1

Istota rachunkowości, zakres

podmiotowy i przedmiotowy,

wymogi formalno-prawne prawne

2

DEFINICJE, ZADANIA I FUNKCJE RACHUNKOWOŚCI

3

Rachunkowość jest systemem pomiaru i opisu
działalności gospodarczej. Podstawowy jej cel
to dostarczanie informacji finansowych o
działalności przedsiębiorstwa.

Rachunkowość jest powszechnie uznawana za
język biznesu, który umożliwia porozumiewanie
się

wszystkich

uczestników

życia

gospodarczego.

Współcześnie rozumiana rachunkowość to
system informacyjny służący użytkownikom do
podejmowania

decyzji

gospodarczych,

zwłaszcza

finansowych,

oraz

rozliczania

kierownictwa

z

odpowiedzialnego

i

efektywnego

zarządzania

powierzonym

majątkiem.

4

Określenie rachunkowości jako systemu oznacza, że
jest ona

układem reguł i zasad

wynikających ze

specyficznych sposobów obserwacji, pomiaru i
rejestrowania zdarzeń gospodarczych - całościowym,
ale jednocześnie elastycznym.

Jako szczególny rodzaj ewidencji gospodarczej
rachunkowość

jest

prowadzona

w

sposób

systematyczny i ciągły,

a jej przedmiotem są

występujące w jednostkach gospodarujących operacje
gospodarcze, tj. te zdarzenia gospodarcze, które są -
lub po dokonaniu pomiarów i przeliczeń mogą być -

wyrażone w mierniku pieniężnym i wpływają na
zmianę stanu majątkowego i finansowego podmiotu.

5

RACHUNKOWOŚĆ

System informacyjny

Informacje o działalności jednostki gospodarczej

- Identyfikacja

- przetwarzanie

- przekazywanie (komunikowanie) informacji i

Umożliwienie podejmowania decyzji użytkownikom informacji

Rachunkowość jako system informacyjny

6

Obszary pomiaru działalności gospodarczej

dokonywanego przez rachunkowość

DZIAŁALNOŚĆ JEDNOSTKI

(działania, przedsięwzięcia)

POMIAR

Efektywność (rentowność)

Sytuacja finansowa (płynność)

Korzyści

OPŁACALNOŚĆ

Przychody

- Koszty

Zysk

Wpływy

- Wydatki

Wynik pieniężny

Majątek Źródła finansowania

7

Rachunkowość

dokonuje

pomiaru

zdarzeń

gospodarczych

będących

konsekwencją

określonych decyzji podjętych w działalności
gospodarczej. Dodatkowo prezentuje skutki
finansowe

tych

zadań

w

sprawozdaniu

finansowym - w jego pierwotnych składnikach,
jakimi są bilans i rachunek zysków i strat.

8

Zdarzenia gospodarcze i ich skutki finansowe

DZIAŁALNOŚĆ

GOSPODARCZA JEDNOSTKI

DECYZJE

Pomiar rzeczywistości

gospodarczej (nadanie

wartości)

ZDARZENIA GOSPODARCZE

SKUTEK

FINANSOWY

Bilans

RACHUNKOWOŚ

Ć

Rachunek

zysków i

strat

9

Zadaniem rachunkowości jest ocena przeszłości
- rejestracja, analiza i prezentacja przeszłych
zdarzeń, jak również spojrzenie w przyszłość -
pomoc w zarządzaniu, podejmowaniu decyzji i
kontroli.

Rachunkowość stwarza warunki sprzyjające ochronie
majątku jednostki gospodarczej. Przyczynia się do
właściwego

użytkowania

składników

majątkowych

posiadanych przez jednostkę, a jednocześnie dostarcza
danych liczbowych wykorzystywanych:

• na potrzeby kontroli

- poprzez ewidencję poszczególnych

składników majątkowych i źródeł ich pochodzenia oraz
zachodzących w nich zmian;

• na potrzeby zarządzania

- dzięki przyjęciu informacji

płynących z ewidencji za punkt wyjścia do podejmowania
przez kierownictwo decyzji dotyczących wykorzystania
posiadanego majątku oraz źródeł jego sfinansowania.

10

Wśród podstawowych zadań rachunkowości jako

systemu ewidencji operacji gospodarczych

można wymienić m.in.:

• identyfikowanie, dokonywanie pomiaru i

rejestrowanie zdarzeń i transakcji

;

• funkcjonowanie rachunkowości jako

międzynarodowego języka biznesu,

• informowanie właścicieli kapitału

o transakcjach

dokonanych w ciągu okresu sprawozdawczego oraz o
ich efektywności z punktu widzenia inwestora i jego
kapitału;

• wspomaganie zarządzania

- w planowaniu przyszłych

działań (poprzez budżety), w podejmowaniu decyzji,
alokacji zasobów, kontrolowaniu działalności poprzez
rejestrację zdarzeń.

