ARGUMENTY ZA I PRZECIW

KONCEPCJI SPOŁECZNEJ

ODPOWIEDZIALNOŚCI BIZNESU

Co to jest CSR?



Najczęściej

opisuje

się

Społeczną

Odpowiedzialność

Biznesu

jako

koncepcję,

według

której

przedsiębiorstwa

dobrowolnie

uwzględniają

interesy

społeczne

i

ochronę

środowiska w swoich strategiach działań na rynku,
a także w stosunkach z różnymi grupami
interesariuszy.

(wg Komisji Europejskiej)

CSR

–

C

orporate

S

ocial

R

esponsibility

FIRMA ODPOWIEDZIALNA

SPOŁECZNIE



Jest to organizacja, która pozostaje otwarta i
słucha swojego otoczenia, a jednocześnie
nie rezygnuje z osiągania zysków. Takie
podejście zakłada

długofalową troskę nie

tylko o dobre relacje firmy z jej
klientami i akcjonariuszami, ale również
z

pracownikami,

dostawcami,

społecznościami lokalnymi.

IDEA CSR

Najprościej ideę CSR przedstawia koncepcja

„3E”, która

oznacza że na podstawowym poziomie

odpowiedzialności

firma:



działa zgodnie z prawem i społecznie
przyjętymi normami etycznymi,



chroni środowisko naturalne,



maksymalizuje swoją wartość ekonomiczną,
czyli przynosi zyski udziałowcom.

Skąd wzięła się idea

CSR?



Pierwsza

doktryna

społecznej

odpowiedzialności

biznesu

stworzona

została przez amerykańskiego przemysłowca
i filantropa, jednego z najbogatszych ludzi
swoich czasów

Andrew Carnegiego

, który

wskazywał na jej biblijne źródła. Carnegi
pisał:

„Bogactwo powinno być uważane jako

święty

depozyt,

zarządzany

przez

posiadacza, do którego rąk spływa,
ku najwyższemu dobru ludu".

Koncept CSR

Koncept CSR

Zasada

dobroczynnoś

ci

Zasada

dobroczynnoś

ci

Zasada

powierniczośc

i

Zasada

powierniczośc

i

INSTYTUCJE PROPAGUJĄCE CSR



Klub przedsiębiorców i największa w kraju organizacja
indywidualnych pracodawców, istniejąca od 1991 roku.



Do

BCC

należą

przedstawiciele

wszystkich

branż,

międzynarodowe

korporacje,

instytucje

finansowe

i

ubezpieczeniowe, firmy telekomunikacyjne, najwięksi polscy
producenci, uczelnie wyższe, koncerny wydawnicze i znane
kancelarie

prawne.

Członkami

Klubu

są także prawnicy, dziennikarze, naukowcy, wydawcy, lekarze,
wojskowi
i studenci.

Członkowie BCC akceptują Statut organizacji

zobowiązujący ich do reprezentowania wysokich norm

etycznych, przestrzegania zasad kodeksu kupieckiego

i działania zgodnie

z ideą społecznej odpowiedzialności biznesu.

Argumenty za

koncepcją społecznej

odpowiedzialności

biznesu

Teoria społecznego przyzwolenia



Argumenty za społeczną odpowiedzialnością
biznesu opierają się na teorii społecznego
przyzwolenia, zgodnie z którą społeczeństwo
powierzyło

przedsiębiorcom

duże

ilości

zasobów, by mogli wypełniać swoją misję

muszą zatem zarządzać tymi zasobami w

imieniu społeczeństwa jako jego „mądrzy

powiernicy”.

•

Teoria społecznego przyzwolenia zwraca
uwagę na fakt, że przedsiębiorstwo jest
częścią

większej

wspólnoty,

od której otrzymało pozwolenie do działania.
Wynika

więc

z

tego,

iż

jest

współodpowiedzialne

za

rozwój

i podnoszenie dobrobytu społeczeństwa w
którym funkcjonuje oraz jest zobowiązane
przyczyniać

się

do

jego

podnoszenia

zasobności.

Utożsamianie przedsiębiorstw z

otoczeniem bliskim oraz lokalną

społecznością

Teoria zasobów



Kolejnym argumentem za CSR jest

teoria zasobów

. Teoria ta podkreśla

zakres ograniczeń, jakie narzuca otoczenie działaniom organizacji i opiera

się na założeniu, że to właśnie otoczenie rządzi organizacją. Otoczenie

dostarcza organizacji różnego rodzaju zasobów, m.in. : surowce, kapitał,

siła robocza, sprawuje również nad nimi kontrolę.



