Co to są wody śródlądowe?



Wody śródlądowe
występujące na
powierzchni ziemi



Są głównie wodami
słodkimi.

Czynniki występowania wód

śródlądowych



Występowanie wód śródlądowych,
ich rodzaj i rozmieszczenie
uzależnione jest przede wszystkim
od:
- klimatu,
- ukształtowania terenu,
- budowy geologicznej.

Rodzaje wód śródlądowych



Występują one głównie
w postaci rzek, jezior,
lodowców i wód
podziemnych.



Ponadto wody
śródlądowe spotkać
można też



bagnach,



mokradłach



 innych terenach
podmokłych,



w wieloletniej zmarzlinie.

Wody podziemne



Znajdują się w
szczelinach skał
budujących skorupę
ziemską.



Gromadzą się one w
wyniku wsiąkania w
glebę wody
pochodzącej z opadów
atmosferycznych oraz
topnienia śniegu i
lodu

Rodzaje wód podziemnych



Ze względu na głębokość zalegania, wody
podziemne dzielone są na:
- głębinowe – zalegają bardzo głęboko, są
silnie zmineralizowane i nie biorą aktywnego
udziału w krążeniu wody;
- wgłębne – zalegają w warstwie
wodonośnej przykrytej warstwą
nieprzepuszczalną, zasilają je wody
opadowe; szczególnym rodzajem wód
wgłębnych są wody artezyjskie, które ze
względu na specyficzne ułożenie warstw
skalnych znajdują się pod ciśnieniem
hydrostatycznym;



gruntowe – tworzą pod powierzchnią ziemi
pierwszą trwałą warstwę wodonośną,
zasilane są wodami opadowymi, rzadziej
powierzchniowymi, nie podlegają
bezpośrednim wpływom atmosferycznym;
- przypowierzchniowe (zaskórne) –
występują blisko powierzchni ziemi i są silnie
zanieczyszczone, ich temperatura zmienia
się w zależności od pogody.

Źródło- strumień-rzeka-dorzecze-

morze



Wody podziemne
często wypływają ze
źródeł płyną
strumieniami , a
następnie łączą się w
rzeki, następnie rzeki
do jeziora lub morza.
Obszar z którego woda
spływa do jednej rzeki
nazywamy jej
dorzeczem.

Gejzer



Gorące źródło
wyrzucające
gwałtownie, w
regularnych
odstępach czasu
wodę i parę wodną.
Najsłynniejsze
gejzery występują
na wyspie Islandii.

Ujścia rzeki- deltowe



Delty- Powstają w wyniku
nagromadzenia się przy
ujściu rzeki
przyniesionych przez nią
osadów. Gromadzą one
się wtedy, kiedy , w
zbiorniku wodnym do
któro wpada rzeka nie
występują silne ruchy
wody, duże fale oraz
przypływy i odpływy. Np..
Wisła w Polsce ujście Nilu

Ujście rzeki-lejkowate



Lejkowate- powstaje
przy głębokich
zbiornikach, w których
występują znaczne
pływy, uprzątające
przynoszony przez
rzekę materiał skalny;
w takich przypadkach
rzeka uchodzi do
morza jednym
korytem, np. La Plata,
Kongo, Loara.

Rzeki



RZEKI to wody płynące po powierzchni Ziemi (czasem pod jej powierzchnią – tzw. rzeki
podziemne), w obniżeniach terenu zwanych korytami, pod wpływem siły grawitacji.



Istnienie każdej rzeki uzależnione jest od ciągłości i wielkości zasilania. Według tego kryterium
wyróżnia się:
- rzeki stałe – płynące przez cały rok, w których zasilanie przewyższa odpływ wody oraz straty
w wyniku parowania i wsiąkania,
- rzeki okresowe (sezonowe) – płynące regularnie w porze deszczowej, wysychające w porze
suchej;
- rzeki epizodyczne (chwilowe) – płynące nieregularnie, tylko w czasie ulewnych, krótkotrwałych
dreszczów na pustyni.



Zasilanie rzeki może odbywać się przez wody pochodzące:
- ze spływu powierzchniowego po opadach atmosferycznych,
- z topnienia pokrywy śnieżnej,
- z topnienia lodowców,
- z dopływu wód podziemnych.



Od wielkości zasilania zależy przepływ rzeki, czyli objętość wody, jaka przepływa przez dany profil
koryta w jednostce czasu (wyrażany w m

3

/s).

Przy niskich i średnich stanach rzeka wypełnia tylko swoje koryto; w czasie wezbrań poziom wody
podnosi się i rzeka zalewa terasy zalewowe płynąc tzw. łożyskiem. Całość tej długiej, wklęsłej
formy terenu powstałej w skutek erozyjnej i akumulacyjnej działalności rzeki nazywa się doliną
rzeczną .



Roczny rytm zmian stanów rzeki w dolinie związany z zasilaniem, przepływem oraz zlodzeniem
nazywa się ustrojem rzeki (reżimem rzeki).

RZEKI

Wyróżnia się rzeki główne,

które uchodzą do zbiorników

wody stojącej (oceanu, morza,

jeziora) lub kończą swój bieg

w piaskach pustyni wsiąkając

w podłoże oraz dopływy

(prawe i lewe), uchodzące do

innych rzek.

Rzeka główna wraz z dopływami

tworzy system rzeczny.

Natomiast obszar, z którego

wszystkie wody spływają do

rzeki głównej i jej dopływów

nazywa się dorzeczem.

Dorzecza wszystkich rzek

uchodzących do jednego morza

lub oceanu tworzą zlewisko

tego morza lub oceanu

Wodospady



W korytach
niektórych rzek
tworzą się
wodospady.



Największy
wodospad na Ziemi
nazywa się Salto
Angel, w Ameryce
Południowej o
wysokości 979m.

Najdłuższe rzeki na świecie to: Nil
Missisipi i



AMAZONKA-płynie w Ameryce
Południowej, ma największe na
świecie dorzecze.



Jej źródło położone jest w
Andach.



Rzeka ta płynie bardzo szeroką
doliną, a w miejscu ujścia do
Oceanu Atlantyckiego tworzy
rozległą deltę.



W Amazonce żyją liczne
gatunki ryb: węgorze
elektryczne , piranie.



Rośnie tutaj największa wodna
roślina na swiecie-wiktoria
amazońska

Znaczenie rzek



Rzeki były dawniej
bardzo ważnymi
szlakami handlowymi.
Do najważniejszych
rzek należą:



W Europie-Ren i
Loara



W Ameryce
Północnej-Rzeka
Świętego
Wawrzyńca

Jeziora- występują we wszystkich

strefach klimatycznych



JEZIORA to śródlądowe
zagłębienia wypełnione
w naturalny sposób wodą.



Jeziora powstają, gdy
w podłożu zagłębienia
znajdują się utwory
nieprzepuszczalne lub
słabo przepuszczalne oraz
gdy zasilanie wodą jest
większe niż jej
odpływ, parowanie
i wsiąkanie.

Typy jezior



Jeziora mogą być zasilane przez:
- wody opadowe,
- wody podziemne,
- rzeki.



W zależności od kryterium
wyróżnia się różne typy jezior.



- ze względu na okres
wypełnienia wodą wyróżniamy:
jeziora stałe, w których zasilanie
przez cały rok przewyższa straty
wody na parowanie i wsiąkanie,
jeziora okresowe , które
wysychają w porze suchej;



- ze względu na rodzaj wody
wyróżniamy: jeziora
słodkowodne, jeziora słone;

ze względu na dopływ i odpływ wód

rzecznych wyróżniamy:

jeziora przepływowe (zasilane przez rzekę

i jednocześnie oddające nadmiar wody innej

rzece),

jeziora odpływowe

(oddają nadmiar

wody rzece),

jeziora dopływowe

,

jeziora bezodpływowe;

Pochodzenie jezior



Większość z tych jezior
powstała na terenach ,
gdzie przed milionami
lat były lodowce



Przykładami jezior
polodowcowych są:



Wielkie Jeziora
Niewolnicze i
Wielkie Jeziora
Niedźwiedzie w
Ameryce Północnej

Największe jezioro świata



Morze Kaspijskie-
na granicy Europy i
Azji. Ma ono tak
ogromną
powierzchnię ,że
nazwano je morzem.



Uchodzi do niego
Wołga, najdłuższa
rzeka Europy, w
której występują ryby
jesiotry i bieługi.

Najgłębsze jezioro świata



Morze Martwe-
znajduje się w
depresji-405
m.p.p.m

Lodowce



LODOWCE to naturalne masy lodu, pozostające w stałym
powolnym ruchu, które powstały na lądzie w wyniku
nagromadzenia i przeobrażenia śniegu. 



Wszystkie lodowce powstają ponad granicą wiecznego śniegu,
czyli na wysokości, powyżej której przeważa akumulacja
(gromadzenie) śniegu i lodu nad ich topnieniem w ciągu roku.
Wysokość granicy wiecznego śniegu na lądach jest
uwarunkowana zróżnicowanym dopływem energii słonecznej do
powierzchni Ziemi oraz wielkością opadów. Najniżej granica
wiecznego śniegu przebiega w obszarach okołobiegunowych (0
m n.p.m.), tam też powstają lądolody. W miarę przesuwania się
ku niższym szerokościom geograficznym jej wysokość wzrasta
do około 6000 m n.p.m. w obszarach zwrotnikowych i 5000 m
n.p.m. nad Równikiem. 



Rodzaje lodowców



Na Ziemi wyróżnia
się następujące
typy lodowców:
- lądolody
i czasze lodowe –
pokrywają wielkie
obszary
Antarktydy,
Grenlandii i Islandii;

Rodzaje lodowców



lodowce górskie
i dolinne – tworzą
się w górach
powyżej granicy
wiecznego śniegu;

Rodzaje lodowców



lodowce
przedgórskie -
powstają przez
połączenie się kilku
lodowców górskich
w wielkie pole
lodowe, np.
Malaspina na
Alasce.

Rodzaje lodowców



lodowce szelfowe -
charakterystyczne dla
strefy brzegowej
lądolodów, ich
podstawa znajduje się
poniżej poziomu
morza i unosi
w wodach oceanu lub
leży na dnie szelfu,
np. Lodowiec Szelfowy
Rossa na Antarktydzie.



W encyklopedii lub Internecie
sprawdź i zaznacz na mapie świata
najdłuższe rzeki poszczególnych
kontynentów..