pracę

Szczególną rolę przykładano do 

wychowania poprzez pracę.

W 1927 r na 134 więzienia istniało 140 

warsztatów rzemieślniczych 
zatrudniających więźniów.

Oferowały one pracę w następujących 

branżach:

background image

-szewstwo,
-krawiectwo,
-blacharstwo,
-szczotkarstwo,
-tapicerstwo,
-ślusarstwo,

background image

-kowalstwo,
-zabawkarstwo,
-hafciarstwo,
-pończosznictwo,
-malarstwo,
-zegarmistrzowstwo.

background image

Poza tym istniała możliwość zatrudnienia 

w drukarniach, piekarniach, fabrykach 
obuwia oraz gospodarstwach rolnych 
przywięziennych i pozawięziennych.

Za pracę więźniowie otrzymywali zapłatę.
Połowę z uzyskanych w ten sposób 

środków mogli spożytkować w więzieniu.

Resztę skomasowaną otrzymywali w 

momencie wyjścia na wolność.

background image

Obowiązek pracy mieli osadzeni za 

wyroki karne.

Więźniowie polityczni i śledczy mogli 

pracować na własną prośbę.

Za dobrą pracę można było otrzymać 

premię. 

background image

Wychowanie poprzez naukę

Istotne z punktu widzenia resocjalizacji 

było wychowanie przez naukę.

Dotyczyło to nauki zawodu, jak i treści w 

zakresie szkoły powszechnej.

W roku 1928 w więziennych szkołach 

pobierało naukę ok. 4100 osób, co 
stanowi 87% więźniów.

Nauka w zakresie szkoły powszechnej 

była obowiązkowa dla:

background image

1. nieletnich, którzy nie ukończyli 

szkoły,

2. dorosłych:
- Skazanych na karę powyżej 6 

miesięcy,

- Nie posiadających świadectwa 

ukończenia 4 klas szkoły 
powszechnej,

- Nie przekroczyli 40 lat życia.

background image

Pozostali skazani po uzyskaniu zgody 

władz więzienia mogli także 
korzystać z nauki.

Dla osadzonych osiągających dobre 

wyniki w nauce przewidywano 
nagrody w postaci:

-zwiększenia liczby odwiedzin,
-zwiększenia możliwości otrzymywania 

paczek i listów,

-zwiększenia czasu korzystania z 

oświetlenia.

background image

Istotną rolę w humanizacji więziennictwa 

było wprowadzenie oświaty pozaszkolnej.

Były to:
-pogadanki,
-odczyty,
-audycje radiowe,
-projekcja filmów,
-czytelnictwo w zakresie religijnym 

(katolickich, prawosławnych i judaizmu.

background image

Dbano także o rozwój fizyczny. 
Organizowano sale gimnastyczne z 

odpowiednim wyposażeniem, 
zatrudniano specjalistów od 
wychowania fizycznego oraz 
organizowano zajęcia ruchowe na 
świerzym powietrzu.

Zajęcia takie były nadzorowane przez 

lekarzy więziennych.

background image

Prawa i obowiązki więźnia

Rozwój myśli penitencjarnej w duchu 

humanizmu spowodował, że kary 
pozbawienia wolności zostały 
zindywidualizowane.

Starano się, aby osadzony wiedział, że 

doświadcza dobrodziejstwa, jakim jest dla 
niego humanitarne traktowanie.

Uprzedzano go, że w razie popełnienia przez 

niego przestępstwa kara zostanie 
dołączona do już odbywanej.

background image

W sposób szczególnie surowy 

traktowano przestępstwo 
samouwolnienia.

Osobom, które dokonały ucieczki, po 

ich zatrzymaniu można było nie 
zaliczyć czasu odbytej kary do 
momentu samouwolnienia.

Decyzję w tej sprawie podejmował 

prokurator okręgowy danego okręgu, 
na którego terenie znajdowało się 
więzienie.

background image

Instytucja zwolnienia 

przedterminowego

Skazani mieli możliwość skorzystania z 

dobrodziejstwa instytucji zwolnienia 
przedterminowego.

O zwolnienie przedterminowe mogli ubiegać się 

skazani, którzy odbyli 2/3 kary, nie mniej niż 6 
miesięcy.

