Wpływ mediów na rozwój dziecka

Mass media

Mass  media  (środki  masowego  przekazu)  są  to
środki  społecznego  komunikowania  o  szerokim
zasięgu,  czyli  radio,  telewizja,  Internet.  W
szerszym  znaczeniu  także  prasa,  kino,  plakat.
Środki  masowego  przekazu  to  element  kultury
masowej.
Określa  się  je  jako  ogół  elektrycznych  i
elektronicznych

sposobów

odtwarzania,

zapisywania  i  rozpowszechniania  obrazów  i
dźwięków,  które  stosuje  się  w  komunikowaniu
masowym  w  celu  zorganizowania  odbioru
indywidualnego  lub  zbiorowego  (A.  Kłoskowska,
Kultura masowa, Warszawa 1980).

Historia powstania mass

mediów.

Środek

przekaz

Data

powsta

nia

Wynalazca

Prasa

1605 rok Pierwsze czasopismo „Nieuwe Tijdingne” wyd. w

Holandii

Film

1895 rok August i Louis Lumiere (pierwsza projekcja filmu w

Paryżu)

Radio

1920 rok Guglielmo Marconi, Aleksander Popow

Telewizja 1926 rok

1936 rok

John L. Baird (Anglia)

Stały program telewizyjny

Kompute

1945 rok John Mauchly (pierwsza elektronowa maszyna

cyfrowa „Eniac”)

Telefon

komórko

1956 rok Pierwszy prototyp telefonu komórkowego (firma

Ericsson) – ważył 40 kg, przypominał kształtem

walizkę i kosztował tylce co samochód

Internet

1969 rok Zainstalowanie pierwszych węzłów sieci ARPANET

(bezpośredni przodek dzisiejszego Internetu) na

Uniwersytecie Kalifornijski (Los Angeles)

Media

audio

wizualne

» Oddziałują na dwa zmysły człowieka

wzrok i słuch. Tworzywem
podstawowym tych mediów są:
słowo, obraz, muzyka, hałas, cisza.

» Do grupy tych mediów należą m.in.:

film, telewizja, taśma
magnetowidowa, telefon komórkowy.

» Nową postacią mediów

audiowizualnych są multimedia. Ich
specyfika polega na tym, że zgodnie
z nazwą łączą w sobie kilka różnych
środków komunikowania: tekst,
obraz, animację, narrację, wideo,
muzykę.

Inna klasyfikacja
mediów opiera się na
typie odbioru.

Wyróżnia się wówczas 4 grupy mass
mediów:
» media odbierane

indywidualnie

np. książka, prasa, fotografia

» media odbierane

indywidualnie

bądź zbiorowo

, np. radio, taśma

magnetofonowa

» media odbierane

głównie zbiorowo

np. telewizja, wideo

» media odbierane

w tłumie

, np. film

kinowy, plakat.

Funkcje środków
masowego przekazu

» Informacja – dostarczanie informacji o wydarzeniach i

sytuacji społecznej w kraju, oraz na świecie,
ułatwienie innowacji adaptacji i rozwoju

» Korelacja – wyjaśnienie, interpretowanie oraz

komentowanie znaczenia i sensu wydarzeń i
informacji, popieranie ustalonych norm i autorytetów,
socjalizacja, koordynowanie jednostkowych i
zbiorowych działań społecznych

» Kontynuacja – wyrażanie dominującej kultury oraz

subkultur i nowych wydarzeń kulturowych.
Wytwarzanie i utrzymywanie wspólnoty wartości

» Rozrywka – organizowanie zabawy, relaks i

odprężanie. Redukowanie napięcia społecznego

» Mobilizacja – kapanie publiczne w sferze polityki,

wojny, rozwoju ekonomicznego i religii.

