background image

1

Istota rachunkowości, zakres 

podmiotowy i przedmiotowy, 

wymogi formalno-prawne prawne

background image

2

DEFINICJE, ZADANIA I FUNKCJE RACHUNKOWOŚCI 

background image

3

Rachunkowość  jest  systemem  pomiaru  i  opisu 
działalności  gospodarczej.  Podstawowy  jej  cel 
to  dostarczanie  informacji  finansowych  o 
działalności przedsiębiorstwa.

Rachunkowość  jest  powszechnie  uznawana  za 
język biznesu, który umożliwia porozumiewanie 
się 

wszystkich 

uczestników 

życia 

gospodarczego.

Współcześnie  rozumiana  rachunkowość  to 
system  informacyjny  służący  użytkownikom  do 
podejmowania 

decyzji 

gospodarczych, 

zwłaszcza 

finansowych, 

oraz 

rozliczania 

kierownictwa 

odpowiedzialnego 

efektywnego 

zarządzania 

powierzonym 

majątkiem. 

background image

4

Określenie  rachunkowości  jako  systemu  oznacza,  że 
jest  ona 

układem  reguł  i  zasad

  wynikających  ze 

specyficznych  sposobów  obserwacji,  pomiaru  i 
rejestrowania  zdarzeń  gospodarczych  -  całościowym, 
ale jednocześnie elastycznym. 

Jako  szczególny  rodzaj  ewidencji  gospodarczej 
rachunkowość 

jest 

prowadzona 

sposób 

systematyczny  i  ciągły,

  a  jej  przedmiotem  są 

występujące w jednostkach gospodarujących operacje 
gospodarcze,  tj.  te  zdarzenia  gospodarcze,  które  są  - 
lub  po  dokonaniu  pomiarów  i  przeliczeń  mogą  być  - 

wyrażone  w  mierniku  pieniężnym  i  wpływają  na 
zmianę stanu majątkowego i finansowego podmiotu. 

background image

5

RACHUNKOWOŚĆ

System informacyjny

Informacje o działalności jednostki gospodarczej

Identyfikacja

przetwarzanie

przekazywanie (komunikowanie) informacji i

Umożliwienie podejmowania decyzji użytkownikom informacji

Rachunkowość jako system informacyjny

background image

6

Obszary pomiaru działalności gospodarczej 

dokonywanego przez rachunkowość

DZIAŁALNOŚĆ JEDNOSTKI 

(działania, przedsięwzięcia)

POMIAR

Efektywność (rentowność)

Sytuacja finansowa (płynność)

Korzyści

OPŁACALNOŚĆ

Przychody

- Koszty

Zysk

Wpływy

- Wydatki

Wynik pieniężny

Majątek Źródła finansowania

background image

7

Rachunkowość 

dokonuje 

pomiaru 

zdarzeń 

gospodarczych 

będących 

konsekwencją 

określonych  decyzji  podjętych  w  działalności 
gospodarczej.  Dodatkowo  prezentuje  skutki 
finansowe 

tych 

zadań 

sprawozdaniu 

finansowym  -  w  jego  pierwotnych  składnikach, 
jakimi są bilans i rachunek zysków i strat.

background image

8

Zdarzenia gospodarcze i ich skutki finansowe

DZIAŁALNOŚĆ 

GOSPODARCZA JEDNOSTKI

DECYZJE

Pomiar rzeczywistości 

gospodarczej (nadanie 

wartości)

ZDARZENIA GOSPODARCZE

SKUTEK 

FINANSOWY

Bilans

RACHUNKOWOŚ

Ć

Rachunek 

zysków i 

strat

background image

9

Zadaniem rachunkowości jest ocena przeszłości 
-  rejestracja,  analiza  i  prezentacja  przeszłych 
zdarzeń,  jak  również  spojrzenie  w  przyszłość  - 
pomoc  w  zarządzaniu,  podejmowaniu  decyzji  i 
kontroli.

Rachunkowość  stwarza  warunki  sprzyjające  ochronie 
majątku  jednostki  gospodarczej.  Przyczynia  się  do 
właściwego 

użytkowania 

składników 

majątkowych 

posiadanych  przez  jednostkę,  a  jednocześnie  dostarcza 
danych liczbowych wykorzystywanych:

• na potrzeby kontroli

 - poprzez ewidencję poszczególnych 

składników  majątkowych  i  źródeł  ich  pochodzenia  oraz 
zachodzących w nich zmian;

• na  potrzeby  zarządzania

  -  dzięki  przyjęciu  informacji 

płynących z ewidencji za punkt wyjścia do podejmowania 
przez  kierownictwo  decyzji  dotyczących  wykorzystania 
posiadanego majątku oraz źródeł jego sfinansowania.

background image

10

Wśród podstawowych zadań rachunkowości jako 

systemu ewidencji operacji gospodarczych 

można wymienić m.in.:

• identyfikowanie, dokonywanie pomiaru i 

rejestrowanie zdarzeń i transakcji

;

• funkcjonowanie rachunkowości jako 

międzynarodowego języka biznesu,

 

