Organizacja i zarządzanie w administracji publicznej

Organizacja i zarządzanie w
administracji publicznej

15 godzin wykładu

1. Organizacja-informacje podstawowe



Pojęcie i istota organizacji.



Podstawa działań celowych



Funkcje organizacji



Struktura organizacyjna



Organizacja administracji publicznej.

Organizacja-

organizacja państwa RP

Prawo jako fundament organizacji i funkcjonowania państwa

Władza ustawodawcza

Władza wykonawcza

Władza sądownicza

Samorząd terytorialny

Organy kontroli państwowej i ochrony prawa

Narodowy Bank Polski

Organizacja administracji
publicznej

Organizacja w znaczeniu rzeczowym



W znaczeniu rzeczowym organizacja odnosi się do obiektu
zorganizowanego takiego jak instytucje, przedsiębiorstwa,
np. organizacja społeczna, klub sportowy, spółdzielnia,
urząd administracyjny.



W znaczeniu atrybutowym organizacja jest odnoszona do
cechy właściwości przymiotu, atrybutu, określonego
zdarzenia, działania czy zjawiska, np. sprawna organizacja
obiegu dokumentów, organizacja polityczna, organizacja
przestępcza



W znaczeniu czynnościowym pojęcie to należy rozumieć
w perspektywie zorganizowanego sposobu działania, czyli
zespołu czynności, np. organizacji kampanii wyborczej,
organizacja fundacji, organizacja szkół wyższych.

Mamy tu na myśli:



cykl działania zorganizowanego (działaj w sposób zorganizowany)



instytucję (cechy charakterystyczne instytucji obejmują

zespół ludzi powołanych do realizacji określonych celów,

tzw. aparatura (odpowiednie środki rzeczowe do osiągnięcia tych celów),

zorganizowany charakter instytucji powodujący, że elementy, składowe
w postaci ludzi i aparatury współprzyczyniają się do powodzenia
realizacji celów,

określony sposób i stopień formalizacji instytucji, wyrażający się w
postaci zasad, zwyczajów lub norm związanych z organizacją i
funkcjonowaniem instytucji,



sprawność działania - jej kryteria to:

Skuteczność działania,

Ekonomiczność działania,

Korzystność działania.

Organizacja administracji
publicznej



Administracja publiczna mieści w

sobie:



Administrację rządową,



Administrację samorządową i

administrację państwową,



Aktywność organizacji społecznych,

fundacji, przedsiębiorstw
państwowych

Organizacja administracji
publicznej



Stanowi część organizacji państwowej w

postaci m.in.:



Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej



Najwyższa Izba Kontroli



Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji



Narodowy Bank Polski

Administracja państwowa

Organizacja państwa RP –
płaszczyzna prawno-organizacyjna

Prawo:

•

Jest kluczowym wymiarem rzeczywistości,

•

Określa właściwe ramy ustrojowe organizacji,

•

Określa środki, które służą do posługiwania się w
wewnętrznym i zewnętrznym (obrót prawny) działaniu
organizacji ,

•

Nadaje znaczenie społeczne i prawne organizacji
wobec innych podmiotów,

•

Określa prawa i obowiązki obywateli w ramach
organizacji jak również tych, którzy wchodzą w relacje
z organizacją.

Organizacja państwa RP –
płaszczyzna prawno-organizacyjna

W ramach prawa analizie poddawane są
m.in.:



pojęcia prawa,



budowa normy prawnej,



problematyka przepisów prawnych,



aspekt obowiązywania prawa,



system prawa,



tworzenie prawa,



stosowanie prawa,



wykładnia i inne elementy treści.



Z punktu widzenia pozycji prawnej należy
wskazać aspekt posiadania lub nieposiadania
przez jednostki organizacyjne osobowości
prawnej



OSOBOWOŚĆ PRAWNA łączy się z
wyposażeniem organizacji w pewien zakres
samodzielności. Jeżeli jakaś norma prawna
przyznaje jednostce przymiot osobowości
prawnej, to znaczy, że taka jednostka może być
podmiotem praw i obowiązków
cywilnoprawnych.

Organizacja państwa RP –
płaszczyzna prawno-organizacyjna

Organizacja państwa RP – źródła
prawa

Prawo unijne

– od 1 maja 2004 r. prawo unijne w postaci prawa
pierwotnego i wtórnego (pochodnego)

Prawo pierwotne (traktatowe):

Traktaty założycielskie wspólnot europejskich,

Traktaty bezpośrednio zmieniające postanowienia
traktatów założycielskich,

Traktaty stowarzyszeniowe,

Traktaty akcesyjne,

Traktaty zawierane przez WE i UE z państwami trzecimi i
organizacjami międzynarodowymi,

Protokoły i oświadczenia dołączone do traktatów jako część
integralna.

Organizacja państwa RP – źródła
prawa

Prawo unijne

– od 1 maja 2004 r. prawo unijne w postaci prawa
pierwotnego i wtórnego (pochodnego)

Prawo wtórne (pochodne):

Akty normatywne bądące rezultatem procesu
legislacyjnego w instytucjach unijnych, takich jak:
Rada Unii Europejskiej, Komisja Europejska, Parlament
Europejski, Europejski Bank Centralny i będą to:

Rozporządzenia, dyrektywy, decyzji oraz zalecenia i
opinie.

Na płaszczyźnie prawa krajowego należy zwrócić uwagę na
źródła prawa powszechnie i wewnętrznie obowiązującego



Prawo powszechnie obowiązujące to takie, które może
być adresowane do wszystkich podmiotów (obywateli, osób
prawnych i organizacji). Kształtuje ich sytuację prawną i
wyznacza ich prawa i obowiązki.

Źródła powszechnie obowiązujące w Polsce są wymienione w
art. 87 Konstytucji RP z 1997 r.

Konstytucja,

Ustawy,

Ratyfikowane umowy międzynarodowe,

Rozporządzenia,

Akty prawa miejscowego.

Organizacja państwa RP – źródła
prawa

Konstytucja RP:



Jest najwyższym prawem i podstawowym dla
państwa



Jest nadrzędna w stosunku do całego porządku
prawnego, jaki ukształtował się po akcesji Polski do
Unii Europejskiej.



Zawiera zasady naczelne, czyli normy prawne o
szczególnej doniosłości



Na niej opiera się porządek państwa w zakresie
politycznym, gospodarczym, społecznym

Organizacja państwa RP – źródła
prawa

Prawo wewnętrznie obowiązujące- inaczej interna-
zawiera normy kierowane przez przełożonego do
podległych mu organów, instytucji czy osób. Moc wiążąca
tego prawa jest ograniczona wyłącznie do jednostek
organizacyjnych podległych organowi wydającemu akt
normatywny prawa wewnętrznego:



Uchwały Rady Ministrów,



Zarządzenia ministrów,



Pisma okólne, instrukcje.

Prawo wewnętrznie obowiązujące nie może być
sprzeczne z prawem zewnętrznie obowiązującym.

Organizacja państwa RP – źródła
prawa

Funkcje prawa w życiu społecznym i w organizacji państwowej:

•

Kształtuje ład społeczny,

•

Porządkuje zachowania w celu zapewnienia poczucia
bezpieczeństwa oraz pewności relacji społecznych

•

Stabilizuje (petryfikuje)

•

Pełni funkcje innowacyjną z uwagi na kierunek oddziaływania
prawa na struktury społeczne,

•

Motywacyjna (pobudza konkretne zachowania)

•

Wychowawcza (kształtuje trwałe motywy)

•

Socjalizacyjna (wychowywanie poprzez prawo w duchu
określonego zespołu wartości i ocen)

•

Represyjna (wymierzanie kar za przestępstwo)

•

Resocjalizacyjna (przywrócenie przestępcy do normalnego
życia społecznego)

•

Dystrybucyjna (gwarantuje odpowiednie zasady podziału dóbr)

•

Legitymowania władzy publicznej (instrumentalizacja prawa)

Organizacja Rzeczypospolitej
Polskiej

Według art. 10 Konstytucji RP Ustrój
Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i
równowadze



władzy ustawodawczej,



władzy wykonawczej i



władzy sądowniczej.



Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat,



Władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej
Polskiej i Rada Ministrów,



Władzę sądowniczą sądy i trybunały.

Organizacja Rzeczypospolitej
Polskiej

Art. 3 Konstytucji RP



Rzeczpospolita Polska jest państwem jednolitym.

Art.15 Konstytucji RP



Ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia
decentralizację władzy publicznej.



Zasadniczy podział terytorialny państwa uwzględniający
więzi społeczne, gospodarcze lub kulturowe i
zapewniający jednostkom terytorialnym zdolność
wykonywania zadań publicznych określa ustawa

Organizacja Rzeczypospolitej
Polskiej

USTAWA z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego
trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U.1998.96.603 )

Z dniem 1 stycznia 1999 r. wprowadza się zasadniczy trójstopniowy
podział terytorialny państwa.

Jednostkami zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego
państwa są:

gminy,
powiaty i
województwa.

Ustawodawca tworzy 16 województw oraz zawiera wykaz gmin
wchodzących w skład województw.

Organizacja Rzeczypospolitej
Polskiej

Zgodnie z art. 16 Konstytucji RP



Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału
terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę
samorządową.



Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy
publicznej.



Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań
publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na
własną odpowiedzialność.

Organizacja Rzeczypospolitej
Polskiej – władza ustawodawcza

Sejm i Senat

http://www.prezydent.pl/bip/

http://www.senat.gov.pl/

Kancelaria Sejmu, http://www.sejm.gov.pl/kancelaria/podstrony/struktura.htm

Kancelaria Senatu, http://www.senat.gov.pl/kancelaria/

Zgodnie z rozdziałem IV Konstytucji RP Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej
Polskiej sprawują Sejm i Senat.

Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów w zakresie określonym
przepisami Konstytucji i ustaw.

Przykład:

ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień
przysługujących Skarbowi Państwa (art. 2 ust. 1 – minister właściwy do spraw SP
przygotowuje i przedkłada Radzie Ministrów oraz, z jej upoważnienia, Sejmowi
coroczne sprawozdania o stanie mienia Skarbu Państwa oraz o ekonomicznych,
finansowych i społecznych skutkach prywatyzacji)

Organizacja Rzeczypospolitej
Polskiej – władza ustawodawcza



Sejm składa się z 460 posłów



Senat składa się ze 100 senatorów.



Sejm obraduje na posiedzeniach.



Sejm wybiera ze swojego grona Marszałka Sejmu i wicemarszałków.



Marszałek Sejmu przewodniczy obradom Sejmu, strzeże praw Sejmu oraz
reprezentuje Sejm na zewnątrz.



Sejm powołuje komisje stałe oraz może powoływać komisje nadzwyczajne.



Do senatu powyższe regulacje stosuje się odpowiednio



Sejm może powołać komisję śledczą do zbadania określonej sprawy.



Tryb działania komisji śledczej określa ustawa. USTAWA z dnia 21 stycznia
1999 r. o sejmowej komisji śledczej (tekst jednolity: Dz. U. 2009 r. Nr 151
poz. 1218)

Organizacja Rzeczypospolitej
Polskiej – władza ustawodawcza

Kancelaria Sejmu



Kancelaria Sejmu jest urzędem służącym Sejmowi i jego
organom w zakresie prawnym, organizacyjnym, doradczym,
finansowym i technicznym, kierującym się przy wykonywaniu
swoich zadań zasadą bezstronności.



Kancelaria Sejmu stwarza posłom warunki do uczestniczenia
w pracach Sejmu i jego organów.



Na zasadach ustalanych odrębnie, Kancelaria Sejmu: stwarza
posłom warunki techniczno-finansowe do wykonywania
mandatu poselskiego w okręgu wyborczym, stwarza klubom
parlamentarnym, kołom i zespołom poselskim oraz posłom nie
zrzeszonym warunki techniczno-finansowe do działania w
siedzibie Sejmu.

Organizacja Rzeczypospolitej
Polskiej – władza ustawodawcza

Kancelaria Senatu wykonuje zadania organizacyjno-techniczne związane z działalnością Senatu
i jego organów oraz udziela pomocy senatorom w wykonywaniu mandatu senatorskiego



(Art. 97, Regulamin Senatu RP)

Do zakresu działania Kancelarii Senatu należy w szczególności:



1) przygotowywanie i przedstawianie Marszałkowi Senatu oraz Prezydium Senatu wniosków,
opinii i uwag w sprawach będących przedmiotem prac Senatu i jego organów, dbanie o
zachowanie terminów i porządku obrad Senatu i komisji senackich oraz o stosowanie
Regulaminu Senatu,



2) gromadzenie i udostępnianie materiałów dla senatorów, przygotowywanie oraz
przedstawianie właściwym organom Senatu opracowań i materiałów wspomagających
działalność Senatu i jego organów, inicjowanie takich opracowań i materiałów oraz
koordynowanie prac ekspertów senackich,



3) wykonywanie czynności związanych z realizacją prawa obywateli do uzyskiwania
informacji o działalności Senatu i jego organów,



4) zapewnienie organizacyjnych oraz technicznych warunków działania Senatu i jego organów,



5) zapewnienie techniczno-organizacyjnych i finansowych warunków działalności biur
senatorskich lub innych jednostek organizacyjnych do obsługi terenowej senatorów,



6) przygotowanie projektu budżetu Kancelarii Senatu i sporządzanie sprawozdań z jego
wykonania.



(Art. 98, Regulamin Senatu RP)

Kancelarią Senatu kieruje Szef Kancelarii Senatu.
Szef Kancelarii Senatu jest zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników Kancelarii
Senatu.



(Art. 99, Regulamin Senatu RP)

Organizacja Rzeczypospolitej
Polskiej – władza wykonawcza

Prezydent RP



Kancelaria Prezydenta RP

Organem pomocniczym Prezydenta
Rzeczypospolitej jest Kancelaria Prezydenta
Rzeczypospolitej. Prezydent Rzeczypospolitej
nadaje statut Kancelarii oraz powołuje i odwołuje
Szefa Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej.

Rada Ministrów

Organizacja Rzeczypospolitej
Polskiej – władza wykonawcza

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest najwyższym
przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem
ciągłości władzy państwowej.

Prezydent Rzeczypospolitej czuwa nad przestrzeganiem
Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa
państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego
terytorium.

Prezydent Rzeczypospolitej wykonuje swoje zadania w
zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i
ustawach.

http://www.prezydent.pl/bip/

Organizacja Rzeczypospolitej
Polskiej – władza wykonawcza

Rada Ministrów (art. 146)



Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej.



2. Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów
państwowych i samorządu terytorialnego.



3. Rada Ministrów kieruje administracją rządową.
4. W zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach Rada Ministrów w szczególności:



1) zapewnia wykonanie ustaw,



2) wydaje rozporządzenia,



3) koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,
4) chroni interesy Skarbu Państwa,
5) uchwala projekt budżetu państwa,
6) kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i
sprawozdanie z wykonania budżetu,



7) zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,



8) zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,



9) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami
międzynarodowymi,
10) zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne
umowy międzynarodowe,



11) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę
obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej,
12) określa organizację i tryb swojej pracy.

http://bip.kprm.gov.pl/

Organizacja Rzeczypospolitej
Polskiej – władza sądownicza

Sądy
Sąd Najwyższy



USTAWA z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym

(tekst jednolity: Dz. U. 2013 r. poz. 499)

Sądy powszechne



USTAWA z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych

(tekst jednolity: Dz. U. 2013 r. poz. 427)

Sądy administracyjne



USTAWA z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych.

Dz.U.2002.153.1269



USTAWA z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

(tekst jednolity: Dz. U. 2012 r. poz. 270)

Sądy wojskowe USTAWA z dnia 21 sierpnia 1997 r. Prawo o ustroju sądów wojskowych



(tekst jednolity: Dz. U. 2012 r. poz. 952)

Krajowa Rada Sądownictwa



http://www.krs.pl/pl/biuletyn-informacji-publicznej

Trybunały

•

Trybunał Konstytucyjny, http://www.trybunal.gov.pl

•

Trybunał Stanu

•

http://trybunalstanu.pl

Organizacja Rzeczypospolitej
Polskiej – władza sądownicza



Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz.



Sądy i Trybunały wydają wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej.



Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy,
sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe.



Sąd wyjątkowy lub tryb doraźny może być ustanowiony tylko na czas wojny.



Postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne.



Ustrój i właściwość sądów oraz postępowanie przed sądami określają ustawy.



Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach,
z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów.

Art. 173-201 Konstytucji RP

Organizacja Rzeczypospolitej
Polskiej – samorząd terytorialny

Art. 163. Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla
organów innych władz publicznych.

Art. 164. 1. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina.



2. Inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa.



3. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu
terytorialnego.

Art. 165. 1. Jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną. Przysługują im prawo własności i inne
prawa majątkowe.



2. Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej.

Art. 166. 1. Zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez
jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne.



2. Jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa, ustawa może zlecić jednostkom samorządu terytorialnego
wykonywanie innych zadań publicznych. Ustawa określa tryb przekazywania i sposób wykonywania zadań
zleconych.
3. Spory kompetencyjne między organami samorządu terytorialnego i administracji rządowej rozstrzygają sądy
administracyjne.

Art. 167. 1. Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do
przypadających im zadań.



2. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe
z budżetu państwa.



3. Źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego są określone w ustawie.



4. Zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z odpowiednimi
zmianami w podziale dochodów publicznych.

Art. 168. Jednostki samorządu terytorialnego mają prawo ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie
określonym w ustawie.

Organizacja Rzeczypospolitej Polskiej – organy
kontroli państwowej i ochrony prawa

Najwyższa Izba Kontroli

Art. 202. 1. Najwyższa Izba Kontroli jest naczelnym organem kontroli państwowej.



2. Najwyższa Izba Kontroli podlega Sejmowi.



3. Najwyższa Izba Kontroli działa na zasadach kolegialności.

Art. 203. 1. Najwyższa Izba Kontroli kontroluje działalność organów administracji rządowej,
Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych
jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i
rzetelności.



2. Najwyższa Izba Kontroli może kontrolować działalność organów samorządu
terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych jednostek
organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności.



3. Najwyższa Izba Kontroli może również kontrolować z punktu widzenia legalności i
gospodarności działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych
w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz
wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa.

http://bip.nik.gov.pl/

Organizacja Rzeczypospolitej Polskiej – organy
kontroli państwowej i ochrony prawa

Rzecznik Praw Obywatelskich

Art. 208. 1. Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży wolności i praw człowieka i
obywatela określonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych.



2. Zakres i sposób działania Rzecznika Praw Obywatelskich określa ustawa.

Art. 209. 1. Rzecznik Praw Obywatelskich jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu
na 5 lat.



2. Rzecznik Praw Obywatelskich nie może zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem
stanowiska profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych.



3. Rzecznik Praw Obywatelskich nie może należeć do partii politycznej, związku
zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z
godnością jego urzędu.

Art. 210. Rzecznik Praw Obywatelskich jest w swojej działalności niezawisły, niezależny
od innych organów państwowych i odpowiada jedynie przed Sejmem na zasadach
określonych w ustawie.

http://bip.brpo.gov.pl/

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji



Art. 213. 1. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji stoi na straży wolności słowa,
prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji.



2. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji wydaje rozporządzenia, a w sprawach
indywidualnych podejmuje uchwały.



Art. 214. 1. Członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji są powoływani
przez Sejm, Senat i Prezydenta Rzeczypospolitej.



2. Członek Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji nie może należeć do partii
politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie
dającej się pogodzić z godnością pełnionej funkcji.



Art. 215. Zasady i tryb działania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, jej
organizację oraz szczegółowe zasady powoływania jej członków określa
ustawa.



http://www.krrit.gov.pl/krrit/bip/

Organizacja Rzeczypospolitej Polskiej – organy
kontroli państwowej i ochrony prawa

Document Outline