Aktualnie dysponujemy 3 typami definicji śmierci:

1) śmierć kliniczna - ma miejsce wtedy, gdy ustaje spontaniczne od

dychanie i bicie serca. W tej fazie mogą być jeszcze podjęte działania re
animacyjne.

2) śmierć mózgowa - ma miejsce wtedy, gdy rozpocznie się proces

obumierania komórek mózgowych. (Śmierć mózgu często wyprzedza
śmierć kliniczną). Proces ten jest nieodwracalny.

3) śmierć komórkowa (biologiczna) - charakteryzuje się ustaniem

czynności i degeneracją różnych innych organów.

ŚMIERĆ I UMIERANIE

Podstawy do orzekania stanu śmierci:

Pacjent w stanie głębokiej śpiączki (nieodwracalne uszkodzenie

mózgu)

Niewydolność oddechowa
Brak reakcji na bodźce, nieruchome źrenice
Brak odruchów mięśniowych
Zapis encefalogramu płaski, nawet podczas stymulacji mózgu

„Śmierć nastę puje wraz z permanentnym

zniknięciem życia, bez możliwości ratowania”

(WHO)

Umieranie to postępujący proces prowadzący do śmierci.

Trudno określić naukowo początek i sens procesu umierania.

Przyjmuje się, że ma miejsce w sytuacji pogłębiającej się choroby, której
postępów nie da się powstrzymać.

Dotyczy zarówno sfery fizycznej (stopniowe wyniszczenie organizmu,
narastający ból, utrata świadomości, agonia), jak i psychicznej człowieka
(tzw. śmierć psychiczna).

Ze względu na zmienność zachowań ludzkich w obliczu nadchodzącej
śmierci, naukowcy wyróżniają kilka etapów umierania (koncepcja E. Kiibler-
Ross i koncepcja E. M. Pattisona).

Koncepcja E. Kiibler-Ross

(kryterium: charakterystyczne doznania emocjonalne umierającego)

Etap pierwszy - zaprzeczenie
Pacjent nie może dopuścić do swojej świadomości myśli, że to właśnie
on ma umrzeć, że diagnoza dotyczy właśnie jego. Etapowi temu
towarzyszy szok i odrętwienie.

Etap drugi – gniew
Pacjent wierzy w swoją śmierć, ale nie może się z nią pogodzić
(„dlaczego ja?”).

Etap trzeci – targowanie się
Gniew mija, pacjent negocjuje, zawiera układy z Bogiem (np. obiecuje
poprawę życia w zamian za jego przedłużenie).

Etap czwarty – depresja
Śmierci nie da się zaprzeczyć, pacjent przeżywa żałobę po sobie
samym, przygotowuje się do odejścia, wyraża swój smutek.

Etap piąty – akceptacja
Mija gniew i wcześniejsze przygnębienie, spada zainteresowanie
otaczającym światem, pacjent nie walczy już ze sobą, akceptuje
rzeczywistość, jest przygotowany na własne odejście.

Koncepcja E. M. Pattisona

(kryterium: stopień odczuwanego niepokoju)

Ostra faza kryzysu
Narastający niepokój, możliwa panika, uczucie bezradności,
odrętwienia.

Przewlekła faza życia – umierania
Mija ostry niepokój, czas ograniczenia aktywności życiowej,
uzależniania od innych, stopniowej utraty sił, czas intensywnych
zabiegów medycznych, polepszających jakość życia, mieszanina
rezygnacji i nadziei.

Faza terminalna
Akceptacja nieodwracalnej śmierci, zamknięcie w sobie,
odwrócenie od świata zewnętrznego w sensie fizycznym i
psychicznym.