Przetrwanie organizacji jest uzależnione od jej zdolności do zdobywania

zasobów znajdujących się w otoczeniu oraz skutecznemu negocjowaniu

warunków wymiany zasobów. Ta sytuacja powoduje ograniczenie

autonomii i elastyczności organizacji, ponieważ starając się o zapewnienie

niezbędnych zasobów do własnej działalności, przedsiębiorstwo musi

formować koalicję z elementami zewnętrznymi, które zagwarantują

legitymizację jej działaniom.

Zwrot z inwestycji gwarantujący ogromny
zysk

◦

Jednym

z

najważniejszych

argumentów

przekonywującym

do

stosowania

CSR

w

przedsiębiorstwie jest

możliwość uzyskania

ogromnego zysku za sprawą społecznych
przedsięwzięć biznesowych.

W latach 70-tych

pojawiła

się

tzw.

Inicjatywa

Społecznie

Odpowiedzialnego Inwestowania (SRI).

◦

Podstawową zaletą SRI jest dostępność informacji
i możliwość wyboru komu i na co powierza się swój
zainwestowany kapitał.

◦

Fundusze inwestowane w etyczne przedsięwzięcia
w samych USA wyniosły już ponad kilka trylionów
dolarów.

Aktywność gospodarcza oraz rynek jako regulator



Zwolennicy koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu jako

na koronny argument wskazują, iż

aktywność gospodarcza

stwarza problemy i powoduje skutki negatywne, dlatego

przedsiębiorstwa powinny uczestniczyć w ich rozwiązywaniu.



Sympatycy CSR akcentują również niedoskonałość rynku

występującego w roli jedynego regulatora życia społecznego. Przez

tę funkcję rynek nakłada na przedsiębiorstwa obowiązek

harmonizowania interesu społecznego z jego własnym interesem

ekonomicznym.

Poprawienie pozycji na rynku i uzyskanie szacunku społecznego



W nawiązaniu do słów Petera Ulricha
koncepcja

społecznej

odpowiedzialności

biznesu jest to

tworzenie etycznego

zasobu przedsiębiorstwa

, co jednoznaczne

jest ze swego rodzaju opłacalną inwestycją.



Badania na rynku amerykańskim wskazują
na pewną korzyść wynikającą ze stosowania
CSR, mianowicie

realizacji pozytywnie

społecznych zmian w bliskim otoczeniu
jednocześnie

towarzyszy

spełnianie

głównego celu, a więc osiąganie zysku.

Kreowanie wartości na tle społecznym

i biznesowym

•

Społeczna odpowiedzialność biznesu może uratować

społeczeństwo przez utratą wieloletnich wartości.

•

O. A. Bremer zauważa, że

przyszłość i wartości

przyszłości będą należały do decyzji menadżerów

przyszłości.

Można

zauważyć,

że wartości uznawanie w społeczeństwie wpływają na

gospodarkę, jednak to gospodarka co raz bardziej

przyczynia się do genezy wszystkich wartości i

trendów.

Kształtowanie pracowników na tle

socjologicznym i wzmacnianie ich zaufania

do przedsiębiorstwa

• Przedsiębiorstwa, których działania są etycznie

poprawne oraz gdy aktywnie angażują się w sferę

społeczną

odnoszą

również

sukces

w kwestii pracowniczej. Taka postawa niesie za sobą

wzrost

odpowiedzialności

oraz

zaangażowania

pracowników w codzienne sprawy firmy, a również

wpływa na poziom utożsamiania się z miejscem pracy.

• Według ekonomisty węgierskiego J. Kornaia to właśnie

w miejscu pracy człowiek zostaje ukształtowany, tam

tworzy się jego światopogląd, a także stosunek do

społeczeństwa. Przedsiębiorstwa nastawione jedynie na

generowanie zysku, czy prowadzące ostrą politykę

konkurencyjną, doprowadzają do tego, iż pracownicy

przepełnieni są niechęcią do jednostek oraz są

egoistycznie nastawienie do innych.

Odciążenie państwa od ustalania działań

w obszarze społecznym



Biorąc pod uwagę wątek interwencji państwowej, należy
podać

kolejny

argument

zwolenników

koncepcji

odpowiedzialności

społecznej

przedsiębiorstw

podkreślający,

że

gdy

firma

podejmuje

działania

odpowiedzialne społecznie, unika tym samym regulacji
rządowych

w

tym

zakresie.

