DYNAMIKA I
ROLE
GRUPOWE

Podstawowe zagadnienia

GRUPY



Środowisko naukowe psychologów jest
wyjątkowo niezgodnym gronem i dlatego
nie może dojśc do porozumienia w kwestii
odpowiedzi na pytanie czym jest grupa.



Dla naszych potrzeb możemy przyjąć, że
każdą grupę charakteryzują takie typowe
elementy, jak:

a)

wielkość,

b)

role,

GRUPY C.D

c)

status,

d)

relacje interpersonalne,

e)

spójność (rozumiana jako siła więzi

łączących członków grupy),

f)

interakcje,

g)

zadania,

h)

zmiany okresowe,

i)

normy.

ETAPY ROZWOJU GRUPY WG
COHENA

1.

DEKLARACJA CZŁONKOWSKA

2.

WYŁANIANIE SUBGRUP

3.

KONFRONTACJA

4.

ZAZNACZENIE RÓŻNIC
INDYWIDUALNYCH

5.

WSPÓŁPRACA.

DEKLARACJA CZŁONKOWSKA



Na tym etapie, grupa zacznie się powoli wyłaniać.
Normy nie są ustalone, a role sprecyzowane.
Członkowie nie wiedzą czego mają się spodziewać
ze strony grupy. Każdy odczywa niepokój, jednak
jest on zależny od doświadczeń z poprzednich
grup. Mimo, że każdy jest zdenerwowany i spięty,
to jednocześnie udaje spokojnego i
zrelaksowanego. W tej sytuacji jednostka dochodzi
do wniosku, że tylko ona czuje się w nowej grupie
niezręcznie. To zjawisko zostało określone mianem
napięcia wstępnego.

C.D



W tej fazie nie ma podstaw do konfliktu,
ponieważ każdy chce wywrzeć
pozytywne wrażenie.



Ludzie starają się być mili, uśmiechnięci
i zgodni, co nie zawsze jest szczere (nie
pokazują swojego prawdziwego oblicza,
bynajmniej na początku).



Brak wiedzy na temat innych powoduje,
że sądy opierają się na stereotypach.

TWORZENIE SIĘ SUBGRUP



Jednostki rozpoznają w grupie osoby, z
którymi łączy je coś wspólnego, np.
przynależność do jednego wyznania,
uczęszczanie na te same zajęcia. Niezależnie
od tego, jakich cech dotyczy podobieństwo,
daje nam ono poczucie, że nie jesteśmy sami.
Te osoby będą się starały przebywać blisko
siebie. W miarę formowania się podgrup
zmniejsza się ogólny poziom napięcia i
niepokój ustępuje miejsca odprężeniu.

C.D



Etap kończy się zawiązaniem w grupie
koalicji, w związku z tym poszczególne
koalicje mogą dążyć do przejęcia części
lub całości władzy w grupie i podejmować
w tym celu odpowiednie działania.



W tej fazie pod pozorami zewnętrznej
zgodności i stabilności mogą narastać
wzajemne pretensje i niezadowolenie,
które wybuchną w następnym etapie.

KONFRONTACJA



Jest to najbardziej przełomowy, krytyczny, a zarazem
konieczny moment w rozwoju grupy. Grupa musi
zmierzyć się z powstającymi wówczas problemami.
Ten etap kończy się ,,groźnie’’ wtedy, gdy grupa nie
potrafi sprostać wyzwaniu lub konsekwentnie go
unika.



Konflikty w grupie mają swoje plusy, ponieważ ich
rozwiązanie sprawia, że członkowie zdadzą sobie
sprawę, że spory się zdarzają i nie wyrządzają
nikomu krzywdy. Po za tym praca grupy po konflikcie
przynosi wtedy lepsze efekty ilościowe jak i
jakościowe.

RODZAJE KONFLIKTÓW

1.

