ATOPOWE

ZAPALENIE

SKÓRY

ATOPOWE

ZAPALENIE

SKÓRY

CO TO JEST AZS ?



Termin „atopowe zapalenie skóry”

(atopic dermatitis), został wprowadzony

dopiero w 1923 roku. Wcześniej grupa
podobnych objawów chorobowych znana
była pod pojęciami „egzema”,
świerzbiączki Besniera oraz
neurodermitu rozsianego. Dzisiaj
wszystkie te terminy mają jedynie
znaczenie historyczne.

AZS jest powszechną, przewlekłą,

nawrotową, zapalną chorobą skóry



W większości przypadków ma podłoże
alergiczne

Oznacza to, że w przypadku zetknięcia z czynnikiem

uczulającym, ( nieszkodliwym dla ogólnej
populacji) dochodzi do nieprawidłowej reakcji układu
odpornościowego. Kiedy skóra styka się z taką uczulającą
substancją, traci ochronną warstwę lipidów i staje się
bezbronna wobec różnych czynników zewnętrznych.

Wnikające do organizmu alergeny (pyłki, roztocza, sierść,
pierze , a także pokarm np. jajka, mleko krowie, owoce
cytrusowe) uaktywniają skierowany przeciwko sobie proces
immunologiczny, którego celem jest ich zniszczenie. Dochodzi
do nadmiernej produkcji swoistych przeciwciał, w klasie IgE.
Przeciwciała te atakują alergeny, a jednocześnie ułatwiają
produkcję białek odpowiedzialnych za reakcje zapalne. W
związku z tym nic dziwnego, że opisywanym procesom
towarzyszy reakcja zapalna skóry. W przebiegu reakcji
alergicznej dochodzi do uszkodzenia płaszcza
hydrolipidowego ( przez co zwiększa się utrata wody i
nadmierne wysuszenie skóry ) i uwolnienia histaminy, która
rozszerza naczynia krwionośne, w wyniku czego pojawia się
zaczerwienienie i uczucie swędzenia.

 

Uważa się również, że AZS jest schorzeniem

psychosomatycznym.

Oznacza to, że jednym z powodów występowania

zmian na skórze mogą być czynniki psychiczne
takie jak stres czy traumatyczne wydarzenia.



AZS jest chorobą ograniczającą aktywność
indywidualną, społeczną oraz fizyczną, Ponieważ
wpływa na wygląd zewnętrzny, często chorzy
odbierają swoją chorobę jako cięższą niż jest ona w
rzeczywistości, przywiązując przesadną wagę do
tego jak są postrzegani przez innych. Nadmierne
skupienie się na chorobie może być przyczyną 
trudności psychicznych i psychospołecznych,
powodując niską samoocenę, trudności w
nawiązywaniu relacji towarzyskich i ograniczenia w
życiu zawodowym. Zdarza się, iż z powodu
niewystarczającej znajomości choroby i niskiej
świadomości społecznej, chorzy spotykają się z
obawą innych przed możliwością zarażenia. Jest to
szczególnie trudna sytuacja dla dzieci, mogąca być
przyczyną napiętnowania, stygmatyzacji i w efekcie
odsunięcia się dziecka od grupy rówieśniczej.

OBJAWY



odczuwanie silnego świądu skóry



suchość



różnego rodzaju zmiany skóry,

tj. zarumienienia, grudki, pęcherzyki, 

Typowa lokalizacja zmian skórnych to

twarz, łokcie, dłonie, kolana, stopy.

W związku z ogromną różnorodnością
występujących zmian skórnych, a tym samym i
różnorodnym obrazem klinicznym konieczne było
opracowanie kryteriów rozpoznawczych atopowego
zapalenia skóry. Obecnie obowiązujące kryteria
Hannifina-Rajki dzielą objawy na dwie zasadnicze
grupy. Pierwsza skupia podstawowe objawy i
nazywana jest kryteriami większymi, w drugiej
natomiast zgrupowane są objawy dodatkowe, czyli
tak zwane kryteria mniejsze.

