Zagadnienia etyki zawodowej,

kompetencji, odpowiedzialności

moralnej i prawnej fizjoterapeuty

Iwona Przepiórka

Kacper Gregier

ETYKA

• Z greckiego słowa ethos - oznacza obyczaj,

w rozumieniu dobrego obyczaju.

• Dział filozofii zajmujący się badaniem

moralności i tworzeniem systemów
myślowych, z których można wyprowadzać
zasady moralne.

• Są to zasady właściwego, prawidłowego

współżycia i postępowania ludzi i
społeczeństw w stosunku do siebie i do
otaczającego świata.

ETYKA

Etyka lekarska jak i fizjoterapeuty jest częścią etyki ogólnej,

zatem to nic innego, jak postępowanie moralne. Są to zasady
postępowania fizjoterapeuty w stosunku do ludzi, a nawet do
samego siebie. Odnosi się to do wszystkich czynności
fizjoterapeuty , nie tylko w pracy zawodowej, ale i do życia poza
nią. Przede wszystkim wobec chorego, jego rodziny, kolegów,
współpracowników, całej społeczności, w której żyje i całego świata.
Do obowiązków moralnych związanych z pracą, oprócz osobistej
pracowitości, należy takie staranie o struktury społeczne, by każdy
człowiek mógł w sposób właściwy korzystać z czasu wolnego dla
odpoczynku i kontemplacji, do której należy sfera religii, moralności
i kultury itp. Tylko człowiek o odpowiednim poziomie etycznym,
moralnym może być dobrym lekarzem czy fizjoterapeutą. Taki
zawód ma szczególny charakter, gdyż przedmiotem jego działania
są zdrowie i życie człowieka, największe jego dobra. Stawia to
poważne wymagania tym, którzy wybierają zawód lekarza lub
fizjoterapeuty.

Grupa społeczna, jaką stanowią fizjoterapeuci

tworzy zespół ludzi o określonych kwalifikacjach

zawodowych, która winna cechować się określonymi

cechami osobowości:

• Pracowitość
• Sumienność
• Obiektywność
• Sprawiedliwość
• Prawdomówność
• Poszanowanie godności człowieka
• Konsekwencja
• Słowność
• Uczciwość
• Dyskrecja
• Zachowanie tajemnicy zawodowej
• Rzetelność

Działanie zawodowe powinno być ukierunkowane na dobro

pacjenta. To wiąże się ze starą zasadą – nie szkodzić. Określa

ona takie działania aby:

1. Rzetelnie informować pacjenta o wszystkich

elementach zabiegu.

2. Wszechstronność informacji – informować również o

tym czy zabieg powoduje skutki uboczne i jak z
nimi sobie radzić.

3. Dobre wrażenie – staramy się stworzyć przed

pacjentem wizerunek godny zaufania, przekonać
go, że dbamy o jego osobę i chcemy mu pomóc.

Reguły etyki zawodu fizjoterapeuty dotyczą

wewnętrznych kwalifikacji zawodowych człowieka i
określają jego postępowanie zawodowe z punktu
widzenia dobra i zła moralnego.

Fizjoterapeuta w swojej praktyce zawodowej

powinien kierować się przede wszystkim dobrze
pojętym dobrem pacjenta, przepisami Kodeksu Etyki
Lekarskiej i ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. (Dz.U. z
2002 r. nr 21.) o zawodzie lekarza, a dopiero później
wszystkimi innymi przepisami administracyjnymi.

Lekarz ma swobodę wyboru w zakresie metod

postępowania, które uzna za najskuteczniejsze.
Powinien jednak ograniczyć czynności medyczne do
rzeczywiście potrzebnych choremu zgodnie z
aktualnym stanem wiedzy. W szczególnie
uzasadnionych wypadkach lekarz może nie podjąć się
lub odstąpić od leczenia chorego, z wyjątkiem
przypadków nie cierpiących zwłoki. Nie podejmując
albo odstępując od leczenia lekarz winien wskazać
choremu inną możliwość uzyskania pomocy
lekarskiej.

Zasady postępowania fizjoterapeuty

• Powinnością każdego fizjoterapeuty jest stałe uzupełnianie i doskonalenie swej wiedzy i

umiejętności zawodowych, a także przekazywanie ich swoim współpracownikom.

• Fizjoterapeuta nie może posługiwać się metodami uznanymi przez naukę za szkodliwe

lub bezwartościowe. Nie powinien także współdziałać z osobami zajmującymi się
leczeniem nie mającymi do tego uprawnień.

• Fizjoterapeuta powinien odnosić się z należytym szacunkiem i w sposób kulturalny do

personelu medycznego i pomocniczego.

• czasie wykonywanie swej pracy fizjoterapeuta musi zachować trzeźwość i nie podlegać

działaniu jakichkolwiek środków odurzających.

• Fizjoterapeuta ma obowiązek zachowania tajemnicy lekarskiej. Tajemnicą są objęte

wiadomości o pacjencie i jego otoczeniu, uzyskane przez fizjoterapeutę w związku z
wykonywanymi czynnościami zawodowymi. Śmierć chorego nie zwalnia od dochowania
tajemnicy.

• Fizjoterapeucie nie wolno narzucać swych usług chorym lub pozyskiwać pacjentów w

sposób niezgodny z zasadami etyki i deontologii lekarskiej oraz lojalności wobec
kolegów.

• Fizjoterapeuta nie powinien wykraczać poza swoje umiejętności zawodowe przy

wykonywaniu czynności leczniczych

• Jeżeli zakres tych czynności przewyższa umiejętności fizjoterapeuty, wówczas winien

zwrócić się do bardziej kompetentnego kolegi

• Fizjoterapeuta powinien zabiegać o wykonywanie swojego zawodu w warunkach, które

zapewniają odpowiednią jakość opieki nad pacjentem.

KOMPETENCJE

Wiedza teoretyczna i umiejętność praktyczna,

wyróżniająca daną osobę łatwością sprawnej,
skutecznej, odpowiadającej oczekiwaniom
jakościowym, realizacji danych zadań. Działania
osoby kompetentnej, w danej dziedzinie, winny
spełniać obowiązujące w danej społeczności /
organizacji kryteria.

Fizjoterapeuta leczy, lub nadzoruje leczenie

Pacjentów, z zaburzeniami nerwowo-
mięśniowymi, mięśniowo-szkieletowymi i
oddechowymi, stosując metody terapii
obejmujące: ruch, masaż, mobilizacje,
manipulacje oraz różne oddziaływania fizykalne.

KOMPETENCJE

FIZJOTERAPEUTY

1. Podejmuje działania profilaktyczne dla zapobiegania, leczenia, lub

zmniejszenia objawów chorób somatycznych.

2. Kieruje i nadzoruje pracę zespołu licencjatów i techników fizjoterapii.
3. Ocenia stan funkcjonalny Pacjenta: analiza chodu, pomiary linijne i

kątowe, testy mięśniowe, badania dynamometryczne, specyficzne
testy i badanie związane z metodami kinezyterapii - stosownie do
posiadanych kwalifikacji wynikających z dodatkowych szkoleń
podyplomowych.

4. Ustala szczegółowy program usprawniania ruchowego, zgodnie z

planem leczenia Pacjenta, z uwzględnieniem czynników fizykalnych.

5. Prowadzi i zleca do wykonania kinezyterapię - zgodnie z ustalonym

przez niego programem ćwiczeń.

6. Udziela instruktażu Pacjentowi, lub jego rodzinie, z zakresu

zastosowania metod fizjoterapii, w leczeniu schorzeń narządu ruchu.

7. Współpracuje z lekarzem i innymi członkami zespołu rehabilitacji

medycznej, w sprawach usprawnianych pacjentów.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

MORALNA

• Odpowiedzialność moralna to świadome i dobrowolne

podejmowanie czynów, jakiegoś działania, które są
zgodne z zasadami i normami moralnymi.