11

Rachunkowość spełnia wiele funkcji w działalności

gospodarczej, wśród których za najważniejsze

należałoby uznać:

• funkcję informacyjną;
• funkcję rozliczeniową;
• funkcję atestacyjną

12

Podstawowe funkcje rachunkowości

RACHUNKOWOŚĆ

AUDYTOR

Funkcja

informacyjna

Funkcja atestacyjna

Funkcja

rozliczeniowa

Zarządzający

kapitałem

Właściciel kapitału

Fiskus

Grupa
wewnętrznych
użytkowników

Grupa zewnętrznych
użytkowników

Rachunkowość

zarządcza i

rachunek

kosztów

Rachunkowość

podatkowa

Rachunkowość

finansowa

13

RACHUNKOWOŚĆ

Opis przyjętych zasad (polityki) rachunkowości

Rok obrotowy

i jego podział

na okresy

sprawozdawcz

e

Metody

wyceny oraz

ustalania

wyniku, które

można wybrać

Plan kont

Wykaz

stosowanych

ksiąg

rachunkowych

Dokumentacja

systemu

przetwarzania

danych

Dokumenty księgowe

Prowadzenie ksiąg rachunkowych

Dziennik

Konta księgi

głównej

Konta ksiąg

pomocniczych

Zestawienie

obrotów i sald

Wykaz

składników

aktywów i

pasywów

Dokonywanie inwentaryzacji

Wycena aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego

Sporządzanie sprawozdań finansowych

Bilans

Rachunek

zysków i strat

Informacja

dodatkowa

Sprawozdanie

z przepływu

środków

pieniężnych

Zestawienie

zmian w

kapitale

(funduszu)

własnym)

Gromadzenie i przechowywanie dokumentacji

Poddanie badaniu i ogłaszanie sprawozdań finansowych

Zakres przedmiotowy rachunkowości:

14

Zakres podmiotowy rachunkowości

dotyczy,

z

zastrzeżeniem ust. 3, do mających siedzibę lub miejsce
sprawowania zarządu na terytorium RP:

1) spółek handlowych (osobowych i kapitałowych

, w tym również

w organizacji) oraz spółek cywilnych, a także innych osób
prawnych, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku
Polskiego,

2) osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek

jawnych osób fizycznych, spółek partnerskich oraz spółdzielni
socjalnych, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów,
produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy
wyniosły co najmniej równowartość

w walucie polskiej

1.200.000 euro,

3) jednostek organizacyjnych działających na podstawie Prawa

bankowego, przepisów o obrocie papierami wartościowymi,
przepisów o funduszach inwestycyjnych, przepisów o
działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej lub przepisów
o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,

bez

względu na wielkość przychodów,

4) gmin, powiatów, województw i ich związków, a także

państwowych, gminnych, powiatowych i wojewódzkich:

a) jednostek budżetowych,
b) gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych,
c) zakładów budżetowych,
d) funduszy celowych niemających osobowości prawnej,

15

5)

jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej

, z

wyjątkiem spółek, o których mowa w pkt 1 i 2,

6)

osób

zagranicznych,

oddziałów

i

przedstawicielstw

przedsiębiorców zagranicznych, w rozumieniu przepisów o
swobodzie działalności gospodarczej,

7) jednostek niewymienionych w pkt 1-6

, jeżeli otrzymują one na

realizację zadań zleconych dotacje lub subwencje z budżetu
państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego lub
funduszów celowych - od początku roku obrotowego, w którym
dotacje lub subwencje zostały im przyznane.

Osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób

fizycznych oraz spółki partnerskie mogą stosować zasady
rachunkowości

określone

ustawą

również

od

początku

następnego roku obrotowego, jeżeli ich przychody netto ze
sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za
poprzedni rok obrotowy są niższe niż równowartość w walucie
polskiej

1.200.000 euro.

16

Podstawowe raporty generowane przez system

rachunkowości i ich użytkownicy

System rachunkowości

Podstawowe

raporty

finansowe

Raporty dla

zarządu

Deklaracje

podatkow

e

Sprawozdani

e finansowe

Raporty

specjalne

Podstawow

i

użytkownic

y raportów

finansowyc

h

• Inwestorzy

(właściciele i
kredytodawcy)

• Pracownicy

• Rząd

• Społeczeństwo

• Zarząd

Zarząd

Władze
podatkowe

• Organizacj

e
państwowe
, np. GUS

• Inne

organizacje
, np.
fundusze
inwestycyj
ne

17

Użytkownicy i zakres informacji finansowej generowanej przez rachunkowość

Właściciel
(akcjonariusz)
wartość kapitału
zyski z zainwestowanego
kapitału

Wierzyciel

· możliwość zwrotu kredytu

· możliwość spłaty

zobowiązań potwierdzenie
istnienia wierzytelności

Związki zawodowe
pozycja finansowa
przedsiębiorstwa
wpływająca na
sytuację ekonomiczną
załogi

Klienci
jakość produktów
Ceny poziom podaży
czynniki wyznaczające
podaż

Pracownicy

możliwość kontynuacji
pracy pozycja
finansowa
przedsiębiorstwa
wyznaczająca poziom
płac

PODMIOT

GOSPODARCZY

Władza lokalna
podatki lokalne
zanieczyszczenie
środowiska stan
zatrudnienia miejsca
pracy

Instytucje centralne

podatki informacje

rachunku
makroekonomicznego
poziom zatrudnienia

Zarząd
efektywność
podjętych decyzji
podejmowanie decyzji
o przyszłej
działalności

18

Podstawowe grupy użytkowników informacji a klasy i charakter rachunkowości

RACHUNKOWOŚĆ

Rachunkowość

zarządcza

Rachunkowość finansowa

Charakter

rachunkowości

Charakter

podatkowy

Charakter

menedżerski

Charakter

właścicielski

Właściciele

kapitału i

pozostali

użytkownicy

zewnętrzni

Klasy

rachunkowości

Władze

podatkowe

(Fiskus)

Grupy

użytkowników

Zarząd i

kierownictwo

niższych szczebli

19

Podstawowe różnice między rachunkowością

finansowa a zarządczą

Dziedzina

RACHUNKOWOŚĆ

FINANSOWA

RACHUNKOWOŚĆ

ZARZĄDCZA

Źródło regulacji -
zasad obliczania i
prezentacji

danych

PRAWO

BILANSOWE

REGULACJE
WEWNĘTRZNE

Wyjście

SPRAWOZDANIA
FINANSOWE

RAPORTY WEWNĘTRZNE

Podstawowa

kategoria
wynikowa

WYNIK FINANSOWY

(ZYSK/STRATA

BRUTTO)

WYNIK DO

ZARZĄDZANIA

20

Sprawozdania finansowe a system rachunkowości

RZECZYWISTOŚĆ GOSPODARCZA (ZDARZENIA

GOSPODARCZE)

System informacyjny

rachunkowości

(Rejestracja Przetwarzanie

Prezentacja)

WEJŚCIE WYJŚCIE

Odwzorowanie rzeczywistości

gospodarczej przez rachunkowość

w sprawozdaniach finansowych

zgodnie z zasadami rachunkowości

SPRAWOZDANIA
FINANSOWE

21

Złota zasada bilansowania

AKTYWA = PASYWA

Lub

AKTYWA = KAPITAŁ WŁASNY +

ZOBOWIĄZANIA

22

KOMPONENTY SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

1. BILANS
2. RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT
3. RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
4. ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE WŁASNYM
5. INFORMACJA DODATKOWA
6. SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI
7. OPINIA I RAPORT BIEGŁEGO REWIDENTA

23

Założenia
fundamental
ne

Założenie kontynuacji działania

Zasada memoriałowa

Zasady
nadrzędne

Zasada ostrożności
Zasada
współmierności

Zasada
kosztu
historyczneg
o

Inne zasady

(cechy

jakościowe)

rozpatrywane w

kontekście

założeń

fundamentalnych

Jaką podstawę

przyjąć do

ustalania wartości

kategorii pomiaru

Jak ustalać wynik i

wyceniać pozycje

bilansowe przy

zachowaniu zasady

memoriałowej?

Zasady ogólne rachunkowości - ogólne zasady ustalania wyniku

finansowego i wyceny bilansowej

Zasady
ogólne

Zasady
szczegółow
e

Zasady szczegółowe ustalania wyniku finansowego i wyceny
bilansowej

Pomiar wyniku i sytuacji finansowej
podmiotu

Poziomy klasyfikacyjne zasad rachunkowości

24

Fundamentalne zasady (założenia) rachunkowości

Koncepcja podmiotu

zakłada, że podmiotem

zainteresowania rachunkowości jest każda jednostka,
wyodrębniona z otoczenia i oddzielona od jej
właścicieli oraz innych podmiotów

.

25

Założenie kontynuacji działania w polskim prawie bilansowym

Zasada

Treść określona w u.rach.

Założenie
kontynuacji
działania art. 5
ust. 2 u.rach.

Przy stosowaniu przyjętych zasad (polityki)
rachunkowości przyjmuje się założenie, że
jednostka będzie kontynuowała w dającej się
przewidzieć

przyszłości

działalność

w

niezmniejszonym istotnie zakresie, bez
postawienia jej w stan likwidacji lub
upadłości, chyba że jest to niezgodne ze
stanem faktycznym lub prawnym. Ustalając
zdolność

jednostki

do

kontynuowania

działalności, kierownik jednostki uwzględnia
wszystkie informacje dostępne na dzień
sporządzenia sprawozdania finansowego,
dotyczące

dającej

się

przewidzieć

przyszłości, obejmującej okres nie krótszy niż
jeden rok od dnia bilansowego.

26

Zasada memoriałowa w polskim prawie bilansowym

Zasada

Treść określona w u.rach.

Zasada
memoriałowa
art. 6 ust. 1 u.rach.

W księgach rachunkowych jednostki
należy ująć wszystkie osiągnięte,
przypadające na jej rzecz przychody i
obciążające ją koszty związane z tymi
przychodami, dotyczące danego roku
obrotowego, niezależnie od terminu ich
zapłaty.

27

Zasada jasnego i rzetelnego obrazu w polskim prawie bilansowym

Zasada

Treść określona w u.rach.

Zasada jasnego i
rzetelnego
obrazu (true
and fair view)
art. 4 ust. 1
u.rach.

Jednostki obowiązane są stosować określone
ustawą zasady rachunkowości, rzetelnie i
jasno przedstawiając sytuacje, majątkową i
finansową oraz wynik finansowy.

Treść
ekonomiczna
art. 4 ust. 2
u.rach.

Zdarzenia, w tym operacje gospodarcze,
ujmuje się w księgach rachunkowych i
wykazuje w sprawozdaniu finansowym
zgodnie z ich treścią ekonomiczną.

28

Zasada periodyzacji

Podmiot „X" - okres działania

∞

Podmiot „X" - okres działania

okres 1 okres 2

okres n

+

∞

29

Zasada jednostki pomiaru

Z zasadą jednostki pomiaru w postaci

miernika

pieniężnego

wiąże się kolejne założenie przyjmuje się

bowiem, że pieniądz stanowi stałą jednostkę pomiaru,

dzięki czemu jest możliwe porównywanie danych z

rachunkowości na przestrzeni lat.

30

Zasada kosztu historycznego

Zasada

Treść określona w u.rach.

Zasada wyceny w
koszcie
historycznym art.
7ust. 1 u.rach.

Poszczególne składniki aktywów i
pasywów wycenia się, stosując
rzeczywiście poniesione na ich nabycie
(wytworzenie) ceny (koszty), z
zachowaniem zasady ostrożności.

31

Zasada ostrożności

Zasada ostrożności w polskim prawie bilansowym

Zasada

Treść określona w u.rach.

Zasada
ostrożnoś
ci
art. 7 ust.

1 u.rach.

Poszczególne składniki aktywów i pasywów wycenia się
stosując rzeczywiście poniesione na ich nabycie
(wytworzenie) ceny (koszty), z zachowaniem zasady
ostrożności.

W szczególności należy w tym celu w wyniku
finansowym (...) uwzględnić:

1) zmniejszenia wartości użytkowej lub handlowej

składników aktywów, w tym również dokonywane w

postaci odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych;

2) wyłącznie

niewątpliwe

pozostałe

przychody

operacyjne i zyski nadzwyczajne;

3) wszystkie poniesione pozostałe koszty operacyjne i

straty nadzwyczajne;

4) rezerwy na znane jednostce ryzyko oraz skutki innych

zdarzeń.

32

Zasada współmierności kosztów i przychodów w polskim

prawie bilansowym

Zasada

Treść określona w u.o rach.

Zasada
współmierności
kosztów i
przychodów art.
6 ust. 2 u.rach.

Dla zapewnienia współmierności przychodów i
związanych z nimi kosztów do aktywów lub
pasywów danego okresu sprawozdawczego
zaliczane

będą

koszty

lub

przychody

dotyczące

przyszłych

okresów

oraz

przypadające na ten okres sprawozdawczy
koszty, które jeszcze nie zostały poniesione.

33

Zasada ciągłości i zakazu kompensaty w polskim prawie bilansowym

Zasada

Treść określona w u.rach.

Zasada
ciągłości
metod art.

5 ust. 1
u.rach.

Przyjęte zasady (politykę) rachunkowości należy
stosować w sposób ciągły, dokonując w kolejnych
latach obrotowych jednakowego grupowania operacji

gospodarczych, wyceny aktywów i pasywów, w tym
także dokonywania odpisów amortyzacyjnych lub
umorzeniowych, ustalania wyniku finansowego i
sporządzania sprawozdań finansowych tak, aby za

kolejne lata informacje z nich wynikające byty
porównywalne. Wykazane w księgach rachunkowych
na dzień ich zamknięcia stany aktywów i pasywów

należy ująć w tej samej wysokości, w otwartych na
następny rok obrotowy księgach rachunkowych.

Zasada
zakazu
kompensat
y art. 7

ust.

3

u.rach.

Wartość poszczególnych składników aktywów i
pasywów, przychodów i związanych z nimi kosztów,
jak też zysków i strat nadzwyczajnych ustala się
oddzielnie. Nie można kompensować ze sobą

wartości różnych, co do rodzaju aktywów i pasywów,
przychodów i kosztów związanych z nimi oraz zysków
i strat nadzwyczajnych.

34

Cechy jakościowe informacji finansowej

Cechy jakościowe informacji finansowej to

zbiór jej właściwości, które sprawiają, że staje

się ona użyteczna dla odbiorców w procesie

podejmowania decyzji.

35

Cechy jakościowe informacji finansowej według

regulacji międzynarodowych

Zrozumiałoś

ć

Istotność

Porównywalność

Wiarygodność

UŻYTECZNOŚĆ

Ograniczenia dotyczące przydatności i wiarygodności

- terminowość

- wyważenie kosztów i korzyści

- wyważenie różnych cech sprawozdania finansowego

charakter informacji wierne odzwierciedlenie
materialność przewaga treści nad formą
neutralność
ostrożność/konserwatyzm
kompletność

36

ISTOTA I ŹRÓDŁA REGULACJI RACHUNKOWOŚCI

37

Podstawowe grupy czynników środowiskowych

determinujących kształt systemów rachunkowości

Rodzaj własności

System polityczny

Organizacje zawodowe

Zjawiska inflacyjne

Kultura

Rynki finansowe

System prawny

Warunki socjalne

System podatkowy

Religia

Badania i edukacja w

zakresie rachunkowości

Wzrost,- rozwój gospodarczy

SYSTEM

RACHUNKOWOŚ

CI

38

Podstawowe modele rachunkowości:

• model anglosaski

(np.: USA, Wielka Brytania, Holandia,

Kanada, Nowa Zelandia i Australia);

• model kontynentalny

(np.: kraje europejskie, z wyjątkiem W.

Brytanii i Holandii;) Japonia.

Systemy finansowania działalności gospodarczej (źródeł

kapitału), określane umownie jako:

• angloamerykański

(o dominującym udziale rynków

kapitałowych);

• japońsko-niemiecki

(z silnie rozbudowanym systemem

bankowym).

39

Model rachunkowości, adekwatny do

angloamerykańskiego

systemu finansowania,

charakteryzują następujące cechy:

• orientacja na rynek kapitałowy;
• duże znaczenie akcjonariuszy (właścicieli);
• postawa otwarta na ryzyko;
• prawo zwyczajowe common law;
• standardy rachunkowości, np.: IASB, FASB, ASB;
• zasada rzetelnego i wiernego obrazu jednostki (true and fair

view)\

• przewaga zasady współmierności nad zasadą ostrożności,

przewaga treści nad formą.

40

Model kontynentalny

jest oparty na następujących

determinantach:

• orientacja na stabilny rozwój przedsiębiorstw;
• duże znaczenie kredytodawców;
• postawa konserwatywna, unikanie ryzyka;
• kodeks handlowy;
• duży wpływ prawa podatkowego;
• plan kont;
• przewaga zasady ostrożności nad zasadą współmierności.

