USZKODZENIE NARZADÓW

I JEGO PRZYCZYNY



Każdy narząd ma określoną strukturę
(budowę) i wykonuje określone czynności



Narządy mogą ulec uszkodzeniu na skutek
zadziałania pewnych czynników
zewnętrznych lub wewnętrznych



Im dany narząd jest bardziej delikatny
i złożony tym łatwiej ulega uszkodzeniu

USZKODZENIE NARZADÓW

I JEGO PRZYCZYNY



Klasyfikacja Światowej Organizacji Zdrowia
definiuje uszkodzenie jako

„wszelką stratę lub wadę psychicznej,

fizjologicznej lub anatomicznej struktury
albo czynności”

USZKODZENIE



wszelka strata luba wada –
nieprawidłowość anatomicznej struktury
narządu organizmu,
a więc całkowity jego brak lub uszkodzenie
poszczególnych jego czynności

USZKODZENIE – ZAKRES

POJĘCIOWY



wszelka strata lub nieprawidłowość
czynności fizjologicznych (fizycznych) lub
psychicznych, które mogą przejawiać się w
:

a) całkowitym ich zniesieniu
b) częściowym ich zniesieniu lub

zaburzeniu, czyli nieprawidłowym ich
przebiegu; często
w odniesieniu do czynności ruchowych
(motorycznych) mówimy o dysfunkcjach
narządu ruchu

USZKODZENIE – ZAKRES

POJĘCIOWY



Od częściowego, fragmentarycznego do
całkowitego zniesienia danego narządu
i jego czynności



Przykładami mogą być tutaj: całkowita
ślepota i słabowzroczność, całkowita lub
częściowa amputacja kończyny albo nawet
obu kończyn górnych lub dolnych

RÓŻNY ZAKRES
USZKODZENIA



USZKODZENIE OKRESOWE – trwa przez
pewien czas i w wyniku odpowiednich
zabiegów leczniczych, chirurgicznych czy
rehabilitacyjnych może byś usunięte
i przywrócony stan poprzedni



Przykłady: paraliż mięśni po udarze
mózgowym( może ustąpić całkowicie lub
częściowo), ograniczenie czynności
kończyny na skutek złamania kości (po
zrośnięciu kości sprawność może być
przywrócona)

USZKODZENIE OKRESOWE

I TRWAŁE



USZKODZENIE TRWAŁE – występuje
wówczas, gdy nie ma perspektywy na jego
usunięcie
i stan taki trwać będzie do śmierci



np. ślepota po usunięciu gałek ocznych,
amputacja kończyny



takie uszkodzenie nazywane jest również
DEFEKTEM

USZKODZENIE OKRESOWE

I TRWAŁE



USZKODZENIE OD URODZENIA -
nazywane też wadą wrodzoną, występuje
u dziecka od momentu jego urodzenia, a
właściwie już wcześniej, w okresie
płodowym



USZKODZENIE NABYTE – może wystąpić



w różnych okresach życia człowieka, na
skutek chorób czy urazów

USZKODZENIE OD URODZENIA

I NABYTE



USTABILIZOWANE – nie podlega zmianie
ani
w kierunku jego pogłębienia ani
zmniejszenia

USZKODZENIE

USTABILIZOWANE,

PROGRESYWNE, REGRESYWNE



PROGRESYWNE – pogłębiające się
i prowadzące do dalszego pogorszenia
i zaniku funkcjonowania narządu;



Do takich uszkodzeń należy np.
słabowzroczność prowadząca do całkowitej
ślepoty w przypadku zaniku nerwu
wzrokowego albo częściowe ograniczenie
ruchów i czynności kończyn pogłębiające
się na skutek choroby powodującej zanik
mięśni

USZKODZENIE
PROGRESYWNE



Uszkodzenie ustępujące, prowadzące do
odzyskania stanu normalnego

USZKODZENIE

REGRESYWNE

PRZYCZYNY USZKODZENIA

NARZĄDÓW

1.CZYNNIKI DZIEDZICZNE I WRODZONE
2.CHOROBY
3.NIEWŁAŚCIWE ODŻYWIANIE
4.URAZY
5.ZMIANY ZWIAZANE ZE STARZENIEM SIĘ
ORGANIZMU



Zaliczmy je do jednej grupy z uwagi na to,
ze często trudno ustalić czy dana
nieprawidłowość rozwojowa ( wada
wrodzona) została spowodowana w drodze
genetycznego przekazu przez rodziców czy
też szkodliwymi czynnikami w okresie
płodowym i w konsekwencji dziecko rodzi
się z wadą wrodzoną



W rzeczywistości czynniki te należy odróżnić

CZYNNIKI DZIEDZICZNE

I WRODZONE



Spowodowane jest przez nieprawidłowe
geny i chromosomy przekazane przez
rodziców poprzez komórki płciowe



