ŚRODOWISKO PRACY W GABINECIE KOSMETYCZNYM

Ksenobiotyki



Substancje niebędące składnikami żywego

organizmu,



Przenikają do wnętrza organizmy wraz z

pokarmem, wodą, czy wdychanym
powietrzem,



Zalicza się do nich związki niewykorzystywane

na potrzeby metaboliczne organizmu:

•

Kosmetyki,

•

Leki (trucizny),

•

Używki,

•

Zanieczyszczenia żywności, powietrza i wody.

Ksenobiotyki cd.

Kosmetyczka

kontakt

wieloma

ksenobiotykami.

Są

preparaty

komponowane

różnych

związków

chemicznych.  Zadaniem  kosmetyczki  jest
stosowanie  ich  u  klientek,  ale  również
przygotowanie  w  postaci  roztworów,  kremów,
maści  oraz  areozoli.  Większość  związków
używanych  w  gabinecie  kosmetycznym  jest
obojętna  dla  organizmu.  Niektóre  jednak
mogą  powodować  reakcje  alergiczne,  być
toksyczne lub stać się czynnikiem inicjującym
mutacje.

Ksenobiotyki -
metabolizm



Ksenobiotyki podawane są celowo lub

niekontrolowanie,



Ulegają procesom zwanym metabolizmem

ksenobiotyków,



Głównymi procesami są:

•

Wchłanianie (absorpcja)

•

Rozmieszczanie (dystrybucja)

•

Przemiany biochemiczne (biotransformacja)

•

Wydalanie z organizmu (eliminacja)

Wchłanianie
ksenobiotyków



Przenikanie ze środowiska zewnętrznego do

wewnętrznego (krwi, limfy, włókien
nerwowych)



Drogi: pokarmowa, oddechowa, skórna,

pozajelitowa, przez jamy ciała.



Ilość wchłoniętej substancji zależy od: masy

cząsteczkowej, rozpuszczalności związku w
lipidach i wodzie, stężenie związku, stopień
jonizacji i rozdrobnienia, kształt cząsteczki,
wielkość powierzchni, przez którą odbywa się
wchłanianie i stopień jej ukrwienia.

Ksenobiotyki -
dystrybucja

Ksenobiotyki

wchłonięciu

krwi

rozpuszczają się w osoczu i częściowo zostają
związane  z  białkami  osocza.  Jest  to  istotne,
ponieważ  w  tej  formie  są  one  nieaktywne.
Stanowią rezerwę, która ulega zmniejszeniu w
miarę spadku stężenia ich formy niezwiązanej
z  białkami.  Zdolność  sorpcyjna  białek  jest
ograniczona. Jeżeli zostanie  ona wysycona, to
stężenie  wolnej  frakcji  ksenobiotyku  wzrasta  i
można  zaobserwować  jego  toksyczne  lub  w
przypadku leku farmakologiczne działania.

Ksenobiotyki –
dystrybucja cd.

Ksenobiotyki przedostają się do wątroby ,
gdzie

ulegają

dalszym

przemianom.

Substancje silniej wiązane przez białka w
mniejszym stopniu przenikają do narządów. Te
, które nie trafią do wątroby czy nerek ulegają
kumulacji, np.: w tkance tłuszczowej, kościach.

Ksenobiotyki – dystrybucja/bariery

Bariery ustrojowe zapewniające bariery rejonom
oddzielonym od pozostałych narządów:

•

Bariera krew/mózg – oddziela mózg od reszty
ustroju. Przenikalność związków wzrasta w stanach
chorobowych.

•

Bariera łożyskowa – oddziela ustrój matki od płodu.
Jest to słaba bariera ustrojowa. W czasie ciąży
należy ograniczyć do minimum spożywanie leków i
używek

•

Bariera jądrowa – bariera zwarta, zatrzymuje wiele
substancji, nie dopuszczając do ich oddziaływania
na komórki rozrodcze.

Ksenobiotyki -
biotransformacja



biotransformacja – przemiany chemiczne

ksenobiotyków głównie w wątrobie.



Celem jest przekształcenie związków

rozpuszczalnych w tłuszczach i apolarnych na
związki polarne i rozpuszczalne w wodzie, po
to by mogły być one usunięte z organizmu.



Biotransformacja zachodzi pod wpływem

enzymów mikrosomalnych. Do mikrosomów
wnikają tylko cząsteczki rozpuszczalne w
tłuszczach.