FAŁSZYWY (autystyczny)- pod pozorami rzeczywistego
antagonizmu skrywa się zwykle nieporozumienie.

2.

KONTYNGENTNY- narasta wokół prawdziwej
sprzeczności, która może wyłonić się w toku interakcji.
Należy unikać przyjmowania najprostszych wyjaśnień
czyjegoś zachowania bez upewnienia się co do ich
słuszności. Przy poszukiwaniu rozwiązania sporu
należy dążyć do znalezienia wyjścia najlepszego z
możliwych, które gotowa będzie zaakceptować
największa liczba osób i nie zapominać o kulturalnym i
uprzejmym zachowaniu.

C.D

3. NARASTAJĄCY- trudno go rozpoznać chociaż stanowi potencjalne
zagrożenie dla dalszego istnienia grupy. Nie rodzi się w wyniku
pojedynczego, oderwanego zdarzenia, ani też nie jest pozornym
antagonizmem.
Przykład: na zakończenie spotkania komitetu powitalnego Carlos
proponuje, aby następne spotkanie wyznaczyć na środę. Angela
stwierdza, że ten dzień jej nie odpowiada i prosi o przesunięcie
terminu na czwartek. Kiedy kwestia została już ustalona, Angela
podpowiada, aby spotkanie odbyło się o siódmej wieczorem w tajskiej
restauracji. Na to Carlos stwierdza, że w czwartek musi pracować aż
do 8 a poza tym nie lubi tajskiej kuchni i wolałby spotkać się o 8. 30
w miejscu, gdzie serwują bardziej tradycyjne posiłki.
Tak naprawdę Carlos i Angela nie spierają się o datę i godzinę, ale o
to kto okaże się ważniejszy.

ZAZNACZENIE RÓŻNIC
INDYWIDUALNYCH



Jest to okres produktywny i szczęśliwy. Napięcie utrzymuje się
na niskim poziomie, a uczestnicy opanowali umiejętności
służące rozwiązywaniu konfliktów i darzą siebie dość dużym
wzajemnym zaufaniem ( pod warunkiem, że w fazie
konfrontacji wszyscy okazali zdolność panowania nad swymi
emocjami i nie naruszyli podstawowych norm społecznych).
Wierzą, że nawet jeśli konflikt wybuchnie, to zostaną
zachowane pewne granice i nikt na tym poważnie nie ucierpi.
Kiedy grupa osiąga etap zaznaczania się różnic indywidualnych
jej członkowie znają się tak dobrze, że potrafią racjonalnie
podejmować decyzje dotyczące podziału pracy. W grupie
przyjmowane jest milczące założenie, że jeśli ktoś niewiele
wniósł do jednego zadania, bo jego kompetencje były mało
użyteczne, to da z siebie więcej przy następnym zadaniu.

C.D



Na tym etapie członkowie mają już poczucie
jedności i świadomość wspólnych celów.
Identyfikują się z grupą i pragną, aby
osiągała jak największe sukcesy. Zwykle
opuszczają je jedynie wówczas, gdy nie
maja innego wyjścia, bo np. kończą studia.



Role w grupie są już rozdzielone i jasno
zdefiniowane, normy są czytelne, a kontakty
przebiegają wg. powtarzalnych schematów.

WSPÓŁPRACA



Grupa osiąga stan optymalny, cechuje się dużą
dojrzałością i jest zdolna do podejmowania naprawdę
trudnych wyzwań ze sporymi szansami na powodzenie.



Obszary konfliktów są dobrze rozpoznane i grupa potrafi
sobie radzić z wybuchającymi sporami.



Produktywność osiąga najwyższy poziom.



Wzajemne zaufanie prawie całkowite, podział
obowiązków dokonuje się z posiadanymi kompetencjami.



Osoby odgrywające role liderów zmieniają się, bo władza
jest w danym momencie przekazywana temu, kto
najlepiej pokieruje grupą przy realizacji konkretnego
zadania.