Kryteria większe

•

nasilony świąd skóry, który jest objawem

dominującym

• typowa lokalizacja zmian

• przewlekły i nawrotowy przebieg

• dodatni wywiad rodzinny w kierunku atopii.

By rozpoznać u pacjenta atopowe zapalenie
skóry, musi on prezentować co najmniej trzy
z czterech kryteriów głównych. Kryteria
mniejsze mają jedynie znaczenie uzupełniające,
jednakże mogą nam dużo powiedzieć o
przyszłym przebiegu choroby.

Kryteria mniejsze

• nasilona suchość skóry,

• rogowacenie i /lub rybia łuska,

• natychmiastowe odczyny skórne, podwyższone
stężenie IgE w surowicy krwi

• początek w dzieciństwie,

• skłonność do nawrotowych zakażeń skóry
(szczególnie zakażeń bakteryjnych),

• współistnienie zaćmy,

• nadmierna wrażliwość skóry na bodźce mechaniczne
i materiały drażniące (w tym nietolerancja wełny i
znajdującej się w niej lanoliny)

• nietolerancja niektórych pokarmów

• zaostrzenie zmian po reakcjach emocjonalnych (np.
stresie)

• biały dermografizm.  

Po mocniejszym ucisku pojawiają się białe

smugi utrzymujące się przez niespełna 15 minut

.

Atopowe zapalenie skóry może ujawnić się w

każdym wieku i ustępować samoistnie
lub utrzymywać się przez całe życie z
charakterystycznymi okresami remisji i zaostrzeń.
Objawy kliniczne choroby, charakter
zmian skórnych i ich lokalizacja podzielone są
umownie na fazy odpowiadające przedziałom
wiekowym.

Okres niemowlęcy



Trwa od urodzenia do drugiego roku życia. U niemowląt
występują charakterystyczne grudki, strupy, nadżerki,
polakierowane policzki, pęcherzyki na rumieniowym
podłożu i cienkie, matowe, łamliwe włosy. Zmiany skórne
sączące często ulegają wtórnemu zakażeniu. Najczęściej
lokalizują się na policzkach, czole i skórze owłosionej
głowy oraz u nasady płatków usznych W ciężkich
postaciach zaburzenia skórne mogą obejmować tułów,
pośladki i kończyny po stronie wyprostnej. U około połowy
dzieci zmiany skórne ustępują do końca drugiego roku
życia, ale fakt pojawienia się choroby w okresie
niemowlęcym zwiększa ryzyko rozwoju innych chorób
atopowych, w tym astmy.

Okres późno-dziecięcy



Rozpoczyna się w wieku 3 lat i trwa do 11 roku
życia. U starszych dzieci częste są
typowe dla przewlekłej choroby zmiany w postaci
grudek. Zmiany lokalizują się na rękach, stopach,
wokół nadgarstków i kostek, na grzbietach dłoni i
stóp oraz w zgięciach łokciowych i podkolanowych.
Charakterystyczna i częsta lokalizacja w zgięciach
stawowych wynika z większej potliwości tych okolic
oraz ciągłych ruchów, czyli drażnienia
mechanicznego. Czynniki drażniące (pot, urazy i
otarcia) utrudniają gojenie się zmian skórnych, co
sprzyja wtórnym zakażeniom bakteryjnym i
komplikuje przebieg choroby. Obserwuje się
również powiększenie okolicznych węzłów
chłonnych. Zmiany mogą ustąpić samoistnie, a w
okresie przejściowym zaznaczają się przemijające
przebarwienia skóry.

Okres młodzieńczy i wieku

dorosłego



Rozpoczyna się w okresie dojrzewania i może
niekiedy trwać przez całe życie. Charakteryzuje się
naprzemiennym występowaniem okresów zaostrzeń i
samoistnych remisji. Typowym powikłaniem
występujących zmian skórnych jest lichenizacja skóry,

czyli stan wzmożonego pogrubienia skóry wywołany stałym
drażnieniem (np. drapaniem) i przewlekłym procesem
zapalnym. Skóra  przybiera wygląd starczy, staje się bardziej
szorstka w dotyku, sucha, lekko brązowa, widoczne są wyraźne
poprzeczne bruzdy i zmarszczenia

.. Mogą występować

nacieki zapalne, przeczosy, krwiste strupy i
błyszczące, niby polakierowane paznokcie. Zmiany
skórne występują symetrycznie. Zlokalizowane są na
twarzy, na górnych częściach ramion i pleców, na
kończynach oraz grzbietowych powierzchniach rąk i
stóp oraz grzbietach palców rąk i stóp. Zmianom
skórnym towarzyszy dokuczliwe uczucie świądu,
zwłaszcza w nocy, co wywołuje bezsenność,
zmęczenie, drażliwość i może być przyczyną stanów
depresyjnych.



Nie każdy pacjent przechodzi przez
wszystkie fazy rozwoju choroby. Atopowe
zapalenie skóry najczęściej rozpoczyna
się we wczesnym dzieciństwie, ale
pierwsze objawy choroby mogą pojawić
się w każdym wieku.

Atopia uważana jest obecnie za chorobę

cywilizacyjną, dotyczącą przede wszystkim
mieszkańców krajów wysoko
uprzemysłowionych. Na początku XX wieku
cierpiało na nią poniżej 1% społeczeństwa.
Obecnie problem może dotyczyć ok. 30%
ludności.

Aktualna sytuacja nie ma związku z
genetycznymi uwarunkowaniami alergii,(u

waża

się, że choroba ta uwarunkowana jest genetycznie)

szczególne znaczenie przypisuje się czynnikom
środowiskowym (klimat, zanieczyszczenie
środowiska,
a także czynniki osobnicze: psychiczne, nawyki
żywieniowe, styl życia, spożywanie leków)

Zanieczyszczone środowisko ma znaczny wpływ na rozwój i

częstotliwość występowania AZS. Związki chemiczne powstające ze

spalin, tworzyw sztucznych, pestycydów uszkadzają naturalne

mechanizmy obronne ustroju, a także ułatwiają przenikanie alergenów

do organizmu człowieka.

Częstość występowania AZS u dzieci w krajach
Europy Zachodniej wynosi 9-24%. Częściej
chorują dziewczynki niż chłopcy. Po okresie
dojrzewania choroba utrzymuje się tylko
u około 10-15% chorych.
Badania pokazują, że częstość występowania
AZS w pierwszych 2 latach życia wynosi 20,1%;
4,8% u niemowląt do 3. miesiąca życia; 8,7% u
niemowląt do 6. miesiąca życia oraz 13% u
niemowląt do 12. miesiąca życia

Na uporczywy świąd skóry skarżyło się 10,3% osób
dorosłych, w tym u 6,6% objaw ten występował w ciągu 12
miesięcy poprzedzających badanie,
a u 8,5% towarzyszyły mu zmiany skórne. Dolegliwości te
istotnie częściej pojawiały się u kobiet mieszkających w
centrum miasta. Swędzące wysypki utrzymujące się przez co
najmniej 6 miesięcy rodzice zgłaszali u 8,5% dzieci, z czego u
4,2% zmiany skórne występowały w ciągu ostatnich 12
miesięcy.

W województwie łódzkim przebadano 1340 osób:

1057 dorosłych i 283 dzieci.

W badaniu zaobserwowano, że narażenie dzieci na dym

tytoniowy w miejscu zamieszkania zwiększało ryzyko

ujawnienia się choroby 3-krotnie

Zwracając uwagę na dużą ilość czynników
zewnętrznych oraz wewnętrznych biorących
udział w patogenezie AZS oraz związek
choroby z genami atopii, istnieje mała
szansa na opracowanie leku powodującego
całkowite i trwałe ustąpienie choroby.
Obecnie celem leczenia jest poprawa
jakości życia chorego przy minimalnym
zagrożeniu wystąpienia powikłań
miejscowych, jak i ogólnych.