Można było zastosować zwolnienie 

przedterminowe wobec osadzonych, którzy 
wykazywali poprawę w zachowaniu, myśleniu i 
stosunku do obowiązujących przepisów.

background image

Skazani na dożywocie mieli możliwość 

ubiegania się o zwolnienie z dalszego 
odbywania kary najwcześniej po 15 
latach.

background image

Określano także szczegółowy regulamin 

dla osadzonych.

Był on modyfikowany w zależności od 

zachowania się osadzonego.

Między innymi dokładnie określano, jakie 

przedmioty więzień mógł posiadać w 
celi.

Wszelkie inne spoza listy były 

konfiskowane.

background image

Wykaz przedmiotów dozwolonych:
-książki religijne, patriotyczne oraz 

wypożyczone z biblioteki więziennej,

-za zgodą władz więzienia mógł 

posiadać własne książki i podręczniki 
naukowe,

background image

Ponadto mógł posiadać:
-szczoteczkę do zębów, ubrania i 

obuwia,

-pastę do obuwia,
-imbryk do herbaty,
-kubek,
-łyżkę,
-dzbanek.

background image

Wszelkie inne przedmioty były 

zakazane.

Przede wszystkim nie wolno było 

posiadać przedmiotów, które mogły 
stanowić zagrożenie dla życia i 
zdrowia jak np. ostre przedmioty, 
metalowe narzędzia, sznury i liny.

Nie wolno było także posiadać 

pieniędzy, kosztowności oraz kart i 
kości do gry.

background image

Wszystkie przedmioty niedozwolone, 

które więzień miał przy sobie w 
momencie osadzenia były 
przechowywane w depozycie 
więziennym i zwracane w momencie 
wyjścia na wolność.

background image

W celu zapewnienia przestrzegania 

powyższych rygorów, każde wyjście 
osadzonego z celi było poprzedzone 
rewizją.

Także po każdym powrocie do celi 

ponownie poddawano go rewizji.

background image

Rygor więzienny ściśle reglamentował 

ilość i czas odwiedzin przez rodzinę 
oraz ilość korespondencji 
osadzonego.

Zazwyczaj osadzony miał prawo do 

widzenia z rodziną w wyznaczony 
dzień raz w miesiącu.

Widzenie trwało od 15 do 30 min. Przy 

obecności strażnika.

Dzień widzenia określał naczelnik 

więzienia.

background image

Skazani na karę twierdzy lub aresztu 

mieli prawo do odwiedzin raz na 
tydzień. 

Mogli także wysyłać listy 1 raz w 

miesiącu, a otrzymywać 2 razy w 
miesiącu.

Każdy list poddany był cenzurze. 
Więźniów śledczych cenzurował sąd 

lub prokuratura.

background image

Za zarobione pieniądze osadzony miał 

prawo do dokonywania zakupów za 
pośrednictwem strażników.

Do tego celu wykorzystywał w pewnym 

zakresie środki uzyskane z pracy w 
zakładach więziennych.

background image

Zakupy mogły obejmować:
-produkty żywnościowe,
-tytoń i papierosy, jeżeli osadzony miał 

zgodę.

Więźniowie niekryminalni mieli szersze 

uprawnienia jak np. możliwość 
palenia w pojedynczych celach i 
podczas spacerów, widzeń w pokoju 
bez krat, korzystania ze spacerów 
dwie godziny dziennie.

background image

Mieli prawo do rozmowy między sobą oraz do 

osadzenia we wspólnych celach tylko po 
wyrażeniu zgody.

Mogli także korzystać za zgodą władz 

śledczych lub prokuratora z prasy pod 
warunkiem, że była ona w języku 
zrozumiałym dla służby więziennej.

Naczelnik miał prawo cenzurować prasę dla 

więźniów w celu zapobieżenia zakłóceniom 
w przestrzeganiu regulaminu więziennego

background image

Szczególne względy były okazywane 

osadzonym duchownym- jeżeli nie 
zostali pozbawieni godności 
duchownej.

Zapewniano im całkowitą izolację 

umieszczając w pojedynczych celach.

Mogli oni odprawiać msze, ale bez 

udziału więźniów.

background image

Nie można było ich kierować do prac 

uwłaszczających ich godności 
duchowej, konwojować przez miasto 
w stroju duchownym lub w 
kajdankach.

background image

Władze II RP dostrzegały problem wtórnej 

recydywy wynikającej z trudności 
materialnych, mieszkaniowych i rodzinnych.

Stąd też powołano do życia tzw. patronaty, 

których zadaniem była opieka nad 
więźniami i ich rodzinami.

Z uwagi na opór społeczny inicjatywa ta 

powoli zamierała.

Stąd też powstał fundusz, z którego 

wspierano więźniów i ich rodziny.

background image

Przewrót majowy był czynnikiem 

pozytywnym z punktu widzenia 
systemu penitencjarnego.

W 1931r.-powstał nowy regulamin 

więzienny.

W 1932r.-powstał nowy kodeks karny.
W latach 1932-1934-powstały 

zasadnicze założenia dotyczące 
organizacji nowoczesnego 
więziennictwa.

background image

Regulamin

Był on oparty o założenia progresywne. 
Obejmował 3 stopnie.
Wprowadzał więzienia izolacyjne dla 

przestępców zawodowych i z 
nawyknienia, jeżeli pozostawienie ich 
na wolności groziło porządkowi 
prawnemu.

Dla tej grupy osadzonych 

wprowadzono dwustopniowy system 
progresywny.

background image

Pierwszy stopień zakładał 

odosobnienie na okres 3 miesięcy . 

Drugi stopień to pobyt do 9 miesięcy 

we wspólnej celi. 

Jeżeli wykazywał poprawę, był 

przenoszony do zwykłego więzienia.

background image

1. Więźniowie skazani na karę aresztu 

lub twierdzy mieli przebywać w 
oddzielnych celach,

2. W każdym więzieniu wyodrębniono 

oddziały dla więźniów skazanych na 
zwykłe, ciężkie więzienie lub 
zastępujące dom poprawy,

3. O osadzeniu więźnia w celi zbiorowej 

lub pojedynczej decydował naczelnik 
więzienia,

background image

4. Obligatoryjnie pojedynczą celę 

otrzymywali osadzeni:

-duchowni,
-więźniowie śledczy,
-niebezpieczni recydywiści.
5. W nagrodę, na prośbę osadzonego 

można go było osadzić w celi 
pojedynczej,

background image

6. Skazani byli ubezpieczani od 

nieszczęśliwych wypadków przy pracy,

7. Wynagrodzenie mieli otrzymywać w 

wysokości zbliżonej do stawek na wolności,

8. Prace gospodarskie wewnątrz więzienia 

były objęte wynagrodzeniem,

9. Absolwenci kursów rzemieślniczych mogli 

ubiegać się o dyplom czeladniczy a nawet 
mistrzowski.

background image

Kodeks karny

Wprowadzono środki zabezpieczające 

dla osób, które zakończyły 
odbywanie kary. 

Wprowadzono nowy podział na 

kategorie więzień:

1. Więzienia zwykłe,
2. Więzienia specjalne.
Więzienia specjalne dzielono na:

background image

-Obserwacyjno-rozdzielcze zajmowały się także 

badaniem osobowości więźniów. 

Na podstawie  ustaleń dokonywano oceny, jaka 

metoda resocjalizacyjna będzie najbardziej 
adekwatna.

W skład personelu wchodzili:
-psycholog,
-pedagog,
-psychiatra,
-antropolog.

background image

-dla słabych psychicznie, fizycznie oraz 

chorych wymagających specjalnego 
traktowania- badania więźniów 
stwierdzały, że na 8894 skazanych, 
1194 to chorzy umysłowo, a 3217 
chorzy fizycznie.

background image

Powstały więzienia :
-zakład karny dla psychicznie i 

nerwowo chorych w Grodzisku 
Mazowieckim, Drohobyczu, 
Grudziądzu, Warszawie.

-zakład karny dla chorych na gruźlicę 

w Białymstoku i Wiśniczu.

