USZKODZENIE NARZADÓW
I JEGO PRZYCZYNY
USZKODZENIE NARZADÓW
I JEGO PRZYCZYNY
Każdy narząd ma określoną strukturę
(budowę) i wykonuje określone czynności
Narządy mogą ulec uszkodzeniu na skutek
zadziałania pewnych czynników
zewnętrznych lub wewnętrznych
Im dany narząd jest bardziej delikatny
i złożony tym łatwiej ulega uszkodzeniu
USZKODZENIE NARZADÓW
I JEGO PRZYCZYNY
Klasyfikacja Światowej Organizacji Zdrowia
definiuje uszkodzenie jako
„wszelką stratę lub wadę psychicznej,
fizjologicznej lub anatomicznej struktury
albo czynności”
USZKODZENIE
wszelka strata luba wada –
nieprawidłowość anatomicznej struktury
narządu organizmu,
a więc całkowity jego brak lub uszkodzenie
poszczególnych jego czynności
USZKODZENIE – ZAKRES
POJĘCIOWY
wszelka strata lub nieprawidłowość
czynności fizjologicznych (fizycznych) lub
psychicznych, które mogą przejawiać się w
:
a) całkowitym ich zniesieniu
b) częściowym ich zniesieniu lub
zaburzeniu, czyli nieprawidłowym ich
przebiegu; często
w odniesieniu do czynności ruchowych
(motorycznych) mówimy o dysfunkcjach
narządu ruchu
USZKODZENIE – ZAKRES
POJĘCIOWY
Od częściowego, fragmentarycznego do
całkowitego zniesienia danego narządu
i jego czynności
Przykładami mogą być tutaj: całkowita
ślepota i słabowzroczność, całkowita lub
częściowa amputacja kończyny albo nawet
obu kończyn górnych lub dolnych
RÓŻNY ZAKRES
USZKODZENIA
USZKODZENIE OKRESOWE – trwa przez
pewien czas i w wyniku odpowiednich
zabiegów leczniczych, chirurgicznych czy
rehabilitacyjnych może byś usunięte
i przywrócony stan poprzedni
Przykłady: paraliż mięśni po udarze
mózgowym( może ustąpić całkowicie lub
częściowo), ograniczenie czynności
kończyny na skutek złamania kości (po
zrośnięciu kości sprawność może być
przywrócona)
USZKODZENIE OKRESOWE
I TRWAŁE
USZKODZENIE TRWAŁE – występuje
wówczas, gdy nie ma perspektywy na jego
usunięcie
i stan taki trwać będzie do śmierci
np. ślepota po usunięciu gałek ocznych,
amputacja kończyny
takie uszkodzenie nazywane jest również
DEFEKTEM
USZKODZENIE OKRESOWE
I TRWAŁE
USZKODZENIE OD URODZENIA -
nazywane też wadą wrodzoną, występuje
u dziecka od momentu jego urodzenia, a
właściwie już wcześniej, w okresie
płodowym
USZKODZENIE NABYTE – może wystąpić
w różnych okresach życia człowieka, na
skutek chorób czy urazów
USZKODZENIE OD URODZENIA
I NABYTE
USTABILIZOWANE – nie podlega zmianie
ani
w kierunku jego pogłębienia ani
zmniejszenia
USZKODZENIE
USTABILIZOWANE,
PROGRESYWNE, REGRESYWNE
PROGRESYWNE – pogłębiające się
i prowadzące do dalszego pogorszenia
i zaniku funkcjonowania narządu;
Do takich uszkodzeń należy np.
słabowzroczność prowadząca do całkowitej
ślepoty w przypadku zaniku nerwu
wzrokowego albo częściowe ograniczenie
ruchów i czynności kończyn pogłębiające
się na skutek choroby powodującej zanik
mięśni
USZKODZENIE
PROGRESYWNE
Uszkodzenie ustępujące, prowadzące do
odzyskania stanu normalnego
USZKODZENIE
REGRESYWNE
PRZYCZYNY USZKODZENIA
NARZĄDÓW
1.CZYNNIKI DZIEDZICZNE I WRODZONE
2.CHOROBY
3.NIEWŁAŚCIWE ODŻYWIANIE
4.URAZY
5.ZMIANY ZWIAZANE ZE STARZENIEM SIĘ
ORGANIZMU
Zaliczmy je do jednej grupy z uwagi na to,
ze często trudno ustalić czy dana
nieprawidłowość rozwojowa ( wada
wrodzona) została spowodowana w drodze
genetycznego przekazu przez rodziców czy
też szkodliwymi czynnikami w okresie
płodowym i w konsekwencji dziecko rodzi
się z wadą wrodzoną
W rzeczywistości czynniki te należy odróżnić
CZYNNIKI DZIEDZICZNE
I WRODZONE
Spowodowane jest przez nieprawidłowe
geny i chromosomy przekazane przez
rodziców poprzez komórki płciowe
W rezultacie dziecko rodzi się z pewnymi
wadami
Ślepota koloru, zanik nerwu wzrokowego,
umysłowe upośledzenie, cukrzyca, epilepsja
i pewne typy reumatyzmu są przykładem
genetycznie przekazywanych schorzeń
Czynniki dziedziczne
To szkodliwy wpływ środowiska matki
w okresie ciąży i w czasie porodu
Mogą to być takie czynniki jak:
Niewłaściwe odżywianie kobiety ciężarnej,
w szczególności niedożywienie, powodujące
brak lub niedostateczną ilość witaminy A,
żelaza, wapna i fosforu w diecie
Choroby zakaźne kobiety ciężarnej np. grypa,
odra, różyczka
Czynniki wrodzone
niedotlenienie płodu na skutek choroby
układu krwionośnego (serca)
zatrucia kobiety ciężarnej, np.