Dlatego też zwalczanie suchości skóry powinno
być jednym z najważniejszych elementów
postępowania pielęgnacyjno-leczniczego. Służą
do tego preparaty natłuszczające - emolienty,
które stosowane zewnętrznie wzmacniają
barierę lipidową, zabezpieczając skórę przed
utrata wody, zwiększają jej elastyczność i
zmniejszają uczucie świądu. Emolienty mogą
mieć różną postać: emulsji, płynu do kąpieli,
żelu pod prysznic, kremu lub mydła.

U chorych na atopowe zapalenie skóry stwierdza
się podwyższony poziom kwasu linolenowego oraz
obniżony poziom kwasu glinolenowego i kwasu
arachidonowego
Za suchość skóry w mniejszym stopniu odpowiada
także upośledzenie czynności gruczołów łojowych
oraz zmniejszenie ilości naturalnych czynników
nawilżających (NMF) w naskórku.

Czynniki zaostrzające przebieg
choroby



Tkaniny syntetyczne lub wełniane



Detergenty, mydła lub płyny do kąpieli



Owoce cytrusowe i drobnopestkowe, mleko



Dym papierosowy.



Zwierzęta futerkowe



Roztocza kurzu domowego.



Leki i płyny na spirytusie np. perfumy i toniki



Nadmierny wysiłek fizyczny

(powoduje nadmierne pocenie

się)



Wysoka temperatura



Chlorowana woda



Stres, zmęczenie

Leczenie



Najważniejsze w leczeniu jest całkowite
wykluczenie z diety bądź z otoczenia alergenu,
który jest przyczyną zapalenia skóry

(oczywiście jeśli

jest taka możliwość.)



Ograniczenie populacji gronkowca złocistego

(stosowanie emolientów z dodatkiem antyseptyków -chlorek
benzalkoniowy i triclosan-, które ograniczają liczbę znajdujących się
na skórze bakterii)

Uszkodzona skóra jest podatna na infekcje. Ryzyko zakażeń

zwiększa się wskutek drapania, przez które można przenieść
na skórę drobnoustroje wywołujące infekcję. Wtórne
zakażenia bakteryjne leczy się antybiotykami w kremie
(czasem w połączeniu ze steroidami) - w cięższych
przypadkach - w tabletkach. W razie wystąpienia infekcji
grzybiczej podaje się leki (maści) przeciwgrzybiczne.

   



Kremy i maści steroidowe

Leki kortykosteroidowe (często nazywane "sterydami") w postaci

kremów i maści są najpopularniejszymi środkami w leczeniu AZS.
Są to steroidy działające miejscowo. Kremy te redukują ogniska
zapalne, zmniejszają zaczerwienienie i obrzęk, łagodzą swędzenie i
ułatwiają gojenie skóry. Choć są one niezwykle skuteczne w
przypadku egzemy, stosując je należy zachować ostrożność.
Preparaty te niszczą kolagen, składnik białkowy skóry właściwej,
wskutek ich nadużywania skóra przedwcześnie się starzeje, staje
się cieńsza, tworzą się zmarszczki i rozstępy. Nie wolno przedłużać
zaleconego czasu leczenia .Sterydy stosowane niewłaściwie mogą
także wywołać trądzik posterydowy, trudny do wyleczenia.
Intensywne i długotrwałe stosowanie (zwłaszcza na dużych
powierzchniach ciała) może doprowadzić do zaburzeń równowagi
hormonalnej .



Leki antyhistaminowe

Podawane są po to, aby opóźnić i

złagodzić reakcję alergiczną, zmniejszyć
nieprzyjemny świąd skóry.

W czasie reakcji

alergicznej z komórek do krwi uwalniane są duże ilości
histaminy, która poprzez rozszerzenie naczyń
krwionośnych nasila objawy stanu zapalnego. 



