Części maszyn
Grupy części
maszyn:
1.Połączenia
2.Łożyska
3.Hamulce i
sprzęgła
4.Przekładnie
Części maszyn
Grupy części
maszyn:
1.Połączenia
2.Łożyska
3.Hamulce i
sprzęgła
4.Przekładnie
Połączenia części maszyn
1. Rozłączne
- gwintowe
- wpustowe
- wielowypustowe
- sworzniowe
- kołkowe
- sprężynowe
- rurowe
2. Nierozłączne
- spawane
- lutowane
- zgrzewane
- skurczowe
- wtłaczane
- nitowe
Tolerancja wymiarów i pasowanie
elementów konstrukcji
Oznaczenia
Wymiary graniczne, tolerancja
Pasowanie elementów
konstrukcji
Luzy graniczne
Oznaczenie pasowań
,
k
Klasy dokładności
01 7 urządzenia precyzyjne
5 11 konstrukcje powszechnie stosowane
12 17 urządzenia mniej dokladne
�
�
�
/
Tolerowanie w głąb materiału
Dla wałka: es = 0, ei =(-)
Dla otworu: EI = 0, ES = (+)
Oznaczenie symbolowe tolerancji w głąb materiału
Dla wałka – h, np., h8
Dla otworu – H, np., H12
Przykład
Dla pasowania:
posługując się tablicą odchyłek wymiarowych dla otworów
i wałków podaj:
1. Wymiar nominalny: N
2. Górną i dolną odchyłkę otworu i wałka: ES, EI, es, ei
3. Górny i dolny wymiar graniczny otworu i wałka:
4. Tolerancję otworu i wałka:
5. Luzy graniczne:
6. Rodzaj pasowania
60 8/ 6
H k
�
, , ,
o
o
w
w
B A B A
,
o
w
T T
max
min
,
L
L
Przykład
0,046
0
0,021
0,002
N: 60
60 0,046 60,046
0,046
60 8
60
0,046 0 0,046
60 0 60,000
0
60 0,021 60,021
0,021
60 6
60
0,021
60 0,002 60,002
0,002
o
tablice
o
o
w
tablice
w
w
B
ES
H
T
A
EI
B
es
k
T
A
ei
+
+
+
�
= +
=
=+
�
�
ƾ���Ʈ=-=
�
�
= + =
=
�
= +
=
=+
�
�
ƾ���Ʈ=
�
�
= +
=
=+
�
max
0,046
0,021
0
0,002
min
0,002 0,019
0,046 0,002 0,044
60 8/60 6
60
/ 60
Pasowanie mieszane
0 0,021
0,021
L
H
k
L
+
+
+
-
=
=
-
=
�
Ʈ�Ʈ
�
= -
=-
�
Grupa wymiarów
uprzywilejowan
ych
Obliczanie łańcuchów
wymiarowych
[
]
(
)
(
) (
)
[
]
(
)
(
) (
)
1max
1min
2
200 0,1
2 5 0,05
190 0,5
0,7
2
200 0,1
2 5 0,05
190 0,4
0,2
a
c
e
a
c
e
L
B
A A
L
A
B B
= -
+
=
+
-
-
+
-
=
�
�
�
�
= -
+
=
-
-
+
+
-
=
�
�
�
�
Do otworu:
dobrać wałek ażeby otrzymać pasowanie ciasne
100 7
H
f
Zadanie 1
Chropowatość
powierzchni
Chropowatość powierzchni to zbiór mikronierówności występujących
na powierzchni konstrukcji. Parametry chropowatości powierzchni
podawane są w tablicach w
Parametry chropowatości powierzchni:
1. Średnie arytmetyczne odchylenie profilu od linii średniej –
2. Wysokość chropowatości –
a
R
z
R
1
n
k
k
a
y
R
n
=
=
�
5
5
max
min
1
1
1
5
z
k
k
k
k
R
y
y
=
=
�
�
=
-
�
�
�
�
�
�
Linia średnia jest tak dobrana że suma kwadratów
współrzędnych y jest najmniejsza
m
m
Chropowatość
powierzchni
Chropowatość powierzchni wpływa na:
1. Odporność na ścieranie
2. Odporność na korozję
3. Wytrzymałość zmęczeniową
4. Powierzchnię przylegania w pasowanych
częściach maszyn
Oznaczenie chropowatości
powierzchni
Chropowatość powierzchni otrzymana:
a), b) dowolną metodą,
c) poprzez usunięcie warstwy materiału
np. przez obróbkę skrawaniem,
d) przy nie usuwaniu warstwy materiału
np. przez walcowanie
Oznaczenie chropowatości
powierzchni
chropowatość powierzchni uzyskana dowolną
metodą o parametrze:
1,25
a
R =
chropowatość powierzchni uzyskana dowolną
metodą o parametrze:
1,25
z
R =
Chropowatość powierzchni
Toczenie zgrubne:
80 5
320 20
a
z
R
R
= �
=
�
Toczenie wykańczające:
5 1,25
1,25 0,01
a
z
R
R
= �
=
�
Polerowanie:
1,25 0,01
6,3 0,05
a
z
R
R
=
�
=
