Praca z tekstem w klasach 1-3
Karolina Więcek
oligo, KP: 2
Praca z tekstem w klasach 1-3
Karolina Więcek
oligo, KP: 2
Tekst
Pozwala integrować wszystkie ćwiczenia
językowe, które wpływają na rozwój języka
mówionego i pisanego dzieci.
Jest podstawowym materiałem do nauczania,
uczenia się języka polskiego, głównym
źródłem zdobywania wiadomości i
wywoływania różnego rodzaju przeżyć natury
estetycznej, intelektualnej i społeczno –
moralnej.
Na lekcjach w klasach I – III wykorzystuje
się różnorodne teksty literackie i
pozaliterackie zawarte w podręcznikach,
pisemkach dziecięcych, lekturach
i książkach dla dzieci.
Rodzaj
e
utworó
w
Rodzaj
e
utworó
w
Baśnie
ludowe i
literacki
Baśnie
ludowe i
literacki
Opowiada
nia
realistyczn
e
Opowiada
nia
realistyczn
e
Pisane
prozą
Pisane
prozą
Mowa
wiązana
Mowa
wiązana
Umiejętności w zakresie czytania
i pracy z tekstem kl. I – III
1.
Płynne, poprawne i wyraziste czytanie głośno łatwych tekstów.
2.
Wdrażanie do czytania cichego ze zrozumieniem.
3.
Wygłaszanie wierszy z pamięci z naturalną intonacją zgodną
z treścią utworu, odróżnianie wiersza od prozy.
4.
Ustalanie (w utworze literackim, historyjce obrazkowej)
kolejności zdarzeń i dostrzeganie ich wzajemnych zależności.
5.
Wskazywanie w utworze literackim postaci głównych
i drugorzędnych; dokonywanie oceny bohatera utworu
i uzasadnianie swojego sądu.
6.
Wykazanie się znajomością kilku utworów literackich dla
dzieci, swobodne wypowiadanie się na ich temat, podanie
nazwiska autora, tytułu książki.
7.
Korzystanie z biblioteki szkolnej lub klasowej.
8.
Dzielenie się wrażeniami z odbieranych audycji radiowych,
programów telewizyjnych, sztuk teatralnych i filmów dla
dzieci.
TEKST
jego zawartość treściowa i szata
słowno – graficzna
CZYTELNIK
jego możliwości poznawcze,
interpretacja tekstu, poziom
umiejętności czytania
NAUCZYCIEL
jest pośrednikiem w kontakcie tekst –
dziecko, powinien więc stworzyć
takie warunki pracy
Elementy decydujące
o sposobie pracy z tekstem
Ważne są elementy utworu
temat,
czas i miejsce akcji,
postacie utworu,
główny bohater,
cechy osobowościowe,
zawartość uczuciowa,
język utworu.
Etapy pracy z tekstem
1.
Pierwszy etap to przygotowanie do czytania
lub słuchania tekstu.
2.
Drugi etap stanowić będzie ukierunkowane
czytanie – odbiór tekstu.
3.
Trzeci etap to analityczno – syntetyczne
opracowywanie tekstu.
4.
Czwarty etap to wykorzystanie treści
omawianych utworów do różnorodnej
działalności
dydaktyczno – wychowawczej uczniów.
Sposoby zapoznawania dzieci z tekstem
1.
Wzorowe czytanie, recytowanie nauczyciela.
2.
Odtwarzanie tekstu z taśmy
magnetofonowej.
3.
Odtwarzanie z płyty utworów recytowanych
przez aktorów.
4.
Czytanie z podziałem na role przygotowane
przez uczniów w domu.
5.
Indywidualne czytanie tekstu przez uczniów
w domu.
6.
Samodzielne zapoznawanie się z tekstem w
toku cichego czytania ze zrozumieniem.
Analityczne formy pracy z tekstem
zestawienie treści tekstu z własnymi przeżyciami i
doświadczeniami,
ustalanie czasu i miejsca akcji,
wyodrębnianie zdarzeń,
ustalanie kolejności zdarzeń i ich związku,
wyodrębnianie postaci,
próby wyrażania własnego sądu o postaciach i zdarzeniach,
ustne lub pisemne odpowiadanie na pytania na podstawie
tekstu,
wyszukiwanie fragmentów tekstu jako argumentów
uzasadniających wyrażane sądy, opinie,
wyszukiwanie charakterystycznych fragmentów,
zestawianie tekstu z ilustracją, rysunkiem,
czytanie z podziałem na role,
nadanie utworowi innego tytułu.
