DYZENTERIA JAGNIĄT

(łac.dysenteria agnorum, ang. lamb dysentery,

scours)



jest chorobą o przebiegu ostrym lub podostrym.



Występuje u osobników w wieku od 1–5 dni, a
niekiedy też u starszych, do kilkutygodniowych.



Cechuje się krwawą biegunką i dużą
śmiertelnością. Sekcyjnie stwierdza się
krwotoczne, wrzodziejące i martwicze zapalenie
jelit.

Występowanie:



w wielu krajach europejskich, USA i Afryce.

Etiologia



Clostridium perfringens typ B.



niekiedy także typy A i C



Gram + , stosunkowo duża, laseczka beztlenowa



na agarze z krwią wytwarza duże kolonie

otoczone strefą hemolizy 



w bulionie Wrzoska rośnie obficie z wytwarzaniem

gazu



produkuje wiele toksyn, z których największe

znaczenie mają toksyny beta i epsilon



Toksyny mają właściwości letalne i wywołuje

martwicę



do powstania choroby konieczne są czynniki

usposabiające: rasa owiec, spożywanie przez

jagnięta ssące dużej ilości mleka

Epizootiologia:



źródłem zakażenia jest kał, ściółka i ziemia, w
których zarazek bytuje w dużych ilościach



choroba występuje tylko w niektórych regionach,
zwłaszcza u jagniąt owiec wypasanych w
okolicach górskich



najczęściej przy końcu sezonu wykotów



choroba nie ma tendencji do znaczniejszego
rozszerzania się; może znikać lub pojawiać się
bez określonej przyczyny



śmiertelność jagniąt do 80%

Wrota zakarzenia:



per os

Patogeneza:



spożywanie przez jagnięta dużej ilości mleka 

rozdęcie żołądka, obniżenie kwasowości oraz

atonia jelit  korzystne warunki do namnażania 

wytwarzanie toksyn  martwica i uszkodzenie

naczyń krwionośnych  biegunka (kał z

domieszką krwi)

Objawy:



O.I. od kilku do kilkunastu godzin



podejrzenie dyzenterii nasuwają upadki w stadzie

kilku do kilkunastu jagniąt w wieku 1 – 21 dnia

życia



brak chęci do ssania, osowiałość



postawę z wygiętym łukowato grzbietem, co

wskazuje na bolesność w jamie brzusznej (można

to potwierdzić uciskając powłoki tej okolicy)



biegunka – kał płynny, żółty  krwawy lub ciemny



temp. do 41°C, później opada do subnormalnej



osłabienie  jagnięta są apatyczne i leżą



przy przebiegu ostrym i nadostrym  † w

ciągu 1–2 dni



przebieg ostry trwa kilka dni i kończy się

śmiercią u 15–50% chorych jagniąt, dla tej postaci

biegunka krwawa jest szczególnie

charakterystycznym objawem

Zmiany anatomopatologiczne:



zmiany przede wszystkim w obrębie przewodu

pokarmowego



p. nadostry i ostry – trawieniec wypełniony

dużą ilością ściętego mleka, ostre nieżytowe

zapalenie błony śluzowej trawieńca i jelit 

zapalenie krwotoczne (wybroczyny)  zapalenie

wrzodziejące głęboko drążące owrzodzenia  do

1,5 cm, niekiedy perforujące ścianę jelita 

miejscowe, wysiękowe zapalenie otrzewnej



j. grube – wybroczyny i owrzodzenia, treść

wodnista, szarożółta lub krwista, cuchnąca



bł. śluzowa okrężnicy – zmiany martwicze



węzły chłonne krezkowe – powiększone i

nacieczone



wątroba i nerki – powiększone i kruche,

zwyrodniałe miąższowo



wybroczyny pod nasierdziem, obrzęk płuc.



w jamie brzusznej – przejrzysty lub zmętniały,

krwisty płyn

Rozpoznanie:



obraz kliniczny, sekcyjny oraz przebieg choroby



stwierdzenie upadków u jagniąt w pierwszych
dniach życia



biegunka — kał z domieszką krwi, na ogół szybkie
zejście śmiertelne i zmiany cechujące się
owrzodzeniami i wybroczynami, zwłaszcza w
jelicie cienkim

Badania laboratoryjne:



materiał pochodzący od jagniąt dobitych w
okresie agonii lub bezpośrednio po ich śmierci



węzły chłonne krezkowe, wycinki nerek, wątroby,
błony śluzowej jelit ze zmianami chorobowymi
oraz treść jelita cienkiego



badania bakteriologiczne



wykrywanie charakterystycznych egzotoksyn w próbie biologicznej na
myszach

Diagnostyka różnicowa:



enterotoksemia wywoływaną przez Cl.
perfringens typ D (enterotoksemia)



biegunki na tle E. coli lub Salmonella sp.



listerioza



diplokokoza



zapalenia jelit na tle pokarmowym

Leczenie:



przy przebiegu podostrym: doustnie i
parenteralnie sulfonamidy (np. sulfaguanidyna,
sulfametazyna) lub antybiotyki o szerokim
spektrum działania (np. z grupy tetracyklin)



podanie surowicy swoistej anty–Cl. perfringens B.

Profilaktyka:



przeprowadzeniu przynajmniej raz do roku
dezynfekcji owczarni, zwłaszcza pomieszczeń dla
jagniąt, za pomocą 2% roztworu formaliny



przestrzeganie ogólnych zasad zoohigienicznych



szczepienie w okresie 14 dni przed porodem
owiec ciężarnych inaktywowaną szczepionką z Cl.
perfringens typ B oraz podawanie bezpośrednio
po porodzie jagniętom swoistej, antytoksycznej
surowicy odpornościowej

Dziękujemy za
uwagę!

Piśmiennictwo:



1. Cąkała S.: „Choroby

owiec” Warszawa 1975,

209-211



2. Kaszubkiewicz Cz.:

„Patogeneza i anatomia

patologiczna chorób

zakaźnych zwierząt”

skrypt nr 356, Wrocław

1990, 159-160