Działania podejmowane przez państwo na rzecz ubezpieczeń
społecznych obywateli długo pomijały rolników indywidualnych. W
Polsce ludność rolnicza – podobnie jak w innych krajach europejskich –
była ostatnią grupą społeczno- zawodową objętą ubezpieczeniem
społecznym. Proces tworzenia się systemu ubezpieczenia społecznego
rolników trwał wiele lat i można wyodrębnić w nim 3 etapy:
pierwszy etap, poprzedzający powstanie właściwego systemu
ubezpieczenia, obejmował lata 1962 – 1977, w którym renta
przysługiwała rolnikom w zamian za ziemię przekazaną na własność
państwa,
drugi etap w latach 1977 – 1990, w którym funkcjonował system
ubezpieczeniowy oparty na zasadzie przyznawania emerytur w
przypadku sprzedaży państwu określonego wolumenu towarów,
trzeci etap zapoczątkowany w 1991 roku, w którym prawo do
świadczeń zostało uzależnione od opłacania składek.
Wraz z nowym systemem rolniczych
ubezpieczeń społecznych,
wprowadzonym ustawą z dnia 20 grudnia
1990 roku, powołano do
życia Kasę Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego.
KRUS jest instytucją powołaną do
realizacji zadań
związanych z pełną obsługa
ubezpieczenia społecznego rolników.
Do podstawowych zadań KRUS, wynikających
z ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników,
należą:
•
obsługa ubezpieczonych rolników i świadczeniobiorców Kasy (emerytów i rencistów)
w sprawach dotyczących obejmowania ubezpieczeniem społecznym rolników
i opłacania składek na to ubezpieczenie;
•
przyznawanie i wypłata świadczeń emerytalno-rentowych
oraz wypadkowych, chorobowych i macierzyńskich oraz świadczeń
pozaubezpieczeniowych, wypłacanych w zbiegu ze świadczeniami z ubezpieczenia
społecznego rolników;
•
realizacja własnego, dwuinstancyjnego systemu orzecznictwa lekarskiego
w postępowaniu dowodowym do ustalenia prawa ubezpieczonych do świadczeń
rentowych i odszkodowawczych, których przyznanie wymaga medycznej oceny stanu
zdrowia lub oceny następstw wypadku w związku z pracą rolniczą. Orzeczenia wydają
w pierwszej instancji lekarze rzeczoznawcy, w drugiej instancji - komisje lekarskie
Kasy;
•
działalność prewencyjna, mająca na celu zapobieganie wypadkom przy pracy
rolniczej i chorobom zawodowym, polegająca w szczególności na:
Do podstawowych zadań KRUS, wynikających
z ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników,
należą (c.d):
- upowszechnianiu wiedzy o tych zagrożeniach i znajomości zasad bhp wśród
dorosłych i dzieci,
- analizowaniu przyczyn i okoliczności powstawania wypadków przy pracy rolniczej
i chorób zawodowych,
- prowadzeniu szkoleń na temat znajomości zagrożeń i zasad bezpiecznej pracy
w gospodarstwie rolnym,
- podejmowaniu starań o właściwą produkcję i dystrybucję bezpiecznych
technicznych środków produkcji dla rolników, ubrań roboczych i ochronnych,
•
prowadzenie nieodpłatnej, dobrowolnej rehabilitacji leczniczej dla osób
uprawnionych do świadczeń w KRUS, zagrożonych całkowitą niezdolnością
do pracy lub wykazujących okresowo całkowitą niezdolność do wykonywania
pracy zawodowej w gospodarstwie rolnym. Rehabilitację leczniczą prowadzą
centra i ośrodki KRUS oraz sanatoria współpracujące z Kasą. W okresie
wakacyjnym Kasa prowadzi także turnusy rehabilitacyjne dla dzieci rolników;
•
wspieranie ubezpieczeń wzajemnych;
Do podstawowych zadań KRUS, wynikających
z ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników,
należą (c.d):
•
obsługa ubezpieczenia zdrowotnego, zgodnie z Ustawą z dnia 27 sierpnia
2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych - prowadzenie rozliczeń z tytułu składek na ubezpieczenie
zdrowotne emerytów i rencistów oraz rolników i pracujących z nimi
domowników, ewidencjonowanie składek na kontach ubezpieczonych oraz
przekazywanie informacji o ubezpieczonych i opłaconych za nich składkach na
ubezpieczenie zdrowotne do instytucji właściwej do spraw ubezpieczenia
zdrowotnego;
•
pobieranie zaliczek na podatek dochodowy od wypłacanych emerytur i rent, a
po zakończeniu roku podatkowego obliczenie podatku dochodowego lub
sporządzenie informacji o dochodzie uzyskanym z tytułu emerytury lub renty.
Gospodarka finansowa w KRUS
Zgodnie z art. 75 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, Kasa prowadzi
samodzielną gospodarkę finansową.
Podstawą finansowania ogółu zadań ustawowych KRUS są trzy państwowe
fundusze celowe:
• Fundusz Emerytalno-Rentowy (FER),
• Fundusz Prewencji i Rehabilitacji (FPiR),
• Fundusz Administracyjny (FA),
• pozabudżetowy Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego
Rolników (FS), który ma osobowość prawną; funkcje zarządu FS pełni
z urzędu, jednoosobowo, Prezes KRUS. Nadzór
nad Funduszem sprawuje Rada Nadzorcza FS, w składzie 9. osób,
reprezentowanym w sposób określony w art. 76a ustawy o ubezpieczeniu
społecznym rolników.
Fundusz Emerytalno - Rentowy
Fundusz Emerytalno-Rentowy (FER) jest państwowym funduszem celowym. Z tego funduszu
finansowane jest ubezpieczenie emerytalno-rentowe.
Fundusz ten tworzy się:
•
ze składek na ubezpieczenie emerytalno - rentowe, płaconych przez ubezpieczonych
rolników i domowników,
•
z dotacji z budżetu Państwa, która obejmuje:
-
dotację uzupełniającą wynikającą ustawowo z zapisanej gwarancji państwa na wypłatę
świadczeń finansowanych z Funduszu Emerytalno - Rentowego,
-
dotację celową na wypłatę świadczeń, które zgodnie z obowiązującymi przepisami są
finansowane z budżetu państwa. W ramach dotacji celowej finansowane są: dodatki dla byłych
żołnierzy - górników, świadczenia dla osób deportowanych do pracy przymusowej przez III
Rzeszę i ZSRR oraz świadczenia dla kombatantów,
-
dotację celową na pokrycie składek na ubezpieczenie zdrowotne rolników. Należy
podkreślić, że część dotacji wraca do budżetu państwa w postaci podatku dochodowego
od wypłaconych świadczeń emerytalno - rentowych,
•
z refundacji ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na pokrycie świadczeń emerytalno
- rentowych przysługujących rolnikom z pracowniczego systemu ubezpieczeń społecznych (tzw.
świadczenia zbiegowe).
Fundusz Emerytalno - Rentowy
Fundusz
Emerytalno
- Rentowy
przeznaczany
jest
na finansowanie:
• emerytur rolniczych oraz rolniczych rent inwalidzkich i rodzinnych,
• dodatków do wyżej wymienionych emerytur i rent (np. dodatek
pielęgnacyjny, dodatek dla sieroty zupełnej),
• świadczeń wypłacanych kombatantom (renty kombatanckie,
dodatki kombatanckie, ryczałty energetyczne),
• zasiłków pogrzebowych,
• składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Fundusz
Emerytalno - Rentowy
System ten jest systemem repartycyjnym. To znaczy, że składki
emerytalno-rentowe płacone przez czynnych rolników służą
finansowaniu świadczeń emerytalno-rentowych osób w stanie
spoczynku. Składki rolników pokrywają w ok.10% wydatki na
emerytury i renty. Reszta uzupełniana jest dotacją budżetową.
System emerytalno-rentowy rolników jest systemem zryczałtowanym.
To znaczy, że zarówno sama emerytura bądź renta rolnika jak i
składki liczone są jako pochodne najniższego, czyli minimalnego
świadczenia ZUS. Zaś sama emerytura lub renta rolnicza składa się z
części uzupełniającej, która wynosi 85-95%, emerytury podstawowej
(równej najniższej ZUS) i części dodatkowej (1% emerytury
podstawowej za każdy rok podlegania ubezpieczeniu).
Fundusz Prewencji i Rehabilitacji
Fundusz Prewencji i Rehabilitacji jest tworzony głównie z dotacji
budżetowej,
a ponadto
z odpisu
od Funduszu
Składkowego
w wysokości do 5% planowanych wydatków tego Funduszu. Fundusz
Prewencji
i Rehabilitacji
jest
przeznaczony na finansowanie
działalności związanej z zapobieganiem wypadkom przy pracy
rolniczej i chorobom zawodowym rolników oraz udzielaniem pomocy
ubezpieczonym
i osobom
uprawnionym
do świadczeń
z ubezpieczenia w korzystaniu z różnych form rehabilitacji zdrowotnej
i zawodowej.
Fundusz Składkowy Ubezpieczenia
Społecznego Rolników (FS)
Fundusz jest osobą prawną, zarząd nad FS pełni z urzędu Prezes
KRUS, pod nadzorem Rady Rolników. FS funkcjonuje wyłącznie
na zasadach
samofinansowania.
Tworzony
jest
ze składek
na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie, płaconych
przez ubezpieczonych rolników, oraz z innych źródeł określonych
w statucie Funduszu. Wysokość składki jest ustalana co kwartał
na poziomie
zapewniającym
płynne
finansowanie
rozchodów
Funduszu. Rada Ubezpieczenia Społecznego Rolników podejmuje
decyzje dotyczące wysokości składki bądź poszerzenia zakresu
świadczeń lub zwiększenia ich wysokości, po zapoznaniu się
ze szczegółową analizą sytuacji finansowej Funduszu.
Fundusz Składkowy
Środki Funduszu Składkowego przeznaczane są na:
• finansowanie
świadczeń
z ubezpieczenia
wypadkowego,
chorobowego i macierzyńskiego,
• finansowanie bezpośrednich kosztów funkcjonowania Rady
Ubezpieczenia Społecznego Rolników,
• finansowanie kosztów zarządzania tym Funduszem i wykonywania
jego zobowiązań jako osoby prawnej,
• odpis
na Fundusz
Administracyjny
w wysokości
do 9%
planowanych wydatków Funduszu Składkowego,
• odpis na Fundusz Prewencji i Rehabilitacji w wysokości do 5%
planowanych wydatków Funduszu Składkowego.
Fundusz
Administracyjny
Fundusz ten tworzy się głównie z:
• odpisów od Funduszu Emerytalno - Rentowego w wysokości
do 3,5%
planowanych
wydatków
Funduszu
Emerytalno
- Rentowego,
• odpisów
od Funduszu
Składkowego
w wysokości
do 9%
planowanych wydatków Funduszu Składkowego.
Fundusz Administracyjny przeznaczony jest na finansowanie kosztów
obsługi ubezpieczenia (z wyjątkiem kosztów pokrywanych ze środków
Funduszu Składkowego lub Funduszu Prewencji i Rehabilitacji).
Cel wydatków
Kwota w tys. zł
(2012)
Kwota w tys. zł
(2013)
Dotacje do Funduszu Emerytalno-Rentowego
15 244 903
15 864 205
Dotacja do Funduszu Prewencji i Rehabilitacji
1 038
274
świadczenia dla inwalidów wojennych,
wojskowych oraz osób represjonowanych,
ryczałty energetyczne, dodatki kombatanckie i
kompensacyjne oraz świadczenia pieniężne dla
osób deportowanych do pracy przymusowej do
ZSRR i III Rzeszy, dla byłych żołnierzy-górników
639 616
606 784
pokrycie składek na ubezpieczenie zdrowotne
oraz na świadczenia dla osób nieobjętych
obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego
20 995
18 845
refundację ulg dla inwalidów wojennych i
wojskowych z tytułu ubezpieczenia OC i AC
50
30
pozostałe wydatki obronne
10
10
SUMA
15 906 612
16 490 148
Kto
to
jest
rolnik?
Rolnik czyli kto?
Wg. art.6 pkt. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990
r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z
2008 r., Nr 50, poz. 291 z późn. zm.), przez
rolnika rozumie się pełnoletnią osobę fizyczną,
zamieszkującą i prowadzącą na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny
rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w
jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym
również w ramach grupy producentów rolnych, a
także
osobę,
która
przeznaczyła
grunty
prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego
do zalesienia;
Rolnik czyli kto?
W art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o
kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. z 2003 r., Nr 64,
poz. 592, z późn. zm.) określono, że za rolnika
indywidualnego uważa się osobę fizyczną będącą
właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym
posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych,
których łączna powierzchnia użytków rolnych nie
przekracza 300 ha, posiadającą kwalifikacje rolnicze
oraz co najmniej od 5 lat zamieszkałą w gminie, na
obszarze której jest położona jedna z nieruchomości
rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i
prowadzącą przez ten okres osobiście to gospodarstwo;
Rolnik czyli kto?
Ust. 2. Uważa się, że osoba fizyczna:
1) osobiście prowadzi gospodarstwo rolne, jeżeli:
a) pracuje w tym gospodarstwie,
b) podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia
działalności rolniczej w tym gospodarstwie;
2) posiada kwalifikacje rolnicze, jeżeli uzyskała:
a) wykształcenie rolnicze zasadnicze zawodowe, średnie lub
wyższe lub
b) tytuł kwalifikacyjny lub tytuł zawodowy, lub tytuł zawodowy
mistrza w zawodzie przydatnym do prowadzenia działalności
rolniczej i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub
c) wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-
letni staż pracy w rolnictwie albo wykształcenie wyższe inne niż
rolnicze i ukończone studia podyplomowe w zakresie związanym z
rolnictwem, albo wykształcenie średnie inne niż rolnicze i posiada
co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub
d) wykształcenie podstawowe, gimnazjalne lub zasadnicze
zawodowe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 5-letni staż
pracy w rolnictwie.
Rolnik czyli kto?
Ust 3. Za staż pracy, o którym mowa w ust. 2, uznaje się okres, w którym osoba
fizyczna:
1) podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników lub
2) prowadziła działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym o obszarze nie mniejszym
niż 1 ha stanowiącym jej własność, przedmiot użytkowania wieczystego, przedmiot
samoistnego posiadania lub dzierżawy, lub
3) była zatrudniona w gospodarstwie rolnym na podstawie umowy o pracę lub
spółdzielczej umowy o pracę, wykonując pracę związaną z prowadzeniem
działalności rolniczej, lub
4) wykonywała pracę związaną z prowadzeniem działalności rolniczej w charakterze
członka spółdzielni produkcji rolnej, lub
5) odbyła staż, o którym mowa w art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o
promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z
późn. zm. 7) ), obejmujący wykonywanie czynności związanych z prowadzeniem
działalności rolniczej(...)"
Gospodarstwo
rolne
Gospodarstwo rolne
W myśl art. 55
3 KC
gospodarstwo
rolne to grunty rolne wraz z leśnymi,
budynkami
lub
ich
częściami,
urządzeniami i inwentarzem – jeżeli
wspólnie
stanowią,
bądź
mogą
stanowić
zorganizowaną
całość
gospodarczą
wraz
z
prawami
związanymi
z
prowadzeniem
gospodarstwa rolnego.
Gospodarstwo rolne
Wg. Ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku
rolnym)
Art. 1. Przedmiot opodatkowania podatkiem rolnym
Opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty
sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków
jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i
zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem
gruntów zajętych na prowadzenie działalności
gospodarczej innej niż działalność rolnicza.
Gospodarstwo rolne
Art. 2. Pojęcie gospodarstwa rolnego i działalności rolniczej
1. Za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów, o których
mowa w art. 1 przedmiot opodatkowania podatkiem rolnym, o
łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy,
stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby
fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki,
nieposiadającej osobowości prawnej.
2. Za działalność rolniczą uważa się produkcję roślinną i zwierzęcą,
w tym również produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego,
hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, roślin
ozdobnych, grzybów uprawnych, sadownictwa, hodowlę i produkcję
materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych,
produkcję zwierzęcą typu przemysłowego fermowego oraz chów i
hodowlę ryb.
Gospodarstwo rolne
Istotną cechą gospodarstwa rolnego jest to,
że bez znaczenia jest jego wielkość. Oznacza
to, że pojęciem gospodarstwa rolnego
obejmuje się również te gospodarstwa,
których obszar jest mniejszy niż 1 ha.
Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego
gospodarstwem rolnym jest jednostka
gospodarcza, która zorganizowana jest w taki
sposób i na takim obszarze, który umożliwia
prowadzenie działalności wytwórczej
przeznaczonej na zbyt.
Gospodarstwo rolne
Formy przekazywania gospodarstw rolnych
Formy przekazywania gospodarstw rolnych inter vivos
Gospodarstwo rolne w obrocie między żywymi (inter vivos) może zostać
przekazane w drodze umowy prawa cywilnego – umowy darowizny lub
sprzedaży.
Wyróżnia się dodatkowe trzy formy przekazywania gospodarstw
specyficzne dla prawa rolnego:
dożywocie – umowę o funkcji alimentacyjnej,
umowę z następcą,
przekazanie gospodarstw rolnych za rentę strukturalną.
Formą przekazania gospodarstwa rolnego mortis
causa jest dziedziczenie.