• informowanie właścicieli kapitału

 o transakcjach 

dokonanych w ciągu okresu sprawozdawczego oraz o 
ich efektywności z punktu widzenia inwestora i jego 
kapitału;

• wspomaganie zarządzania

 - w planowaniu przyszłych 

działań (poprzez budżety), w podejmowaniu decyzji, 
alokacji zasobów, kontrolowaniu działalności poprzez 
rejestrację zdarzeń. 

background image

11

Rachunkowość spełnia wiele funkcji w działalności 

gospodarczej, wśród których za najważniejsze 

należałoby uznać:

• funkcję informacyjną;
• funkcję rozliczeniową;
• funkcję atestacyjną 

background image

12

Podstawowe funkcje rachunkowości

RACHUNKOWOŚĆ

AUDYTOR

Funkcja 

informacyjna

Funkcja atestacyjna

Funkcja 

rozliczeniowa

Zarządzający 

kapitałem

Właściciel kapitału

Fiskus

Grupa 
wewnętrznych 
użytkowników

Grupa zewnętrznych 
użytkowników

Rachunkowość 

zarządcza i 

rachunek 

kosztów

Rachunkowość 

podatkowa

Rachunkowość 

finansowa

background image

13

RACHUNKOWOŚĆ

Opis przyjętych zasad (polityki) rachunkowości

Rok obrotowy 

i jego podział 

na okresy 

sprawozdawcz

e

Metody 

wyceny oraz 

ustalania 

wyniku, które 

można wybrać 

Plan kont

Wykaz 

stosowanych 

ksiąg 

rachunkowych

Dokumentacja 

systemu 

przetwarzania 

danych

Dokumenty księgowe

Prowadzenie ksiąg rachunkowych

Dziennik

Konta księgi 

głównej

Konta ksiąg 

pomocniczych

Zestawienie 

obrotów i sald

Wykaz 

składników 

aktywów i 

pasywów

Dokonywanie inwentaryzacji

Wycena aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego

Sporządzanie sprawozdań finansowych

Bilans

Rachunek 

zysków i strat

Informacja 

dodatkowa

Sprawozdanie 

z przepływu 

środków 

pieniężnych

Zestawienie 

zmian w 

kapitale 

(funduszu) 

własnym)

Gromadzenie i przechowywanie dokumentacji

Poddanie badaniu i ogłaszanie sprawozdań finansowych 

Zakres przedmiotowy rachunkowości:

background image

14

Zakres  podmiotowy  rachunkowości 

dotyczy, 

zastrzeżeniem  ust.  3,  do  mających  siedzibę  lub  miejsce 
sprawowania zarządu na terytorium RP:

1) spółek handlowych (osobowych i kapitałowych

, w tym również 

w  organizacji)  oraz  spółek  cywilnych,  a  także  innych  osób 
prawnych,  z  wyjątkiem  Skarbu  Państwa  i  Narodowego  Banku 
Polskiego,

2) osób  fizycznych,  spółek  cywilnych  osób  fizycznych,  spółek 

jawnych  osób  fizycznych,  spółek  partnerskich  oraz  spółdzielni 
socjalnych,  jeżeli  ich  przychody  netto  ze  sprzedaży  towarów, 
produktów  i  operacji  finansowych  za  poprzedni  rok  obrotowy 
wyniosły  co  najmniej  równowartość 

w  walucie  polskiej 

1.200.000 euro,

3) jednostek  organizacyjnych  działających  na  podstawie  Prawa 

bankowego,  przepisów  o  obrocie  papierami  wartościowymi, 
przepisów  o  funduszach  inwestycyjnych,  przepisów  o 
działalności  ubezpieczeniowej  i  reasekuracyjnej  lub  przepisów 
o  organizacji  i  funkcjonowaniu  funduszy  emerytalnych,

  bez 

względu na wielkość przychodów,

4) gmin,  powiatów,  województw  i  ich  związków,  a  także 

państwowych, gminnych, powiatowych i wojewódzkich:

a) jednostek budżetowych,
b) gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych,
c) zakładów budżetowych,
d)  funduszy celowych niemających osobowości prawnej,

background image

15

5)

jednostek  organizacyjnych  niemających  osobowości  prawnej

,  z 

wyjątkiem spółek, o których mowa w pkt 1 i 2,

6)

osób 

zagranicznych, 

oddziałów 

przedstawicielstw 

przedsiębiorców  zagranicznych,  w  rozumieniu  przepisów  o 
swobodzie działalności gospodarczej,

7) jednostek  niewymienionych  w  pkt  1-6

,  jeżeli  otrzymują  one  na 

realizację  zadań  zleconych  dotacje  lub  subwencje  z  budżetu 
państwa,  budżetów  jednostek  samorządu  terytorialnego  lub 
funduszów  celowych  -  od  początku  roku  obrotowego,  w  którym 
dotacje lub subwencje zostały im przyznane.