W rezultacie dziecko rodzi się z pewnymi
wadami



Ślepota koloru, zanik nerwu wzrokowego,
umysłowe upośledzenie, cukrzyca, epilepsja
i pewne typy reumatyzmu są przykładem
genetycznie przekazywanych schorzeń

Czynniki dziedziczne

To szkodliwy wpływ środowiska matki

w okresie ciąży i w czasie porodu

Mogą to być takie czynniki jak:



Niewłaściwe odżywianie kobiety ciężarnej,
w szczególności niedożywienie, powodujące
brak lub niedostateczną ilość witaminy A,
żelaza, wapna i fosforu w diecie



Choroby zakaźne kobiety ciężarnej np. grypa,
odra, różyczka

Czynniki wrodzone



niedotlenienie płodu na skutek choroby
układu krwionośnego (serca)



zatrucia kobiety ciężarnej, np.
nadużywanie alkoholu czy narkotyków,
spożywanie innych środków trujących



prześwietlenia kobiety w czasie ciąży,
zwłaszcza w okolicy brzusznej



uszkodzenia płodu na skutek wypadków
kobiety ciężarnej

Czynniki wrodzone



Przez chorobę rozumie się reakcję organizmu na
działanie czynników chorobotwórczych,
drobnoustroje, pasożyty, zatrucia
wewnątrzoponowe i zewnątrzoponowe
objawiające się zaburzeniami jego funkcjonowania
i współdziałania jego narządów



Zmiany chorobowe mogą mieć charakter ogólny
bądź dotyczyć jednego narządu



Każda choroba ma swój przebieg



Choroba może zakończyć się wyzdrowieniem bądź
trwałym uszkodzeniem organizmu lub śmiercią

CHOROBY



NIEDOŻYWIENIE



może spowodować dewiacje w rozwoju
fizycznym i psychicznym dziecka



substancje istotne bez których organizm nie
będzie rozwijał się normalnie



występuje głównie w krajach rozwijających
się

NIEWŁAŚCIWE

ODŻYWIANIE



A) mechaniczne- uderzenia różnymi
przedmiotami lub postrzały



B) termiczne – oparzenia lub odmrożenia



C) chemiczne – zatrucia, oparzenia
chemiczne



D) elektryczne – porażenia energią
elektryczną

URAZY – działania czynników
zewnętrznych na organizm



Naturalne zmiany



Przyspieszane są i potęgowane przez liczne
choroby

ZMIANY ZWIĄZANE

ZE STARZENIEM SIĘ

USZKODZENIE

A

NIEPEŁNOSPRAWNO

ŚĆ



Jest cechą każdej czynności i charakteryzuje
przebieg tej czynności



Wyznacznikami sprawności są:

-poprawność
- dokładność
- precyzja
- szybkość

SPRAWNOŚĆ

1. SPRAWNOŚĆ SENSORYCZNA



sprawność czynność narządów zmysłowych,
wzroku, słuchu i dotyku



przejawia się we wrażliwości na bodźce,
czyli reagowaniu na bodźce o możliwie
najniższej sile bodźca, ujmowaniu jak
największej liczby bodźców oraz w szybkości
reakcji na bodźce

RODZAJE SPRAWNOŚCI:

(W ZALEŻNOŚCI JAKICH CZYNNOŚCI DOTYCZY)



2. SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA



W znaczeniu wąskim jest to sprawność
motoryczna czyli sprawność wykonywania
ruchów i czynności

- jej wyznacznikiem są: szybkość,

prawidłowość (dokładność), zręczność
(płynność), siła i koordynacja

-dotyczy to zarówno ruchów i czynności

manualnych jak i lokomocyjnych np.
chodzenie, bieganie, skakanie itp..

RODZAJE SPRAWNOŚCI:

(W ZALEŻNOŚCI JAKICH CZYNNOŚCI DOTYCZY



2. SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA

W znaczeniu szerokim dotyczy wszystkich

czynności fizjologicznych organizmu, łącznie
z czynnościami motorycznymi

RODZAJE SPRAWNOŚCI:

(W ZALEŻNOŚCI JAKICH CZYNNOŚCI DOTYCZY

3. SPRAWNOŚĆ PSYCHICZNA



określa prawidłowość (normalność)
funkcjonowania procesów (czynności)
psychicznych w różnych sytuacjach
i warunkach



jest to taki przebieg procesów
percepcyjnych, intelektualnych,
emocjonalnych
i psychomotorycznych, które warunkuje
prawidłowe, szybki i skuteczne działanie
i zachowanie człowieka

RODZAJE SPRAWNOŚCI:

(

W ZALEŻNOŚCI JAKICH CZYNNOŚCI DOTYCZY)



Sprawność ograniczona czyli po niżej
przyjętej normy to NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ



Całkowity brak sprawności w przypadku
zniesienia danej czynności to
NIESPRAWNOŚĆ

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ



1.NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ
SENSORYCZNA ,
w tym niepełnosprawność słuchowa,
wzrokowa, dotykowa itp.



2. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ FIZYCZNA –
niepełnosprawność motoryczna



3. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ PSYCHICZNA
– niepełnosprawność intelektualna,
umysłowa określana również jako umysłowe
upośledzenie lub niedorozwój umysłowy

RODZAJE

NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI



Sprawność jest cechą, która rozwija się
i doskonali na skutek odpowiednich
i intensywnych ćwiczeń



Niepełnosprawność można znacznie
zredukować w wyniku odpowiednich
zabiegów leczniczych czy rehabilitacyjnych
ćwiczeń usprawniających

SPRAWNOŚĆ

A

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ

NIEPEŁNOSPRAWNO

ŚĆ

A

UPOŚLEDZENIE



„ niekorzystna (gorsza) sytuacja danej
osoby będąca wynikiem uszkodzenia lub
niepełnosprawności polegająca na
ograniczeniu lub uniemożliwieniu jej
wypełniania ról, które uważane są za
normalne biorąc pod uwagę jej wiek, płeć,
czynniki kulturowe i społeczne

UPOŚLEDZENIE

Przez wypełnienie roli należy rozumieć:



wypełnianie określonych zadań , w życiu
codziennym, domu i poza nim oraz zadań
zawodowych



udział i znaczenie człowieka w
określonych sytuacjach i okolicznościach,
zwłaszcza społecznych, czyli działanie i
współdziałanie
z innymi osobami (rola społeczna człowieka)

ZAKRES POJĘCIA
UPOŚLEDZENIE



Upośledzenie występuje wówczas, gdy
człowiek ma ograniczone lub
uniemożliwione wypełnianie tych ról, które
są przyjęte i akceptowane w danym
środowisku kulturowym i społecznym

UPOŚLEDZENIE

1. UTRUDNIENIE
oznacza, że dana osoba może wykonywać

określone zadanie życiowe czy zawodowe
lub spełniać określoną role społeczną, lecz
przychodzi jej to z trudnościami i
przeszkodami, jednak możliwymi do
pokonania; są to sytuacje, które w
psychologii określane są jako sytuacje
utrudnienia

STOPIEŃ UPOŚLEDZENIA MOŻE

PRZYJĄĆ FORMY:



2. OGRANICZENIE



Oznacza, że dana jednostka może swoją
rolę wypełniać, lecz w niepełnym lub
częściowym zakresie (sytuacja
ograniczenia)

STOPIEŃ UPOŚLEDZENIA MOŻE

PRZYJĄĆ FORMY:

3. UNIEMOŻLIWIENIE



Oznacza, że dana jednostka nie może
wykonywać swojej roli w ogóle ( sytuacja
pozbawienia – deprywacji)

STOPIEŃ UPOŚLEDZENIA MOŻE

PRZYJĄĆ FORMY:



A) orientacja w otoczeniu obejmująca również
zdobywanie i wymianę informacji oraz zdobywanie
wiedzy



B) czynności życia codziennego – niezależność
ich wykonywania



C) poruszanie się w przestrzeni



D) praca zawodowa – wykonywanie różnych prac i
zawodów



E) integracja społeczna – aktywny udział
w różnych formach życia społecznego



F) niezależność ekonomiczna – możliwość
uzyskania środków na własne utrzymanie

GŁÓWNE SFERY ŻYCIA

ULEGAJĄCE UPOŚLEDZENIU



Niepełnosprawność powoduje
upośledzenie do pewnego stopnia
wszystkich sfer życia człowieka, tworząc
problemy natury fizycznej, psychicznej,
zawodowej
i społecznej



Jak daleko te sfery są upośledzone zależy od
wielu czynników, np. od płci, wieku, pozycji
społecznej, kariery, osobowości



Nie można więc w sposób kategoryczny
przypisywać określonym
niepełnosprawnościom konkretnych sfer i
stopni upośledzeń



Uszkodzenie i niepełnosprawność
dotyczą fizycznych i psychicznych aspektów
życia człowieka jako jednostki
psychofizycznej



Zaś upośledzenie dotyczy aspektów
społecznych człowieka więc jego
funkcjonowania i interakcji( współdziałania
ze środowiskiem zarówno społecznym, jak
też fizycznym)

PODSUMOWUJĄC



Józef Sowa „ Pedagogika specjalna
w zarysie” Wydawnictwo Oświatowe FOSZE,
Rzeszów 1998

BIBLIOGRAFIA: