Budowa,

podział i

rodzaje

kości.

Histologicznie kość jest

narządem złożonym z wielu
różnych tkanek. Głównym
składnikiem jest

tkanka kostna

,

ale zawiera ona także

tkankę

tłuszczową

,

krwiotwórczą

,

chrzęstną

i inne. Każda kość

pokryta jest

okostną

, a

powierzchnie przylegające do
siebie w obrębie stawu pokrywa

chrząstka stawowa

.

Układ kostny człowieka

Szkielet

, inaczej kościec lub układ kostny –

wszystkie kości składające się na ciało człowieka.

U człowieka dorosłego szkielet składa się z

206

kości – liczba ta jest większa u dzieci (

u

noworodka ok. 270 i 356 u 14latka

) ze względu

na wiele punktów kostnienia i spada dopiero po
połączeniu się np. trzonów z nasadami. U
starszych ludzi kości może być mniej niż 206 ze
względu na zrastanie kości czaszki. Średnia waga
szkieletu to

10 kg u kobiet i 12 u mężczyzn

.

Rozwój

Kości powstają w procesie kostnienia, który

zaczyna się w życiu płodowym, a kończy po
osiągnięciu przez organizm dojrzałości. U
człowieka następuje to po 20 roku życia.

Kości mają zdolności regeneracyjne

, które

zmieniają się z wiekiem. U zdrowych,
młodych ludzi do 30 roku życia kości są
mocne, zawierają dużo składników
mineralnych. Wynika to z przeważającej
ilości procesów powstania komórek kostnych.

Po 45 roku życia kości mogą

stawać się kruche. W tym wieku
przeważają procesy wymierania
komórek. Ze względu na
zakończony proces wzrostu
występują trudności w
wytworzeniu zrostu z czym np.
nie ma problemu u dzieci, kiedy
w nasadach kości zachodzi
czynny proces wzrostowy.

Budowa ogólna kości

• W budowie typowej kości można wyróżnić

trzon

oraz

nasady

: górną i dolną. Trzon

zbudowany jest z

tkanki kostnej zbitej

, a

w jego wnętrzu znajduje się przestrzeń
zwana

jamą szpikową

.

• Nasady kości zbudowane są z

tkanki

kostnej gąbczastej.

• Cała kość pokryta jest

okostną

– włóknistą

błoną, która pełni funkcje ochronną.

Budowa ogólna kości c.d.

• W skład tkanki kostnej wchodzą

sole

mineralne

nadające sztywność oraz

osseina,

która nadaje sprężystości.

• Szkielet zawiera ok. 1,5 kg szpiku

kostnego.

Szkielet człowieka można podzielić

na dwie części. Pierwszą część
stanowi

szkielet osiowy

. W jego skład

wchodzą: czaszka, kręgosłup, żebra i
mostek. Drugą część stanowi

szkielet kończyn górnych oraz
dolnych wraz z ich obręczami.

Rodzaje kości

Pod względem kształtu
odróżniamy:

Kości

długie

– w których jeden

z trzech wymiarów
przewyższa znacznie
pozostałe. W budowie takiej
kości wyróżniamy

trzon,

koniec bliższy, koniec dalszy

.

Końce mogą być równie
określane jako nasady. Trzon
zawiera jamę szpikową
wypełnioną szpikiem.
Przykład kości długiej: k.
udowa, paliczki, piszczel, k.
ramienna.

• Kości płaskie

-

wydłużone w
dwóch kierunkach,
bardzo znacznie
spłaszczone w
kierunku trzecim.
Przykład kości
płaskiej: łopatka,
mostek, kość
ciemieniowa.

• Kości krótkie

– są tam

gdzie budowa wiąże się
z ograniczoną
ruchomością. Mniej
więcej równo rozwinięte
we wszystkich trzech
kierunkach. Przykłady
kości krótkiej: k.
czworoboczna większa,
k. trójgraniasta, k.
łódeczkowata
(nadgarstek)

• Kości

różnokształtne

–

obejmują te kości,
których nie da się
zaliczyć do żadnej
innej grupy.
Przykład kości
różnokształtnej:
kręgi.

• Kości

pneumatyczne –

zawierają
przestrzenie
wysłane błoną
śluzową i
wypełnione
powietrzem.
Przykład kości
pneumatycznej: k.
czołowa, k.
klinowa, szczęka.

• Kość heterotopowa

– kość powstająca
w różnych
miejscach na
skutek kostnienia
ścięgien. Przykład
kości
heterotopowej:
rzepka.

Pełniejszy podział kości, w oparciu

o ich rozwój, budowę i czynności

dzieli je na:

• Kości rurowate

(powstające w wyniku

kostnienia chrzęstnego). Kości mające kształt
rur zbudowanych z istoty zbitej i gąbczastej,
wypełnione są szpikiem kostnym, spełniają
funkcję podporową, krwiotwórczą i obronną.

• Kości gąbczaste

(powstające w wyniku

kostnienia chrzęstnego), zbudowane z istoty
gąbczastej pokrytej istotą zbitą oraz trzeszczki.
Dzielą się na długie i krótkie. Pełnią funkcję
krwiotwórczą, stanowią miejsce początku i
przyczepu mięśni.

• Kości płaskie

(powstają przez

kostnienie chrzęstne lub
łącznotkankowe). Są zbudowane z
istoty gąbczastej lub zbitej. Pełnią
funkcję osłaniającą i krwiotwórczą.

Jama szpikowa

Jama szpikowa

wypełniona jest

szpikiem kostnym

. Jest to substancja

zawierająca liczne komórki
macierzyste szpiku, które różnicują
się w elementy morfotyczne krwi:

erytrocyty, leukocyty i trombocyty

. U

człowieka dorosłego istnieją dwa
rodzaje szpiku: żółty i czerwony.

Ogólnie o kościach

• Kości tworzą szkielet, który stanowi

rusztowanie dla całego ciała i miejsca
przyczepu dla mięśni. Poruszanie się
jest możliwe dzięki połączeniom
stawowym między kośćmi

• Końce sąsiadujących ze sobą kości

zamknięte są w torebce stawowej,
wypełnionej mazią zmniejszającą
tarcie

• Stawy zapewniają szeroki zakres

ruchów

• Struktury kostne stanowią również

ochronę dla narządów wewnętrznych

• Szkielet pełni też funkcję wzrostową

(wydłużanie kości) oraz krwiotwórczą
(działalność szpiku)

• Wzrost kości jest w dużej mierze

regulowany hormonalnie

• Zaburzenia w układzie dokrewnym

mogą powodować karłowatość (gdy
hormonu wzrostu jest za mało) lub
gigantyzm (gdy hormonu jest za
dużo)

• Cały szkielet ulega „wymianie” w

ciągu życia człowieka 4-5 razy w
wyniku działalności osteoblastów i
osteoklastów

• Osteoblasty to komórki

kościotwórcze, aktywne w miejscach
wzrostu i regeneracji kości

• Osteoklasty to komórki kościożerne,

resorbujące tkankę kostną w
procesach przebudowy

• Działalność obu typów komórek musi

być zrównoważona, w innym razie
mogą rozwijać się stany patologiczne
(np. ubytek masy kostnej jeśli
osteoklasty przeważają nad
osteoblastami)

Funkcje kości

Podstawowymi funkcjami kości są:
• Ochrona narządów głębiej leżących

(czaszka chroni mózg, klatka
piersiowa serce i płuca, miednica
chroni narządy rozrodcze)

• Bierny narząd ruchu – wsparcie dla

mięśni – kości kończyn i obręczy:
barkowej i miednicznej

• Jako magazyn jonów wapniowych i

fosforanowych w ustroju i udział w
homeostazie.

• Pośrednio krwiotwórcza (w kościach

znajduje się szpik kostny).

Ważne jest by skład chemiczny kości pozostał

prawidłowy. W przypadku zaburzeń mogą
rozwijać się różne choroby, np. osteoporoza.
Jest to choroba powodowana niedoborem
składników mineralnych, w połączeniu z
brakiem aktywności fizycznej. Rozwija się w
wyniku zmian hormonalnych zachodzących w
okresie starzenia się. W wyniku tych procesów
dochodzi do rzeszotowienia kości, które stają
się słabe i kruche. Niedobór wapnia może
prowadzić do odwapnienia i osłabienia kości.

Choroby układu kostnego

• Krzywica
• Osteoporoza
• Osteomalacja
• Pęknięcie i złamanie
• Wrodzona łamliwość kości