Edukacja polonistyczna powinna wprowadzać
dzieci
w świat sztuki słowa, przeżyć literackich,
pomagać
w komunikowaniu się i wyrażaniu własnej
osobowości.
Etapy pracy z różnymi
tekstami
Etapy pracy
Tekst elementarzowy
1. Przygotowanie do odbioru treści
tekstu
- nawiązanie do treści (pogadanka
tematycznie związaną z tekstem)
- wprowadzenie nowego słownictwa
Przed czytaniem każdego tekstu należy zadać dzieciom pytania lub
odpowiednie polecenia.
2. Sposoby zapoznawania z treścią
tekstów
- wzorowe czytanie nauczyciela
- czytanie przez uczniów
Po przeczytaniu tekstu należy zawsze pytać dzieci o wrażenia z
poznanego tekstu.
3. Analiza treści
Wyróżnia się 2 sposoby omawiania:
-analityczny (zagadnieniowy)
-syntetyczny (odtwórczy)
- omawia się krótko treść tekstu z
uwzględnieniem aspektu
wychowawczego
4. Ćwiczenia w pisaniu związane z
opracowaniem tekstu
- układanie wyrazów i zdań z
rozsypanek literowych
- redagowanie odpowiedzi na
podane pytanie
- wspólne z dziećmi redagowanie
zdań dotyczących tekstu
elementarzowego
Etapy pracy
Czytanka
1. Przygotowanie do odbioru treści tekstu
- podporządkowanie cz. wstępnej lekcji hasłu,
tematowi, lekcji
- pogadanka nawiązująca do treści czytanki
połączona z ćwiczeniami słownikowo-
frazeologicznymi
Przed czytaniem każdego tekstu należy zadać dzieciom pytania lub odpowiednie polecenia.
2. Sposoby zapoznawania z treścią tekstów
- wzorowe czytanie przez nauczyciela
- głośne czytanie przez jednego lub kilku uczniów
(wcześniej przygotowane)
- wysłuchanie tekstu z taśmy lub płyty
- ciche czytanie ze zrozumieniem
- czytanie tzw. domowe
Po przeczytaniu tekstu należy zawsze pytać dzieci o wrażenia z poznanego tekstu.
3. Analiza treści
Wyróżnia się 2 sposoby omawiania:
-analityczny (zagadnieniowy)
-syntetyczny (odtwórczy)
- analiza czytanego tekstu poprzez wskazanie czasu i
miejsca akcji, postaci głównych i drugoplanowych
- ocena postępowania bohatera
- wierne odtwarzanie wydarzeń zawartych w utworze
- przygotowanie do pisania planu:
na podstawie ilustracji - tytuły
nadawanie tytułów wyodrębnionym
fragmentom tekstu
plan abstrakcyjny – wydarzenia ujmowane na
podstawie analizy treści
4. Ćwiczenia w pisaniu związane z opracowaniem
tekstu
- sporządzanie planu wydarzeń
- wypisywanie cech charakterystycznych bohatera
- redagowanie wspólne notatki, omawianej czytanki
- uzupełnienie treści z lukami
- przepisywanie fragmentów tekstu związanych z
tematem lekcji
- redagowanie myśli przewodniej utworu
Etapy pracy
Lektura
1. Przygotowanie do odbioru treści tekstu
- stworzenie kącika książek danego autora
- odnalezienie pozycji lekturowej, jej miejsca w tym kąciku
- uzasadnienie wyboru danej lektury, omówienie wyglądu,
ilustracji itd.
- nawiązanie do tematyki utworu poprzez pogawędkę
Przed czytaniem każdego tekstu należy zadać dzieciom pytania lub odpowiednie polecenia.
2. Sposoby zapoznawania z treścią tekstów
- w zależności od objętości lektura może być czytana:
*przez nauczyciela
*przez uczniów w klasie pod kierunkiem nauczyciela
*samodzielne przez uczniów w domu
*odtworzona z taśmy
Po przeczytaniu tekstu należy zawsze pytać dzieci o wrażenia z poznanego tekstu.