Zakres ubezpieczenia
społecznego
Zakres ubezpieczenia społecznego
Wg. Ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników
Art. 1. Zakres ubezpieczenia społecznego rolników
1. Ubezpieczenie społeczne rolników, zwane dalej „ubezpieczeniem”, obejmuje, na
zasadach określonych w ustawie, rolników, ich małżonków i pracujących z nimi
domowników, którzy:
1) posiadają obywatelstwo polskie lub
2) przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy,
zezwolenia na pobyt czasowy, zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt
rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zgody na pobyt ze względów
humanitarnych, zgody na pobyt tolerowany lub w związku z uzyskaniem w
Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej, lub
3) są obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, Konfederacji
Szwajcarskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym
Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.
1a. Ubezpieczenie obejmuje obywateli, o których mowa w ust. 1 pkt 3, jeżeli
przepisy Unii Europejskiej dotyczące stosowania systemów zabezpieczenia
społecznego nie stanowią inaczej.
2. W ubezpieczeniu wyodrębnia się:
1) ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie;
2) ubezpieczenie emerytalno-rentowe.
KRUS
Art. 2. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
1. Ubezpieczenie realizuje Kasa Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego, zwana dalej „Kasą”.
2. Prezes Kasy jest centralnym organem administracji rządowej,
podległym ministrowi właściwemu do spraw rozwoju wsi.
3. Interesy ogółu ubezpieczonych i świadczeniobiorców, dotyczące
ubezpieczenia i działalności Kasy, reprezentuje Rada Ubezpieczenia
Społecznego Rolników, zwana dalej „Radą Rolników”.
4. W realizacji ubezpieczenia uczestniczą także, w zakresie określonym
w ustawie i w odrębnych przepisach, organy Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych, zwanego dalej „Zakładem”, oraz inne podmioty.
Obowiązek ubezpieczenia
społecznego
Ustawa przewiduje dwie FORMY objęcia ubezpieczeniem:
1) tryb obowiązkowy (z mocy ustawy)
2) tryb dobrowolny (na wniosek)
1) Ubezpieczeniu społecznemu rolników podlega obowiązkowo:
rolnik, zamieszkujący i prowadzący na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej osobiście i na własny
rachunek działalność rolniczą w pozostającym w jego posiadaniu
gospodarstwie rolnym, o powierzchni powyżej 1 ha
przeliczeniowego użytków rolnych lub dział specjalny produkcji
rolnej, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a
także małżonek rolnika oraz stale pracujący w tym
gospodarstwie, jeżeli rolnik ten, jego małżonek i domownik nie
podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu i nie mają
ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie mają
ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.
Ubezpieczenie z mocy ustawy istnieje niezależnie od woli osoby
spełniającej warunki do podlegania temu ubezpieczeniu lub woli
płatnika i nie ma ona możliwości rezygnacji z tego ubezpieczenia.
Ubezpieczenie społeczne rolników powstaje od dnia, w którym
zaistniały ku temu warunki, natomiast ustaje z końcem kwartału,
w którym te warunki ustały.
Obowiązek ubezpieczenia
Osoby, dla których działalność rolnicza stanowi stałe
źródło utrzymania a nie podlegają obowiązkowemu
ubezpieczeniu, mogą ubezpieczyć się dobrowolnie.
Ubezpieczeniem na wniosek mogą zostać objęci:
1) Rolnik prowadzący działalność rolniczą
w gospodarstwie o powierzchni poniżej 1 ha
przeliczeniowego (a także jego małżonek i domownik)
2) osoba, która - będąc rolnikiem - przeznaczyła grunty
prowadzonego przez siebie gospodarstwa do zalesienia
jeśli nie podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu,
ani nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty
Zakres ubezpieczenia
społecznego
Art. 3. Ubezpieczenie z mocy ustawy i na wniosek
1. Ubezpieczeniu podlega się z mocy ustawy albo na wniosek.
2. Jeżeli ustawa przewiduje objęcie ubezpieczeniem na wniosek, z wnioskiem o
objęcie ubezpieczeniem może wystąpić zainteresowana osoba lub rolnik, na którego
rachunek ta osoba pracuje.
2a. Objęcie ubezpieczeniem na wniosek następuje od dnia wskazanego we
wniosku o objęcie ubezpieczeniem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym
wniosek został złożony.
3. Osoba podlegająca ubezpieczeniu na wniosek może w każdym czasie odstąpić od
ubezpieczenia, składając oświadczenie w tej sprawie.
4. Równoznaczne z odstąpieniem od ubezpieczenia na wniosek jest nieopłacenie w
terminie składki, chyba że rolnik obowiązany do jej opłacenia, przed upływem
terminu płatności, wystąpił o jego odroczenie albo nieopłacenie składki w terminie
było skutkiem siły wyższej.
