Plan hippodamejski



Hippodamejska siatka

Nazwą tą określa się wzór planu miasta, jaki Grecy wypracowali 
w okresie archaicznym. Nazwa pochodzi od greckiego architekta 
i urbanisty Hippodamosa z Miletu, który był głównym autorem planu 
odbudowy Miletu po wojnach perskich. Jednak same założenia 
urbanistyczne zawarte w siatce hippodamejskiej powstały najpewniej 
pod wpływem doświadczeń z okresu Wielkiej Kolonizacji. Ich istota 
polegała na wyznaczeniu usytuowania najważniejszych instytucji 
greckiej polis: centrum politycznego (agora), centrum religijnego 
(akropol), gimnazjonu, teatru i murów obronnych, a następnie siatki 
utworzonej z równoległych i prostopadłych ulic. Przestrzenie zamknięte 
przez krzyżujące się ulice określano jako insulae (wyspy). Były one 
miejscami przewidzianymi pod budowę domów dla mieszkańców polis. 
Przypuszcza się, że oprócz Miletu Hippodamos zaplanował także Pireus 
(ateński port) i Turioj (ateńską kolonię w Italii).

Hippodamos z Miletu (ur. ok. 510 

p.n.e.).



Hippodamos (ur. ok. 510 p.n.e. w Milecie, zm. po 443 
p.n.e.) – urbanista, matematyk i sofista grecki. 
Rozpowszechnił regularną urbanistykę (zwaną od jego 
imienia systemem hippodamejskim). Autor traktatu o 
ukształtowaniu polis. Znany głównie z pism Arystotelesa.



Był synem Euryfonta. 



Twórca teoretycznego ustroju idealnego miasta na 10 
tysięcy mieszkańców podzielonych na trzy klasy 
(wojowników, rzemieślników i rolników), poddanego 
krytyce przez Arystotelesa w jego rozprawie pt. Polityka.



Przypisywany Hippodamesowi szachownicowy plan miasta 
najpewniej nie był jego autorstwa, gdyż już w VII w. p.n.e. 
był stosowany w Jonii. Najprawdopodobniej Hippodames 
jedynie rozpowszechnił go w Grecji właściwej.



Był przyjacielem Peryklesa i popierał jego idee społeczne.



Milet (gr. Mílētos) – miasto jońskie na wybrzeżu Karii przy ujściu rzeki 
Meander (obecnie Menderes w Turcji), założone pod koniec drugiego 
tysiąclecia p.n.e. Ojczyzna filozofów: Talesa, Anaksymandra, Anaksymenesa.



Milet był potęgą morską. Jego żeglarze docierali aż do Gibraltaru. Był centrum 
handlowym rywalizującym z Tyrem i Kartaginą. Słynął z wyrobu doskonałych 
tkanin. Potęga gospodarcza Miletu i kontakty kulturowe z Azją przyczyniły się 
do powstania w tej polis jońskiej filozofii przyrody, zaczątków greckiej filozofii i 
nauki reprezentowanych przez Talesa, Anaksymenesa i Anaksymandra.



Podbity przez Persów, był jednym z organizatorów powstania państw jońskich 
w 499 p.n.e.. Zdobyty i spalony w 494 p.n.e., odbudowany na planie 
Hippodamosa z Miletu w 479 p.n.e

.

, odgrywał już mniejszą rolę. Był członkiem 

Ateńskiego Związku Morskiego. Zburzony ponownie za panowania Aleksandra 
Macedońskiego, odzyskał dawne znaczenie w czasach rzymskich. Miasto 
upadło na skutek zamulenia portu.



Obecnie ruiny Miletu znajdują się we wsi Balat w Turcji. Wykopaliska z 1899-
1914 odsłoniły m.in. resztki wielu budowli hellenistycznych i rzymskich: 
teatru, buleuterionu, gimnazjonu, świątyni, term, dwóch agor i bramy.

Milet

Milet