-oddziały w 12 więzieniach dla chorych 

wenerycznie.

background image

Poza tym stworzono więzienia:
-izolacyjne dla recydywistów, 

przestępców zawodowych lub z 
nawykiem oraz innych skazanych 
wobec których istniała potrzeba 
zastosowania obostrzonego rygoru.
Wronki, Chełm oraz oddziały 
izolacyjne w Tarnowie, Łomży, 
Starogardzie i Mysłowicach.

background image

-kolonie rolnicze- osadzeni 

pochodzenia głównie chłopskiego 
oraz nieletni do 21 lat skazani od 1 
roku do 5 lat.

Resocjalizacja w tych jednostkach 

penitencjarnych stała na wysokim 
poziomie i miała pozytywne wyniki. 

Planowano rozszerzyć tę formę 

resocjalizacji nawet dla 
recydywistów.

background image

-zakłady rzemieślnicze- dla skazanych 

pochodzących z miast do 30 roku życia 
skazanych na karę pozbawienia wolności 
powyżej 3 lat.

-ruchome ośrodki pracy- dla skazanych na 

wyroki krótkoterminowe. Z uwagi na 
przeludnienie więzień organizowano ośrodki 
tymczasowe na terenie całego kraju. 

Skazani byli zatrudniani przy robotach 

publicznych 

background image

Dla nieletnich zalecano powołanie 

zakładów :

-obserwacyjno-rozdzielczych,
-dla niedorozwiniętych umysłowo,
-zamknięte o obostrzonym rygorze dla 

trudnych w prowadzeniu.

W jednostkach tych prowadzono naukę 

w zakresie szkoły powszechnej oraz 
naukę zawodu  lub kursy dla 
analfabetów.

background image

W skład kadry wykładającej powołano 

także więźniów posiadających 
kwalifikacje oraz wyrażających chęć 
podjęcia nauczania.

Zmieniono zasady pracy więźniów. 
Praca miała powodować, że więzień 

przyzwyczaja się do obowiązku pracy.

Jednak z uwagi na to, że stanowi 

obciążenie dla społeczeństwa, pracą 
spłaca dług.

background image

Odstąpiono zatem od wynagradzania 

więźniów za pracę.

Powodem takiej decyzji był kryzys, 

który stawiał ludzi w trudnej sytuacji 
na wolności.

Zatem praca w więzieniu stawiała 

osadzonych w uprzywilejowanej 
pozycji względem społeczeństwa na 
wolności.

background image

Powołano do życia patronaty, których 

zadaniem było udzielanie wsparcia 
moralnego i prawnego oraz pomocy 
materialnej.

W myśl ustawy, kara miała stanowić 

formę obrony porządku prawnego, a 
dopiero potem stwarzać możliwości 
przywrócenia przestępcy 
społeczeństwu.

background image

Ochrona porządku prawnego była 

realizowana poprzez:

-poprawę moralną tych skazanych, 

którzy rokowali nadzieję poprawy,

-zastraszenie- poprawa formalna,
-izolacja długoterminowa dla 

skazanych, których nie da się 
poprawić,

-kara śmierci.

background image

Istotnym czynnikiem przywracania 

skazanych społeczeństwu była 
opieka postpenitencjarna.

W lipcu 1939r wprowadzono Ustawę o 

Organizacji Więziennictwa.

Jednak nie weszła ona w życie z uwagi 

na wybuch II wojny światowej.

background image

Ciemne karty więziennictwa 

II RP

Mimo postępowych założeń, więzienia 

były dalekie od ideału.

Brakowało środków na ich prawidłowe 

działanie zarówno w sferze 
resocjalizacyjnej jak i organizacyjnej.

Więzienia były przeludnione, 

brakowało środków higienicznych a 
nawet miejsc do spania.

background image

Obóz odosobnienia w Berezie Kartuskiej 

oraz w twierdzy brzeskiej- kierowano 
tam działaczy opozycyjnych oraz 
mniejszości narodowych.

Zamiast oddziaływania 

resocjalizacyjnego stosowano fizyczne i 
psychiczne środki oddziaływania w celu 
zlikwidowanie i wyniszczenie w/w osób.

background image

Osadzenie w obozie odbywało się na 

podstawie postanowienia sędziego 
śledczego.

Od jego postanowienia nie było 

odwołania.

background image

Dziękuję za uwagę


Document Outline