41

Cele harmonizacji rachunkowości w dobie globalizacji

Przesłanki harmonizacji zasad rachunkowości :

• umiędzynarodowienie wymiany towarów i usług;
• globalizację rynków kapitałowych (stopień globalizacji

rynków kapitałowych pogłębia ich konsolidacja);

• rozwój wspólnot gospodarczych;
• rozwój międzynarodowych korporacji;
• zdobywanie kapitału na giełdach zagranicznych;
• funkcjonowanie takich organizacji, jak Bank Światowy,

MFW

42

Instytucjonalizacja procesu harmonizacji rachunkowości

1) poziom międzynarodowy:

• Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (IASB -

International Accounting Standards Board);

• Organizacja Narodów Zjednoczonych (UN - United Nations);
• Międzynarodowa Organizacja Komisji Papierów Wartościowych

(IOSCO - International Organization of Securities Commissions);

• Międzynarodowa Federacja Księgowych (IFAC - International

Federation of Accountants);

2) poziom regionalny:

• Unia Europejska;

3) poziom krajowy:

• Amerykańska Rada Standardów Rachunkowości Finansowej

(FASB - Financial Accounting Standards Board)

• Krajowa Rada Standardów Rachunkowości

43

Unia Europejska

UE wydała dyrektywy dotyczące harmonizacji rachunkowości:

IV Dyrektywa z 25 lipca 1978 r.

o rocznych zamknięciach

rachunkowych spółek o określonych formach prawnych
(78/660/EEC);

VII Dyrektywa z 13 czerwca 1983 r

. o skonsolidowanych

sprawozdaniach finansowych, ich przygotowaniu,
publikacji i badaniu.

IV Dyrektywa reguluje m.in.:

• zasadę prawdziwego i rzetelnego obrazu (true and fair view)\

• zakazu kompensaty;

• tworzenia rezerw;

• wyceny zapasów;

• amortyzacji;

• ustalania wartości podlegającej umorzeniu.

44

Na

podstawie

Rozporządzenia

Parlamentu

Europejskiego i Rady Unii Europejskiej nr
1606/2002 r z 19 lipca 2002 r. w sprawie
stosowania MSR, stały się one źródłem prawa
unijnego dla jednostek publicznych.

Od 1.01.2005 r. w Polsce (tak jak i w innych
krajach UE) nastąpiła zmiana w zakresie
obowiązywania prawa o rachunkowości na
obszarze Unii Europejskiej. Jest to konsekwencją
akceptacji

przez

Unię

Międzynarodowych

Standardów Rachunkowości

.

Jednostki publiczne to spółki notowane na
giełdach

UE

zobowiązane

do

sporządzania

skonsolidowanych

sprawozdań

finansowych

według MSR.

45

Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej

jako źródło globalnych zasad rachunkowości

Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej

(MSSF/MSR) bazują na identycznej jak w przypadku

standardów FASB filozofii rachunkowości przyjętej w

modelu anglosaskim, który opiera się na:

• prawie zwyczajowym;
• neutralności rachunkowości względem prawa podatkowego;
• nadrzędności ogólnych zasad rachunkowości nad rozwiązaniami

szczegółowymi;

• zasadzie true and fair,
• dominacji interesów właściciela kapitału i jego ochronie.

46

Podstawowe elementy standardów międzynarodowych

1) Zakres - przedmiotowy i podmiotowy

2) Definicje - specyficzne i z innych MSR/MSSF

3) Zasady uznawania pozycji związanych z omawianym

problemem

4) Zasady pomiaru wartości (wyceny i ustalania wyniku)

5) Zasady prezentacji informacji w sprawozdaniach

6) Data wejścia w życie

7) Załącznik (z objaśnieniami i przykładami liczbowymi)

47

Wykaz i cele aktualnie obowiązujących

Międzynarodowych Standardów Rachunkowości

Nr

MSR

Cel i zakres przedmiotowy standardu

1

Presentation of
Financial
Statements

Prezentacja
sprawozdań
finansowych

Zasady prezentacji sprawozdań finansowych -
dotyczące ich struktury oraz minimalnych wymagań
dotyczących ich treści

2

Inventories

Zapasy

Zasady wyceny i prezentacji zapasów

7

Cash Flow
Statements

Rachunek
przepływów
pieniężnych

Zasady prezentowania informacji o zaistniałych
zmianach w stanie środków pieniężnych i ich
ekwiwalentów

według

działalności

operacyjnej,

inwestycyjnej i finansowej

8

Accounting
Policies, Changes
in Accounting
Estimates and
Errors

Polityka
rachunkowości,
zmiany
szacunków i błędy

Zasady pomiaru i prezentacji skutków finansowych
zmiany polityki rachunkowości, szacunków i błędów
lat poprzednich