Osoby  fizyczne,  spółki  cywilne  osób  fizycznych,  spółki  jawne  osób 

fizycznych  oraz  spółki  partnerskie  mogą  stosować  zasady 
rachunkowości 

określone 

ustawą 

również 

od 

początku 

następnego  roku  obrotowego,  jeżeli  ich  przychody  netto  ze 
sprzedaży  towarów,  produktów  i  operacji  finansowych  za 
poprzedni  rok  obrotowy  są  niższe  niż  równowartość  w  walucie 
polskiej 

1.200.000 euro. 

background image

16

Podstawowe raporty generowane przez system 

rachunkowości i ich użytkownicy

System rachunkowości

Podstawowe 

raporty 

finansowe

Raporty dla 

zarządu

Deklaracje 

podatkow

e

Sprawozdani

e finansowe

Raporty 

specjalne

Podstawow

użytkownic

y raportów 

finansowyc

h

• Inwestorzy 

(właściciele i 
kredytodawcy)

• Pracownicy

• Rząd

• Społeczeństwo

• Zarząd

Zarząd

Władze 
podatkowe

• Organizacj


państwowe
, np. GUS

• Inne 

organizacje
, np. 
fundusze 
inwestycyj
ne

background image

17

Użytkownicy i zakres informacji finansowej generowanej przez rachunkowość 

Właściciel 
(akcjonariusz) 
 wartość kapitału
 zyski z zainwestowanego 
kapitału

Wierzyciel

· możliwość zwrotu kredytu

· możliwość spłaty 

zobowiązań potwierdzenie 
istnienia wierzytelności

Związki zawodowe
 pozycja finansowa 
przedsiębiorstwa 
wpływająca na 
sytuację ekonomiczną 
załogi

Klienci 
jakość produktów 
Ceny poziom podaży 
czynniki wyznaczające 
podaż

Pracownicy 

możliwość kontynuacji 
pracy pozycja 
finansowa 
przedsiębiorstwa 
wyznaczająca poziom 
płac

PODMIOT 

GOSPODARCZY

Władza lokalna
 podatki lokalne
 zanieczyszczenie 
środowiska  stan 
zatrudnienia miejsca 
pracy

Instytucje centralne

 

podatki  informacje 

rachunku 
makroekonomicznego
 poziom zatrudnienia

Zarząd
 efektywność 
podjętych decyzji 
podejmowanie decyzji 
o przyszłej 
działalności

background image

18

Podstawowe grupy użytkowników informacji a klasy i charakter rachunkowości

RACHUNKOWOŚĆ

Rachunkowość 

zarządcza

Rachunkowość finansowa

Charakter 

rachunkowości

Charakter 

podatkowy

Charakter 

menedżerski

Charakter 

właścicielski

Właściciele 

kapitału i 

pozostali 

użytkownicy 

zewnętrzni

Klasy 

rachunkowości

Władze 

podatkowe 

(Fiskus)

Grupy 

użytkowników

Zarząd i 

kierownictwo 

niższych szczebli

background image

19

Podstawowe różnice między rachunkowością 

finansowa a zarządczą

 

Dziedzina

RACHUNKOWOŚĆ 

FINANSOWA

RACHUNKOWOŚĆ 

ZARZĄDCZA

Źródło regulacji - 
zasad obliczania i 
prezentacji 

danych

PRAWO 

BILANSOWE 

REGULACJE 
WEWNĘTRZNE

Wyjście

SPRAWOZDANIA 
FINANSOWE

RAPORTY WEWNĘTRZNE

Podstawowa 

kategoria 
wynikowa

WYNIK FINANSOWY 

(ZYSK/STRATA 

BRUTTO)

WYNIK DO 

ZARZĄDZANIA

background image

20

Sprawozdania finansowe a system rachunkowości 

RZECZYWISTOŚĆ GOSPODARCZA (ZDARZENIA 

GOSPODARCZE)

System informacyjny 

rachunkowości 

(Rejestracja Przetwarzanie 

Prezentacja)

WEJŚCIE                  WYJŚCIE

Odwzorowanie rzeczywistości 

gospodarczej przez rachunkowość 

w sprawozdaniach finansowych 

zgodnie z zasadami rachunkowości

SPRAWOZDANIA 
FINANSOWE

background image

21

Złota zasada bilansowania 

AKTYWA = PASYWA

Lub

AKTYWA = KAPITAŁ WŁASNY + 

ZOBOWIĄZANIA

background image

22

KOMPONENTY SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

1. BILANS
2. RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT
3. RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
4. ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE WŁASNYM
5. INFORMACJA DODATKOWA
6. SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI
7. OPINIA I RAPORT BIEGŁEGO REWIDENTA

background image

23

Założenia 
fundamental
ne

Założenie kontynuacji działania 

Zasada memoriałowa

Zasady 
nadrzędne

Zasada ostrożności
Zasada 
współmierności

Zasada 
kosztu 
historyczneg
o

Inne zasady 

(cechy 

jakościowe) 

rozpatrywane w 

kontekście 

założeń 

fundamentalnych

Jaką podstawę 

przyjąć do 

ustalania wartości 

kategorii pomiaru

Jak ustalać wynik i 

wyceniać pozycje 

bilansowe przy 

zachowaniu zasady 

memoriałowej? 

Zasady ogólne rachunkowości - ogólne zasady ustalania wyniku 

finansowego i wyceny bilansowej

Zasady 
ogólne

Zasady 
szczegółow
e

Zasady szczegółowe ustalania wyniku finansowego i wyceny 
bilansowej

Pomiar wyniku i sytuacji finansowej 
podmiotu

Poziomy klasyfikacyjne zasad rachunkowości

background image

24

Fundamentalne zasady (założenia) rachunkowości

 

Koncepcja  podmiotu 

zakłada,  że  podmiotem 

zainteresowania  rachunkowości  jest  każda  jednostka, 
wyodrębniona  z  otoczenia  i  oddzielona  od  jej 
właścicieli oraz innych podmiotów

background image

25

Założenie kontynuacji działania w polskim prawie bilansowym

Zasada

Treść określona w u.rach.

Założenie 
kontynuacji 
działania  art.  5 
ust. 2 u.rach.

Przy  stosowaniu  przyjętych  zasad  (polityki) 
rachunkowości  przyjmuje  się  założenie,  że 
jednostka będzie kontynuowała w dającej się 
przewidzieć 

przyszłości 

działalność 

niezmniejszonym  istotnie  zakresie,  bez 
postawienia  jej  w  stan  likwidacji  lub 
upadłości,  chyba  że  jest  to  niezgodne  ze 
stanem  faktycznym  lub  prawnym.  Ustalając 
zdolność 

jednostki 

do 

kontynuowania 

działalności,  kierownik  jednostki  uwzględnia 
wszystkie  informacje  dostępne  na  dzień 
sporządzenia  sprawozdania  finansowego, 
dotyczące 

dającej 

się 

przewidzieć 

przyszłości, obejmującej okres nie krótszy niż 
jeden rok od dnia bilansowego.

background image

26

Zasada memoriałowa w polskim prawie bilansowym 

Zasada

Treść określona w u.rach.

Zasada 
memoriałowa
art. 6 ust. 1 u.rach.

W księgach rachunkowych jednostki 
należy ująć wszystkie osiągnięte, 
przypadające na jej rzecz przychody i 
obciążające ją koszty związane z tymi 
przychodami, dotyczące danego roku 
obrotowego, niezależnie od terminu ich 
zapłaty.

background image

27

Zasada jasnego i rzetelnego obrazu w polskim prawie bilansowym

Zasada

Treść określona w u.rach.

Zasada jasnego i 
rzetelnego 
obrazu        (true 
and fair view) 
art. 4 ust. 1 
u.rach.

Jednostki obowiązane są stosować określone 
ustawą zasady rachunkowości, rzetelnie i 
jasno przedstawiając sytuacje, majątkową i 
finansową oraz wynik finansowy.

Treść 
ekonomiczna
art. 4 ust. 2 
u.rach.

Zdarzenia, w tym operacje gospodarcze, 
ujmuje się w księgach rachunkowych i 
wykazuje w sprawozdaniu finansowym 
zgodnie z ich treścią ekonomiczną.

background image

28

Zasada periodyzacji

Podmiot „X" - okres działania

                                                                                 

Podmiot „X" - okres działania

okres 1 okres 2

okres n

+

                                                                               

background image

29

Zasada jednostki pomiaru

Z  zasadą  jednostki  pomiaru  w  postaci 

miernika 

pieniężnego

 wiąże się kolejne założenie przyjmuje się 

bowiem, że pieniądz stanowi stałą jednostkę pomiaru, 

dzięki  czemu  jest  możliwe  porównywanie  danych  z 

rachunkowości na przestrzeni lat. 

background image

30

Zasada kosztu historycznego

 

Zasada

Treść określona w u.rach.

Zasada wyceny w 
koszcie 
historycznym art. 
7ust. 1 u.rach.

Poszczególne składniki aktywów i 
pasywów wycenia się, stosując 
rzeczywiście poniesione na ich nabycie 
(wytworzenie) ceny (koszty), z 
zachowaniem zasady ostrożności.

background image

31

Zasada ostrożności

 

Zasada ostrożności w polskim prawie bilansowym

Zasada

Treść określona w u.rach.

Zasada 
ostrożnoś
ci
art. 7 ust. 

1 u.rach.

Poszczególne składniki aktywów i pasywów wycenia się 
stosując  rzeczywiście  poniesione  na  ich  nabycie 
(wytworzenie)  ceny  (koszty),  z  zachowaniem  zasady 
ostrożności.

W  szczególności  należy  w  tym  celu  w  wyniku 
finansowym (...) uwzględnić: 

1) zmniejszenia  wartości  użytkowej  lub  handlowej 

składników  aktywów,  w  tym  również  dokonywane  w 

postaci odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych; 

2) wyłącznie 

niewątpliwe 

pozostałe 

przychody 

operacyjne i zyski nadzwyczajne; 

3) wszystkie  poniesione  pozostałe  koszty  operacyjne  i 

straty nadzwyczajne; 

4) rezerwy na znane jednostce ryzyko oraz skutki innych 

zdarzeń.

background image

32

Zasada współmierności kosztów i przychodów w polskim 

prawie bilansowym

Zasada

Treść określona w u.o rach.