Dla dzieci media są atrakcyjne
ponieważ traktują telewizor czy
komputer jako przyjaciela który:

» Zawsze ma czas, jest gotowy do zabawy, nie męczy się i

nie odmawia

» Pozwala wracać do ulubionych miejsc, bohaterów i akcji
» Nie karze za błędy okazywaniem złości czy

rozczarowaniem

» Wprowadza do „idealnego świata”, w którym można

realizować marzenia

» Daje poczucie władzy, mocy, bycia kimś wyjątkowym,

dokonywania niezwykłych czynów, odgrywania różnych ról
(gry, grupy dyskusyjne, fora)

» Stwarza możliwości rozładowania emocji, także

negatywnych, bez ponoszenia przykrych konsekwencji
(często agresja jest nagradzana)

» Daje możliwość zaspokojenia swoich potrzeb

psychospołecznych – samorealizacja, uznania
przynależności do grupy.

Pozytywne oddziaływanie
mass mediów

W płaszczyźnie poznawczej wyróżnić można
następujące funkcje mass mediów, związane z
procesem socjalizacji dziecka:

Funkcja wychowawcza – budowanie

przez mass media określonego
systemu wartości, norm i wzorów,
zachowań u dzieci

Funkcja edukacyjna – wzbogacenie

wiedzy dziecka, stwarzanie
dodatkowych możliwości zdobycia
wiedzy (np. oglądanie programów
telewizyjnych)

Funkcja budowania tożsamości

dziecka – umożliwia nawiązywanie
kontaktów z innymi ludźmi

Uczenie się z

nowymi mediami.

Media w sposób znaczący mogą poprawić

proces edukacyjny, a w szczególności

dydaktykę.

Możliwości te wynikają z dwóch cech nowych

mediów:

interaktywności i integracji

Interaktywność nowych mediów:

samodzielna nauka

Interaktywność

nowych mediów umożliwia bardziej aktywne

i samodzielne zdobywanie wiedzy niż to, do którego jesteśmy
przyzwyczajeni.
Pięć możliwości jakie stworzy w przyszłości interaktywne
uczenie się wg. Jan van Dijk.
1. Uczniowie będą samodzielnie wybierali tematykę kursów

które je interesują. Niepotrzebne będzie określanie z góry
kolejności tematów, tempa nauki a nawet samej treści.
Korzystając z porad opiekunów, określą kształt programu,
jego charakter i tempo nauki.

2. Korzystając z wielu możliwości oferowanych przez

multimedialne materiały edukacyjne, uczniowie mogą
uczyć się przez badanie i eksperymentowanie w otwartych
środowiskach. Szeroko zakrojone badania pedagogiczne i
psychologiczne dowodzą że swobodne i aktywne uczenie
się może być niezwykle motywujące.

3. Uczniowie będą mogli wybierać spośród różnych
form prezentacji tych samych treści: tekstu, danych
(liczb, wykresów), dźwięków i (ruchomych) obrazów.
W ten sposób słuchowcy lub wzrokowcy wybiorą formę
przedstawienia treści zgodnie z ich preferencjami.
4. Materiał edukacyjny wykorzystywany w kształceniu
multimedialnym może z łatwością posłużyć do
wizualizowania, modelowania i symulowania
informacji. Taka metoda okazuje się niezwykle cennym
doświadczeniem, pomagając w wyjaśnieniu
abstrakcyjnych problemów.
5. Interaktywność umożliwia nawiązanie
bezpośredniego dialogu z programem umieszczonym
w komputerze. Tego rodzaju połączenie sprzętu i
oprogramowania określa się mianem „inteligentnego”.
Uczniowie otrzymują informacje zwrotne i od razu
wiedzą gdzie popełnili błąd.

Integracja w

uczeniu się

Integracja

charakterystyczna dla nowych mediów,

zwłaszcza multimediów, zawiera wpływ przede wszystkim na
percepcje i poznanie uczniów. Oto trzy z przedstawionych
konsekwencji integracji w nowym ujęciu:
1.

Dołączenie nowych rodzajów danych (np. obrazów i
dźwięków) do tradycyjnych (tekstu i liczb) zwiększa
szanse, że odbiorca poświęci materiałowi większą uwagę,
bardziej aktywnie go przemyśli i więcej z niego
zapamięta.

Połączenie danych z trybami komunikacji, w celu ich
kognitywnej integracji w umysłach uczniów.