ROLE W GRUPIE

1.

Role zadaniowe - to zachowania, które
przybliżają grupę do zamierzonego celu.
Należy do nich rola:



inicjatora-popycha grupę do podjęcia
jakiegoś wyzwania



dostarczyciela informacji- zbiera potrzebne
dane i szuka zasobów poza grupą



opiniodawcy- udziela rad na temat
wykonania zadania

C.D



stylisty- dopracowuje koncepcję, aby uczynić ją bardziej
pożyteczną dla grupy



krytyka – kontroluje czy przy realizacji zadania
wykorzystane są najlepsze pomysły grupy



aktywatora- skupia się na tym, aby ,,nie ustawać,
pracować i iść do przodu’’, i wszystkich do tego samego
zachęca.

Wspomniane funkcje może wypełnić jedna osoba, gdy
działa w pojedynkę.
W grupie każda z wymienionych ról przypada najczęściej
innej osobie. Przywódca sprawuje pieczę nad tym, aby
poszczególne role wzajemnie się dopełniały.

ROLE W WYMIARZE
SPOŁECZNYM

Życie w wymiarze społecznym grupy toczy się dzięki
podejmowaniu decyzji przez jej członków ról, które nie
tylko wiążą z wykonaniem zadania, ale koncentrują
się także na emocjach, uczuciach i wzajemnych
relacjach. Dlatego w typowej grupie spotkać można:



szefa klakierów, który pilnuje, aby grupa nagrodziła
każdego za jego zasługi



wesołka grupowego, który dba o to, aby w grupie
panowała dobra atmosfera i rozładowuje momenty
napięcia opowiadanie dowcipów i wskazywanie
humoru sytuacyjnego

C.D



marszałka, który stoi na straży
przestrzegania zasady
równouprawnienia w grupie, czyli
hamuje dyktatorskie zapędy bardziej
dominujących jednostek i podtrzymuje
inicjatywę innych

Tym razem wymienionych ról nie odgrywa
jedna osoba, lecz rozdzielone są one
pomiędzy wielu członków grupy.

ROLE INDYWIDUALNE:



Funkcjonowanie w rolach indywidualnych
może prowadzić do zakłóceń i tarć
wewnątrz grupy, a nawet do jej całkowitej
dezorganizacji i paraliżu.



Założeniem ich jest osiągniecie jakiegoś
indywidualnego celu bez zważania na
dobro grupy. Łączy je to, że pochłaniają
czas i energię zespołu, hamując w
konsekwencji realizację wspólnych zadań.

NAZWY RÓL INDYWIDUALNYCH



Agresor – lubi wywoływać konflikty i spory z innym członkami
grupy



negatywista – nigdy nie zgadza się z propozycjami pozostałych
i burzy każdy consensus, uniemożliwiając pracę nad zadaniem



Dyktator upiera się, aby grupa przyjmowała zawsze jego
rozwiązania i nie jest zainteresowany tym, co reszta ma do
powiedzenia



łowca uznania i ekshibicjonista - mają wspólne to, że u ich
podstawy leży potrzeba zwracania na siebie uwagi. Łowca
uznania skupia wszystkie swe wysiłki na tym, aby znaleźć się w
gronie współtwórców każdego sukcesu grupy. Natomiast
ekshibicjonista przez cały czas jest zajęty opowiadaniem innym
o sobie, tak że na żadną inna aktywność nie starcza mu czasu.

C.D

Zadaniem przywódcy grupy jest zapobieganie
wyżej wymienionych zachowań grupy i ich
likwidowanie. Najłatwiej jest poradzić sobie z
tymi członkami grupy, którym zależy przede
wszystkim na zdobyciu uwagi. Jeśli grupa
potrafi jednocześnie realizować zadanie i
interesować się tym, co przeżywają
poszczególni członkowie grupy, to potrzeby
ich zostaną zaspokojone i przestaną
przejawiać negatywne zachowania.