Zasada 
współmierności 
kosztów i 
przychodów art. 
6 ust. 2 u.rach.

Dla zapewnienia współmierności przychodów i 
związanych  z  nimi  kosztów  do  aktywów  lub 
pasywów  danego  okresu  sprawozdawczego 
zaliczane 

będą 

koszty 

lub 

przychody 

dotyczące 

przyszłych 

okresów 

oraz 

przypadające  na  ten  okres  sprawozdawczy 
koszty, które jeszcze nie zostały poniesione.

background image

33

Zasada ciągłości i zakazu kompensaty w polskim prawie bilansowym

 

Zasada

Treść określona w u.rach.

Zasada 
ciągłości 
metod art. 

5 ust. 1 
u.rach.

Przyjęte zasady (politykę) rachunkowości należy 
stosować w sposób ciągły, dokonując w kolejnych 
latach obrotowych jednakowego grupowania operacji 

gospodarczych, wyceny aktywów i pasywów, w tym 
także dokonywania odpisów amortyzacyjnych lub 
umorzeniowych, ustalania wyniku finansowego i 
sporządzania sprawozdań finansowych tak, aby za 

kolejne lata informacje z nich wynikające byty 
porównywalne. Wykazane w księgach rachunkowych 
na dzień ich zamknięcia stany aktywów i pasywów 

należy ująć w tej samej wysokości, w otwartych na 
następny rok obrotowy księgach rachunkowych.

Zasada 
zakazu 
kompensat
y  art.  7 

ust. 

u.rach.

Wartość  poszczególnych  składników  aktywów  i 
pasywów,  przychodów  i  związanych  z  nimi  kosztów, 
jak  też  zysków  i  strat  nadzwyczajnych  ustala  się 
oddzielnie.  Nie  można  kompensować  ze  sobą 

wartości różnych, co do rodzaju aktywów i pasywów, 
przychodów i kosztów związanych z nimi oraz zysków 
i strat nadzwyczajnych.

background image

34

Cechy jakościowe informacji finansowej

 

Cechy  jakościowe  informacji  finansowej  to 

zbiór jej właściwości, które sprawiają, że staje 

się  ona  użyteczna  dla  odbiorców  w  procesie 

podejmowania decyzji.

background image

35

Cechy jakościowe informacji finansowej według 

regulacji międzynarodowych

Zrozumiałoś

ć

Istotność

Porównywalność

Wiarygodność

UŻYTECZNOŚĆ

Ograniczenia dotyczące przydatności i wiarygodności

-  terminowość

-  wyważenie kosztów i korzyści

-  wyważenie różnych cech sprawozdania finansowego

charakter informacji                         wierne odzwierciedlenie 
materialność                                    przewaga treści nad formą 
neutralność
ostrożność/konserwatyzm 
kompletność

background image

36

ISTOTA I ŹRÓDŁA REGULACJI RACHUNKOWOŚCI

background image

37

Podstawowe grupy czynników środowiskowych 

determinujących kształt systemów rachunkowości

Rodzaj własności

System polityczny

Organizacje zawodowe

Zjawiska inflacyjne

Kultura

Rynki finansowe

System prawny

Warunki socjalne

System podatkowy

Religia

Badania i edukacja w 

zakresie rachunkowości

Wzrost,- rozwój gospodarczy

SYSTEM 

RACHUNKOWOŚ

CI

background image

38

Podstawowe modele rachunkowości:

• model anglosaski

 (np.: USA, Wielka Brytania, Holandia, 

Kanada, Nowa Zelandia i Australia);

• model kontynentalny

 (np.: kraje europejskie, z wyjątkiem W. 

Brytanii i Holandii;) Japonia.

Systemy finansowania działalności gospodarczej (źródeł 

kapitału), określane umownie jako:

• angloamerykański

 (o dominującym udziale rynków 

kapitałowych);

• japońsko-niemiecki

 (z silnie rozbudowanym systemem 

bankowym).

background image

39

Model rachunkowości, adekwatny do 

angloamerykańskiego 

systemu finansowania, 

charakteryzują następujące cechy:

• orientacja na rynek kapitałowy;
• duże znaczenie akcjonariuszy (właścicieli);
• postawa otwarta na ryzyko;
• prawo zwyczajowe common law;
• standardy rachunkowości, np.: IASB, FASB, ASB;
• zasada rzetelnego i wiernego obrazu jednostki (true and fair 

view)\

• przewaga zasady współmierności nad zasadą ostrożności, 

przewaga treści nad formą.

background image

40

Model kontynentalny

 jest oparty na następujących 

determinantach:

• orientacja na stabilny rozwój przedsiębiorstw;
• duże znaczenie kredytodawców;
• postawa konserwatywna, unikanie ryzyka;
• kodeks handlowy;
• duży wpływ prawa podatkowego;
• plan kont;
• przewaga zasady ostrożności nad zasadą współmierności.