Taka integracja prowadzi również do najbardziej
fundamentalnej zmiany w systemie kształcenia –
przejścia od uczenia się linearnego do uczenia się przez
skojarzenia. Uczenie linearne jest mało efektywne,
natomiast uczenie się przez skojarzenia wiąże się z
całkowicie odmienną aktywności intelektualną.

Zalety mass mediów adresowane
do dzieci z trudnościami w
uczeniu się pisania i czytania

» Magnetofon, dyktafon

– można wykorzystać

do zarejestrowania głośnego czytania dziecka
i regularnego sprawdzania postępów w tej
dziedzinie. Zapis będzie dokumentacją która
potwierdzi sens pracy dziecka i będzie
motywować je do wysiłku. W szkołach
średnich magnetofon (dyktafon) może służyć
uczniowi do szybkiego zarejestrowania
dłuższych instrukcji słownych. Natomiast na
studiach pozwala na nagrywanie i
przesłuchiwanie własnych wypowiedzi
słownych w czasie przygotowania się do
wypowiedzi ustnych. Pozwala także na
sfomułowanie krytycznego osądu o własnych
wypowiedziach w celu ich doskonalenia.

» Film

– rodzice uczniów ze specjalnymi trudnościami

uczniów czytania wypożyczają dzieciom filmy z
adaptacjami lektur.

» Komputer

– pozwala realizować zasadę „ucząc bawić –

bawiąc uczyć”. Zwiększenie atrakcyjności nauki.
Komputery wyposażone w multimedia pozwalają na
nauczanie polisensoryczne angażujące zmysł wzroku,
dotyku i słuchu. Komputer jest zarówno narzędziem
pracy jak i nauczycielem. Jest obiektywny, natychmiast
poprawia błędy, doradza, chwali, krytykuje, pozwala
utrwalić przyswojone umiejętności, modyfikować je i
udoskonalać. Dla uczniów o niskim poziomie graficznym
pisma edytor tekstu umożliwia przygotowanie
czytelnych notatek, które mogą być zachowane i
wydrukowane. Istniejące programy komputerowe
umożliwiają wykonanie szeregu zadań terapeutycznych
w sferze percepcyjno-motorycznej, słuchowej,
wzrokowej, intelektualnej oraz psychoterapeutycznej.

Rola mediów w rozwijaniu

inteligenci wielorakich dziecka

wg. Howarda Gardnera.

Gardner zakłada występowanie 9 równo
uprawnionych inteligencji oraz możliwość ich
rozwijania. Rodzaje inteligencji:
1) Lingwistyczna (językowa)
2) Logiczno-matematyczna
3) Wizualno-przestrzenna
4) Muzyczna
5) Cielesno-kinestetyczna
6) Interpersonalna
7) Intrapersonalna
8) Przyrodnicza
9) Egzystencjalna

Inteligencja lingwistyczna - umiejętność
czytania, pisania i porozumiewania się za
pomocą słów. Telewizja, prasa i radio
wzbogacają kompetencję językową dziecka,
zabezpieczającą i regulującą gramatyczność
wypowiedzi, zaś interaktywne pogramy
komputerowe (czaty) mogą rozwijać
kompetencje komunikacyjną.

Inteligencja logiczno-matematyczna to

umiejętność rozumowania, liczenia,
rozwiązywania

problemów. Programy

edukacyjne pozwalają na rozwijanie myślenia
logiczno-

matematycznego poprzez

wstawianie zadań o wzrastającym stopniu
trudności.

Inteligencja wizualno-przestrzenna to umiejętność rysowania,
rzeźbienia, wyobrażania sobie trójwymiarowych kształtów,
spostrzeganie i modyfikowanie informacji wzrokowych lub
przestrzennych. Programy komputerowe w przypadku rozwijania
tego rodzaju inteligencji mogą mieć zastosowanie dopiero
w momencie osiągniecia takiego poziomu rozwoju
dziecka które umożliwi mu spostrzeganie szczegółów,
odróżnianie barw podstawowych i chromatycznych.

Inteligencja muzyczna (muzyczno-rytmiczna) jest zdolnością
słuchową pozwalającą tworzyć, przekazywać i rozumieć znaczenie
dźwięku, w uproszczeniu nazywana jest też myśleniem muzycznym.
Media mogą być środkiem rozwoju tej inteligencji jeśli nauczyciel
umiejętnie wybierze muzykę dla danego poziomu rozwoju dziecka
oraz odtworzy ją na sprzęcie wysokiej jakości. Odpowiednio
skonstruowane muzyczne programy edukacyjne mogą pomagać
dziecku w opanowaniu zapisu nutowego.
Atrakcyjna forma połączenia dźwięku z obrazem
może wzbudzić u dziecka zainteresowanie muzyką.

Inteligencja cielesno-kinestetyczna jest
zdolnością polegającą na użyciu swojego ciała na
rozwiązywaniu problemów. Podstawowymi
operacjami związanymi z tą inteligencją są:
kontrolowanie własnej motoryki oraz zdolność
manipulowania przedmiotami. Zdolności te dotyczą
również wykorzystywania własnego ciała do
wyrażania emocji. Zręczność manualną doskonale
rozwijają różnego rodzaju gry komputerowe
(wymagające szybkiej reakcji).
Inteligencja interpersonalna (społeczna)
wymaga kontaktu z drugim człowiekiem, rozumiana
jest jako zdolność rozpoznawania i odróżniania
uczuć, umiejętność odczytywania zamiarów i
pragnień drugiej osoby. Stosowanie mediów w jej
rozwijaniu powinno mieć zastosowanie dopiero w
okresie osiągnięcia dostatecznej dojrzałości
społecznej. Bardzo ważną rolę w kształtowaniu tej
inteligencji odgrywają media takie jak
komunikatory, czaty, fora internetowe itp.

Inteligencja intrapersonalna
rozumiana jest jako umiejętność
rozróżniania własnych uczuć oraz
rozumienie samego siebie, pozwala
poznać człowiekowi jego własne
możliwości i sposoby ich wykorzystania.
Aby rozwinąć tę inteligencję możemy
prowadzić wirtualne pamiętniki (blogi).
Inteligencja przyrodnicza to zdolność
rozpoznawania i kategoryzowania
świata roślin, zwierząt i innych obiektów
przyrodniczych jako znaczących dla
świata naturalnego. Niedostępny
bezpośredniemu świat przyrody
ożywionej i nieożywionej jest
poznawany w sposób zapośredniczony
przez media (programy przyrodnicze,
atlasy przyrodnicze itp.)

Inteligencja egzystencjalna oznacza wrażliwość i
zdolność do zgłębienia problemów ludzkiej
egzystencji, stawiania i rozważania problemów
dotyczących życia, śmierci i spraw ostatecznych. Tej
rodzaj inteligencji, dla wczesnego okresu
rozwojowego określonego jako „filozofowanie”
dziecięce. Dzięki mediom dzieci mogą pogłębić swoją
wiedzę na interesujące je tematy.

Jak mogliście zauważyć media odgrywają bardzo
ważną rolę w kształtowaniu i rozwijaniu wszelakich
rodzajów inteligencji, pozwalają nam na
wszechstronny rozwój.

Negatywne oddziaływanie mass

mediów.

» Brak umiejętności nawiązywania dialogów

pomiędzy rodzicami a dzieckiem

» Trudności w nawiązywaniu kontaktów z

innymi ludźmi

» Uzależnienie od mediów
» Zaniedbywanie życia rodzinnego
» Utrata zdrowia
» Zaniedbania szkolne
» Brak twórczego myślenia
» Agresywne zachowania
» Manipulowanie poprzez reklamy

Negatywne skutki nieracjonalnego

oglądania telewizji.