Ustanie ubezpieczenia
Art. 3a. Ustanie ubezpieczenia
1. Ubezpieczenie ustaje od dnia następującego po dniu, w którym ustały
okoliczności uzasadniające podleganie ubezpieczeniu, z zastrzeżeniem
ust. 3.
2. Ubezpieczenie na wniosek ustaje także:
1) od dnia wskazanego w oświadczeniu ubezpieczonego, nie wcześniej
jednak niż od dnia, w którym to oświadczenie zostało złożone Kasie, albo
2) od pierwszego dnia okresu ubezpieczenia, za który składka nie została
opłacona.
3. Jeżeli wraz z ustaniem okoliczności uzasadniających podleganie
ubezpieczeniu z mocy ustawy następują okoliczności uzasadniające
objęcie ubezpieczeniem na wniosek, ubezpieczenie istniejące z mocy
ustawy ustaje od dnia następującego po dniu, w którym ubezpieczonemu
doręczono decyzję stwierdzającą ustanie ubezpieczenia z mocy ustawy.
4. Jeżeli złożony został wniosek o rentę lub emeryturę, obowiązek
ubezpieczenia ustaje od dnia następującego po dniu, w którym wydana
została decyzja o przyznaniu świadczenia, jednak nie wcześniej niż od
dnia, w którym ubezpieczony nabył to prawo.
Składki na ubezpieczenie za każdego
ubezpieczonego opłaca rolnik.
Jeżeli działalność rolnicza jest
prowadzona na rachunek kilku osób,
obowiązek opłacenia składki ciąży na
nich solidarnie.
Składka na
ubezpieczenie
zdrowotne rolników
Ubezpieczenie
zdrowotne
Ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają m.in.:
osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniem społecznym
rolników, które są rolnikami lub ich domownikami w rozumieniu
przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu
społecznym rolników (Dz. U. z 2013 r., poz. 1403, t.j.),
rolnicy i ich domownicy, którzy nie podlegają ubezpieczeniu
społecznemu rolników z mocy ustawy i nie podlegają ubezpieczeniu
zdrowotnemu z innego tytułu,
osoby pobierające emeryturę rolniczą lub rentę,
członkowie rodzin ww. rolników, domowników, emerytów i rencistów,
którzy zostali zgłoszeni do ubezpieczenia zdrowotnego.
Ubezpieczenie zdrowotne
Za rolników objętych ubezpieczeniem zdrowotnym,
którzy prowadzą działalność rolniczą na gruntach rolnych poniżej
6 ha przeliczeniowych, oraz za domowników, składki
na ubezpieczenie zdrowotne finansowane są przez budżet państwa.
Natomiast rolnicy prowadzący działalność rolniczą w ramach
działów specjalnych w rozumieniu przepisów ustawy
o ubezpieczeniu społecznym rolników zobowiązani są opłacać
składkę zdrowotną indywidualnie od zadeklarowanej podstawy
wymiaru składki, odpowiadającej:
›
dochodowi ustalonemu dla opodatkowania podatkiem dochodowym
od osób fizycznych, w kwocie nie niższej jednak niż kwota odpowiadająca
wysokości minimalnego wynagrodzenia, bądź:
›
minimalnemu wynagrodzeniu w przypadku prowadzenia działalności nie
podlegającej opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Co ze świadczeniami dla rolnych
emerytów i rencistów?
Powszechna opieka zdrowotna przysługuje ogółowi
obywateli pod określonymi warunkami i do tych
osób, dla których KRUS jest płatnikiem składek,
należą również świadczeniobiorcy, czyli rolni emeryci
i renciści oraz członkowie ich rodzin. Zatem i
członkowie rodzin rolników, domowników rolników,
członkowie rodzin świadczeniobiorców mają ochronę
zdrowotną poprzez KRUS, o ile takie osoby zostaną
zgłoszone do KRUS i spełnią określone wymogi. To
ubezpieczenie działa wówczas, kiedy nie ma innego
tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego.
Co z rolnikami płacącymi tzw. działy
specjalne?
Oprócz rolników, którzy płacą składkę
zdrowotną na podstawie liczby hektarów, są
jeszcze rolnicy prowadzący tzw. działy
specjalne produkcji rolnej. Te osoby są
zobowiązane do płacenia składki od
zadeklarowanej podstawy wymiaru podatku
dochodowego, bo one płacą podatek
dochodowy. Składka ta nie może być mniejsza
niż 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę.
W 2014 roku jest to wynagrodzenie ustalone
na kwotę 1680 zł, więc składka wynosi 151,20
zł.