background image

41

Cele harmonizacji rachunkowości w dobie globalizacji

Przesłanki harmonizacji zasad rachunkowości :

• umiędzynarodowienie wymiany towarów i usług;
• globalizację rynków kapitałowych (stopień globalizacji 

rynków kapitałowych pogłębia ich konsolidacja);

• rozwój wspólnot gospodarczych;
• rozwój międzynarodowych korporacji;
• zdobywanie kapitału na giełdach zagranicznych;
• funkcjonowanie takich organizacji, jak Bank Światowy, 

MFW

background image

42

Instytucjonalizacja procesu harmonizacji rachunkowości

1) poziom międzynarodowy:

• Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (IASB - 

International Accounting Standards Board);

• Organizacja Narodów Zjednoczonych (UN - United Nations);
• Międzynarodowa Organizacja Komisji Papierów Wartościowych 

(IOSCO - International Organization of Securities Commissions);

• Międzynarodowa Federacja Księgowych (IFAC - International 

Federation of Accountants);

2) poziom regionalny:

• Unia Europejska;

3) poziom krajowy:

• Amerykańska Rada Standardów Rachunkowości Finansowej 

(FASB - Financial Accounting Standards Board)

• Krajowa Rada Standardów Rachunkowości

background image

43

Unia Europejska

UE wydała dyrektywy dotyczące harmonizacji rachunkowości:

IV Dyrektywa z 25 lipca 1978 r. 

o rocznych zamknięciach 

rachunkowych spółek o określonych formach prawnych 
(78/660/EEC);

VII Dyrektywa z 13 czerwca 1983 r

. o skonsolidowanych 

sprawozdaniach finansowych, ich przygotowaniu, 
publikacji i badaniu.

IV Dyrektywa reguluje m.in.:

• zasadę prawdziwego i rzetelnego obrazu (true and fair view)\

• zakazu kompensaty;

• tworzenia rezerw;

• wyceny zapasów;

• amortyzacji;

• ustalania wartości podlegającej umorzeniu.

background image

44

Na 

podstawie 

Rozporządzenia 

Parlamentu 

Europejskiego  i  Rady  Unii  Europejskiej  nr 
1606/2002  r  z  19  lipca  2002  r.  w  sprawie 
stosowania  MSR,  stały  się  one  źródłem  prawa 
unijnego dla jednostek publicznych. 

Od  1.01.2005  r.  w  Polsce  (tak  jak  i  w  innych 
krajach  UE)  nastąpiła  zmiana  w  zakresie 
obowiązywania  prawa  o  rachunkowości  na 
obszarze  Unii  Europejskiej.  Jest  to  konsekwencją 
akceptacji 

przez 

Unię 

Międzynarodowych 

Standardów Rachunkowości

.

 

Jednostki  publiczne  to  spółki  notowane  na 
giełdach 

UE 

zobowiązane 

do 

sporządzania 

skonsolidowanych 

sprawozdań 

finansowych 

według MSR. 

background image

45

Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej 

jako źródło globalnych zasad rachunkowości

Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej 

(MSSF/MSR) bazują na identycznej jak w przypadku 

standardów FASB filozofii rachunkowości przyjętej w 

modelu anglosaskim, który opiera się na:

• prawie zwyczajowym;
• neutralności rachunkowości względem prawa podatkowego;
• nadrzędności ogólnych zasad rachunkowości nad rozwiązaniami 

szczegółowymi;

• zasadzie true and fair,
• dominacji interesów właściciela kapitału i jego ochronie.

background image

46

Podstawowe elementy standardów międzynarodowych 

1) Zakres - przedmiotowy i podmiotowy

2) Definicje - specyficzne i z innych MSR/MSSF

3) Zasady uznawania pozycji związanych z omawianym 

problemem

4) Zasady pomiaru wartości (wyceny i ustalania wyniku)

5) Zasady prezentacji informacji w sprawozdaniach

6) Data wejścia w życie

7) Załącznik (z objaśnieniami i przykładami liczbowymi)

background image

47

Wykaz i cele aktualnie obowiązujących 

Międzynarodowych Standardów Rachunkowości

Nr

MSR

Cel i zakres przedmiotowy standardu

1

Presentation of 
Financial 
Statements

Prezentacja 
sprawozdań 
finansowych

Zasady  prezentacji  sprawozdań  finansowych  - 
dotyczące  ich  struktury  oraz  minimalnych  wymagań 
dotyczących ich treści

2

Inventories

Zapasy

Zasady wyceny i prezentacji zapasów

7

Cash Flow 
Statements

Rachunek 
przepływów 
pieniężnych

Zasady  prezentowania  informacji  o  zaistniałych 
zmianach  w  stanie  środków  pieniężnych  i  ich 
ekwiwalentów 

według 

działalności 

operacyjnej, 

inwestycyjnej i finansowej

8

Accounting 
Policies, Changes 
in Accounting 
Estimates and 
Errors

Polityka 
rachunkowości, 
zmiany 
szacunków i błędy

Zasady  pomiaru  i  prezentacji  skutków  finansowych 
zmiany  polityki  rachunkowości,  szacunków  i  błędów 
lat poprzednich