10 Events after the

Balance Sheet
Date

Zdarzenia
następujące po
dniu bilansowym

Zasady wyceny i prezentacji skutków finansowych
zdarzeń następujących po dniu bilansowym

11 Construction

Contracts

Umowy o budowę

Zasady pomiaru i prezentacji przychodów i kosztów
wykonawcy umów o budowę

12 Income Tax

Podatki
dochodowe

Zasady pomiaru i prezentacji skutków finansowych z
tytułu podatku dochodowego

14 Segment

Reporting

Sprawozdawczość
dotycząca
segmentów
działalności

Zasady sporządzania sprawozdawczości finansowej w
podziale na segmenty działalności oraz segmenty
geograficzne

48

Nr

MSR

Ceł/zakres przedmiotowy standardu

16 Property, Plant

and Equipment

Rzeczowe aktywa
trwałe

Zasady wyceny, pomiaru i prezentacji rzeczowego
majątku trwałego

17 Leases

Leasing

Zasady uznawania i pomiaru umów leasingowych u
leasingobiorców i leasingodawców oraz zasady
ujawniania

informacji

dotyczących

leasingu

finansowego i operacyjnego

18 Revenue

Przychody

Zasady pomiaru wyniku - ustalania przychodów
wynikających z określonego rodzaju transakcji i
zdarzeń

19 Employee

Benefits

Świadczenia
pracownicze

Zasady pomiaru skutków finansowych oraz zasady
ujawniania

informacji

na

temat

świadczeń

pracowniczych

20 Accounting for

Government
Grants and
Disclosure of
Government
Assistance

Dotacje rządowe
oraz ujawnianie
informacji na
temat pomocy
państwa

Zasady wyceny i ujawniania informacji o dotacjach
państwowych oraz innych formach pomocy ze
strony budżetu

21 The Effects of

Changes in
Foreign Exchange
Rates

Skutki zmian
kursów wymiany
walut obcych

Zasady pomiaru i prezentacji skutków finansowych
zagranicznej działalności gospodarczej (dotyczące
transakcji w walutach obcych oraz działalności
jednostek za granicą)

23 Borrowing Cost

Koszty
finansowania
zewnętrznego

Zasady

pomiaru

kosztów

finansowania

zewnętrznego

24 Related Party

Disclosures

Informacje
ujawniane na
temat podmiotów
powiązanych

Zasady dotyczące ujawniania informacji o związkach
i

transakcjach

ze

stronami

powiązanymi,

sprawującymi kontrolę lub wywierającymi istotny
wpływ

49

Nr

MSR

Ceł/zakres przedmiotowy standardu

26 Accounting and

Reporting by
Retirement
Benefit Plans

Rachunkowość i
sprawozdawczość
programów
świadczeń
emerytalnych

Zasady dotyczące wyceny i ujawniania informacji w
odniesieniu do sprawozdań programów świadczeń
emerytalnych

27 Consolidated and

Separate Financial
Statements

28 Investments in

Associates

Inwestycje w
jednostkach
stowarzyszonych

Zasady ujmowania przez inwestora inwestycji w
jednostkach stowarzyszonych, (na które inwestor
ma istotny wpływ)

29 Financial

Reporting in
Hyperinflationary
Economies

Sprawozdawczość
finansowa w
warunkach
hiperinflacji

Zasady

pomiaru

wyniku

w

jednostkach

gospodarczych, które prowadzą sprawozdawczość w
walucie gospodarki podlegającej hiperinflacji

30 Disclosures in the

Financial
Statements of
Banks and Similar
Financial
Institutions

Ujawnianie
informacji w
sprawozdaniach
finansowych
banków i
podobnych
instytucji
finansowych

Zasady prezentacji i ujawniania informacji dla
banków i podobnych instytucji finansowych (które
stanowią uzupełnienie wymagań określonych w
innych standardach)

31 Interests in Joint

Ventures

Udziały we
wspólnych
przedsięwzięciach

Zasady wyceny i prezentacji udziałów we wspólnych
przedsięwzięciach (niezależnie od struktur czy
formy, w jakiej wspólne przedsięwzięcie prowadzi
działalność)

50

Nr

MSR

Ceł/zakres przedmiotowy standardu

32 Financial

Instruments:
Disclosure and
Presentation

Instrumenty
finansowe:
ujawnianie i
prezentacja
informacji

Zasady prezentacji instrumentów finansowych

33 Earnings per

Share

Zysk
przypadający na
jedną akcję

Zasady pomiaru i prezentacji zysku przypadającego
na jedną akcję

34 Interim Financial

Reporting

Śródroczna
sprawozdawczość
finansowa

Zasady ujawniania i prezentacji informacji w
śródrocznym sprawozdaniu finansowym; zasady
wyceny odnoszące się do sprawozdania finansowego
za okres śródroczny

