Nazwa andragogika
pochodzi od greckiego
słowa ( andrōs – mężczyzna,
agō - prowadzę) a dosłownie
tłumacząc termin ten
oznacza prowadzenie
człowieka dorosłego.
Terminu andragogika po raz pierwszy użył
niemiecki pedagog Aleksander Kapp w
roku 1833, jednak andragogika swą
odrębność uzyskała dopiero w drugiej
połowie XX wieku, oddzieliwszy się od
źródła swego powstania i rozwoju -
pedagogiki. W Polsce pojęcia andragogika
użyli po raz pierwszy Andrzej Niesiołowski
i Helena Radlińska w pracy Stosunek
wychowawcy do środowiska społecznego
(1935), stosując to określenie zamiennie z
terminem „pedagogika społeczna”.
Andragogika jest teorią oświaty dorosłych,
obejmującą wiedzę w zakresie szeroko
pojmowanej oświaty dorosłych, ułożonej w
system zagadnień, wyrażanych w sądach
prawdziwych i przypuszczeniach. Teorie tą
rozumiemy, jako zespół twierdzeń
wyjaśniających rzeczywistość zjawisk
edukacji dorosłych, przedstawiającą wyniki
badań empirycznych nad tą
rzeczywistością oraz podającą metody i
techniki, które prowadzą do ich
sformułowania, potwierdzenia lub obalenia.
Przedmiotem badań andragogiki jest
edukacja młodzieży pracującej i ludzi
dorosłych, rozumiana jako ogół procesów
oświatowo wychowawczych,
obejmujących kształcenie i
samokształcenie, wychowanie i
samowychowanie oraz wielostronnie
pojmowaną działalność oświatową.
Przedmiotem jej badan są zarówno
procesy planowego i celowego
wychowania człowieka, jak i wpływy
wychowawcze niezamierzone i żywiołowe.
Andragogika jak każda inna nauka jest
zawiłym zjawiskiem kulturowym, które
należy rozpatrywać z różnych punktów
widzenia. Na zawiłość kulturowa
andragogiki składają się:
-Człowiek dorosły jako swoisty uczeń;
-Swoistość procesów kształcenia
dorosłych;
-Specjalna struktura organizacyjna form
edukacji dorosłych;
-Odrębne tradycje i rozwój;
Andragogika traktuje człowieka,
jako indywidualność, skupia się na
pielęgnowaniu indywidualności i
eksponowaniu prawa jednostki do
swobodnego rozwoju w toku
procesu edukacyjnego, edukacji
związanej z wzrostem i rozwojem
indywidualnym człowieka oraz na
konkretnych instytucjach oraz
organizacjach edukacji dorosłych.
Celem badań andragogicznych jest
poszukiwanie zgodnych z faktami
odpowiedzi wyjaśniających istotę
rzeczywistości edukacji dorosłych,
wykrywanie prawidłowości działań i
procesów oświaty dorosłych i na tej
podstawie ustalanie norm i reguł
skutecznego i pożądanego
działania edukacyjnego.
Do zadań andragogiki należy:
• Szukanie odpowiedzi na pytanie, jak
przebiegają procesy wychowawcze w
tej fazie życia człowieka;
• Dostarczanie wiedzy potrzebnej do
racjonalnego przekształcania
rzeczywistości wychowawczej
przedstawionej w formie zadań
wartościujących i normatywnych;
• Wykrywanie związków i zależności między
zjawiskami wychowawczymi i formułowanie
wniosków w postaci zadań ogólnych,
przedstawiających prawidłowości przebiegu
procesów wychowawczych, wyjaśnianie
tych związków i zależności w celu ukazania,
które zjawiska wywołują procesy
wychowawcze, a które zjawiska są
niepożądane z punktu widzenia
prawidłowego rozwoju osobowości
człowieka dorosłego;
• Ustalenie celów i zasad edukacji dorosłych w
funkcjonalnym związku z rozwojem społeczno-
ekonomicznym społeczeństwa, wytyczanie
metod i realizacji celów wychowania,
sprawdzanie skuteczności tych metod w
praktyce wychowawczej, wskazywanie
możliwości i sposobów rozwiązywania
problemów wychowawczych w konkretnych
środowiskach wychowawczych i w odniesieniu
do konkretnej sytuacji życiowej człowieka
dorosłego , opracowywanie głównych założeń
organizacji edukacji dorosłych które
zapewniałyby optymalna efektywność wysiłków
zmierzająca do osiągnięcia określonych zmian
w osobowości człowieka dorosłego;
Działy andragogiki:
• Andragogika ogólna-zajmuje się problematyka
przedmiotu edukacji dorosłych, ogólną
charakterystyką andragogiki, jej strukturą,
celami edukacji dorosłych, metodologia
badań;
• Teoria wychowania dorosłych-zajmuje się
ogólna analiza doktryn wychowania dorosłych,
charakterystyką działalności wychowawczej
dorosłych, wychowaniem do pracy i czasu
wolnego oraz środowiskowymi
uwarunkowaniami;
• Dydaktyka dorosłych- przedmiotem jej
badań są systemy dydaktyczne, teorie
doboru treści i metod kształcenia, system
kształcenia zawodowego oraz sylwetka
zawodowa nauczyciela dorosłych;
• Andragogika edukacji kulturalnej-zajmuje
się charakterystyką i klasyfikacją
placówek kulturalno-oświatowych,
ruchami społeczno-kulturalnymi,
metodyką pracy kulturalno-oświatowej,
diagnostyką potrzeb i zainteresowań
oświatowo –kulturalnych;
• Teoria porównawcza systemów edukacji
dorosłych- bada i analizuje ona
politykę i organizacje systemów
oświaty dorosłych na świecie oraz
społeczne i gospodarcze warunki ich
rozwoju;
• Historia oświaty dorosłych i myśli
andragogicznej- opracowuje dzieje
myśli i doktryn, analizuje historyczny
rozwój placówek i instytucji oświaty
dorosłych
Andragogika jest ściśle związana z
wieloma dyscyplinami naukowymi,
zarówno społecznymi jak i
przyrodniczymi, z których czerpie
niezbędne dla siebie przesłanki
teoretyczne. Opiera się głównie na
naukach o wychowaniu, filozoficznych,
psychologicznych, socjologicznych,
historycznych i biomedycznych.
Najściślej związana jest z naukami o
wychowaniu a mianowicie: z pedagogika
ogólna, pedagogika pracy, społeczną,
porównawczą, specjalną i opiekuńczą.
Coraz większe perspektywy ma tez
współdziałanie andragogiki z bioniką,
zwłaszcza w zakresie analizy i
modelowania procesów uczenia się oraz
w badaniach nad współpracą człowieka
z maszyną w studiowaniu właściwości
człowieka jako operatora kierującego
praca złożonych maszyn i urządzeń.
Współdziałanie z cybernetyka stwarza
możliwości unowocześnienia sposobów
kierowania działalnością poznawcza
uczących się osób.
Duże możliwości stwarza tez
informatyka, począwszy od pomocy
udzielanej przez ośrodki obliczeniowe
w badaniach naukowych, aż do
właściwych zastosowań informatyki w
dydaktyce. Związki
interdyscyplinarne z całym zespołem
nauk wzbogacają andragogikę i
umożliwiają jej dalszy rozwój jako
dyscypliny naukowej.
(...) Kształcenie dorosłych
staje się więcej niż prawem,
jest kluczem do XXI wieku
(...)
Zapis z Deklaracji Hamburskiej