Są one bowiem dla firm kosztowne i jednocześnie
ograniczają ich elastyczność w podejmowaniu decyzji
biznesowych.

Zatem

z

punktu

widzenia

przedsiębiorców, istotne jest utrzymanie „wolności” w
podejmowaniu decyzji, która pozwala zachować
inicjatywę podczas realizacji społecznych i rynkowych
potrzeb.



Preston i Post podkreślają natomiast powiązanie
w działaniach biznesowych i rządowych przy podejmowaniu
decyzji społecznych.

ZALETY CSR



obniżenie kosztów,



wzrost przychodów,



ograniczenie ryzyka biznesowego,



budowa reputacji,



lepszy dostęp do kapitału,



poprawa relacji z otoczeniem społecznym,



wzrost wartości marki,



zwiększenie liczby innowacji,



zmniejszenie rotacji pracowników,



podnoszenie poziomu kultury organizacyjnej
firmy,



większa lojalność klientów.

Argumenty

przeciwko koncepcji

społecznej

odpowiedzialności

biznesu

Maksymalizacja zysku i koncentracja

na przedsiębiorstwie zamiast troski

o resztę gospodarki i świata



Pierwszym argumentem jest przykład stanowiska
Miltona Friedmana, który uważał, że jedyną
społeczną

odpowiedzialnością

biznesu

jest

przynoszenie zysków właścicielom

, ponieważ

taki

jest

podstawowy

cel

działalności

przedsiębiorstwa.



Milton wprost pisał w swoich tekstach, że biznes
ponosi jednego i tylko jednego rodzaju społeczną
odpowiedzialność:

może wykorzystywać swoje

zasoby i angażować się w działania w celu
zwiększania swoich zysków dopóty, dopóki
uczestniczy w otwartej i wolnej konkurencji
bez podstępów i oszustwa.

Ukryte społeczne koszty odpowiedzialnej

działalności przedsiębiorstw



Milton Friedman oskarża również CSR o

zbyt wysokie koszty przeznaczone na cele
społeczne

w

odniesieniu

do

kosztów

ponoszonych przez przedsiębiorstwo.



Zdaniem Miltona,

koszty ponoszone na

odpowiedzialny biznes mogą zagrozić
efektywności przedsiębiorstwa.

Co więcej,

przedsiębiorstwo dysponuje wtedy kapitałem
pewnej społeczności i może wykorzystywać
dane środki według własnej woli na cele
charytatywne,

a

nie

według

jednostek

społeczności.

Zbyt duża ingerencja przedsiębiorstwa

w sferę polityczną za sprawą CSR



Idea społecznej odpowiedzialności zakłada w
istocie

angażowanie

się

korporacji

w

rozwiązywanie

problemów

współczesnego

świata.

Czy jest to właściwy co do przesłanek

podmiot, który kieruje się swoimi partykularnymi
kryteriami jako uczestnik ważnych społecznie
przedsięwzięć?
Takie wątpliwości stawiane są po stronie
przeciwników CSR.



Milton

Friedman

uważa,

że

biznesmen

,

przeznaczając środki przedsiębiorstwa na cele
społeczne,

wykracza poza sferę rynku i wkracza

w politykę.

Rynek dostarcza stanowczo za mało

informacji użytecznych do podejmowania decyzji
alokacyjnych w obszarze społecznym.

Może być źródłem lub przesłanką

nieuczciwej konkurencji w różnych

branżach



Przedostatnim argumentem jest to, że

społeczne zaangażowanie zasadniczo
poszerza

władzę

i zwiększa wpływy biznesu

, podczas gdy

dzisiejszy biznes i tak ma za dużą władzę.



Narzucając doktrynę CRS, społeczeństwo
pozwala więc biznesowi na działanie
w obszarach, które nie są dla niego
właściwe,
w których nie posiada on doświadczenia
i umiejętności poruszania się w sferach
społeczno - kulturowych.

Konflikt na tle podziału roli danych

interesariuszy



Z kolei M. Jensen, formułując zastrzeżenia

pokazuje

ułomności

mechanizmu

uwzględniania interesów różnorodnych grup

interesariuszy

, gdzie powstaje problem z

selekcją otrzymywanych postulatów, a także

z ustaleniem hierarchii realizowanych celów.

WADY CSR



Niepewność korzyści,



Trudna niemierzalność efektów CSR,



Ryzyko niepowodzenia,



Brak natychmiastowych efektów,



Wciąż słaba świadomość społeczna wagi CSR,



Trudność w wyborze adresata działań,



Zbyt małe zainteresowanie mediów nagłaśnianiem CSR,



Konieczność długofalowego zaangażowania środków,



Brak odpowiedniego przygotowania merytorycznego osób
wdrażających koncepcję społecznej odpowiedzialności biznesu.

