Rozpoznawanie zarażeń

pasożytniczych

Identyfikacja pasożytów opiera się na

kryteriach morfologicznych i zależy od

właściwego pobrania próbki materiału

biologicznego oraz odpowiedniego jej

utrwalenia. Niewłaściwie przygotowane i

badane próbki mogą prowadzić do błędnej

identyfikacji pasożytów lub fałszywie

ujemnych wyników.

Próbki kału – wykrywanie

makroskopowe i mikroskopowe

Pobieranie materiału

• 1. Próbki stolca muszą być pobierane co drugi

dzień - powinny to być trzy próbki w ciągu 10 dni.
Czasem, aby definitywnie wykluczyć pełzakowicę,
trzeba pobrać sześć próbek w ciągu 14 dni.

• 2.Należy zachować ostrożność, aby uniknąć

zanieczyszczenia próbki wodą lub moczem,
ponieważ niszczą pierwotniaki. Jeśli wcześniej u
chorego zastosowano siarczan baru, olej
mineralny, bizmut, niewchłaniane leki
przeciwbiegunkowe lub środki przeciwmalaryczne,
próbek stolca nie powinno się pobierać co najmniej
przez 7 dni od podania tych substancji.

3. Płynne stolce oddane do badania w ciągu

30 minut od pobrania próbki lub miękkie na
pół uformowane, oddane do badania w ciągu
godziny od pobrania można zbadać
bezpośrednio na obecność

trofozoitów

(aktywne, ruchome postaci pierwotniaków).

Trofozoity w stolcu rozpadają się, ale nie
stają się cystami i pozostaną niezauważone,
jeśli stolec nie zostanie szybko zbadany lub
zakonserwowany zaraz po pobraniu. Stolec,
którego nie można zbadać w określonym
czasie, musi zostać zakonserwowany za
pomocą odpowiednich utrwalaczy w celu
zachowania morfologii pierwotniaków i
zapobieżenia dalszemu rozwojowi jaj i larw
robaków.

Badanie makroskopowe

a. Czasami w stolcu można

zaobserwować dorosłą postać Ascaris
lumbricoides lub Enterobius
vermicularis albo człony tasiemca.

b. Krew lub śluz, które mogą zawierać

ameby, są łatwe do badania.

c. Można również zobaczyć substancje,

które sprawiają, że próbka staje się
niezdatna do badania (np. siarczan
baru).

Badania mikroskopowe

przeprowadza się w świeżej kropli, w zagęszczonym stolcu i
w trwale barwionych rozmazach. O badaniu mówi się
żargonowo „stolec na jaja i pasożyty".
a. Bezpośredni preparat w świeżej kropli. Zastosowanie
badania w świeżej kropli jest ograniczone do płynnego
stolca, oddanego do badania w ciąg 30minut od pobrania
lub miękkiego, na wpół uformowanego stolca od do badania
w ciągu godziny od pobrania.
Niewielką ilość stolca i kroplę soli fizjologicznej miesza się
na szkiełku mikroskopowym w celu uzyskania zawiesiny
(płynne stolce nie wymagają soli fizjologicznej). Zawiesinę
przykrywa się szkiełkiem nakrywkowym i bada się na
obecność trofozoidów- aktywnych ruchomych postaci
pierwotniaków. Procedurę tę powtarza się, mieszając stolec
ze słabym roztworem jodyny
w celu zabarwienia pasożytów.

Metody zagęszczania

stolca

• pozwalają na wykrycie niewielkiej liczby pasożytów,

jak również jaj i larw robaków.

• Kroplę osadu i kroplę soli fizjologicznej miesza się

na szkiełku podstawowym, przykrywa się szkiełkiem
nakrywkowym i poddaje badaniu

• Kroplę osadu miesza się także z kroplą słabego

roztworu jodyny, aby zabarwić pasożyty, przykrywa
się szkiełkiem nakrywkowym i poddaje badaniu.
Jodyna zabija trofozoity, ale uwidacznia jądra i
wakuole glikogenowe
w cystach.
Trwale barwione rozmazy hematoksyliną żelazistą
pozwalają ostatecznie zidentyfikować pierwotniaki.

Próbki krwi

a. Pobieranie próbek. Rozmazy są

przygotowywane ze świeżej krwi pobranej
z palca lub płatka usznego lub z krwi
żylnej, do której dodaje się roztwór EDTA
jako środka przeciwzakrzepowego.

b. Badanie. Automatyczna aparatura

hematologiczna nie wykrywa krwinek
czerwonych zarażonych pasożytem. Do
wykrycia pasożytów są konieczne zarówno
grube, jak i cienkie rozmazy krwi.

• Preparaty z grubej kropli krwi są używane do

przeszukiwania dużych ilości krwi; erytrocyty
ulegają lizie przed sporządzeniem rozmazu
barwionego metodą Giemsy, co sprawia, że
wyraźniej uwidaczniają się zabarwione pasożyty.

• Pasożyty barwią się niebieskawopurpurowo

z czerwonawymi jądrami.

• W celu wykrycia lekkiej parazytemii powinno się

obejrzeć przynajmniej 200 do 300 pól w
preparacie.

• Cienkie rozmazy zapewniają ostateczną

identyfikację gatunku pasożyta; erytrocyty
pozostają nietknięte podczas barwienia metodą
Giemsy.

Próbki tkanek

a. Próbki z biopsji skóry powinny być poddane

rutynowemu badaniu histologicznemu.

b. Węzły chłonne, tkanka śledziony, aspiraty wątroby,

szpik kostny lub płyn mózgowo-rdzeniowy mogą
wykazywać wewnątrzkomórkowe postaci
Trypanosoma i Leishmania.

Część materiału jest badana bezpośrednio w świeżej
kropli, a część przygotowywana jako rozmazy
i barwiona metodą Giemsy.
c. „Ścinki skórne" inkubuje się w soli fizjologicznej
w celu wydobycia mikrofilarii.
d. Próbki plwociny bada się bezpośrednio w świeżej
kropli oraz jako trwale barwione rozmazy

Hodowla

 
Amastygoty (formy bezwiciowe) i
trypomastygoty (formy trypowiciowe)
Trypanosoma, trofozoity Toxoplasma gondii i
bezwiciowe Leishmania można hodować z
próbek posianych na specjalnych podłożach.
Próbki, zwłaszcza pochodzące ze skóry,
powinny być pobrane
z nadzwyczajną ostrożnością, żeby nie
dopuścić do ich zanieczyszczenia bakteriami.
Metody hodowlane są stosowane jedynie
przez wyspecjalizowane laboratoria
mikrobiologiczne.

Badania serologiczne

Metody serologiczne są
wykorzystywane do diagnostyki
toksoplazmozy, amebiozy,
leiszmaniozy, choroby Chagasa,
malarii, włośnicy (trychinelozy),
schistosomozy, cysticerkozy i
bąblowicy (echinokokozy).