Składki
na ubezpieczenie
społeczne rolników
Składki na ubezpieczenie
społeczne rolników
Rolnik płaci miesięczne składki na:
ubezpieczenie emerytalno-rentowe
ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie.
Miesięczna wysokość składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe
wynosi 10 proc. emerytury podstawowej
Składkę na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie ustala
Rada Rolników.
Świadczeniami z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i
macierzyńskiego są:
1) jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej
lub rolniczej choroby zawodowej, zwane dalej „jednorazowym
odszkodowaniem”;
2) zasiłek chorobowy;
3) zasiłek macierzyński.
Terminy
Termin płatności składek przypada
na ostatni dzień pierwszego miesiąca
danego kwartału, tj.: 31 stycznia
za I kwartał, 30 kwietnia za II kwartał,
31 lipca za III kwartał, 31 października
za IV kwartał,
Obowiązkiem każdego płatnika składek
jest samodzielne śledzenie zmian
w wysokości składek i opłacanie ich
każdorazowo w wysokości aktualnie
obowiązującej.
Nieznajomość aktualnej wysokości
składki nie zwalnia rolnika z obowiązku
terminowego płacenia składek
w odpowiedniej wysokości.
Zbieg tytułu rolniczego
ubezpieczenia
społecznego i tytułu
prowadzenia działalności
pozarolniczej
Pozarolnicza działalność
gospodarcza
W rozumieniu ustawy jest to pozarolnicza działalność
gospodarcza prowadzona na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej przez osoby fizyczne, na podstawie przepisów
o swobodzie działalności gospodarczej, z wyłączeniem:
›
wspólników spółek prawa handlowego,
›
osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu:
Przez rozpoczęcie prowadzenia pozarolniczej
działalności gospodarczej rozumie się także:
›
wznowienie prowadzenia pozarolniczej działalności
gospodarczej po jej okresowym zawieszeniu,
›
zmianę rodzaju lub przedmiotu prowadzonej pozarolniczej
działalności gospodarczej,
Zgodnie z przepisem art. 5a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, rolnik lub
domownik, który rozpoczyna prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub
rozpoczyna współpracę przy prowadzeniu tej działalności, może nadal podlegać
ubezpieczeniu społecznemu rolników, jeśli:
1) podlegał temu ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy
nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata i nadal prowadzi działalność rolniczą, lub
stale pracuje w gospodarstwie rolnym obejmującym obszar użytków rolnych powyżej
1 ha przeliczeniowego lub w dziale specjalnym w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu
społecznym rolników;
2) złoży w KRUS oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14
dni od rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpoczęcia
współpracy przy jej prowadzeniu. Niezachowanie terminu na złożenie oświadczenia
jest równoznaczne z ustaniem ubezpieczenia od dnia rozpoczęcia wykonywania
pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy jej prowadzeniu.
3) nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym;
4) nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń
społecznych;
5) kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów
z pozarolniczej działalności gospodarczej (jeżeli działalność ta była prowadzona) nie
przekracza określonej kwoty granicznej.
Zaświadczenie naczelnika właściwego urzędu skarbowego lub
oświadczenie o kwocie należnego podatku
dochodowego od przychodów z pozarolniczej działalności
gospodarczej za poprzedni rok podatkowy rolnik lub domownik
prowadzący w poprzednim roku podatkowym pozarolniczą
działalność gospodarczą obowiązany jest złożyć w KRUS wraz
z oświadczeniem.
Kwota podatku od prowadzonej działalności pozarolniczej ma
także wpływ na możliwość pozostania przez rolnika lub
domownika w ubezpieczeniu społecznym rolników, w kolejnych
latach. Do dnia 31 maja każdego roku, po rozliczeniu roku
podatkowego, rolnik lub domownik podlegający ubezpieczeniu
rolniczemu, prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą lub
współpracujący przy jej prowadzeniu, ma obowiązek złożyć
w KRUS zaświadczenie naczelnika właściwego urzędu
skarbowego albo oświadczenie, że kwota należnego podatku
dochodowego od przychodów z pozarolniczej działalności
gospodarczej za poprzedni rok podatkowy nie przekroczyła
rocznej kwoty granicznej.
Jeśli kwota tego podatku przekroczy "roczną
kwotę graniczną", a także jeżeli nie zostanie
zachowany powyższy termin złożenia
zaświadczenia albo oświadczenia, ubezpieczenie
rolnika lub domownika ustanie z dniem,
do którego rolnik lub domownik zobowiązany był
złożyć zaświadczenie/oświadczenie/ w jednostce
Kasy, chyba że ten rolnik lub domownik zaprzestał
prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej
w sposób trwały lub okresowy przed upływem tego
terminu. Osoba ubezpieczona powinna w ciągu 14
dn. zgłosić fakt zaprzestania wykonywania pozarolniczej
działalności gospodarczej.