Ksenobiotyki –
biotransformacja/fazy



Reakcje pierwszej fazy – na tym etapie

dochodzi do reakcji, których celem jest takie
przekształcenie ksenobiotyku, aby stał się
rozpuszczalny w wodzie.



Reakcje drugiej fazy – (sprzęgania,

detoksykacji) – to głównie reakcje sprzęgania
związków pierwotnych lub ich metabolitów z
tzw. Związkami endogennymi.

Ksenobiotyki - wydalanie



Drogi wydalania ksenobiotyków:

•

Przez skórę wraz z potem, przez włosy,
paznokcie,

•

Przez płuca wraz z wydychanym powietrzem,

•

Przez gruczoły ślinowe ze śliną,

•

Przez wątrobę z żółcią,

•

Przez błonę śluzową jelit wraz z kałem,

•

Nerki z moczem,

•

Gruczoły mleczne wraz z mlekiem

Związki  chemiczne  znajdujące  się    w
gabinecie  kosmetycznym  możemy  podzielić
na  dwie  grupy:  związki  nieorganiczne  raz
związki organiczne.
Spośród

substancji

nieorganicznych

wyróżniamy

pierwiastki

oraz

związki

chemiczne.
Związki  organiczne  oparte  są  w  swojej
budowie  na  atomach  węgla.  Oprócz  tego
zawierają wodór,  a  niektóre  z nich także tlen,
azot  oraz  siarkę.  Stanowią  olbrzymią  grupę
substancji używanych w kosmetologii.

Substancje  toksyczne  w  środowisku  pracy
mogą  do  organizmu  ludzkiego  dostawać  się
różnymi  drogami:  pokarmową,  oddechową
oraz  przez  skórę  i  błony  śluzowe.  W
organizmie  są  metabolizowane,  a  następnie
wydalane m.in. Z kałem i moczem.
Część

substancji

jest

kumulowana

organizmie, tzn. odkładana w różnych
tkankach. Kumulacja najczęściej dotyczy
tkanki kostnej i tłuszczowej.

Wpływy substancji chemicznych na
organizm ludzki możemy podzielić na trzy
grupy:

•

Działanie miejscowe,

•

Działanie ogólne,

•

Działanie późne.

Należy pamiętać, że każda substancja może być
trucizną. Ewentualne efekty toksyczne zależą
tylko od wchłoniętej dawki

!!!

Najwyższe dopuszczalne stężenie
chwilowe

(NDSCh)

Jest średnią stężenia substancji, której
oddziaływanie na pracownika w ciągu
ośmiogodzinnego dnia pracy, przez okres jego
aktywności

zawodowej,

nie

powinno

spowodować ujemnych zmian w jego stanie
zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych
pokoleń, jeżeli utrzymuje się w środowisku
pracy nie dłużej niż 30 minut w czasie zmiany
roboczej.

Methemoglobina (MetHb)

To hemoglobina powstała na skutek utlenienia
centralneg  atomu  żelaza,  znajdującego  się  w
części  hemowej  hemoglobiny,  z  +2  na  +3
stopień utlenienia.
Hemoglobina  taka  traci  swoje  właściwości
przenoszenia  tlenu,  w  związku  z  czym
dochodzi  do  ostrego  lub  przewlekłego
niedotlenienia  organizmu.  Na  powstanie
methemoglobiny

narażone

są

przede

wszystkim noworodki i dzieci.

Metalotioneina

Jest  to  drobnocząsteczkowe  białko  znajdujące  się  w
wielu  narządach  człowieka  tj.  w  mózgu,  wątrobie,
śledzionie,  nerkach,  sercu,  płucach,  mięśniach,
trzustce,  jelicie  cienkim  i  żołądku.  Największe  ilości
tego białka znajdują się w korze nerek. W warunkach
fizjologicznych  metalotioneina  wiąże  cynk  i  miedź,
ale  jest  również  wykorzystywana  przez  organizm  do
wychwytywania i obrony przed takimi metalami jak:
kadm, rtęć, bizmut, srebro. Metalotioneina  w swym
składzie

posiada

ponad

30%

aminokwasów

zawierających siarkę, nie zawiera zaś aminokwasów
aromatycznych.

Promieniowanie UV

promieniowanie

elektromagnetyczne,

zaliczanie  do  promieniowania  optycznego
mieszczącego  się  zakresem  długości  fali
pomiędzy  promieniowaniem  widzialnym,  a
jonizującym.  Dzieli  się  ono  na  trzy  główne
zakresy: UVC, UVB, UVA. Podzakresy różnią się
mocą

oddziaływania,

przenikliwością

efektami

biologicznymi,

korzystnymi

negatywnymi.

Negatywne skutki UV

Skutki negatywne działania UV na organizm są
niezależne od ilości pochłoniętej dawki.
Energia

promieniowania

wywołuje

efekt

cieplny i częściowo pozacieplny, powodujący
zmiany

konformacyjne

białek,

kwasów

nukleinowych

jądrze

komórkowym

keratynocytów warstwy podstawnej naskórka,
uszkadzanie lipidów, generowanie wolnych
rodników tlenowych.

Mechanizmy obronne
skóry

Skóra posiada kilka mechanizmów obrony, np.:

•

Rogowacenie naskórka (hiperkeratoza),

•

Melanocyty,

•

Melanina,

•

Kwas urokanowy,

•

Opalenizna,

•

Enzymy antyoksydacyjne,

•

Owłosienie skóry.

Opalenizna

Opalenizna powstaje dwuetapowo, a jej barwa
i  intensywność  zależy  od  tzw.  Fototypu  skóry,
czyli  od  karnacji  skóry.  Wyróżnia  się
opaleniznę  natychmiastową  oraz  opalenizną
wtórną (melanogeneza).
Melanogeneza to proces syntezy melaniny.
Znane są dwa rodzaje melanin:

•

Eumelaniny (brązowo – czarne)

•

Feomelaniny (żółtawo – czerwone)

Solarium

miejsce,

którym

wykorzystuje

się

promieniowanie  UV.  W  stosunku  do  promieniowania
pochodzenia  naturalnego  jest  ono  zmodyfikowane.
We współczesnych solariach lampy opalające emitują
wzmocnioną  2  –krotnie  frakcję  UVA,  ze  zredukowaną
do  minimum  frakcją  UVB.  Wykorzystuje  się  w  nich
lampy  emitujące  promieniowanie  o  różnej  mocy,  a
więc  opalające  szybciej  lub  wolniej.  Promieniowanie
UV  w  solariach  nie  powoduje  oparzeń  skóry,  ale
znacznie  szybciej  niż  w  naturze  wysusza  skórę,
przyspiesza  rogowacenie,  starzenie  skóry  i  inne
negatywne efekty.

Laseroterapia

procedura

terapeutyczna,

która

wykorzystuje lasery. Zaletami laseroterapii są:
efektywność,

szybkość,

aseptyczność,

bezbolesność

brak

innych

objawów

niepożądanych oraz ograniczeń wiekowych.

Lasery - rodzaje

Obecnie znanych jest wiele rodzajów laserów.
W kosmetologii najczęściej stosuje się lasery:
rubinowy,

aleksandrytowy,

argonowy,

holmowy i erbowy, dwutlenkowęglowy.
Lasery używane w medycynie dzielimy na
dwie

grupy:

wysokoenergetyczne

niskoenergetyczne.

Lasery - zastosowanie

Lasery znajdują zastosowanie w kosmetologii i
dermatologii  estetycznej.  Używa  się  ich  m.in.
do:  niszczenia  zmian  patologicznych  na
skórze,  usuwania  plam  barwnikowych  z
powierzchni

skóry,

usuwania

zbędnego

owłosienia, wygładzania skóry.

Laser działa na tkanki na zasadzie dwóch
mechanizmów: fizycznego i biochemicznego.

Lasery -
przeciwwskazania

Ciąża,

cukrzyca,

nadciśnienie

tętnicze,

stosowanie  leków  fotouczulających,  choroby
zakaźne  i  nowotworowe  skóry,  łuszczyca,
opryszczka,  nowotwory  innych  części  ciała,
świeża opalenizna.
Po zabiegach laserowych należy unikać słońca
przez 2 – 3 tygodnie.

Hałas

Hałas to

wszelkie niepożądane, nieprzyjemne,

szkodliwe  lub  dokuczliwe  dla  człowieka  dźwięki,
wpływające  na  jego  samopoczucie  i  zdrowie.  W
związku  z  podziałem  dźwięków  na  trzy  różne  grupy
wyróżniamy trzy typy hałasu:

•

Hałas infradźwiękowy – wywołany falami o częstotliwości
drgań poniżej 40 Hz, nie jest on słyszalny dla ucha.

•

Hałas słyszalny – wywołują go dźwięki o cyklu drgań 40 –
20 000 Hz, a więc mieszczące się w zakresie słyszalności
ucha człowieka.

