BUDŻET UE JAKO
ELEMENT
EUROPEJSKIEGO
SYSTEMU
FINANSOWEGO
Budżet Unii Europejskiej jest aktem prawnym
zawierającym zestawienie przewidywanych dochodów i
wydatków na dany rok.
Pozwala on na finansowanie wszystkich działań
wspólnotowych. System finansowy Wspólnoty
Europejskiej składa się z budżetu ogólnego
obejmującego środki pieniężne zgromadzone w samym
budżecie oraz finansowania pozabudżetowego
pochodzącego z takich źródeł jak:
Europejski Fundusz Rozwoju,
operacje pożyczkowo-kredytowe realizowane przez
Komisję Europejską,
Europejski Bank Inwestycyjny,
i Europejski Bank Centralny.
Budżet UE
Roczny budżet UE stanowi około
1% dochodu narodowego państw
członkowskich Unii, co odpowiada
kwocie około 244 euro na
jednego mieszkańca.
Pieniądze te mają służyć poprawie
codziennego życia obywateli.
Dla studentów może to
oznaczać szansę nauki za granicą;
dla małych przedsiębiorstw – łatwiejszy dostęp
do większych rynków zbytu i uczciwe warunki
prowadzenia działalności gospodarczej;
dla badaczy – większą szansę
na realizację pomysłów;
dla poszukujących pracy – nowe możliwości
szkoleń.
Wysiłki Unii w tym zakresie zmierzają do osiągnięcia
spójności i koncentrują się na rozwoju
infrastruktury oraz udzielania regionom pomocy w
szkoleniu pracowników i wdrażaniu najnowszych
technologii produkcyjnych.
Budżet UE służy także wspomaganiu współpracy
społeczno-ekonomicznej między regionami i
krajami.
Projekty unijne obejmują często wymianę
doświadczeń, wiedzy i umiejętności, co może być
szczególnie cenne dla regionów słabiej
rozwiniętych.
Komisja, Parlament i Rada odgrywają różne role i mają
różne uprawnienia w procesie podejmowania decyzji
budżetowych.
Na początek, po otrzymaniu zgody Parlamentu
Europejskiego udzielonej większością głosów, Rada
przyjmuje wieloletnie ramy finansowe.
Wieloletnie ramy finansowe, przyjmowane na co najmniej
pięć lat, określają roczne górne granice (określane
mianem „pułapów”) wydatków w poszczególnych
działach.
Pułapów tych należy przestrzegać w budżetach rocznych.
Umożliwiają one długofalowe planowanie wydatków, a
jednocześnie zapewniają pewną elastyczność budżetową.
Jak uchwala się budżet?
zasada jedności – wszystkie dochody i wydatki Wspólnoty powinny
być ujęte w budżecie ogólnym, stanowiącym jednolity dokument;
zasada uniwersalizmu - dochody budżetowe nie powinny być
przypisywane do konkretnych wydatków;
zasada równowagi budżetowej - wykluczającej założenie z góry
istnienia deficytu budżetowego - jeśli takowy w ciągu roku
budżetowego się zdarzy, uchwalany jest budżet uzupełniający lub
korygujący;
zasada sporządzania budżetu na okres roku - przestrzeganie tej
zasady Wspólnota musi godzić z potrzebą planowania
wieloletniego;
zasada specjalizacji wydatków - głoszącej, że każdy wydatek musi
mieć swoje określone przeznaczenie
Zasady, wg których
konstruowany jest budżet
Uchwalanie corocznego budżetu UE jest procedurą
trwającą około roku. Składa się z kilku etapów:
I. ETAP – realizowany jest w okresie od stycznia do
kwietnia roku poprzedzającego wejście budżetu w życie.
Prace Komisji Europejskiej nad jego wstępnym
projektem.
II. ETAP – na przełomie kwietnia i maja na posiedzeniu
ACOR (Komitetu Doradczego Rady ds. Zasobów
Własnych) ustalana jest podstawa środków własnych UE,
określających wielkość wpłat państw członkowskich do
kasy UE.
