ANALIZA I OCENA
EFEKTYWNOŚCI
GOSPODAROWANIA

Monika Czekaj
Hanna Plinkiewicz
Michał Stafiński
Gr. 303 FL

CZYM JEST GOSPODAROWANIE?

Gospodarowanie- jest to czynność polegająca

na podejmowaniu decyzji dotyczących
wykorzystania czynników wytwórczych tak,
aby wynik finansowy przedsiębiorstwa był jak
najwyższy.

GOSPODAROWANIE MOŻEMY
PODZIELIĆ NA:



Ekstensywne -polega na osiąganiu wzrostu
przychodu ze sprzedaży oraz zysku, co wynika z
rosnącego zaangażowania zasobów osobowych i
majątkowych, pod kątem ilościowo-wartościowym
i czasowym,



Intensywne - polega na osiąganiu wzrostu
przychodu ze sprzedaży i zysku na jednostkę
angażowanych zasobów osobowych lub
majątkowych przez uzyskiwanie korzystniejszych
cen oraz wyzwalanie rezerw wewnętrznych a
szczególnie przez efektywny postęp techniczno-
organizacyjny,

JAK ZDEFINIOWAĆ EFEKTYWNOŚĆ?

Efektywność-jest to rezultat podjętych działań,

określany jako relacja uzyskanych efektów do
poniesionych nakładów.

Nie jest to kategorią statyczną lecz dynamiczną.

CZYNNIKI WPŁYWAJACE NA EFEKTYWNOŚĆ
GOSPODAROWANIA:



dostępność zasobów,



wielkość zasobów,



jakość zasobów,



dostępność technologii,



ceny zasobów i technologii.

Do osiągnięcia efektów w działalności produkcyjnej lub

handlowej konieczne jest angażowanie zasobów
osobowych i majątkowych. One zatem wraz z efektami
wyrażonymi w osiąganych przychodach ze sprzedaży i
zysku tworzą podstawy liczbowe przeprowadzonej
analizy.

PODSTAWOWE DANE POTRZEBNE DO
PRZEPROWADZENIA ANALIZY:

Zasoby osobowe przedsiębiorstwa określa

przede wszystkim przeciętny stan zatrudnienia
pracowników ogółem w badanym okresie.

Można wyróżnić nominalny i realny stan

zatrudnienia:



Stan nominalny, ustala się na podstawie
ewidencji personalnej przedsiębiorstwa,
uwzględniającej fakt zawarcia lub rozwiązania
stosunku pracy.



Stan realny natomiast polega na dodaniu do
nominalnego stanu zatrudnienia tzw.
Zatrudnienia utajonego.

PODSTAWOWE DANE POTRZEBNE DO
PRZEPROWADZENIA ANALIZY:

Koszty pracy w przedsiębiorstwie wynikające z

zatrudnienia:



wynagrodzenie za pracę,



koszty pozapłacowe:

1.

składki na ubezpieczenia społeczne,

2.

obciążenia na cele socjalno-bytowe,

3.

koszty BHP,

4.

koszty szkoleń.

PODSTAWOWE DANE POTRZEBNE DO
PRZEPROWADZENIA ANALIZY:

Zasoby majątkowe zaangażowane w

działalności gospodarczej przedsiębiorstwa
określa przeciętny stan majątku trwałego i
obrotowego.

Przychody ze sprzedaży wyrażają osiągane

efekty działalności gospodarczej brutto w
określonym okresie sprawozdawczym. W
szerszym zakresie przychody te mogą być
uzupełnione o pozostałe przychody
operacyjne oraz przychody finansowe.

PODSTAWOWE DANE POTRZEBNE DO
PRZEPROWADZENIA ANALIZY:

Wartość dodana wyraża nowopowstałą wartość

w przedsiębiorstwie w rezultacie jego
działalności gospodarczej.

Kolejnym ważnym aspektem jest tutaj zysk

przedsiębiorstwa. Jest to podstawowy
wskaźnik oceny działalności gospodarczej.

ANALIZA PORÓWNAWCZA OPARTA NA WZORCOWYCH
UKŁADACH NIERÓWNOŚCI WSKAŹNIKÓW
ILOŚCIOWYCH.

W najogólniejszym ujęciu zasadnicze znaczenia ma

tutaj osiąganie nierówności i dynamiki takich
wskaźników ilościowych jak kapitał (K) oraz zysk
netto (Z):



i

K

< i

Z

ANALIZA PORÓWNAWCZA OPARTA NA WZORCOWYCH
UKŁADACH NIERÓWNOŚCI WSKAŹNIKÓW
ILOŚCIOWYCH.

Wzorcowy układ nierówności podstawowych

wskaźników ilościowych, odpowiadający wymogom
gospodarowania intensywnego przedstawić można
następująco:
i

R

< i

M

< i

P

< i

Z

gdzie:
i-indeks dynamiki,
R- stan zatrudnienia,
M-stan majątkowy,
P- przychody ze sprzedaży,
Z- wynik finansowy.

INTERPRETACJA WYNIKU WZORCOWEGO
UKŁADU NIERÓWNOŚCI.



i

R

<i

M

 rosnące wyposażenie

przedsiębiorstwa w składniki majątku
trwałego i obrotowego,



i

M

<i

P

 większy przyrost przychodów ze

sprzedaży niż majątku.



i

P

<i

Z

 większy przyrost zysku niż przychodu

ze sprzedaży,



i

P

>i

Z

 Wyznacznik przedsiębiorstwa

deficytowego

INNE UJĘCIE UKŁADU NIERÓWNOŚCI WSKAŹNIKÓW
ILOŚCIOWYCH WRAZ Z INTERPRETACJĄ.

i

R

<i

W

<i

P

<i

Z

gdzie:
W- wynagrodzenia za pracę lub koszty pracy w

okresie obliczeniowym,



iR<IW  rosnąca średnia płaca lub przeciętne
koszty pracy przypadające na jednego
zatrudnionego,



iW<iP rosnąca produktywność płac lub
zaangażowanych kosztów pracy.

PRZYKŁAD:

Symbol i

nazwa

wskaźnika

Okres

ubiegły

Okres

bieżący

Odchyleni

e

Dynamika

R-

przeciętny

stan

zatrudnieni

a

1 000

1 040

+40

104,0

M-

przeciętny

stan

majątku (zł)

800 000

880 000

+80 000

110,0

W – koszty

pracy (zł)

100 000

108 000

+8 000

108,0

P –

przychody

ze

sprzedaży(

zł)

600 000

630 000

+30 000

105,0

Z – zysk

netto (zł)

32 000

36 000

+4 000

112,5

PRZYKŁAD UKŁADY NIERÓWNOŚCI (WSKAŹNIKI
ILOŚCIOWE):

:



i

R

< i

M

< i

P

< i

Z

,



i

R

< i

W

< i

P

< i

Z



104,0 < 110,0 > 105,0
<112,5



104,0 < 108,0 > 105,0
<112,5

Układ wzorcowy

Układ rzeczywisty

WSKAŹNIKI JAKOŚCIOWE:



M/R= MR  przeciętne zaangażowanie składników
majątkowych na jednego zatrudnionego,



P/M=PM obrotowość majątku,



P/R=PR wydajność pracy na jednego
zatrudnionego,



Z/P=ZP rentowność sprzedaży,



Z/M=ZM rentowność majątku,



Z/R=ZR rentowność pracy na jednego
zatrudnionego,



W/R= WR średnia płaca lub przeciętne koszty
pracy przypadające na 1 zatrudnionego,



P/W= PW produktywność płac lub kosztów pracy.

WZORCOWY UKŁAD NIERÓWNOŚCI
WSKAŹNIKÓW JAKOŚCIOWYCH WRAZ Z
INTERPRETACJAMI

i

MR

<i

PM

<i

PR

<i

ZP

<i

ZM

<i

ZR



i

MR

<i

PM

 obrotowość majątku rosnąca szybciej niż wartość

składników majątkowych zaangażowanych przeciętnie na
1 zatrudnionego



i

PM

<i

PR

 wzrost wydajności pracy na jednego

zatrudnionego



i

PR

< i

ZP

 wzrost wydajności pracy mniejszy od rentowności

sprzedaży



i

ZP

<i

ZM

 wyższa dynamika rentowności majątku od

dynamiki rentowności sprzedaży



i

ZM

<i

ZR

 dynamika rentowności pracy wyższa od dynamiki

majątku
i

WR

<i

PW

<i

PR

<i

ZP

<i

ZM

<i

ZR



i

WR

<i

PW

 dynamika produktywności płac wyższa od

dynamiki średniej płacy

PRZYKŁAD UKŁADY NIERÓWNOŚCI
(WSKAŹNIKI JAKOŚCIOWE):

Symbol i nazwa

wskaźnika

Okres ubiegły

Okres bieżący

Odchylenie

Dynamika

MR –

zaangażowanie

majątku na 1

zatrudnionego

(zł)

800,00

846,15

+46,15

105,77

PM –

produktywność

majątku

0,7500

0,7159

-0,0341

96,45

WR – przeciętne

koszy pracy (zł)

100,00

103,85

+3,85

103,85

PW –

produktywność

zaangażowanych

kosztów pracy

6,000

5,833

-0,167

97,22

PR – wydajność

pracy na 1

zatrudnionego

(zł)

600,00

605,77

+5,77

100,96

ZP – rentowność

sprzedaży (%)

5,333

5,714

+0,381

107,14

ZM – rentowność

majątku (%)

4,00

4,09

+0,09

102,27

ZR – rentowność
pracy na 1
zatrudnionego
(zł)

32,00

34,62

+2,62

108,17

PRZYKŁAD UKŁADY
NIERÓWNOŚCI (WSKAŹNIKI
JAKOŚCIOWE):



i

MR

< i

PM

< i

PR

< i

ZP

< i

ZM

< i

ZR

,



i

WR

< i

PW

< i

PR

< i

ZP

< i

ZM

< i

ZR

,



105,77 > 95,45 < 100,96 < 107,14 >

102,27 < 108,17



103,85 > 97,22 < 100,96 < 107,14 > 102,27
< 108,17

Układ wzorcowy

Układ rzeczywisty

WNIOSKI



Wszelkie odstępstwa od takich wzorców
świadczyć mogą o występujących zakłóceniach
w działalności gospodarczej a szczególnie o
przejawach gospodarowania ekstensywnego,



Zaprezentowane układy nierówności
wskaźników nie mogą być bezkrytycznie
traktowane jako wzorce uniwersalne i
użyteczne w każdej sytuacji,



Znajomość układów wzorcowych powinna
pobudzać do myślenia opartego na logice
ekonomicznej i sprzyjać pogłębieniu oceny
osiąganych wyników z działalności
gospodarczej.

ANALIZA PRZYCZYNOWA WYNIKU
FINANSOWEGO

ANALIZA PRZYCZYNOWA PRZYCHODÓW ZE SPRZEDAŻY.

W analizie przyczynowej przychód ze sprzedaży i

zysk przedstawia się za pomocą iloczynu
wynikającego z pomnożenia oddziałujących na
nie kilku czynników.

Rozpatrując przychód ze sprzedaży można

stwierdzić iż jest on rezultatem zaangażowania
określonego stanu zatrudnienia i wydajności
pracy na jednego zatrudnionego:
P = R x PR  PR = MR x PM lub PR = WR x PW

P = R x MR x PM lub P = R x WR x PW

ANALIZA PRZYCZYNOWA WYNIKU
FINANSOWEGO

ANALIZA PRZYCZYNOWA PRZYCHODÓW ZE SPRZEDAŻY

Iloczyn ten przy porównywaniu 2 danych

okresów, prowadzić będzie do podziału
odchylenia ogólnego (O) na 3 odchylenia
cząstkowe:

±O = ±O

R

± O

MR

± O

PM

Lub
±O = ±O

R

± O

WR

± O

PW

Do obliczenia odchyleń cząstkowych stosuje się

2 metody:



Metodę różnicowania



Metodę funkcyjną.

ANALIZA PRZYCZYNOWA WYNIKU
FINANSOWEGO
ANALIZA PRZYCZYNOWA
PRZYCHODÓW ZE SPRZEDAŻY

Metoda różnicowania
Odchylenie cząstkowe w

pierwszym układzie
obliczeniowym tj.
P=R*MR*PM , obliczane
przy zastosowaniu
metody zróżnicowania :



O

R

=(R

1

-R

0

) x MR

0

x PM

0



O

MR

=R

1

x (MR

1

-MR

0

) x PM

0



O

PM

=R

1

x RM

1

x (PM

1

-PM

0

)

Metoda funkcyjna

Ustalenie wskaźników

zmienności



A=(R

1

/R

0

)-1,



B=(MR

1

/MR

0

)-1



C=(PM

1

/PM

0

)-1

Obliczanie odchyleń cząstkowych



O

R

=P

0

x A(1+(B+C)/2 +

(BC)/3)



O

MR

=P

0

x B(1+(B+C)/2 +

(BC)/3)



O

PM

=P

0

x C(1+(B+C)/2 +

(BC)/3

W ocenie treści odchyleń cząstkowych należy zwrócić uwagę iż O

R

i O

MR

wyrażają wpływ czynników ekstensywnych a O

PM

wyraża wpływ czynników

intensywnych.

ROZPATRUJĄC MOŻLIWOŚCI
KSZTAŁTOWANIA SIĘ ODCHYLEŃ
CZĄSTKOWYCH, WYRÓŻNIAMY 8
WARIANTÓW:

Rodzaj

odchyle

nia

Warianty odchyleń cząstkowych

1

2

3

4

5

6

7

8

O

R

+

-

+

-

+

-

+

-

O

MR

+

+

-

-

+

+

-

-

O

PM

+

+

+

+

-

-

-

-

ROZPATRUJĄC MOŻLIWOŚCI KSZTAŁTOWANIA
SIĘ ODCHYLEŃ CZĄSTKOWYCH

W przedsiębiorstwie rozwojowym cechującym

się ogólnymi odchyleniami dodatnimi oraz
mającym możliwość rozszerzania działalności
oraz wzrost składników majątkowych (wariant
1) jest również ważne jak wygląda układ
strukturalny odchyleń cząstkowych, można tu
wyróżnić 2 warianty:

+O

R

+O

MR

+O

PM

=O

P



Wariant A 10% 30% 60% =100%



Wariant B 20% 35% 45% =100%

PRZYKŁAD ANALIZA PRZYCZYNOWA ZMIAN
PRZYCHODU Z SPRZEDAŻY W DWÓCH WARIANTACH:

P = R x MR X PM,
P

0

= 1000 x 800,00 x 0,7500 =

600 000

P

1

= 1040 x 846,15 x 0,7159 =

630 000

O

P

= +30 000

O

R

= (+40) x 800,00 x 0,7500=

+24 000

O

MR

= 1040x(+46,15)x0,7500=

+36 000

O

PM

= 1040x846,15x(-

0,0341)=-30 000

O

P

= +30 000

P = R x WR X PW,
P

0

= 1000 x 100,00 x 6,000

=600 000

P

1

= 1040 x 103,85 x 5,833

=630 000

O

P

= +30 000

O

R

= (+40) x 100,00 x 6,000=

+24 000

O

MR

= 1040x(+3,85)x6,000=

+24 000

O

PM

= 1040x103,85x(-0,167)=

-18 000

O

P

= +30 000

Wariant 1.

Wariant 2.

ANALIZA PRZYCZYNOWA WYNIKU
FINANSOWEGO

ANALIZA PRZYCZYNOWA OSIĄGNIĘTEGO ZYSKU

Możemy ją potraktować jako rozwinięcie analizy

przychodów ze sprzedaży. Zysk w te analizie
będzie iloczynem przychodów ze sprzedaży (P)
oraz wskaźnika rentowności sprzedaży(ZP)
Z=P*ZP

Odchylenie ogólne będzie miało postać O=Z

1

-Z

0

Ujmując dodatkowo wskaźnik rentowności sprzedaży

równanie wzorcowe wygląda następująco
Z = R x MR x PM x ZP

Odchylenie ogólne kwoty zysku składa się wówczas z

4 odchyleń cząstkowych
±O= ±O

R

±O

MR

±O

PM

±O

ZP

ANALIZA PRZYCZYNOWA WYNIKU FINANSOWEGO
ANALIZA PRZYCZYNOWA OSIĄGNIĘTEGO ZYSKU

Obliczanie odchyleń

metodą różnicowania



O

R

= (R

1

-R

0

) x MR

0

x PM

0

x

ZP

0



O

MR

= R

1

x (MR

1

-MR

0

) x

PM

0

x ZP

0



O

PM

= R

1

x MR

1

x (PM

1

–

PM

0

) x ZP

0



O

ZP

= R

1

x MR

1

x PM

1

x

(ZP

1

–ZP

0

)

Obliczanie odchyleń metodą funkcyjną :
Ustalanie wskaźników zmienności
A= R

1

/R

0

-1, B= MR

1

/MR

0

-1

C= PM

1

/PM

0

-1 , D= ZP

1

/ZP

0

- 1

Ustalanie odchyleń cząstkowych



O

R

= Z

0

x A x (1+(B+C+D)/2+

(BC+BD+CD)/3+BCD/4)



O

MR

= Z

0

x B(1+(A+C+D)/2+

(AC+AD+CD)/3+ACD/4)



O

PM

= Z

0

x C x (1+(A+B+D)/2+

(AB+AD+BD)/3+ABD/4) ,



O

ZP

= Z

0

x D x (1+(A+B+C)/2+

(AB+AC+BC)/3+ABC/4)

W INTERPRETACJI MOŻNA WYRÓŻNIĆ 16
WARIANTÓW ODCHYLEŃ CZĄSTKOWYCH:

Rodza

j

odchy

leń

Warianty odchyleń cząstkowych zysku

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1

2

1
3

1
4

15 1

6

O

R

+ + - - - -

- + + -

+ + + + -

-

O

MR

+ - + - - -

+ -

- + + + + - + -

O

PM

+ + + + - + - + - + + - - - -

-

O

ZP

+ + + + + -

+ -

+ -

-

+ - - -

-

PRZYKŁAD ANALIZA PRZYCZYNOWA
ZYSKU W DWÓCH WARIANTACH:

Z = R x MR x PM x ZP,
Z

0

= 1000 x 800,00 x 0,7500 x 5,333%=

32 000

Z

1

= 1040 x 846,15 x 0,7159 x 5,714%=

36 000

O

Z

=

+4 000

O

R

= (+40) x 800,00 x 0,7500 x 5,333%=

+1 280

O

MR

= 1040 x(+46,15)x0,7500x5,333%= +1

920

O

PM

= 1040 x846,15x(-0,0341)x5,333%=

-1 600

O

ZP

= 1040 x846,15x0,7159x(0,381%)=
+2 400

O

Z

=

+4 000

Z = R x WR x PW x ZP,
Z

0

= 1000 x 100,00 x 6,000 x 5,333%=

32 000

Z

1

= 1040 x 103,85 x 5,833 x 5,714%=

36 000

O

Z

=

+4 000

O

R

= (+40) x 100,00 x 6,000 x 5,333%=

+1 280

O

MR

= 1040 x(+3,85)x6,000x5,333%= +1

280

O

PM

= 1040 x103,85x(-0,167)x5,333%=

-960

O

ZP

= 1040 x103,85x5,833x(0,381%)=
+2 400

O

Z

=

+4 000

Wariant 1.

Wariant 2.

ANALIZA SYMPTOMÓW UPADŁOŚCI
FIRMY:

E.I. Altman w 1968 r. wykorzystał model

ekonometryczny oparty na wskaźnikach
finansowych do oceny symptomów
upadłościowych przedsiębiorstw.

Z grupy badanych wskaźników wybrał 5:



X

1

= kapitał pracujący/aktywa ogółem,



X

2

= zysk zatrzymany/aktywa ogółem,



X

3

= zysk brutto+odsetki/ aktywa ogółem



X

4

= wartość księgowa kapitału własnego/

wartość księgowa kapitału obcego



X

5

= sprzedaż/aktywa ogółem

ANALIZA SYMPTOMÓW UPADŁOŚCI
FIRMY:

Wielkości tych wskaźników pomnożone przez

odpowiednie wagi dają globalny wskaźnik(Z)

Z= 1,2x

1

+1,4x

2

+3,3x

3

+0,6x

4

+1,0x

5

Interpretacja:



Z > 2,99 dobra kondycja finansowa
przedsiębiorstwa



Z < 1,81 przedsiębiorstwa uznane za
bankrutów



1,81 < Z < 2,99 „szara strefa”

Graniczna wielkość rozdzielająca dwa zbiory

wynosi 2,675.

ANALIZA SYMPTOMÓW UPADŁOŚCI
FIRMY, PRZYKŁAD:

X

1

= 5 300/48 000 =

0,1104 x 1,2 = 0,132

X

2

= 3 000/48 000 =

0,0625 x 1,4 = 0,088

X

3

= 7 500/48 000 =

0,1979 x 3,3 = 0,653

X

4

= 36 000/24 100 =

1,4938 x 0,6 = 0,896

X

5

= 80 000/48 000 =

1,6667 x 1,0 = 1,667

Z = 3,436

X

1

= 4 900/55 000 =

0,0,891 x 1,2 = 0,107

X

2

= 1 500/55 000 =

0,0273 x 1,4 = 0,038

X

3

= 7 500/55 000 =

0,1363 x 3,3 = 0,450

X

4

= 27 000/28 500 =

0,9474 x 0,6 = 0,568

X

5

= 95 000/55 000 =

1,7273 x 1,0 = 1,727

Z = 2,89

Rok ubiegły:

Rok bieżący:

WNIOSEK:

Zaprezentowane wzorce nie mogą być uznane

za wyczerpujące natomiast umożliwiają one
wystarczająco zorientować się czym są źródła
osiąganych wyników jak również o złych lub
dobrych przejawach działalności
gospodarczej.

BIBLIOGRAFIA:



T. Waśniewski, W. Skoczylas – „Teoria i
praktyka analizy finansowej w
przedsiębiorstwie”,



L. Bednarski – „Analiza Finansowa w
przedsiębiorstwie”



W. Janik, A. Paździor – „Zarządzanie
finansowe w przedsiębiorstwie”