•

Hałas ultradźwiękowy – związany z falami powyżej 20
000 Hz, również niesłyszalny przez człowieka.

Wpływ hałasu na organizm
człowieka

Wpływ hałasu na ludzki organizm jest zależny od jego
natężenia.  Objawy  niekorzystnego  działania  hałasu
pojawiają się już powyżej 30dB. Hałas powyżej 120 dB
powoduje  ostry  uraz  akustyczny,  a  powyżej  150  dB
może być przyczyną natychmiastowego zgonu.
Ostry uraz akustyczny powstaje po zadziałaniu bardzo
silnego  dźwięku.  Może  prowadzić  do  szybkiego  i
nieodwracalnego

upośledzenia

słuchu.

Czasem

występuje przerwanie ciągłości błony bębenkowej.
Dodatkowo mogą nastąpić zaburzenia wegetatywne
np. zakłócenie akcji serca, rytmu oddychania.

Wpływ hałasu na organizm
człowieka cd.

Przewlekły uraz akustyczny powstaje u osób
długo

narażonych

hałas

powyżej

dopuszczalnej normy. Początkowo dochodzi do
osłabienia słuchu w zakresie tonów wysokich,
a następnie średnich, dlatego osoby narażone
tak późno dowiadują się o upośledzeniu
słuchu.

Infradźwięki – wpływ na organizm
człowieka

Infradźwięki wpływają na organizm ludzki
poprzez wywoływanie drgań rezonansowych
poszczególnych narządów ciała.
Podobnie

jak

przypadku

dźwięków

słyszalnych efekt wywoływany jest przez
infradźwięki zależy od natężenia.

Ultradźwięki

Ultradźwiękami nazywamy dźwięki przekraczające
swoją częstotliwością górną granicę słyszalności
ucha ludzkiego, czyli powyżej 20 000 Hz.
Ultradźwięki dzielimy na: ultradźwięki niskich
częstotliwości (do 100 kHz) oraz ultradźwięki
wysokich częstotliwości (powyżej 100 kHz). Za
górną granicę ultradźwięków przyjęto umownie
częstotliwość 10 GHz.

Długotrwałe narażenie na ultradźwięki prowadzi
do uszkodzenia wielu narządów.

Wibracje

To  drgania  mechaniczne  o  częstotliwości
powyżej  0,5  Hz,  przenoszone  na  człowieka
bezpośrednio z drgającego przedmiotu.
Drgania  poniżej  0,3  –  0,5  Hz  nazywamy
wstrząsami.
Wibracje  możemy  podzielić  na  wibracje
działające

miejscowo

ogólnie.

najważniejszych źródeł wibracji zaliczamy:
środki transportu, urządzenia przemysłowe,
narzędzie

pneumatyczne,

elektryczne

hydrauliczne obsługiwanie ręczne.

Wibracje – a organizm człowieka

Wibracje ogólnie powodują m.in.: zaburzenia funkcji
przewodu

pokarmowego,

uszkodzenia

układu

kostnego, nasilenie dolegliwości bólowych różnych
partii ciała, zaburzenia układu wegetatywnego,
uszkodzenia

narządu

wzroku

oraz

narządu

przedsionkowo – ślimakowego. Do najgorszych
zaliczamy

wibracje

częstotliwości

równej

częstotliwości rezonansowej poszczególnych narządów.
Wibracje miejscowe powodują chorobę wibracyjną.
Zaliczamy ją do chorób zawodowych. Szczególnym
rodzajem oddziaływań wibracji na organizm ludzki jest
kinetoza (choroba lokomocyjna).

Czynniki

biologiczne

gabinecie

kosmetycznym

stanowią

jedno

podstawowych

jednocześnie

najniebezpieczniejszych zagrożeń.
Biologiczne czynniki zagrożenia zawodowego
to wszystkie mikro – i makroorganizmy oraz
takie substancje i struktury wytwarzane przez
te organizmy, które są szkodliwe dla człowieka
i mogą wywoływać choroby.

Podział systematyczny czynników
biologicznych



Priony,



Wirusy,



Bakterie,



Grzyby,



Pasożyty,



Zwierzęta,



Rośliny,



Substancje (wytwarzane przez organizmy)



Struktury (- II -)

Podział ze względu na drogi
przenoszenia



Czynniki przenoszone drogą oddechową,



Czynniki przenoszone przez krew,



Czynniki przenoszone drogą pokarmową,



Czynniki przenoszone przez skórę, spojówki i

śluzówki.

