OGRANICZENIA

ROZPOWSZECHNIA

NIA BRONI

JĄDROWEJ

UKŁAD START I

UKŁAD START I

• Układ o redukcji zbrojeń strategicznych z

1991r.

• Podpisany przez USA i ZSRR po ponad

dziesięcioletnim okresie rokowań.

• Rozmieszczenie postsowieckiej strategicznej

broni jądrowej na terytorium państw:
Białorusi, Kazachstanu, Rosji i Ukrainy.

• W maju 1992 r., państwa te podpisały z USA

Protokół Lizboński START I wszedł w życie z
dniem 5 grudnia 1994 roku.

•R

osj

a i U

SA

zo

bo

wiązał

y s

ię do

sto

pn

iowe

j

re

duk

cji

swo

ich

str

ate

giczn

ych

sił jąd

ro

wych

w

cią

gu 7

la

t o

d c

hwil

i wejś

cia

uk

ład

u w

ży

cie

.

•U

kła

d prz

ew

id

ywał

ró

wnie

ż li

mit

y dl

a t

ych

pań

stw

na

arse

na

ły

mobil

nyc

h i c

iężk

ich

międ

zy

kon

ty

ne

nta

lny

ch

po

cis

ków

batali

styc

zn

ych

•P

owo

łan

o W

sp

óln

ą K

om

isję

ds.

Zgo

dno

ści i

In

sp

ekc

ji(W

KZ

I).

Postanowienia układu:

Postanowienia układu:

Realizacja

postanowień:

Realizacja

postanowień:

• Proces wycofywania do Rosji wszystkich

strategicznych głowic nuklearnych zakończono:

w Kazachstanie w kwietniu 1995 roku
na Ukrainie w maju 1996 roku
Na Białorusi w listopadzie 1996 roku

Według stanu na styczeń 2000 roku

odnotowano stałe postępy w realizacji START I
czemu towarzyszył względny brak kontrowersji
w łonie WKZI na temat wypełniania
postanowień układu przez strony.

START II

START II

• Podpisany 3 styczna 1993

roku przez Rosję i Stany
Zjednoczone.

• Oprócz obniżenia pułapów

dla sił jądrowych, układ
wprowadza zakaz
rozmieszczenia na lądzie
międzykontynentalnych
rakiet batalistycznych o
wielu głowicach niezależnie
naprowadzanych na cel
(MIRV).

MIRV

Limity przejściowe i docelowe w

latach 2004-2007

Limity przejściowe i docelowe w

latach 2004-2007

Kategoria

Limity fazy I

(31 grudnia 2004

roku)

Docelowe limity

fazy II

(31 grudnia 2007

roku)

Rozmieszczenie

strategiczne głowice

nuklearne ogółem

3 800- 4 250

3 000- 3 500

Głowice typu MIRV

umieszczone na

międzykontynentalnych

pociskach batalistycznych

1 200

0

Głowice umieszczone na

SLBM

2 160

1 700- 1 750

SLBM- pocisk batalistyczny odpalany z okrętu
podwodnego

START III

START III

• Uzgodniony na szczycie w Helsinkach w marcu 1997 roku.

• Ograniczenia liczebności sił nuklearnych, w miarę jak listy

celów uderzeń nuklearnych i plany modernizacyjne
dostosowane są do zmieniających się warunków
polityczno- finansowych.

• Dwustronne rokowania kontroli zbrojeń nuklearnych dążą

do ograniczenia liczby wyrzutni i towarzyszących im
głowic jądrowych staje się powoli procesem fizycznego
rozmontowywania tych głowic i nieodwracalnego
pozbywania się w warunkach przejrzystości zawartego w
nich materiału rozszczepialnego.

Układ o ograniczeniu systemów

obrony przeciwrakietowej (ABM)

Układ o ograniczeniu systemów

obrony przeciwrakietowej (ABM)

• Układ podpisany przez ZSRR oraz USA w maju (w

październiku wszedł w życie) 1972 r.

• Celem układu jest uniemożliwienie stronom

opracowania i rozmieszczenia systemu
przeciwrakietowego do obrony ich terytoriów.

• Ogranicza on również możliwości rozwoju i

rozmieszczania dozwolonych systemów obrony
przeciwrakietowej, aby w ten sposób zapobiec
obejściu tego podstawowego celu i uniemożliwić
stronom raptowne wycofanie się z układu.

• Układ ABM przewiduje powołanie Stałej

Komisji Konsultacyjnej (SKK), na forum
której strony mogłyby omawiać kwestie
dotyczące układu i która zapewniłaby
jego trwałą zdolność do funkcjonowania i
skuteczności.

• Współpraca Rosji z europejskimi

członkami NATO.

• W grudniu 2001 roku Stany Zjednoczone

wystąpiły z Układu ABM.

Program Kooperatywnego

Zmniejszania Zagrożeń (CTR)

Program Kooperatywnego

Zmniejszania Zagrożeń (CTR)

• Projekt realizowany na trzech

płaszczyznach:

1. niszczenia i demontażu broni;
2. zapewnienie ciągłości opieki (tzn. kontroli i

środków zabezpieczających broń jądrową i
materiały rozszczepialne);

3. demilitaryzacji i konwersji sprzętu.

• Realizację programu rozpoczęto w 1991

roku.

Układ o nierozpowszechnianiu broni

jądrowej (NTP)

Układ o nierozpowszechnianiu broni

jądrowej (NTP)

• Układ został podpisany 1 lipca 1968 roku,

natomiast wszedł w życie 5 marca 1970r.

• Od 1995 roku jest on układem o charakterze

bezterminowym.

• Na dzień 1 stycznia 2001 r., stronami układu o

nierozpowszechnianiu broni jądrowej było 188
państw. Spośród państw członkowskich ONZ,
tylko cztery kraje nie przystąpiły do niego:
Indie, Izrael, Kuba, Pakistan.

Postanowienia układu:

Postanowienia układu:

Państwa

dysponujące

bronią

jądrową

Państwa

dysponujące

bronią

jądrową

Zakaz przekazywania broni

jądrowej lub innych

jądrowych urządzeń

wybuchowych.

Zakaz zachęcania lub

nakłaniania jakiegokolwiek

państwa nieposiadającego

broni jądrowej do jej

produkowania lub

pozyskiwania inną drogą.

Państwa nie

posiadające

broni

jądrowej

Państwa nie

posiadające

broni

jądrowej

Zakaz produkcji broni

jądrowej lub jądrowych

urządzeń wybuchowych.

Państwa muszą zawrzeć z

Międzynarodową Agencją

Energii Atomowej (MAEA)

tzw. pełnozakresowe

porozumienie o

zabezpieczeniach.

Zasady i

cele

nierozpows

zechniania

broni

jądrowej i

rozbrojenia

nuklearneg

o

powszechność

nierozprzestrzenia

nie

Rozbrojenie

nuklearne

Strefy

bezatomowe

Gwarancje

bezpieczeńst

wa

Środki

zabezpieczające

Pokojowe

wykorzystanie

broni jądrowej

Układ o całkowitym zakazie prób

jądrowych (CTBT)

Układ o całkowitym zakazie prób

jądrowych (CTBT)

• W 1963 roku Związek Radziecki, Stany

Zjednoczone i Wielka Brytania podpisały
Układ o częściowym zakazie prób
jądrowych, zakazujący przeprowadzenia
eksplozji jądrowych w atmosferze,
przestrzeni kosmicznej i pod wodą.

• 10 września 1996r. został przyjęty Układ

o całkowitym zakazie prób jądrowych,
jednak jeszcze nie wszedł w życie.