nadużywanie alkoholu czy narkotyków,
spożywanie innych środków trujących
prześwietlenia kobiety w czasie ciąży,
zwłaszcza w okolicy brzusznej
uszkodzenia płodu na skutek wypadków
kobiety ciężarnej
Czynniki wrodzone
Przez chorobę rozumie się reakcję organizmu na
działanie czynników chorobotwórczych,
drobnoustroje, pasożyty, zatrucia
wewnątrzoponowe i zewnątrzoponowe
objawiające się zaburzeniami jego funkcjonowania
i współdziałania jego narządów
Zmiany chorobowe mogą mieć charakter ogólny
bądź dotyczyć jednego narządu
Każda choroba ma swój przebieg
Choroba może zakończyć się wyzdrowieniem bądź
trwałym uszkodzeniem organizmu lub śmiercią
CHOROBY
NIEDOŻYWIENIE
może spowodować dewiacje w rozwoju
fizycznym i psychicznym dziecka
substancje istotne bez których organizm nie
będzie rozwijał się normalnie
występuje głównie w krajach rozwijających
się
NIEWŁAŚCIWE
ODŻYWIANIE
A) mechaniczne- uderzenia różnymi
przedmiotami lub postrzały
B) termiczne – oparzenia lub odmrożenia
C) chemiczne – zatrucia, oparzenia
chemiczne
D) elektryczne – porażenia energią
elektryczną
URAZY – działania czynników
zewnętrznych na organizm
Naturalne zmiany
Przyspieszane są i potęgowane przez liczne
choroby
ZMIANY ZWIĄZANE
ZE STARZENIEM SIĘ
USZKODZENIE
A
NIEPEŁNOSPRAWNO
ŚĆ
Jest cechą każdej czynności i charakteryzuje
przebieg tej czynności
Wyznacznikami sprawności są:
-poprawność
- dokładność
- precyzja
- szybkość
SPRAWNOŚĆ
1. SPRAWNOŚĆ SENSORYCZNA
sprawność czynność narządów zmysłowych,
wzroku, słuchu i dotyku
przejawia się we wrażliwości na bodźce,
czyli reagowaniu na bodźce o możliwie
najniższej sile bodźca, ujmowaniu jak
największej liczby bodźców oraz w szybkości
reakcji na bodźce
RODZAJE SPRAWNOŚCI:
(W ZALEŻNOŚCI JAKICH CZYNNOŚCI DOTYCZY)
2. SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA
W znaczeniu wąskim jest to sprawność
motoryczna czyli sprawność wykonywania
ruchów i czynności
- jej wyznacznikiem są: szybkość,
prawidłowość (dokładność), zręczność
(płynność), siła i koordynacja
-dotyczy to zarówno ruchów i czynności
manualnych jak i lokomocyjnych np.
chodzenie, bieganie, skakanie itp..
RODZAJE SPRAWNOŚCI:
(W ZALEŻNOŚCI JAKICH CZYNNOŚCI DOTYCZY
2. SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA
W znaczeniu szerokim dotyczy wszystkich
czynności fizjologicznych organizmu, łącznie
z czynnościami motorycznymi
RODZAJE SPRAWNOŚCI:
(W ZALEŻNOŚCI JAKICH CZYNNOŚCI DOTYCZY
3. SPRAWNOŚĆ PSYCHICZNA
określa prawidłowość (normalność)
funkcjonowania procesów (czynności)
psychicznych w różnych sytuacjach
i warunkach
jest to taki przebieg procesów
percepcyjnych, intelektualnych,
emocjonalnych
i psychomotorycznych, które warunkuje
prawidłowe, szybki i skuteczne działanie
i zachowanie człowieka
RODZAJE SPRAWNOŚCI:
(
W ZALEŻNOŚCI JAKICH CZYNNOŚCI DOTYCZY)
Sprawność ograniczona czyli po niżej
przyjętej normy to NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ
Całkowity brak sprawności w przypadku
zniesienia danej czynności to
NIESPRAWNOŚĆ
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ
1.NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ
SENSORYCZNA ,
w tym niepełnosprawność słuchowa,
wzrokowa, dotykowa itp.
2. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ FIZYCZNA –
niepełnosprawność motoryczna
3. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ PSYCHICZNA
– niepełnosprawność intelektualna,
umysłowa określana również jako umysłowe
upośledzenie lub niedorozwój umysłowy
RODZAJE
NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
Sprawność jest cechą, która rozwija się
i doskonali na skutek odpowiednich
i intensywnych ćwiczeń
Niepełnosprawność można znacznie
zredukować w wyniku odpowiednich
zabiegów leczniczych czy rehabilitacyjnych
ćwiczeń usprawniających
SPRAWNOŚĆ
A
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ
NIEPEŁNOSPRAWNO
ŚĆ
A
UPOŚLEDZENIE
„ niekorzystna (gorsza) sytuacja danej
osoby będąca wynikiem uszkodzenia lub
niepełnosprawności polegająca na
ograniczeniu lub uniemożliwieniu jej
wypełniania ról, które uważane są za
normalne biorąc pod uwagę jej wiek, płeć,
czynniki kulturowe i społeczne
UPOŚLEDZENIE
Przez wypełnienie roli należy rozumieć:
wypełnianie określonych zadań , w życiu
codziennym, domu i poza nim oraz zadań
zawodowych
udział i znaczenie człowieka w
określonych sytuacjach i okolicznościach,
zwłaszcza społecznych, czyli działanie i
współdziałanie
z innymi osobami (rola społeczna człowieka)
ZAKRES POJĘCIA
UPOŚLEDZENIE
Upośledzenie występuje wówczas, gdy
człowiek ma ograniczone lub
uniemożliwione wypełnianie tych ról, które
są przyjęte i akceptowane w danym
środowisku kulturowym i społecznym
UPOŚLEDZENIE
1. UTRUDNIENIE
oznacza, że dana osoba może wykonywać
określone zadanie życiowe czy zawodowe
lub spełniać określoną role społeczną, lecz
przychodzi jej to z trudnościami i
przeszkodami, jednak możliwymi do
pokonania; są to sytuacje, które w
psychologii określane są jako sytuacje
utrudnienia
STOPIEŃ UPOŚLEDZENIA MOŻE
PRZYJĄĆ FORMY:
2. OGRANICZENIE
Oznacza, że dana jednostka może swoją
rolę wypełniać, lecz w niepełnym lub
częściowym zakresie (sytuacja
ograniczenia)
STOPIEŃ UPOŚLEDZENIA MOŻE
PRZYJĄĆ FORMY:
3. UNIEMOŻLIWIENIE
Oznacza, że dana jednostka nie może
wykonywać swojej roli w ogóle ( sytuacja
pozbawienia – deprywacji)
STOPIEŃ UPOŚLEDZENIA MOŻE
PRZYJĄĆ FORMY:
A) orientacja w otoczeniu obejmująca również
zdobywanie i wymianę informacji oraz zdobywanie
wiedzy
B) czynności życia codziennego – niezależność
ich wykonywania
C) poruszanie się w przestrzeni
D) praca zawodowa – wykonywanie różnych prac i
zawodów
E) integracja społeczna – aktywny udział
w różnych formach życia społecznego
F) niezależność ekonomiczna – możliwość
uzyskania środków na własne utrzymanie
GŁÓWNE SFERY ŻYCIA
ULEGAJĄCE UPOŚLEDZENIU
Niepełnosprawność powoduje
upośledzenie do pewnego stopnia
wszystkich sfer życia człowieka, tworząc
problemy natury fizycznej, psychicznej,
zawodowej
i społecznej
Jak daleko te sfery są upośledzone zależy od
wielu czynników, np. od płci, wieku, pozycji
społecznej, kariery, osobowości
Nie można więc w sposób kategoryczny
przypisywać określonym
niepełnosprawnościom konkretnych sfer i
stopni upośledzeń
Uszkodzenie i niepełnosprawność
dotyczą fizycznych i psychicznych aspektów
życia człowieka jako jednostki
psychofizycznej
Zaś upośledzenie dotyczy aspektów
społecznych człowieka więc jego
funkcjonowania i interakcji( współdziałania
ze środowiskiem zarówno społecznym, jak
też fizycznym)
PODSUMOWUJĄC
Józef Sowa „ Pedagogika specjalna
w zarysie” Wydawnictwo Oświatowe FOSZE,
Rzeszów 1998
BIBLIOGRAFIA: