Wychowanie przedszkolne

we współczesnym świecie

na tle rysu historycznego

Wychowanie przedszkolne

we współczesnym świecie

na tle rysu historycznego

Autor:

Ewelina Krakowiak

Rys historyczny wychowania

przedszkolnego w Polsce

Pierwsze przedszkole założył Friedrich Wilhelm Fröbel
niemiecki pedagog, teoretyk i czołowy kreator
wychowania przedszkolnego o orientacji
humanistycznej. Był twórcą pierwszego systemu
wychowania przedszkolnego zwanego Fröbizmem..
Opracował teorię zabawy w której zwrócił uwagę na
duże znaczenie zabaw, gier w życiu dziecka. Teorię tę
uzasadnił naturalną potrzebą dziecka do
samodzielnego działania. Placówkę wychowania
przedszkolnego nazwał ogrodem dziecięcym. Chciał, by
dzieci czuły się w nim, jak rośliny z troską
pielęgnowane przez ogrodnika - wychowawcę i od
najmłodszych lat uczyły się tam samodzielności
myślenia oraz umiejętności współżycia z ludźmi.
Szczególną rolę w rozwoju dziecka Froebel przypisywał
tzw. "darom". Wyróżniał trzy dary odpowiednie dla
trzech okresów przedszkolnych (okres kuli, walca i
sześcianu) w rozwoju dziecka:
I okres, w którym dzieci otrzymują piłkę jako kulę (do
zabawy w ogródku)
II okres, dzieci otrzymują walec
III okres, dzieci otrzymują klocki jako sześcian

Friedrich
Wilhelm Fröbel
(ur. 21 kwietnia
1782 w
Oberweißbach/Tr
ür. Wald, zm. 21
czerwca 1852 w
Marienthal),

Rys historyczny

wychowania

przedszkolnego w Polsce

W Polsce termin „przedszkole” pojawił się na tzw. „ Sejmie
Nauczycielskim” w 1919 r. gdzie znalazł się w projekcie zasad
prowadzenia
placówek wychowawczych dla dzieci 4 – 7 – letnich. Oficjalnie
termin ten,
oznaczający placówki wychowania dzieci w wieku
przedszkolnym,
wprowadzono w ustawie o ustroju szkolnictwa z 11 marca
1932 r. Pierwszą
ochronkę powołano do życia w 1837 r. w Warszawie w wyniku
starań
warszawskiego kupca i filantropa T. Janikowskiego. Wkrótce
powstała
druga, im. Dr Malcza, następna zaś – dla sierot- im. S.
Jachowicza. Nad
pracą pedagogiczną ochron czuwał pedagog T. Nowosielski,
który znał
zasady działalności zakładów wychowawczych dla małych
dzieci w różnych
krajach europejskich, w Dreźnie był słuchaczem na wykładach
dotyczących
koncepcji pedagogicznych Froebla a w Pradze nawiązał
kontakt ze
Svobodą. Ochronki powstawały nie tylko w polskich miastach.
Pionierską
rolę w organizowaniu ochron wiejskich odegrał filozof i
działacz społeczno
– polityczny A. Cieszkowski. W 1842 r. opublikował broszurę
pt. „Ochrony
wiejskie”, w której zwrócił uwagę na złe warunki, w jakich
wychowują się
dzieci na wsi oraz zaakcentował pozytywne strony rozwoju
ochron
wiejskich i ich znaczenie dla wychowania i opieki nad
wiejskimi dziećmi.

Rys historyczny wychowania

przedszkolnego w Polsce

Istniejące w Polsce do czasu uzyskania niepodległości instytucje
przedszkolne miały dwojaki charakter, jedne z nich, tzw. ochrony, były
oparte na działalności filantropijnej i spełniały przede wszystkim funkcje
opiekuńcze wobec dzieci matek pracujących. Obok nich organizowano
instytucje wychowawcze o określonych założeniach pedagogicznych,
wzorowanych na rozpowszechniających się na zachodzie Europy ogródkach
froeblowskich bądź domach dziecięcych M. Montessori. Pierwszą próbę
uregulowania organizacji i zadań ochron jako placówek wychowania
przedszkolnego podjęto na zjazdach nauczycielskich w 1917 i 1918 r.
Przedstawiono na nich projekt placówek przedszkolnych o wyraźnie
zarysowanych demokratycznych tendencjach. Ten model przedszkola,
bogatszy dzięki wielu zmianom zachodzącym na przełomie minionych epok
funkcjonuje do dziś. Opieka, wychowanie, edukacja, a przede wszystkim
podmiotowe traktowanie małego wychowanka i zaspokajanie jego potrzeb –
to główne zadania przedszkola na początku XXI wieku.

Współczesne koncepcje

wychowania

przedszkolnego

Współczesne koncepcje

wychowania przedszkolnego

Współczesne koncepcje

wychowania przedszkolnego

Na koncepcje wychowania przedszkolnego składa się
przede wszystkim określenie celów, założeń
pedagogicznych i organizacyjnych instytucji
wychowawczych dzieci w wieku przedszkolnym.
Głównym celem nowoczesnych placówek wychowania
przedszkolnego jest wszechstronny rozwój osobowości
dziecka, przejawiającego się w sferze intelektualnej,
emocjonalnej, w aktywności ruchowej, społecznej i
poznawczej, w twórczości artystycznej i wrażliwości
estetycznej.
W świetle współczesnej wiedzy nauki traktują dziecko
jak podmiot wychowania. Zatem podstawową
umiejętnością pedagogiczną kadry przedszkola jest
rozumienie rozwojowych, indywidualnych potrzeb
dziecka oraz znajdowanie trafnych dróg ich
zaspakajania w specyficznych warunkach placówek
wychowania przedszkolnego.

Współczesne koncepcje

wychowania

przedszkolnego

Główną potrzebą rozwoju osobowości dziecka jest przede
wszystkim zabawa. Jest to jeden z bardzo ważnych
czynników stymulujących społecznie dojrzewanie do
pracy i obowiązku.
Obok zabawy przejawia się także samodzielne
spontaniczne zaspakajanie ciekawości poznawczej,
obserwowanie otoczenia, zadawanie pytań reagowanie
na przyrodę, literaturę i sztukę.
W warunkach przedszkolnych podstawą zabawy i
wszelkiej aktywności dziecka jest swoboda, która jednak
ogranicza prawo innych dzieci do takiej swobody. Dobra
jakość placówek wychowania przedszkolnego warunkuje
ich sens społeczny. Przedszkole włącza się w proces
demokratyzacji społeczeństwa, podejmuje zadania
podnoszenia stanu życiowego dzieci, uniezależniając je w
dużej mierze do materialnego i kulturalnego poziomu ich
otoczenia.

Współczesne koncepcje

wychowania przedszkolnego

Współczesna Koncepcja wychowania
przedszkolnego w Polsce zakłada obniżenie
obowiązku szkolnego dzieci z 7 na 6lat i
obecnie powszechną edukacją szkolną
dzieci 5letnich.
Obowiązek edukacji dzieci sześcio letnich
wymaga odpowiedniego przygotowania
szkół i nauczycieli do przyjęcia dzieci
sześcioletnich oraz określenia warunków
organizacyjnych i programowych edukacji
dzieci sześcioletnich w szkole.

Wychowanie

przedszkolne w

zreformowanym

systemie edukacji

narodowej

Wychowanie przedszkolne w

zreformowanym systemie

edukacji narodowej

 

W pracy przedszkola przydatne jest

określenie zadań, które z racji swego
charakteru, stanowią czynność
niedokonaną, dziejącą się. Ponieważ
dziecko przedszkolne znajduje się w
procesie nieustających i dynamicznych
zmian dokonujących się w jego rozwoju,
nasze działania odnoszą się głównie do
kształtowania i doskonalenia różnych jego
umiejętności. I dlatego realizując zadania
rozwijamy, np. wyobraźnię twórczą lub
postawy estetyczne

Wychowanie przedszkolne w zreformowanym

systemie edukacji narodowej

Dzieci kwalifikowane przez poradnię
psychologiczno-pedagogiczną do kształcenia
specjalnego mogą przebywać w przedszkolu do
10 roku życia (art.14ust. ustawy o systemie
oświaty). Pobyt tych dzieci w placówce
powinien być tak zorganizowany aby
stymulował ich wszechstronny rozwój.
Zadaniem przedszkola powinno być zatem
zapewnienie dzieciom odpowiednich warunków
rozwoju oraz organizowanie zajęć
rewidacyjnych. W tym celu tworzone są przede
wszystkim przedszkola specjalne i integracyjne.

Placówki wychowania

przedszkolnego w

Polsce

Placówki wychowania

przedszkolnego w Polsce

W modyfikacji koncepcji wychowania
przedszkolnego, w ramach której dziecko traktowane
jest jako podmiot wychowania, występuje coraz
częściej sformułowanie mówiące, że celem
wychowania w przedszkolu – jest rozwój osobowy i
wychowanie dziecka, czyli wychowanie rozwijające, a
więc wychowanie współwystępujące z rozwojem.
.

Placówki wychowania

przedszkolnego w Polsce

Wychowanie przedszkolne w Polsce ma
długoletnią  i  piękną tradycję. W  ostatnich 
latach  zmienił  się  jednak  obraz  polskiego
przedszkola. Jest to przede wszystkim
placówka szeroko otwarta nie tylko na dzieci,
ale uwzględniająca także potrzeby i oczekiwania
rodziców i środowiska.
Nowa podstawa programowa wychowania
przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów
przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz
innych form wychowania przedszkolnego opisuje
podstawowe założenia wspomagania rozwoju i
edukacji dzieci objętych wychowaniem
przedszkolnym.

Placówki wychowania

przedszkolnego w Polsce

Zgodnie z nową podstawą programową
celem wychowania przedszkolnego jest:

1.      Wspomaganie dzieci w rozwijaniu uzdolnień oraz
kształtowanie czynności intelektualnych potrzebnych im w
codziennych sytuacjach i w dalszej edukacji,
2.       Budowanie systemu wartości, w tym wychowywanie
dzieci tak, żeby lepiej orientowały się w tym, co jest dobre, a
co złe,
3.       Kształtowanie u dzieci odporności emocjonalnej
koniecznej do racjonalnego radzenia sobie w nowych i
trudnych sytuacjach, w tym także do łagodnego znoszenia
stresów i porażek,
4.      Rozwijanie umiejętności społecznych dzieci, które są
niezbędne w poprawnych relacjach z dziećmi i dorosłymi,

Placówki wychowania

przedszkolnego w Polsce

Cele wychowania przedszkolnego c.d.:

5.      Stwarzanie warunków sprzyjających wspólnej i zgodnej zabawie oraz
nauce dzieci o zróżnicowanych możliwościach fizycznych i intelektualnych,
6.      Troska o zdrowie dzieci i ich sprawność fizyczną; zachęcanie do
uczestnictwa w zabawach i grach sportowych,
7.      Budowanie dziecięcej wiedzy o świecie społecznym, przyrodniczym i
technicznym oraz rozwijanie umiejętności prezentowania swoich
przemyśleń w sposób zrozumiały dla innych,
8.      Wprowadzenie dzieci w świat wartości estetycznych i rozwijanie
umiejętności wypowiadania się poprzez muzykę, małe formy teatralne oraz
sztuki plastyczne,
9.      Kształtowanie u dzieci poczucia przynależności społecznej (do
rodziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty narodowej) oraz postawy
patriotycznej,
10.   Zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych poprzez
wspieranie ich ciekawości, aktywności i samodzielności, a także
kształtowanie tych wiadomości i umiejętności, które są ważne w edukacji
szkolnej.

Placówki wychowania

przedszkolnego w Polsce

Placówki przedszkolne muszą zapewniać opiekę,
wychowanie i uczenie się w atmosferze akceptacji i
bezpieczeństwa, tworząc warunki umożliwiające dziecku
osiągnięcie „gotowości szkolnej”.
Funkcjonowanie współczesnego  przedszkola wymaga
podejmowania wielu różnokierunkowych działań
dotyczących zadań opiekuńczo- wychowawczo -
dydaktycznych, organizacyjnych, finansowych oraz
kontaktów i współpracy z rodzicami i środowiskiem w
szerokim pojęciu tego słowa.
Wielkość różnorodnych zadań i ich społeczna doniosłość
wymagają nieustannego starania i troski o jak najwyższą
jakość pracy placówki.
Dążenie  do realizacji  tak  złożonych  celów  wyznaczyć
może program rozwoju i funkcjonowanie przedszkola,
świadome działanie dyrektora przedszkola o coraz lepszą
jakość pracy kierowanej placówki.

Placówki wychowania

przedszkolnego w Polsce

2.Nowelizacja ustawy o systemie oświaty z 7 września 2007 r.
(Dz. U. Nr 181, poz.1292)
3.. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23
grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania
przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych
typach szkół wraz z załącznikami.
4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13
czerwca 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie
rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków
tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich
działania (na podstawie art. 14a ust. 7 ustawy z dnia 7
września 1991 r.o systemie oświaty)

Do podstawowych aktów prawnych
regulujących działanie placówek
przedszkolnych w Polsce zaliczyć należy
między innymi:

1. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty
(Dz.U. 1991 Nr 95 poz. 425 z późn. zm.),

WYCHOWANIE

PRZEDSZKOLNE W

KRAJACH UNII

EUROPEJSKIEJ

Wychowanie przedszkolne w

krajach Unii Europejskiej

Państwa członkowskie Unii Europejskiej zachowują
swoją tożsamość i nie zrównują systemów
edukacyjnych. Dążą zaś do określenia standardów
kształcenia i porównywalności dyplomów.
Wszystkie państwa Unii Europejskiej dążą do
wspólnego celu w edukacji przedszkolnej: wdrażać
dziecko do życia w społeczeństwie, uczyć żyć w
zespole. Poza tym jednolitym celem, występują
różnice w roli, jaką wyznacza się edukacji
przedszkolnej i sposobie jej realizacji.
Na uwagę zasługuje fakt wysokich wskaźników
frekwencji dzieci w placówkach przedszkolnych
.Wskaźnik frekwencji w Belgii, Hiszpanii, Francji,
Luksemburgu, Holandii, Włoszech i Anglii wynosi
prawie 100%.

Wychowanie przedszkolne w

krajach Unii Europejskiej

Kilka przykładów europejskich przedszkoli

Francja

Do przedszkola uczęszczają dzieci od 2 do 6 roku życia.
Gdy nie ma możliwości utworzenia oddzielnego
przedszkola, wówczas klasy przedszkolne dołącza się do
szkół podstawowych. Pobyt w placówkach
przedszkolnych jest nieobowiązkowy. Przedszkola
francuskie są fakultatywne i bezpłatne. Do przedszkoli
uczęszcza 1/3 dzieci od 2 roku życia i prawie wszystkie
dzieci ( 99% )od 3 lat. Odpowiedzialność za przedszkola
spoczywa na ministerstwie edukacji.
Opracowywanie programów minister powierza zespołom
złożonym przez nauczycieli, inspektorów, kadry
wykładowców kształcących nauczycieli lub naukowców.

Wychowanie przedszkolne w

krajach Unii Europejskiej

Kilka przykładów europejskich przedszkoli

Wielka Brytania

W Anglii i Walii nie istnieje krajowy system edukacji
przedszkolnej. Wychowanie odbywa się przede wszystkim w
rodzinie.
Ustawa o opiece nad dziećmi weszła w życie 14
października 1991 r. Podkreśla fakt, że „rodzice będą
zawsze rodzicami”, zachęcając do współpracy z rodziną.
Ustawa łączy wiele przepisów dotyczących sfery prywatnej i
publicznej w dziedzinie opieki nad dziećmi.
Dzienne placówki opieki ( Day nurseries )
Dzienne placówki opieki podlegają Ministerstwu Zdrowia
oraz gminnym wydziałom pomocy społecznej. Ich celem jest
zapewnienie całorocznej opieki nad dziećmi poniżej piątego
roku życia, w pełnym lub niepełnym wymiarze godzin.

Wychowanie przedszkolne w

krajach Unii Europejskiej

Kilka przykładów europejskich przedszkoli

Wielka Brytania

Ośrodki rodzinne prowadzą zajęcia zawodowe,

środowiskowe, kulturalne, rekreacyjne, pozalekcyjne dla

dzieci w wieku szkolnym, programy dla młodzieży i kursy

dokształcające dla dorosłych. poradnie dla rodzin i zajęcia dla

małych dzieci. Środowiskowe placówki opieki- placówki te

oferują całoroczną i całodzienną opiekęnad dziećmi

mieszkającymi w danej okolicy. Opłaty są zminimalizowane.