10 Events after the 

Balance Sheet 
Date

Zdarzenia 
następujące po 
dniu bilansowym

Zasady  wyceny  i  prezentacji  skutków  finansowych 
zdarzeń następujących po dniu bilansowym

11 Construction 

Contracts

Umowy o budowę

Zasady  pomiaru  i  prezentacji  przychodów  i  kosztów 
wykonawcy umów o budowę

12 Income Tax

Podatki 
dochodowe

Zasady  pomiaru  i  prezentacji  skutków  finansowych  z 
tytułu podatku dochodowego

14 Segment 

Reporting

Sprawozdawczość 
dotycząca 
segmentów 
działalności

Zasady sporządzania sprawozdawczości finansowej w 
podziale  na  segmenty  działalności  oraz  segmenty 
geograficzne

background image

48

Nr

MSR

Ceł/zakres przedmiotowy standardu

16 Property, Plant 

and Equipment

Rzeczowe aktywa 
trwałe

Zasady  wyceny,  pomiaru  i  prezentacji  rzeczowego 
majątku trwałego

17 Leases

Leasing

Zasady  uznawania  i  pomiaru  umów  leasingowych  u 
leasingobiorców  i  leasingodawców  oraz  zasady 
ujawniania 

informacji 

dotyczących 

leasingu 

finansowego i operacyjnego

18 Revenue

Przychody

Zasady  pomiaru  wyniku  -  ustalania  przychodów 
wynikających  z  określonego  rodzaju  transakcji  i 
zdarzeń

19 Employee 

Benefits

Świadczenia 
pracownicze

Zasady  pomiaru  skutków  finansowych  oraz  zasady 
ujawniania 

informacji 

na 

temat 

świadczeń 

pracowniczych

20 Accounting for 

Government 
Grants and 
Disclosure of 
Government 
Assistance

Dotacje rządowe 
oraz ujawnianie 
informacji na 
temat pomocy 
państwa

Zasady  wyceny  i  ujawniania  informacji  o  dotacjach 
państwowych  oraz  innych  formach  pomocy  ze 
strony budżetu

21 The Effects of 

Changes in 
Foreign Exchange 
Rates

Skutki zmian 
kursów wymiany 
walut obcych

Zasady  pomiaru  i  prezentacji  skutków  finansowych 
zagranicznej  działalności  gospodarczej  (dotyczące 
transakcji  w  walutach  obcych  oraz  działalności 
jednostek za granicą)

23 Borrowing Cost

Koszty 
finansowania 
zewnętrznego

Zasady 

pomiaru 

kosztów 

finansowania 

zewnętrznego

24 Related Party 

Disclosures

Informacje 
ujawniane na 
temat podmiotów 
powiązanych

Zasady dotyczące ujawniania informacji o związkach 

transakcjach 

ze 

stronami 

powiązanymi, 

sprawującymi  kontrolę  lub  wywierającymi  istotny 
wpływ

background image

49

Nr

MSR

Ceł/zakres przedmiotowy standardu

26 Accounting and 

Reporting by 
Retirement 
Benefit Plans

Rachunkowość i 
sprawozdawczość 
programów 
świadczeń 
emerytalnych

Zasady dotyczące wyceny i ujawniania informacji w 
odniesieniu  do  sprawozdań  programów  świadczeń 
emerytalnych

27 Consolidated and 

Separate Financial 
Statements

28 Investments in 

Associates

Inwestycje w 
jednostkach 
stowarzyszonych

Zasady  ujmowania  przez  inwestora  inwestycji  w 
jednostkach  stowarzyszonych,  (na  które  inwestor 
ma istotny wpływ)

29 Financial 

Reporting in 
Hyperinflationary 
Economies

Sprawozdawczość 
finansowa w 
warunkach 
hiperinflacji

Zasady 

pomiaru 

wyniku 

jednostkach 

gospodarczych, które prowadzą sprawozdawczość w 
walucie gospodarki podlegającej hiperinflacji

30 Disclosures in the 

Financial 
Statements of 
Banks and Similar 
Financial 
Institutions

Ujawnianie 
informacji w 
sprawozdaniach 
finansowych 
banków i 
podobnych 
instytucji 
finansowych

Zasady  prezentacji  i  ujawniania  informacji  dla 
banków  i  podobnych  instytucji  finansowych  (które 
stanowią  uzupełnienie  wymagań  określonych  w 
innych standardach)

31 Interests in Joint 

Ventures

Udziały we 
wspólnych 
przedsięwzięciach

Zasady wyceny i prezentacji udziałów we wspólnych 
przedsięwzięciach  (niezależnie  od  struktur  czy 
formy,  w  jakiej  wspólne  przedsięwzięcie  prowadzi 
działalność)

background image

50

Nr

MSR

Ceł/zakres przedmiotowy standardu

32 Financial 

Instruments: 
Disclosure and 
Presentation

Instrumenty 
finansowe: 
ujawnianie i 
prezentacja 
informacji

Zasady prezentacji instrumentów finansowych

33 Earnings per 

Share

Zysk 
przypadający na 
jedną akcję

Zasady  pomiaru  i  prezentacji  zysku  przypadającego 
na jedną akcję

34 Interim Financial 

Reporting

Śródroczna 
sprawozdawczość 
finansowa

Zasady  ujawniania  i  prezentacji  informacji  w 
śródrocznym  sprawozdaniu  finansowym;  zasady 
wyceny odnoszące się do sprawozdania finansowego 
za okres śródroczny