Rolnik lub domownik prowadzący dodatkowo
pozarolniczą działalność gospodarczą będzie
zobowiązany do opłacania miesięcznej składki
podstawowej na ubezpieczenie emerytalno-
rentowe w podwójnym wymiarze.
Natomiast na ubezpieczenie wypadkowe,
chorobowe i macierzyńskie składka za te osoby
opłacana jest w pojedynczej wysokości, tak
samo jak za pozostałych ubezpieczonych,
którzy nie prowadzą pozarolniczej działalności
gospodarczej.
W przypadku, gdy okres podlegania ubezpieczeniu jest
krótszy niż miesiąc, wysokość składki oblicza się
proporcjonalnie do liczby dn. podlegania temu ubezpieczeniu.
W przypadku obowiązkowego podlegania ubezpieczeniu,
obowiązek opłacania składek dotyczy wszystkich okresów,
w których to podleganie istniało.
W przypadku podlegania ubezpieczeniu dobrowolnemu,
tj. na wniosek, obowiązek opłacania składek ustaje od dnia
następującego po dniu, w którym ustały okoliczności
uzasadniające podleganie ubezpieczeniu, jak również od dnia
wskazanego w oświadczeniu ubezpieczonego, nie wcześniej
jednak niż od dnia, w którym to oświadczenie zostało złożone
Kasie. Za odstąpienie od ubezpieczenia uważa się także
zaprzestanie opłacania składek.
Quiz
1)
Za rolników składki na ubezpieczenie
zdrowotne płaci budżet państwa jeśli:
a)
Prowadzą działalność rolniczą od 5 lat.
b)
Należą do działów specjalnych.
c)
Mają poniżej 6 ha przeliczonych.
Quiz
2)
Rolnik płaci składkę na ubezpieczenie
emerytalno- rentowe w wysokości:
a)
10 % emerytury podstawowej
b)
15% emerytury podstawowej
c)
5% minimalnego wynagrodzenia
Quiz
3)
Rolnik indywidualny to os. fiz. która:
a)
Posiada użytki rolne o powierzchni 500ha
b)
Co najmniej 5 lat mieszka w gminie
c)
Co najmniej 3 lata mieszka w powiecie
Quiz
4)
Gospodarstwo rolne to:
a)
Tylko grunty rolne
b)
Grunty rolne wraz z leśnymi
c)
Grunty tylko powyżej 1ha
Quiz
5)
Składka miesięczna na ubezpieczenie
wypadkowe, chorobowe i
macierzyńskie wynosi:
a)
84zł
b)
36zł
c)
42zł
Quiz
6)
Osoba prowadząca pozarolniczą działalność
gospodarczą może podlegać ubezpieczeniu
społecznemu rolników jeśli:
a)
podlegał temu ubezpieczeniu w pełnym zakresie
z mocy ustawy nieprzerwanie przez co najmniej
2 lata
b)
złoży w KRUS oświadczenie o kontynuowaniu tego
ubezpieczenia w terminie 21 dni od rozpoczęcia
wykonywania pozarolniczej działalności
gospodarczej
c)
nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty
albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych
Quiz
7)
Jaki procent przychodów Funduszu Emerytalno-
Rentowego
stanowią
składki
płacone
przez
rolników ?
a)
ok. 20%
b) ok.10 %
c) ok. 40%
Quiz
8)
Na pokrycie których z wymienionych świadczeń
Fundusz Emerytalno – Rentowy wydaje najmniej
środków:
a)
emerytur rolnych
b)
rent rolnych
c)
zasiłków pogrzebowych
Quiz
9)
Które zdanie jest prawdziwe?
a)
Fundusz Prewencji i Rehabilitacji jest finansowany
głównie z dotacji budżetowej.
b)
Fundusz Składkowy jest tworzony ze składek na
ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i
macierzyńskie oraz dotacji budżetowych.
c)
Środki Funduszu Składkowego przeznaczone są
m.in. Na finasowanie składek na ubezpieczenie
zdrowotne
Quiz
10)
Fundusz Administracyjny tworzony jest z
odpisów:
a)
od Funduszu Składkowego oraz Prewencji i
Rehabilitacji
b)
od Funduszu Emerytalno – Rentowego oraz
Prewencji i Rehabilitacji
c)
od Funduszu Składkowego i Emerytalno -
Rentowego