1

„Umiejętności udzielania 

pierwszej pomocy” 

- Śpiączki cukrzycowe

2

Śpiączka hypoglikemiczna

zmniejszenie glukozy we krwi do 2,2-2,8 mmol/l

Etiologia

- 

błędy dietetyczne, duży wysiłek fizyczny

- przedawkowanie insuliny

- hyperinsulinemia czynnościowa

- gruczolak z komórek wyspowych lub 

pozatrzustkowy guz  wytwarzający insulinę

- zaburzenia wewnątrzwydzielnicze

3

- ciężkie schorzenie miąższu wątroby

- ostre zatrucie zewnątrzpochodne 

alkoholem, czterochlorkiem  etylu, 

strychniną lub grzybami gatunku 

Amanita phaloides

- przyczyny jatrogenne związane z 

infuzjami dożylnymi (np. nagłe  zmiany 

w dawkowaniu glukozy lub insuliny albo 

dożylne podawanie roztworów 

zawierających glukozę  i insulinę)

4

Objawy kliniczne

bladość, drżenia mm.
uczucie głodu
wzmożone pocenie
tachykardia
wzrost ciśnienia krwi
wzmożone odruchy
drgawki pochodzenia mózgowego
śpiączka

5

Leczenie

dożylne wstrzyknięcie 25 g glukozy (200 
ml 20% glukozy lub 50 ml 40% glukozy)

wstrzyknięcie można powtórzyć po 15-20 
min, jeśli chory jest nadal nieprzytomny

jeśli odzyskuje przytomność – 30 g cukru

kontrola glukozy we krwi

często w zatruciach alkoholem

6

Różnicowanie śpiączki ketonowej i 

hypoglikemicznej

wskaźniki

Ketonowa

hypoglikemiczna

Stężenie glukozy 
we krwi

Znacznie ↑

Znacznie ↓

ph krwi

↓

prawidłowe

oddychanie

hiperwentylacja

prawidłowe

Objawy 

odwodnienia

obecne

Nie ma

Aceton w moczu

Glukoza w moczu

obecny

obecna

Nie ma 

Nie ma

7

!

Gdy istnieją wątpliwości, czy mamy do 

czynienia ze śpiączką hypo- czy 

hyperglikemiczną należy podać dożylnie 

40-80 ml 20% glukozy. 

W hypoglikemii powoduje to zwykle 

szybkie polepszenie stanu chorego

8

Śpiączka z powodu kwasicy ketonowej

etiologia

niedobór insuliny – znaczne nasilenie 
lipolizy
infekcja
ostre zapalenie żołądka i jelit
zabiegi operacyjne i wypadki
poważne błędy dietetyczne
stres
śpiączka jako pierwszy objaw nie 
rozpoznanej dotąd cukrzycy

9

Patofizjologia

hyperglikemia – hyperosmolarność i ketonemia – 
diureza osmotyczna,
przemiana uwalnianych w dużych ilościach 
wolnych kwasów tłuszczowych zostaje 
zablokowana - kwasica metaboliczna
wielomocz, cukromocz w moczu pojawiają się 
tzw. ciała ketonowe (kwaśne produkty przemiany 
tłuszczów)
obniżenie ph krwi i płynów ustrojowych
 przesunięcia jonowe – ucieczka elektrolitów, 
zmniejszenie objętości krwi

10

Rozpoznanie

znaczne odwodnienie
przekrwienie twarzy
spadek ciśnienia krwi
tachykardia
oddech Kussmaula
woń acetonu w oddechu
osłabienie lub zniknięcie odruchów

hyperglikemia
kwasica metaboliczna
aceton i cukier w moczu
wzrost osmolalności osocza (do ponad 310 
mOsm/l)

11

Różnicowanie

hyperglikemia bez kwasicy ketonowej
cukrzycowa śpiączka 
hyperosmotyczna
zawał mięśnia sercowego
zapalenie trzustki
udar mózgowy
stres operacyjny i uraz
śpiączka hypoglikemiczna

12

Leczenie

płyny
insulina
potas
leczenie przyczyny

13

Hyperosmolarna śpiączka bez 
ketozy

etiologia

najczęściej u ludzi starszych, poziom glukozy jest b. duży 
i przekracza nawet 55,5 mmol/l

podobnie jak w śpiączce cukrzycowej, ale bez 
ketozy
przyczyny jatrogenne (infuzje wysoko stężonych 
roztworów glukozy, zaprzestanie stosowania 
insuliny, leków doustynych lub podaż 
niedostatecznych ilości wody)
ośrodkowe zaburzenia regulacji osmotycznej

14

Patogeneza

Hyperglikemia połączona z niedostatkiem 
dowozu płynów (

następstwo bardzo znacznego 

odwodnienia

), która wywołuje lub pogłębia 

niewydolność nerek. 
Śpiączka jest wywołana bardzo wysoką 
hyperosmolarnością osocza.

15

Leczenie - 

ma na celu zmniejszenie 

glikemi i uzupełnienie niedoboru 
płynów,elektrolitów.

płyny
jednorazowa dawka insuliny
elektrolity - potas, sód