36 Impairment of 

Assets

Utrata wartości 
aktywów

Zasady  pomiaru  utraty  wartości  (wyceny  aktywów, 
które utraciły wartość)

37 Provisions, 

Contingent 
Liabilities and 
Contingent Assets

Rezerwy, 
zobowiązania 
warunkowe i 
aktywa 
warunkowe

Zasady  uznawania  zobowiązań  warunkowych  i 
aktywów  warunkowych  oraz  zasady  wyceny  i 
prezentacji rezerw

38 Intangible Assets

Wartości 
niematerialne

Zasady 

wyceny 

prezentacji 

wartości 

niematerialnych

39 Financial 

Instruments: 
Recognition and 
Measurement

Instrumenty 
finansowe: 
uznawanie i 
wycena

Zasady  ujęcia,  wyceny  i  ujawniania  informacji  o 
aktywach finansowych i zobowiązaniach finansowych

40 Investment 

Property

Nieruchomości 
inwestycyjne

Zasady  wyceny  nieruchomości  inwestycyjnych  i 
wymagane ujawnienia

41 Agriculture

Rolnictwo

Zasady  rachunkowości  dla  działalności  rolniczej 
obejmującej  przekształcanie  aktywów  naturalnych 
(żywego inwentarza i roślin) w produkty rolne

background image

51

Regulacje rachunkowości w 
Polsce 

Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości 

Krajowy Standard Rachunkowości nr 1 Rachunek przepływów 
pieniężnych
Krajowy Standard Rachunkowości nr 2 Podatek dochodowy
Krajowy Standard Rachunkowości nr 3 Niezakończone usługi 
budowlane 
Krajowy Standard Rachunkowości nr 4 Utrata wartości aktywów
Krajowy Standard Rachunkowości nr 5 Leasing, najem dzierżawa
Krajowy Standard Rachunkowości nr 6 Rezerwy, bierne rozliczenia 
międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe

Projekt
Krajowy Standard Rachunkowości 

„Zasada ciągłości i poprawianie 

błędów”.
Krajowy Standard Rachunkowości „Rachunkowość małych i 
średnich  przedsiębiorstw” 

 

Rozporządzenia Ministra Finansów wydane na podstawie delegacji 
zawartych w ustawie o rachunkowości

Ustawa kodeks spółek handlowych

background image

52

Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości

Rozdział 1

 opisuje zakres podmiotowy ustawy, zawiera część 

definicyjną, w której zdefiniowano podstawowe pojęcia z zakresu 
prawa bilansowego, jak również określono nadrzędne zasady 
rachunkowości. 

Rozdział 2

 przedstawia wymagania prawne z zakresu 

prowadzenia ksiąg rachunkowych, określając wymaganą 
dokumentację, terminy otwierania i zamykania ksiąg 
rachunkowych, jak również elementy składowe tych ksiąg. 

Rozdział 3

 został poświęcony zasadom przeprowadzania 

inwentaryzacji. 

Rozdział 4

 przedstawia zasady i metody sporządzania 

sprawozdań finansowych. 

Rozdział 4a

 opisuje księgowe sposoby rozliczania połączeń 

spółek, w tym sposoby wyceny aktywów netto przejmowanych 
jednostek oraz rozliczania dodatniej bądź ujemnej wartości firmy.

Rozdział 5

 przedstawia obowiązki sprawozdawcze jednostek 

gospodarczych, wskazując elementy składowe sprawozdań 
finansowych oraz podstawowe zasady jego sporządzania. 

background image

53

Rozdział 6

 dotyczy sprawozdań finansowych sporządzanych 

przez jednostki powiązane. 

Rozdział 7

 jest poświecony zasadom badania sprawozdań 

finansowych i ich ogłaszania. 

Rozdział 8

 przedstawia zasady ochrony danych oraz obowiązki 

kierownictwa jednostki w tym zakresie.

Rozdział 8a

 omawia zasady usługowego prowadzenia ksiąg 

rachunkowych.

Rozdział 9

 prezentuje zasady odpowiedzialności karnej osób 

naruszających przepisy u. rach. 

Rozdział 10

 zawiera przepisy szczególne. 

Rozdział 11

 przedstawia przepisy przejściowe oraz zmiany w 

przepisach dotychczas obowiązujących, które wynikają z 
opublikowania znowelizowanej u. rach.

Załącznik nr 1
Załącznik nr 2
Załącznik nr 3

zawierają 

strukturę 

informacyjną 

sprawozdań 

finansowych  zarówno  dla  jednostek  innych  niż  banki  i 
zakłady ubezpieczeń, jak i dla banków i ubezpieczycieli


Document Outline