Immunoterapia

Inaczej odczulanie. Polega na przyjmowaniu

małych porcji alergenu, przeciwko któremu
mamy zamiar się odczulić. Kuracja pozwala na
kontrolowane przyzwyczajenie organizmu do
danej substancji i zapobiega powstawaniu
nieprawidłowej reakcji na ten alergen.



Probiotyki

Innym sposobem jest przyjmowanie przez

chorego probiotyków. Jest to jeden z nowszych
sposobów leczenia AZS, szczególnie polecany
najmłodszym dzieciom. Uważa się, że te dobre
bakterie znajdują się przede wszystkim w
przewodzie pokarmowym i są odpowiedzialne za
prawidłowy rozwój układu immunologicznego.

Obecnie bakterie typu Lactobacillus są

dodawane do jogurtów. Ich obecność w
przewodzie pokarmowym niemowląt pobudza ich
niedojrzały układ immunologiczny. W ten sposób
dzieci, które miały dostarczone bakterie, nie
reagują nieprawidłowo na alergeny. 



Psychoterapia

Wieloletni przebieg AZS z uporczywym

świądem i obecnością zmian
skórnych, które stanowią istotny defekt
kosmetyczny i ograniczają niekiedy podstawowe
funkcje życiowe, są przyczyną zaburzeń w sferze
psychicznej – nerwic i psychoz,
dlatego w trakcie leczenia ważna jest
współpraca pacjentów z psychologiem, a
niekiedy lekarzem psychiatrą

.

Pielęgnacja



Krótkie kąpiele, najlepiej natrysk



Stosowanie emolientów do kąpieli



Przegotowywanie wody do mycia
lub zainstalowanie urządzenia filtrującego



W ziołolecznictwie polecane jest stosowanie do kąpieli
wywarów z rumianku bądź nagietka, niewielką porcję
oliwy z wyciskanych na zimno oliwek



Częste wietrzenie pomieszczeń



Noszenie przewiewnych ubrań



Krótko obcięte paznokcie



Odpowiednia pielęgnacja ciała na co dzień

Przykładowe kosmetyki



Diprobase



Glaxo wellcome:cutibaza i dermobaza



Lipobase



Optiderm



Balneum



Linola



Sebamed



Topialyse



Xerial



La roche-posay : toleriane, hydranorme



Boots helathcare : E 45



Permamed : dermed



Stiefel: oliatum



Avene: trixera



Johnson& johnson: avenno



Diprobase - krem, maść

Składniki zawarte w tej maści i kremie mają właściwości
nawilżające i łagodzące dolegliwości w alergicznych i
zapalnych schorzeniach , może być stosowany zarówno po
zakończeniu terapii jak też w trakcie leczenia sterydami.



Cutibaza to krem półtłusty, Dermobaza - tłusty.

Oba polecane są do codziennej pielęgnacji

skóry alergicznej. Zapewniają optymalne natłuszczenie,
nawilżenie i ochronę przed wpływem niekorzystnych
czynników zewnętrznych. Są bezzapachowe.



Lipobase

Tłusty krem o właściwościach zarówno kremu jak i maści.
Działa nawilżająco i natłuszczająco. Polecany do regeneracji
skory alergicznej zniszczonej terapią sterydową jako
farmakologicznie obojętny środek nawilżająco-natłuszczający



Hermal

*

Optiderm

krem zawierający mocznik i polidokanol. Mocznik jest

substancją naturalnie występującą w zdrowej skórze jako
składnik utrzymujący prawidłową wilgotność. Jego
zawartość w kremie Optiderm zwiększa zdolność
wiązania wody przez warstwę rogową naskórka
szczególnie w stanach nadmiernego wysuszenia.
Polidokanol ma działanie przeciwświądowe i
uśmierzające ból. Optiderm jest polecany jako środek
uzupełniający leczenie chorób skóry przebiegających z
suchością i świądem.

*

Balneum hermal , hermal plus , hermal F

 Są to preparaty natłuszczające skórę tworzą na niej
mikropowłokę olejową, działają też przeciwświądowo

 *

Balneum intensif (płyn do mycia, krem)

 Działają natłuszczająco i utrzymują naturalną wilgotność
skóry. Mają zastosowanie w celu odbudowy właściwej
warstwy ochronnej skóry podrażnionej ze skłonnością do
alergii.



Dr August Wolf

*

Linola - krem, krem tłusty

Ma działanie natłuszczające i nawilżające skórę. Działa przeciwświądowo
i przeciwzapalnie. Zawarty w kremie kwas linolowy przyspiesza proces
gojenia i regeneracji skóry

* 

Linola - olejek do kąpieli

 Ma zastosowanie jako preparat nawilżający i natłuszczający skórę o
skłonnościach do suchości i łuskowatości. Preparat działając podczas ciepłej
kąpieli głęboko wnika przez rozszerzone pory w skórę dając lepsze efekty
działania.



Sebamed

* Bezmydlna kostka do mycia dla dzieci

 

Delikatnie czyszcząca i nawilżająca. Zawiera wyjątkowo łagodne

składniki nie uczulające dziecięcej skóry,

*

Bardzo delikatny krem dla dzieci

Przeciwdziała infekcjom, zapaleniom i podrażnieniom. Tworzy tzw.
kwaśny płaszcz ochronny na powierzchni skóry zapewniając
jednocześnie jej prawidłowe oddychanie.

 



SVR Laboratories

*

Topialyse (krem i mleczko)

To delikatne preparaty wspomagające w czasie i po
zakończeniu leczenia sterydami. Przeznaczone dla skóry
przesuszonej i atopowo zmienionej. Zawierają wyciąg z
ogórecznika lekarskiego i witaminę E działające kojąco na
zmienioną skórę oraz kwas mlekowy w celu odkażającym i
dezynfekcyjnym

*

Xerial (10,30,50)

 To emulsje zawierające mocznik w różnych stężeniach.
Działa on zmiękczająco na zgrubiałe warstwy naskórka,
likwiduje tzw. rybią łuskę. Poza tym dodatek mocznika
pomaga zachować skórze optymalną dla niej wilgotność.



La Roche Posay

*

Toleriane(krem i mleczko)

To preparaty przeznaczone dla skóry szczególnie wrażliwej,
działające nawilżająco i natłuszczająco

*

Hydranorme

 Emulsja przeznaczona dla skóry szczególnie wysuszonej i
wrażliwej, polecana przede wszystkim do pielęgnacji twarzy.

Oba te preparaty znakomicie regenerują skórę po przebytej

terapii sterydowej.



Boots Healtheare

* E-45 (emulsja do kąpieli, mleczko, krem)

Zawiera specjalnie oczyszczoną parafinę, łagodzącą
dolegliwości skóry suchej, spękanej, łuskowatej, skłonnej do
alergii.



Permamed

*

Der-med

Emulsja delikatnie natłuszczająca i oczyszczająca. Stosować ją
można zamiast mydła do wrażliwej, suchej i zmienionej
chorobowo skórze.



Stiefel

*

Oilatum (mydło, żel do kąpieli, emulsja do kąpieli, krem

To kosmetyki lecznicze przeznaczone dla skóry łatwo

ulegającej podrażnieniom, alergicznej i przesuszonej.

 



Avene

*

Trixera

Krem dla skóry suchej, łuszczącej się, atopowej. Dobrze
wspomaga leczenie sterydami, przywracając skórze
jej właściwe funkcje.



Johnson &Johnson

*

Aveeno

Proszek do kąpieli o działaniu łagodzącym zawierający

m.in. płatki owsiane (niestety nie jest dostępny w Polsce )

Nie ma dwóch identycznych
przypadków alergii, nie ma również
uniwersalnego środka dobrego dla
wszystkich alergików. To, co pomaga
w danym przypadku, może nie
pomagać lub wręcz szkodzić w
innym. Należy zachować szczególną
ostrożność przy wprowadzaniu
nowych środków pielęgnacyjnych czy
leczniczych, a do każdego przypadku
choroby podchodzić indywidualnie.

Dziękujemy za uwagę