PYTANIA JAKIE STAWIA NAM

CSR



Kto ma rozstrzygnąć spór?



Czyje interesy – akcjonariuszy czy pracowników –
powinny być chronione w pierwszej kolejności?



W jakim stopniu poszczególne cele mają być
realizowane?



Jak w obliczu wielości różnych postulatów firma ma je
pogodzić z ekonomicznymi wymogami obecności na
rynku i radzić sobie z presją konkurencyjną?



Czy podejmowane działania na pewno pomogą
społeczeństwu?

Czy CSR jest zgodne

z kanonami zarządzania?



Zwraca się uwagę też na wątpliwości, co do formalnych
i organizacyjnych aspektów przyjęcia zasad społecznej
odpowiedzialności biznesu.



W tradycyjnym ujęciu, proponowanym przez zasady nadzoru
korporacyjnego, pracownicy odpowiadają przed menedżerami
i członkami rady (nadzorczej, dyrektorów-zarządów), natomiast
menedżerowie i dyrektorzy-zarząd przed akcjonariuszami.



Zgodnie z podejściem CSR, menedżerowie i dyrektorzy powinni
odpowiadać także m.in. wobec dostawców, społeczności
lokalnych

i

pracowników,

którzy

przecież

podlegają

menedżerom.



Pojawia się, więc pytanie o możliwość sformalizowania
odpowiedzialności menedżerów wobec interesariuszy
i zasad rozliczania ich z podjętych zobowiązań.

Przykłady

zastosowania CSR w

praktyce

DANONE



Jako jeden z liderów CSR od lat
konsekwentnie

stara

się

minimalizować negatywny wpływ
działalności ludzi na środowisko
naturalne.

Za

priorytet

Danone

uznało

systematyczne zmniejszanie emisji
gazów

cieplarnianych

i zużycia wody.

POLSKA GRUPA ENERGETYCZNA



Przedsiębiorstwo propaguje ostatnio swoją
akcję na rzecz odpowiedzialności względem
środowiska,

odbudowując

środowisko

naturalne

za sprawą sadzenia lasów,

tworzenia jezior i akwenów.

Podsumowanie



Argumentacja

przeciwników

społecznej

odpowiedzialności biznesu opiera się na interpretacji
wyłącznie głównej roli społecznej jaką odgrywa
przedsiębiorstwo

w

społeczeństwie

czyli:

produkcyjnej, handlowej czy usługowej, przy
ignorowaniu ról uzupełniających. Mechanizm ten
prowadzi do przerzucania własnych zobowiązań na
inne instytucje, ograniczania własnej roli czy
obarczania

innych

uczestników

działań

odpowiedzialnością

wynikającą

z

naszego

postępowania.



Nie chodzi także o to, aby oceniać obie
argumentacje, a następnie wybrać właściwą. Często
bowiem wybór argumentacji jest ściśle powiązany z
cyklem rozwoju firmy: firmy stabilniejsze finansowo
potencjalnie łatwiej mogą pozwolić sobie na
zaangażowanie w działania społeczne.



Rozstrzygająca decyzja, co do podjęcia się
działalności zgodnej z zasadami koncepcji
społecznej odpowiedzialności biznesu, nie
może jednak być podejmowana ani na skutek
liczebnej przewagi argumentów jednej ze
stron, ani też pod wpływem jakiejkolwiek
formy nacisku.



Musi bowiem wynikać z wewnętrznego,
silnego przekonania przedsiębiorców jako
głównych przyszłych decydentów o formie
i

treści

koncepcji

społecznej

odpowiedzialności przedsiębiorstwa.

BIBLIOGRAFIA



Rybak M., „Etyka Menadżera – Społeczna Odpowiedzialność
Przedsiębiorstwa”, Wyd. PWN, Warszawa: 2004.



Ocieczek W., Gajdzik B., „Społeczna Odpowiedzialność
Przedsiębiorstw Produkcyjnych”, Wyd. POLSL, Gliwice: 2010



Bankier.pl, Koncepcja CSR. 24 lipiec 2007



Portal CSR:

www.odpowiedzialnybiznes.pl



Magdalena Rojek - Nowosielska
Katedra Socjologii i Polityki Społecznej
Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu



http://www.csr.szczecin.pl/baza-wiedzy/czym-jest-csr