Przedszkola i klasy przedszkolne- znajdują się w gestii

kuratoriów rejonowych, a ich warunki lokalowe i standardy nie

podlegają ustawie o opiece nad dziećmi. Przedszkole posiada

osobowość prawną, kierowana jest przez dyrektora, mieści się

w szkole podstawowej opłacanej przez fundusze publiczne.

Wychowanie przedszkolne w

krajach Unii Europejskiej

Kilka przykładów europejskich przedszkoli

Niemcy

Edukację przedszkolną prowadzi szereg instytucji.
Ogródki dziecięce (Kindergarten) dla dzieci w wieku od 3
do 6 lat, szkolne ogródki dziecięce (Schulkindergarten)
dla dzieci, które nie są jeszcze przygotowane do nauki w
szkole podstawowej. W kilku landach istnieją Vorklassen
dla dzieci w wieku 5 lat włączone do szkoły podstawowej.
Podlegają one Ministerstwu Edukacji poszczególnych
landów. Kindergarten podlegają kompetencji Ministerstwa
Spraw Socjalnych poszczególnych landów.
Obserwuje się różne formy współpracy między
nauczycielami szkoły podstawowej i wychowawcami z
ogródków dziecięcych.
Obowiązek szkolny zaczyna się w wieku 6 lat.

Wychowanie przedszkolne w

krajach Unii Europejskiej

Kilka przykładów europejskich przedszkoli

SZWECJA

Edukacji przedszkolnej nie zalicza się do systemu szkolnego.
Przedszkola podlegają władzy lokalnej. Dzieci mogą korzystać z
różnych form placówek:
• Placówki opieki dziennej- (daghem) przyjmują dzieci do 6lat,

których rodzice uczą się lub pracują. Na ogół placówki opieki
dziennej składają się z czterech sekcji lub grup. W każdej z nich
jest około 18dzieci. Pracują przez cały rok od poniedziałku do
piątku.

• Grupy zabawowe- (deltidsgrupper) ośrodki te funkcjonują przez

cały rok szkolny, przyjmują dzieci w wieku 4-6lat na trzy godziny
rano i po południu.

• Placówki przedszkolne otwarte-(open forskola) przeznaczone

jest dla dzieci które przebywają w nich z rodzicami lub
opiekunami kilka godz.w tygodniu.

Wychowanie przedszkolne w

krajach Unii Europejskiej

Kształcenie i doskonalenie

nauczycieli przedszkoli w krajach Unii Europejskiej

 

Unii Europejskiej wyznaczające nowoczesny system kształcenia
nauczycieli to:
-wykształcenie akademickie,
-twórcza innowacyjna postawa nauczyciela,
-podnoszenie i weryfikacja wiedzy oraz doskonalenie umiejętności
nauczyciela w procesie kształcenia ustawicznego.
W krajach Unii Europejskiej określone są standardy kształcenia
nauczycieli oraz porównywalność dyplomów. Istnieje możliwość
rozpoczęcia kształcenia
w jednym z krajów i kontynuowania w innym oraz uzyskania pracy
poza krajem ojczystym
         Opiszę wybrane kraje Unii Europejskiej, które są
reprezentatywne dla innych krajów Wspólnoty w zakresie
wstępnego kształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli
przedszkola.

Bibliografia

. Klim-Klimaszewska Anna „Pedagogika przedszkolna”

rozdział I str. 12-31.

Ryszard Węckowski „Pedagogika wczesnoszkolna” str.36-39
Durda Marek,  Maciejewska Jadwiga  „Jak badać i podnosić

jakość pracy szkoły”   Wyd. eMPi2, Poznań 2005

.„Kształcenie przedszkolne i podstawowe w krajach Unii

Europejskiej” Eurydis, Europejska Sieć Informacji o
Edukacji, Warszawa 1996 .

Autor prezentacji:

Ewelina Krakowiak. Pedagogika wczesnoszkolna i

przedszkolna II rok niestacjonarne