Szacunkowa liczba prób nuklearnych

przeprowadzona w latach 1945-1998

Szacunkowa liczba prób nuklearnych

przeprowadzona w latach 1945-1998

Państwo

Data
pierwszego

testu

Data
ostatniego

testu

Liczba
testów

ogółem

Chiny

1964

1996

45

Francja

1960

1996

210

Indie

1974

1998

3

Pakistan

1998

1998

2

Rosja/ ZSRR

1949

1990

715

Wielka
Brytania

1952

1991

45

USA

1945

1992

1 032

CTBT zakazuje stronom przeprowadzenia

„jakichkolwiek prób z bronią jądrową lub innych
próbnych eksplozji jądrowych”;

zakazuje również zachęcania lub uczestnictwa w

jakikolwiek inny sposób w przeprowadzaniu eksplozji
jądrowych;

zakazuje „wybuchów o każdej mocy”, czyli zabrania

również doświadczeń hydronuklearnych.

NIE zabrania przeprowadzenia tzw. prób

subkrytycznych.

Postanowienia układu:

Postanowienia układu:

Międzynarodowy System

Monitorowania

• Ma za zadanie wykrywanie i identyfikowanie

eksplozji zakazanych na mocy postanowień
układu. Po osiągnięciu pełnej zdolności
będzie on posiadał 50 głównych i 120
pomocniczych stacji sejsmologicznych
odróżniających naturalną aktywność
sejsmiczną od eksplozji jądrowych. W skład
systemu wejdzie ponad 80 stacji
radionuklidowych, 60 stacji poddźwiękowych
i 11 stacji hydroakustycznych.

Strefy wolne od broni

jądrowej

Strefy wolne od broni

jądrowej

• strefa bezatomowa - szczególny rodzaj

strefy zdemilitaryzowanej, na której
obszarze nie może być produkowana,
rozmieszczana i stosowana broń jądrowa
ani środki jej przenoszenia.

• W czasie zimnej wojny strefy te były

instrumentem ograniczającym
współzawodnictwo supermocarstw.

• Strony układu zobowiązują się do

nieprowadzenia badań, produkcji lub
pozyskiwania w inny sposób, czy też
posiadania lub kontrolowania broni jądrowej.

• Nie mogą też one zezwolić innym państwom

na prowadzenie badań, produkcję lub
pozyskiwanie w inny sposób broni jądrowej,
ani na utrzymanie jej, testowanie lub
wykorzystanie na ich terytorium.

Postanowienia układu:

Postanowienia układu:

Obecnie strefami

bezatomowymi są:

Obecnie strefami

bezatomowymi są:

• Antarktyka na mocy traktatu

waszyngtońskiego z 1 grudnia
1959 r.;

• Ameryka Łacińska na mocy

układu z Tlatelolco z 14 lutego
1967 r.;

• Pacyfik Południowy na mocy

traktatu z Rarotonga z 6
sierpnia 1985 r.;

• Półwysep Koreański na mocy

wspólnej deklaracji KRL-D i
Korei Południowej z 20 stycznia
1992r.;

• Azja Południowo-Wschodnia

na mocy traktatu z Bangkoku z
15 grudnia 1995 r.;

• Afryka na mocy traktatu z

Pelindaby z 11 kwietnia
1996r. (który jednak jeszcze
nie wszedł w życie);

• Azja Środkowa na mocy

układu z Semipałatyńska z 8
września 2006 r.;

• przestrzeń kosmiczna na

mocy traktatu moskiewskiego
o zasadach działalności
państw w zakresie badań i
użytkowania przestrzeni
kosmicznej wraz Księżycem i
innymi ciałami niebieskimi
z 27 stycznia 1967 roku;

• dno mórz i oceanów oraz

wnętrze ziemi na mocy
traktatu londyńskiego z 11
lutego 1971 roku.

Bibliografia:

1) Durys P., Pacholski P., Przegląd światowego

procesu rozbrojeniowego:

2001 rok, Warszawa/Toruń 2002;
2) Fleming M., Międzynarodowe prawo

humanitarne konfliktów zbrojnych.

Zbiór dokumentów. (red. Gąska M., Mikos-

Skuza E.), Warszawa 2003;

3) Kontrola zbrojeń, rozbrojenie u progu XXI

wieku, pod red. A.D. Rolfelda, Warszawa
2002;

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ:

Irena Magiera