Podział ze względu na stopień
zagrożenia dla pracownika.



Klasa 1 – czynniki nie stwarzające praktycznie

zagrożenia,



Klasa 2 - czynniki wywołujące umiarkowane

zagrożenia,



Klasa 3 – czynniki stanowiące poważne

zagrożenia,



Klasa 4 – czynniki mogące powodować

poważne choroby lub śmierć.

Najważniejsze czynniki biologiczne



Priony,



Wirusy,

•

HIV,

•

Wirusy zapalenia wątroby typu A, B, C, D, E

•

Wirusy powodujące zmiany skórne

•

Pozostałe wirusy: adenowirusy, wirus różyczki



Bakterie :

•

Chlamydie, mykoplazmy, riketsje,

•

Bakterie Gram – dodatnie : gronkowce, paciorkowce

•

Bakterie Gram – ujemne : Salmonella

•

Prątki np. gruźlicy

Najważniejsze czynniki
biologiczne cd.



Grzyby:

•

Drożdżaki z grupy Candida i Pityrosporum,

•

Grzyby z rodzaju Trichophyton, Microsporum,

•

Grzyby mogące wywołać ciężkie zakażenia ogólne, np.: Aspergillus,



Pasożyty:

•

Pasożyty zewnętrzne, np. kleszcze, wszy

•

Pasożyty wewnętrzne, np. tasiemiec



Zwierzęta i rośliny,



Substancje i struktury wytwarzane przez organizmy żywe:

•

LPS – endotoksyna bakteryjna,

•

Mykotoksyny,

•

Metabolity grzybów pleśniowych,

•

Pyłki kwiatów,

•

Roślinne olejki eteryczne

•

Alergeny tkanek roślinnych, pochodzenia zwierzęcego i ludzkiego.

Czynnik zakaźny

Choroba

Bakterie:

• gronkowiec złocisty

• paciorkowce gr. A, C, G

• zapalenie mieszków włosowych

• Figówka

• Czyrak i czyrak gromadny

• róża

Grzyby:

• dermatofity

• drożdżaki

• pleśniowce

• grzybice właściwe (naskórka,

włosów)

• drożdżyce błon śluzowych,

skóry

paznokci, łupież pstry

• infekcje błon śluzowych i skóry

Wirusy:

• wirus opryszczki

• wirus ospy wietrznej i półpaśca

• wirus mięczaka zakaźnego

•wirus brodawczaka ludzkiego

• wirus ludzkiego nabytego

upośledzenia odporności

• opryszczka błon śluzowych

jamy ustnej i narządów płciowych

• ospa wietrzna, półpasiec

•Mięczak zakaźny

•Brodawki zwykłe, stóp, płaskie,

płciowe

• AIDS

Pasożyty zewnętrzne:

• wesz głowowa

• wesz łonowa

• świerzbowiec ludzki

• wszawica głowy

• wszawica łonowa, rzęs, brwi

• świerzb

Najczęstszym zagrożeniem dla zdrowia wynikającym
z przebywania w pomieszczeniach zamkniętych są
zanieczyszczenia powietrza.
Na mikroklimat pomieszczeń składają się jakość i
szybkość

wymiany

powietrza,

wilgotność,

temperatura.
Czynniki zmieniające środowisko pomieszczeń,
wywołujące

stany

chorobowe,

nazywane

są

schorzeniami związanymi z budownictwem – BRI.
Zalicza się do nich zespół złego budownictwa – SBS,
czyli

zespół

objawów

ostrego

dyskomfortu

pojawiających

się

wyniku

ekspozycji

mikroklimat pomieszczeń szczególnie nowych, nowo
wyremontowanych.

Na mikroklimat pomieszczeń wpływają zarówno czynniki
fizyczne, jak i chemiczne oraz biologiczne. Druga grupa
schorzeń  to  choroby  zależne  od  budownictwa  –  BAI.
Zalicza  się  do  nich  te  schorzenia,  których  symptomy
kliniczne są zdefiniowane i znana jest ich przyczyna.
Ten  typ  schorzeń  ma  najczęściej  charakter  ostry  i
wymaga  hospitalizacji.  Wśród  najbardziej  znanych
schorzeń wymienia się:

•

Legionellozę,

•

Gorączkę z Pontiac,

•

Gorączkę nawilżaczową,

•

Nadreaktywne zapalenia płuc

Document Outline