3. Analiza treści
Wyróżnia się 2 sposoby omawiania:
-analityczny (zagadnieniowy)
-syntetyczny (odtwórczy)
- opracowanie lektury zwykle planujemy na 3-4 godz.:
1. Zapoznanie z lekturą, omawiamy:
-tytuł i autora,
-główny bohater,
-postacie 2-planowe,
-czas i miejsce akcji,
-pierwsze wrażenie po przeczytaniu lektury.
2. Wyodrębnienie i omówienie istotnych wydarzeń z lektury
(plan wydarzeń)
3. Omówienie aspektów wychowawczych lektury (np. ocena
postępowania, nauka płynąca z lektury
4. Określenie wartości poznawczych i wychowawczych,
główna myśl utworu
4. Ćwiczenia w pisaniu związane z opracowaniem tekstu
- notatka bibliograficzna
- określenie czasu i miejsca akcji
- wypisywanie głównych cech bohatera
- prowadzenie dzienniczka lektur
- podpisywanie
ilustracji do lektury
Etapy pracy
Wiersz
1. Przygotowanie do odbioru treści tekstu
- nawiązanie do treści poprzez odpowiednią pogadankę na tle
stworzonej sytuacji i wprowadzenie nowych wyrazów by
ułatwić odbiór wiersza
- stworzenie odpowiedniego nastroju w zależności od rodzaju
poezji
Przed czytaniem każdego tekstu należy zadać dzieciom pytania lub odpowiednie polecenia.
2. Sposoby zapoznawania z treścią tekstów
- musi być wzorowe czytanie nauczyciela lub recytacja z
pamięci
- po raz II musi wystąpić czytanie przez uczniów
Po przeczytaniu tekstu należy zawsze pytać dzieci o wrażenia z poznanego tekstu.
3. Analiza treści
Wyróżnia się 2 sposoby omawiania:
-analityczny (zagadnieniowy)
-syntetyczny (odtwórczy)
- określenie nastroju utworu
- I warstwa – pytamy o treść
- II warstwa – pytamy o przesłanie, naukę, uczucia wywołane
przez lekturę wiersza, obrazy, zdarzenia kojarzące się z
wierszem
- analiza budowy utworu:
*wskazanie przenośni, porównań, epitetów (strona językowa),
nie podajemy terminów
*liczba zwrotek, wersów, wyszukiwanie rymów
*przygotowanie recytacji i nauki na pamięć
Uwagi!
- poezji nie omawiamy zbyt szczegółowo
- opracowania poezji nie łączymy z realizacją treści
gramatycznych i ortograficznych
4. Ćwiczenia w pisaniu związane z opracowaniem tekstu
- krótka wypowiedz kilkuzdaniowa określająca nastrój wiersza
- wspólne redagowanie, notatka dotycząca treści utworu
- przepisywanie
zwrotki lub fragmentu
- wypisywanie z wiersza wyrażeń, zwrotów i fraz
Etapy pracy
Czasopismo
1. Przygotowanie do odbioru treści tekstu
- przegląd bieżącego lub innego
czasopisma, zwrócenie uwagi na ilustracje,
działy, zagadki, teksty
- wspólny wybór odpowiedniego
interesującego tekstu z danego czasopisma
Przed czytaniem każdego tekstu należy zadać dzieciom pytania lub odpowiednie
polecenia.
2. Sposoby zapoznawania z treścią tekstów
- postępujemy tak jak w przypadku czytanki
Po przeczytaniu tekstu należy zawsze pytać dzieci o wrażenia z poznanego tekstu.
3. Analiza treści
Wyróżnia się 2 sposoby omawiania:
-analityczny (zagadnieniowy)
-syntetyczny (odtwórczy)
- z tekstem beletrystycznym pracujemy jak
z
czytanką
- tekst popularno-naukowy omawiamy
zwracając uwagę na jakie nowe
wiadomości poznały dzieci,
gdzie można je wykorzystać i zastosować
wprowadzamy nowe słownictwo
4. Ćwiczenia w pisaniu związane z
opracowaniem tekstu
- postępujemy jak w przypadku czytanki