36 Impairment of

Assets

Utrata wartości
aktywów

Zasady pomiaru utraty wartości (wyceny aktywów,
które utraciły wartość)

37 Provisions,

Contingent
Liabilities and
Contingent Assets

Rezerwy,
zobowiązania
warunkowe i
aktywa
warunkowe

Zasady uznawania zobowiązań warunkowych i
aktywów warunkowych oraz zasady wyceny i
prezentacji rezerw

38 Intangible Assets

Wartości
niematerialne

Zasady

wyceny

i

prezentacji

wartości

niematerialnych

39 Financial

Instruments:
Recognition and
Measurement

Instrumenty
finansowe:
uznawanie i
wycena

Zasady ujęcia, wyceny i ujawniania informacji o
aktywach finansowych i zobowiązaniach finansowych

40 Investment

Property

Nieruchomości
inwestycyjne

Zasady wyceny nieruchomości inwestycyjnych i
wymagane ujawnienia

41 Agriculture

Rolnictwo

Zasady rachunkowości dla działalności rolniczej
obejmującej przekształcanie aktywów naturalnych
(żywego inwentarza i roślin) w produkty rolne

51

Regulacje rachunkowości w
Polsce

Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości

Krajowy Standard Rachunkowości nr 1 Rachunek przepływów
pieniężnych
Krajowy Standard Rachunkowości nr 2 Podatek dochodowy
Krajowy Standard Rachunkowości nr 3 Niezakończone usługi
budowlane
Krajowy Standard Rachunkowości nr 4 Utrata wartości aktywów
Krajowy Standard Rachunkowości nr 5 Leasing, najem dzierżawa
Krajowy Standard Rachunkowości nr 6 Rezerwy, bierne rozliczenia
międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe

Projekt
Krajowy Standard Rachunkowości

„Zasada ciągłości i poprawianie

błędów”.
Krajowy Standard Rachunkowości „Rachunkowość małych i
średnich przedsiębiorstw”

Rozporządzenia Ministra Finansów wydane na podstawie delegacji
zawartych w ustawie o rachunkowości

Ustawa kodeks spółek handlowych

52

Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości

Rozdział 1

opisuje zakres podmiotowy ustawy, zawiera część

definicyjną, w której zdefiniowano podstawowe pojęcia z zakresu
prawa bilansowego, jak również określono nadrzędne zasady
rachunkowości.

Rozdział 2

przedstawia wymagania prawne z zakresu

prowadzenia ksiąg rachunkowych, określając wymaganą
dokumentację, terminy otwierania i zamykania ksiąg
rachunkowych, jak również elementy składowe tych ksiąg.

Rozdział 3

został poświęcony zasadom przeprowadzania

inwentaryzacji.

Rozdział 4

przedstawia zasady i metody sporządzania

sprawozdań finansowych.

Rozdział 4a

opisuje księgowe sposoby rozliczania połączeń

spółek, w tym sposoby wyceny aktywów netto przejmowanych
jednostek oraz rozliczania dodatniej bądź ujemnej wartości firmy.

Rozdział 5

przedstawia obowiązki sprawozdawcze jednostek

gospodarczych, wskazując elementy składowe sprawozdań
finansowych oraz podstawowe zasady jego sporządzania.

53

Rozdział 6

dotyczy sprawozdań finansowych sporządzanych

przez jednostki powiązane.

Rozdział 7

jest poświecony zasadom badania sprawozdań

finansowych i ich ogłaszania.

Rozdział 8

przedstawia zasady ochrony danych oraz obowiązki

kierownictwa jednostki w tym zakresie.

Rozdział 8a

omawia zasady usługowego prowadzenia ksiąg

rachunkowych.

Rozdział 9

prezentuje zasady odpowiedzialności karnej osób

naruszających przepisy u. rach.

Rozdział 10

zawiera przepisy szczególne.

Rozdział 11

przedstawia przepisy przejściowe oraz zmiany w

przepisach dotychczas obowiązujących, które wynikają z
opublikowania znowelizowanej u. rach.

Załącznik nr 1
Załącznik nr 2
Załącznik nr 3

zawierają

strukturę

informacyjną

sprawozdań

finansowych zarówno dla jednostek innych niż banki i
zakłady ubezpieczeń, jak i dla banków i ubezpieczycieli