( w sferze rozwoju fizycznego, intelektualnego,

emocjonalnego

i sferze zachowań dziecka)

Sfera rozwoju fizycznego. Wielogodzinne
oglądnie programów telewizyjnych ma swoje
konsekwencje w powstawaniu różnych chorób.
Organizm dziecka jest zmęczony ciągłym
migotaniem ekranu. Często zanika również
tak ważna dla dzieci aktywność ruchowa.
Sfera rozwoju intelektualnego. Dziecko ma
problem z odróżnianiem rzeczywistości od
fikcji, prawdy od fałszu, dobrego od zła.
Zahamowanie rozwoju wyobraźni i aktywności
twórczej dziecka. Tworzenie zniekształconego
obrazu rzeczywistości. Zanik sprawności
językowej i ubożenie komunikacji werbalnej.
Częściowa lub całkowita utrata zainteresowań
dziecka.

Sfera rozwoju emocjonalnego.
Pokazywane na ekranie sceny tortur,
zabójstw, morderstw mogą wywołać
stany lękowe, agresję, nadpobudliwość.
Dzieci stają się niespokojne, tracą
apetyt, przeżywają lęki nocne, boją się
wychodzić z domu. Oglądnie
drastycznych scen wywołuje
zobojętnienie i brak reakcji na krzywdę
innych.
Sfera zachowań dziecka. Dzieci uczą
się zachowań społecznych poprzez
obserwację, naśladownictwo i
identyfikację z osobami dla nich
ważnymi – a przez częste oglądanie
telewizji osobami znaczącymi stają się
postacie z filmów. Dzieci naśladują
zachowania swoich ulubionych
bohaterów.

Niepokojące sygnały, czyli jak
rozpoznać że korzystanie z
mediów staje się problemem

» Dziecko poświęca coraz więcej czasu na oglądanie TV

lub korzystanie z komputera (robi to tuż po przebudzeniu
i od razu po powrocie ze szkoły).

» Spożywa posiłki przed ekranem/monitorem
» Programy telewizyjne ogląda „jak leci”, bez wyboru,

często zmienia kanały, lub też podporządkowuje swój
harmonogram dnia ulubionym serialom

» Rezygnuje ze spotkań z kolegami, zamyka się w świecie

kontaktów wirtualnych

» Jego myśli, zainteresowania i tematyka podejmowanych

rozmów koncentruje się wokół gier, programów
telewizyjnych, sprzętu komputerowego (używa języka
reklam)

» Zaniedbuje obowiązki domowe i szkolne
» Ma problemy z koncentracją uwagi, nie kończy

rozpoczętych czynności, jest ospały i przemęczony

» Kiedy nie może korzystać z mediów jest rozdrażnione,

przygnębione, ma poczucie krzywdy

» Kłamie aby ukryć że spędza tak dużo czasu przed

komputerem, telewizorem itp.

Najczęstsze zagrożenia na jakie

narażone są dzieci podczas

korzystania z mass mediów.

 Kontakt z niebezpiecznymi treściami (pornograficznymi, epatującymi

przemocą, szerzącymi nietolerancję)

 Nieświadome udostępnianie informacji (dane personalne)
 Pogorszenie stanu zdrowia (problemy z kręgosłupem, ślepota, głuchota,

otyłość, obniżenie odporności immunologicznej, zwiększona podatność na
choroby cywilizacyjne)

 Zagubienie granic między fikcją a rzeczywistością, wyobcowanie z

realnego świata

 Zanik wrażliwości, wzrost agresji, zachowania antyspołeczne, rozluźnienie

więzi emocjonalnych, wzbudzanie popędu seksualnego

 Bierność, apatia, osłabienie wyobraźni
 Uzależnienie od Internetu
 Kontakt z Internetowymi oszustami
 Kontakt z pedofilami

Czynniki zwiększające

ryzyko uzależnienia od

mediów:

» Przebywanie w środowisku w którym

najważniejszą wartością są: Internet, komórka,
telewizor

» Przeżywanie trudnych sytuacji od których

dziecko szuka ucieczki

» Poczucie osamotnienia, trudności w

nawiązywaniu kontaktów

» Zaniżone poczucie własnej wartości, brak

samoakceptacji

» Egocentryzm, dążenie do dominacji nad innymi
» Poczucie nudy, brak zainteresowań i

umiejętności atrakcyjnego spędzania wolnego
czasu

» Problemy emocjonalne, brak umiejętności

radzenia sobie ze stresem i trudnymi sytuacjami

» Brak kontroli ze strony rodziców
» Chłód emocjonalny i zaburzenia komunikacji w

rodzinie

Zasady bezpiecznego korzystania

z Internetu

( porady dla rodziców)

1. Odkrywajcie Internet razem! Bądź

pierwszy który zapozna dziecko z
Internetem.