• Odpowiedzialność moralna wiąże się z poniesieniem

konsekwencji w razie odejścia od moralnych czynów i
przesunięcie się w stronę nie moralną. Moralnymi
sankcjami jest poczucie wyrzutów sumienia, wstyd,
rozgoryczenia i głębokie rozżalenie.

• Człowiek odpowiedzialny jest świadomy konsekwencji

własnych działań, zachowań w pełnej gotowości
podejmując jego skutki.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

PRAWNA

• Określone prawem ujemne konsekwencje (zastosowanie sankcji) wobec określonego

podmiotu, związane z zaistnieniem negatywnie ocenianego stanu rzeczy. Pojęcie
ogólnej odpowiedzialności prawnej jest przedmiotem sporów teoretyczno - prawnych i
jest dość rzadko stosowane w literaturze prawniczej. Znacznie częściej mówi się o
poszczególnych postaciach odpowiedzialności prawnej, stosowanych w różnych
gałęziach prawa (np. o odpowiedzialności cywilnoprawnej czy odpowiedzialności
karnej).

• Sytuacje w których podmiot ponosi odpowiedzialność prawną są określane przez

dany system prawny. W najprostszej sytuacji podmiot ponosi odpowiedzialność za
własne czyny (np. za wyrządzenie szkody przez siebie). Prawo może jednak określać
sytuacje, w których podmioty ponoszą odpowiedzialność za czyny innych (np. rodzice
ponoszą odpowiedzialność za swoje dzieci), a nawet za zdarzenia nie związane z
działalnością ludzką (np. działania siły przyrody).Zasady etyczne, kompetencje oraz
odpowiedzialność niewątpliwie są konieczne w zawodzie lekarza. Bez tych zasad,
lekarze jak i fizjoterapeuci, którzy ich nie przestrzegają czuliby się bezkarnie, a także
duża cześć tych, którzy dotychczas starali się należycie wypełniać nakazy kodeksów,
z biegiem czasu przestaliby tego przestrzegać. Nie można by liczyć na ratowanie
zdrowia i życia pacjentów przez lekarzy, którzy nagminnie wchodziliby, często
nieświadomie, w konflikt z prawem, a także można by przypuścić, że poziom
wykształcenia lekarzy, fizjoterapeutów i innych stawałby się coraz niższy. Tak więc,
znajomość owych zasad jak i profesjonalne przygotowanie jest nieodłącznym
elementem w każdym zawodzie medycznym.

Fundamentem dla działalności fizjoterapeuty jest wiara w

wartość człowieka oraz wartość własną. Nie tylko leczenie, ale
także łagodzenie cierpienia innego człowieka jest szczególną
wartością i darem, który posiada fizjoterapeuta.
Podejmowanie decyzji w medycynie zawsze miało i ma
wymiar moralny. W związku z tym duże znaczenie ma
przyswojenie zawodowego zachowania w czasie studiów oraz
w praktyce. Umiejętności te można jedynie przyswajać
stopniowo, przy czym są one trudne do testowania.
Towarzyszą przyswajaniu kompetencji a przejawiają się w
empatii i zrozumieniu oraz dojrzałym zaufaniu i
odpowiedzialności za życie innych. Są też one regulowane
przez etykę lekarską, która steruje zachowaniem
fizjoterapeuty. Lekarz ten ma nie tylko leczyć, lecz ma
rozumieć chorego, być jego przyjacielem, doradcą i
opiekunem. W nich właśnie rozwija on w sobie i przejawia we
współżyciu z ludźmi najlepsze cechy swego człowieczeństwa.
Spotkanie się ludzi w ich człowieczeństwie, a więc w relacjach
osobowych lekarz-pacjent, jest podstawą kultury
humanistycznej oraz jest ważne dla sensu życia.