Trening

umiejętności

radzenia sobie ze

stresem

Profilaktyka, wspomaganie

i terapia

8.06.2011

Ogólne cele treningu



Poprawa umiejętności rozwiązywania

problemów stanowiących przyczynę stresu
(SKIEROWANE NA PROBLEM)



Redukcja negatywnych emocji (SKIEROWANE

NA EMOCJE)

Formy treningu



Trening umiejętności rozwiązywania problemów

(

akcent

na problem jako źródło stresu)



Trening zaszczepiania stresu



Trening asertywności



Relaksacja



Relaksacja wspomagana biofeedback’iem



Autohipnoza



Trening autogenny



Medytacja



Ćwiczenia fizyczne

Najb
ardzi
ej
typo
we

Trening umiejętności rozwiązywania
problemów

(podstawą treningu: osiągnięcie racjonalności w

działaniu; ćwiczenie tej umiejętności-> osiągnięcie poczucia
kontroli)

1. Kształtowanie orientacji problemowej

(ukształtowanie

sposobu ujmowania rzeczywistości: gdy dzieje się coś złego->
mam patrzeć na taką sytuację jak na rozwiązanie problemu)



Definiowanie problemu

(dokładna diagnoza: na czym polega

problem?)



Generowanie alternatywnych sposobów działania

(nie

każdy zdaje sobie sprawę z różnych rozwiązań jednego problemu)



Podejmowanie decyzji (bilans zysków i kosztów)



Ćwiczenie rozwiązania i jego weryfikacja (

odgrywanie ról

w scenach)



Praktyka i superwizja

(stosowanie wiedzy i umiejętności w

realnych sytuacjach+ kontakt z trenerem w razie potrzeby)

Trening zaszczepiania stresu-

bardziej zorientowany na zjawisko stresu



Poznanie prawidłowości funkcjonowania

jednostki w warunkach stresu (dostarczenie
wiedzy dot. stresu)



Trening technik radzenia sobie ze stresem

(wprowadzony jest element ćwiczeń
relaksacyjnych)



Wdrażanie wyuczonych sposobów działania

Relaksacja



Podstawa – opozycja: napięcie fizjologiczne –

głęboka relaksacja mięśni (mięśnie są

rozluźnione, gdy stopień pobudzenia jest

niski)



Ćwiczenie zdolności świadomego zauważenia

i rozróżnienia stopnia napięcia lub rozluźnienia

poszczególnych grup mięśni (np.maksymalne

zaciśnięcie pięśći połączone z koncentracją na

doznaniach, rozluźnienie pięści przy

zachowaniu koncentracji)

Autohipnoza

(też następuje rozluźnienie, ale w inny sposób)



Wprowadzenie się w stan hipnotyczny



Sugestia spokoju, senności zadowolenia

Trening autogenny Schultza

(osoba

podąża za sugestiami prowadzącego trening)



Pozycja leżąca lub półleżąca, zamknięte oczy



Ćwiczenie 1 – ciężar ciała

(Twoja ręka jest ciężka,

coraz bardziej ciężka;])



Ćwiczenie 2 – uczucie ciepła

(Twoje ciało odczuwa

ciepło)



Ćwiczenie 3 – czynność serca



Ćwiczenie 4 – wyrównanie oddechu



Ćwiczenie 5 – regulacja funkcji narządów

wewnętrznych



Ćwiczenie 6 – spokój głowy

Coś pomiędzy hipnozą a działaniem relaksacyjnym

Medytacja



Transcendentalna:



dłuższa koncentracja uwagi i świadomości na

jednym prostym bodźcu, takim jak słowo

powtarzane w myślach, w rytmie identycznym z

oddychaniem, oraz eliminowanie wszelkich

innych, zakłócających myśli, co prowadzi do

stanu pełnego odprężenia



Inna wersja:



wprowadzenie się w stan rozluźnienia a

następnie pozbawione zabarwienia

emocjonalnego koncentrowanie się na różnych

myślach przychodzących do głowy, co ma

umożliwić wgląd w samego siebie i nauczenie

się identyfikowania chwilowych zmian w

doświadczaniu

Zastosowanie treningu

u

osób, które:



Doświadczenie stresu, stres życia codziennego,

stres pracy- szczególnie w zawodach takich jak:

strażak, policjant



Funkcja profilaktyczna i terapeutyczna



Nerwice i inne zaburzenia – tylko jako jedna z

technik, obok psychoterapii



Udokumentowane korzystne (przynoszące

poprawę stanu psychicznego) działanie treningu

rozwiązywania problemów w przypadku

depresji, fobii, otyłości, dolegliwości sercowo –

naczyniowych, chorób nowotworowych,

nadużywania narkotyków oraz agresji dziecięcej

Radzenie sobie

ze stresem

Rola predyspozycji indywidualnych

Pytania o predyspozycje



Czy istnieją predyspozycje indywidualne do

stosowania określonych form radzenia sobie ze
stresem - indywidualny styl radzenia sobie ze
stresem?



Czy predyspozycje indywidualne (np.

osobowość) są powiązane z określonymi
formami radzenia sobie ze stresem, a więc
wyjaśniają jakąś większą część ich wariancji?

Znaczenie predyspozycji



Nasze prawdziwe cechy ujawniają się

najwyraźniej w stresie (Caspi, Moffit, 1993)



Radzenie sobie to osobowość działająca w

stresie (coping is personality in action under
stress) (Bolger, 1990)

STRES- momentem prawdy?

Wg Łosiaka w latach 80. gdy rozpoczęto badanie stresu,

minimalizowano rolę predyspozycji indywidualnych- także
Lazarus dopuścił się tego zaniedbania;) Badania w latach
90. brały już pod uwagę te zmienne.

zależność pomiędzy osobowością, radzeniem sobie
i brakiem przystosowania - model mediacyjny
(Hewitt, Flett, 1995)

Osobowość jako bez pośredni czynnik

wpływający na sposób radzenia sobie ze
stresem.

osobowość

radzenie sobie

ze stresem

brak

przystosowania

zależność pomiędzy osobowością, radzeniem sobie
i brakiem przystosowania - model addytywny
(Hewitt, Flett, 1995)

Osobowość i sposób radzenia sobie dodają się

skutkując brakiem przystosowania

osobowość

radzenie sobie

ze stresem

brak

przystosowania

zależność pomiędzy osobowością, radzeniem sobie
i brakiem przystosowania - model interakcyjny
(Hewitt, Flett, 1995)

Osobowość i sposób radz. sobie działają w

interakcji

osobowość

radzenie sobie

ze stresem

brak

przystosowania

Czy autorzy Wielkiej Piątki i innych teorii osobowości nie pominęli w swoich koncepcjach predyspozycji
do radzenia sobie ze stresem???

Cechy osobowości

związane z radzeniem sobie ze stresem



Neurotyzm-E- koreluje z działaniem skierowanym na
Emocje



Ekstrawersja-Z- koreluje z działaniem skierowanym na
Zadanie, U- na Unikanie (na krótką metę może być
korzystne), PKT- Poszukiwanie Kontaktów Towarzyskich



otwartość na doświadczenie- Z, PKT (czyli orientacja
problemowa)



Ugodowość-PKT



Sumienność-Z

Cechy temperamentu związane z radzeniem sobie ze
stresem (style CISS)
(badania polskie, Strelau i in. 2009)



Żwawość – Z, PKT, ujemnie E



Perseweratywność – E, U



Wrażliwość sensoryczna – Z, PKT



Wytrzymałość – ujemnie E



Reaktywność – E



Aktywność – Z, U, ujemnie E

Cechy osobowości

związane z radzeniem

sobie ze stresem



Optymizm- ale ten zwrócony ku przyszłości-

optymiści stosują więcej działań skierowanych
na Problem



umiejscowienie kontroli- Wewnętrze-> lepsze

radzenie sobie



wzór zachowania A- tendencja do działań

skierowanych na P



poczucie własnej skuteczności- więcej na P

Style radzenia sobie ze stresem a
intelekt (badania polskie, Strelau i in.,
2009)



Osoby z wysokim poziomem inteligencji

ogólnej – więcej Z, mniej E i U



Wykształcenie wyższe – więcej Z



Inteligencja emocjonalna – Z, PKT, ujemnie E

Dlaczego? Może:
Osoby inteligentne działają bardziej racjonalnie,

łatwiej dostrzegają problem.

A może lepiej wykorzystują wiedzę dot. stresu?