2. Naucz dziecko podstawowych zasad

bezpieczeństwa w Internecie – jak
zachowywać się w stosunku do
innych osób

3. Naucz swoje dziecko ostrożności

przy podawaniu swoich prywatnych
danych

4. Rozmawiaj z dziećmi o ewentualnym

ryzyku umawiania się na spotkanie z
osobami poznanymi przez Internet

5. Naucz dziecko krytycznego podejścia

do informacji znalezionych w sieci

Złote zasady

 niech komputer stoi w wspólnym

pomieszczeniu

Interesuj się tym, co robi Twoje dziecko w

sieci i rozmawiaj z nim o tym

Nie bój się przyznać do niewiedzy
Uświadom dziecko, że osoba poznana w sieci

nie musi być tym, za kogo się podaje

Jeśli coś budzi twoje wątpliwości, poradź się

specjalisty

Bibliografia:

1. S. Juszczyk, I. Polewczyk, Media wobec wielorakich potrzeb dziecka, Toruń

2006

2. A. Krajewska Obraz świata społecznego w filmach animowanych dla dzieci |

w:|Dziecko we współczesnej kulturze miedialne, pod. red B. Łaciak.

3. M. Świetlik Nowa przestrzeń dziecka we współczesnej kulturze |w:| Dziecko

we współczesnej kulturze medialne, pod. red B. Łaciak, Lódź 2005

4. A. Kozłowska Odziaływanie mass mediów, Warszawa 2006
5. Z. Pomirska, Nowoczesne media szansą dla uczniów ze specjalnymi

potrzebami edukacyjnymi |w:| Nowe media- nowe w mediach pod.red I.
Borkowski, A. Woźny, Wrocław 2001

6. Jan van Djjk, Społeczne aspekty nowych mediów. Analiza społeczeństwa

sieci, Warszawa 2010

7. M. Musioł, Media w procesie wychowania, Warszawa 2009
8. J. Izdebska, Dziecko w rodzinie u progu XXI wieku. Niepokoje i nadzieje,

Białystok 2000

9. P. Kosowski, Dziecko i reklama telewizyjna, Warszawa 2001
10.J. Gajda, Media w edukacji, Kraków 2002
11. M. Braun-Gałkowska, I. Uflik, Zabwaa w zabojanie: oddziaływanie

przemocy prezentowanej w mediach na psychikę dzieci, Warszawa 200

12.A. Lepa, Pedagogika mass mediów, Łodź 2000
13.B. Łaciak, Dziecko we współczesnej kulturze medialnej, Warszawa 2003
14.J. Anderson, R. Wilkins, Żegnaj telewizorku: jak nauczyć swoją rodzinę

rozsądnie korzystać z telewizora, gier komputerowych i Internetu,
Warszawa 2004

Pytania indywidualne

» Co to są mass media?
» Jakie są popularne mass media?
» Klasyfikacja mediów ze względu na rodzaje percepcji
» Opisz powyższe grupy mass mediów
» Klasyfikacja mediów ze względu na typ odbioru
» Podaj funkcje mass mediów
» Wymień funkcje mass mediów związane z socjalizacją

dziecka

» Które media wspomagają czytanie i pisanie dziecka?
» Które media wspomagają inteligencję lingwistyczną?
» Które media wspomagają inteligencję interpersonalną?
» Które media wspomagają inteligencję intrapersonalną?
» Czynniki zwiększające ryzyko uzależnienia od mediów
» Dlaczego dzieci tak często korzystają z komputera?

Pytania do

grupy:

5 argumentów

które świadczą o

pozytywnym

oddziaływaniu

mediów

5 argumentów

które świadczą o

negatywnym

oddziaływaniu

mediów

Document Outline