III. ETAP – w maju Komisja Europejska prezentuje wstępny
projekt budżetu. Następnie inicjatywa budżetowa
przekazywana jest Radzie UE, która pracuje nad
dokumentem do lipca.
Procedura uchwalania
budżetu
IV. ETAP – w lipcu następuje tzw. pierwsze czytanie. Po
zatwierdzeniu przez Radę UE projekt przekazywany jest
do
Parlamentu Europejskiego.
V. ETAP – w drugiej połowie października Parlament
uchwala swoją
wersję dokumentu, która przesyłana
jest do Rady. Rozpoczyna się tzw. drugie czytanie
budżetu, które do połowy listopada odbywa
się w
Radzie.
VI.
ETAP - po zapoznaniu się z poprawkami PE i
wypracowaniu
swojego stanowiska, Rada przesyła
poprawioną wersję projektu budżetu z powrotem do
PE.
VII. ETAP – w połowie grudnia Parlament Europejski
zatwierdza ostateczną wersję budżetu.
Do dnia 1 lipca wszystkie instytucje i organy UE
obliczają (zgodnie z własnymi procedurami
wewnętrznymi) szacunkową wartość swoich budżetów
na przyszły rok.
Komisja konsoliduje te szacunkowe wartości i
opracowuje projekt budżetu rocznego, który
przedkłada Radzie i Parlamentowi Europejskiemu do
dnia 1 września.
W praktyce Komisja stara się przedstawić projekt
budżetu do końca kwietnia lub do początku maja.
Projekt budżetu przygotowany
przez Komisję
Rada przyjmuje stanowisko w
sprawie projektu budżetu wraz z
ewentualnymi poprawkami i
przekazuje je Parlamentowi
Europejskiemu przed 1 października.
Rada informuje także Parlament
Europejski o powodach, które
uzasadniają jej stanowisko.
Czytanie budżetu w
Radzie
Parlament ma 42 dni na przyjęcie
budżetu - wczytaniu w
październiku – lub przekazanie
swoich poprawek Radzie. Rada
może przyjąć poprawki w terminie
10 dni i przyjąć projekt budżetu.
Czytanie w
Parlamencie
Jeżeli Rada nie przyjmie poprawek Parlamentu, tworzy się
komitet pojednawczy, w którego skład wchodzą członkowie
Rady (lub ich przedstawiciele) oraz taka sama liczba
członków Parlamentu Europejskiego.
Komitet pojednawczy ma za zadanie opracować wspólny
projekt w terminie 21 dni. Po uzgodnieniu (na początku
listopada) wspólnego projektu w komitecie pojednawczym,
Rada oraz Parlament mają 14 dni na jego przyjęcie lub
odrzucenie.
Parlament może przyjąć budżet, nawet jeśli Rada odrzuci
wspólny projekt.
Jeżeli Rada lub Parlament odrzuci wspólny projekt, a drugi
organ władzy budżetowej nie będzie wstanie podjąć decyzji,
budżet zostaje odrzucony i Komisja musi przedstawić nowy
projekt budżetu.
Komitet pojednawczy
Jeżeli na początku roku budżetowego budżet na ten
rok nie jest jeszcze ostatecznie przyjęty, wydatki
miesięczne nie mogą przekroczyć 1/12 środków
zapisanych w budżecie na poprzedni rok budżetowy.
Podobne procedury obowiązują przy
przyjmowaniu listów w sprawie poprawek do
projektu budżetu (przedstawianych, jeśli przed
przyjęciem budżetu pojawią się nowe
informacje) oraz budżetów korygujących (w
przypadku nieuniknionych, wyjątkowych i
nieprzewidzianych okoliczności, które wystąpią
po przyjęciu budżetu).
Parlament Europejski zatwierdził budżet
na lata 2014-2020
Polska otrzyma jednak o ok. 4,5 mld euro
więcej niż w latach 2007-2013 i będzie
największym odbiorcą unijnych funduszy.
Dla Polski przewidziano 105,8 mld euro, w
tym na politykę spójności 72,9 mld euro, a na
politykę rolną 28,5 mld euro w ciągu siedmiu
lat.