W I O L E T TA C E G L A R S K A

PROTEST WYBORCZY

CO TO JEST PROTEST WYBORCZY?

To wniosek wniesiony do sądu o

unieważnienie wyborów, w którym

przedstawia się dowody na

popełnienie przestępstwa przeciwko

wyborom oraz złamanie przepisów

zawartych w Kodeksie Wyborczym.

POSTAWY PROTESTU WYBORCZEGO

•

Podstawą protestu są czyny noszące znamiona
przestępstwa lub deliktu wyborczego.

•

Wymagane jest, żeby te uchylenia lub czyny
zabronione miały wpływ na przebieg głosowania,
ustalenie wyników wyborów.

PRZECIWKO CZEMU I KOMU JEST

WYMIERZONY PROTEST?

•

Protest wyborczy jest wymierzony przeciwko
ważności wyborów, ważności wyborów w okręgu
lub przeciwko wyborowi określonej osoby w
przypadku popełnienia czynu zabronionego, który
mógłby mieć wpływ na wynik wyborów.

•

W wypadku wyboru organów jednoosobowych,
protest można wnieść w przypadku wyboru
konkretnej osoby.

PODZIAŁ PROTESTÓW

Protesty dzieli się w zależności od:

•

Zasięgu wyborów:

•

Wybory samorządowe (wybory do rady gminy, miasta, powiatu oraz
wybory do sejmików wojewódzkich, wybory na
wójta/burmistrza/prezydenta)

•

Wybory ogólnokrajowe (wybory do Sejmu, wybory prezydenckie),

•

Charakteru wyborów:

•

Referendum,

•

Wybory,

•

Spełnienia wymogów formalnych,

•

Terminu złożenia protestów,

•

Podmiotów właściwych do rozpoznania protestów,

•

Rozstrzygnięć tych protestów.

•

Możliwość lub brak wniesienia zażalenia

WYMOGI FORMALNE:

•

protest musi być złożony w terminie,

•

musi posiadać odpowiednią formę,

•

ma wskazywać na konkretne przepisy prawne, które zostały
naruszone, sformułować zarzuty oparte na Kodeksie
Wyborczym oraz przedstawić dowody, które je potwierdzają,

•

musi być złożony przez odpowiedni podmiot.

•

wymagana jest odpowiednia treść i kultura słowa:

„Używanie przez wnoszącego protest szczególnie obraźliwego
i prowokacyjnego języka stanowi nadużycie konstytucyjnego
prawa do wniesienia protestu przeciwko ważności wyboru
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, co czyni protest
niedopuszczalnym.” – treść postanowienie z dnia 15 lipca
2010 r., III SW 77/10

FORMA PROTESTU

•

Protest musi być wniesiony pisemnie, czyli posiada formę
pisma procesowego.

•

Nie może być wniesiony drogą elektroniczną, ponieważ
„wniesienie protestu w takiej formie jest niedopuszczalne,
gdyż żaden przepis ustawy tej możliwości nie wprowadza”

(fragm. Orzecznictwa Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych 2011/3-4/43 ( sygn. akt III SW 370/10)

•

Wszelkie pisma procesowe i postępowanie w sprawach
wyborczych są wolne od opłat.

FORMA PROTESTU

Art. 126. Kodeksu postępowania cywilnego określa, jak
powinno wyglądać protest:

§ 1. Każde pismo procesowe powinno zawierać:
1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub
nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
2) oznaczenie rodzaju pisma;
3) osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie
przytoczonych okoliczności;
4) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub
pełnomocnika;
5) wymienienie załączników.

PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO WYBOROM

Są one określone w rozdziale XXXI Kodeksu Karnego
(Art. 248. - Art. 251.):

•

przeszkadzanie w swobodnym głosowaniu lub obliczaniu
głosów (przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem);

•

wywieranie wpływu, przez nadużycie stosunku zależności, na
sposób głosowania określonej osoby;

•

przyjęcie korzyści majątkowej lub osobistej za głosowanie w
określony sposób.

Rodzaj
wyborów

Prezydenckie

Ogólnokrajowe

(do Sejmu,

Senatu itp.)

Samorządowe

Termin

wniesienia

protestu

3 dni od ogłoszenia

wyników (jest to

termin zawity!)

7 dni od ogłoszenia

wyników (jest to

termin zawity!)

14 dni

Podmiot

właściwy do

rozstrzygnięcia

Sąd Najwyższy

Sąd Najwyższy

Sąd Okręgowy

Podmiot

wnoszący

protest

Wyborca, który w dniu
wyborów był
umieszczony w spisie
wyborców, w jednym
z obwodów
głosowania +
pełnomocnik komisji
wyborczej +
pełnomocnik
komitetów
wyborczych

Wyborca, (…) na
obszarze danego okręgu
wyborczego +
przewodniczący komisji
wyborczej + pełnomocnik
komitetów wyborczych

Wyborca, (…) na
obszarze danego
okręgu wyborczego
+ przewodniczący
komisji wyborczej +
pełnomocnik
komitetów
wyborczych

Ważność

protestu

Wnoszący protest powinien sformułować w nim zarzuty oraz

przedstawić lub wskazać dowody, na których opiera swoje

zarzuty.

Rodzaj
wyborów

Prezydenckie

Ogólnopolskie Samorządowe

Rodzaj

postępowania

Postępowanie

cywilne

nieprocesowe

Postępowanie

cywilne

nieprocesowe

Postępowanie

cywilne

nieprocesowe

Termin

rozstrzygnięcia

30 dniu po

podaniu wyników

przez PKW

90 dniu po dniu

wyborów

30 dni do

wnoszenia

protestów

Forma opinii

Postanowienie

Postanowienie

Postanowienie

Strony

postępowania

wnoszący protest,

przewodniczący

właściwej komisji

wyborczej albo jego

zastępca i

Prokurator

Generalny.

Wnoszący protest,

przewodniczący

właściwej komisji

wyborczej albo

jego zastępca i

Prokurator

Generalny

wnoszący protest,

komisarz wyborczy,

przewodniczący

właściwej komisji

wyborczej lub jego

zastępca

Forma

rozstrzygnięcia

Uchwała

Uchwała

Orzeczenie

PROCEDURA - SEJM

Wniesienie

protestu

• Termin: 7 dni po

ogłoszeniu wyników przez

Państwową Komisję

Wyborczą w Dzienniku

Ustaw

Rozpatrzenie

protestu

przez SN

Wydanie

opinii

• Opinia zawiera ustalenia co do zasadności

zarzutów protestu. Gdy zarzuty zostaną

potwierdzone – ocenę, czy przestępstwo

przeciwko wyborom lub naruszenie przepisów

kodeksu miało wpływ na wynik wyborów.

Wydanie

uchwały

Protest

pozostawiony bez

dalszego biegu

Prezentacja

uchwały i

publikacja

ROZSTRZYGNIĘCIE PROTESTU

•

Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych, na podstawie sprawozdania z
wyborów przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą
oraz opinii wydanych w wyniku rozpoznania protestów, rozstrzyga
o ważności wyborów oraz o ważności wyboru posła, przeciwko
któremu wniesiono protest.

•

Rozstrzygnięcie wydaje się w formie uchwały na posiedzeniu z udziałem
Prokuratora Generalnego i Przewodniczącego Państwowej Komisji
Wyborczej.

•

Mandaty wygasają w dniu podjęcia uchwały, unieważnia się wybory i
postanawia o przeprowadzeniu ponownych wyborów.

•

Uchwałę Sądu Najwyższego przedstawia się niezwłocznie Prezydentowi
oraz Marszałkowi Sejmu, a także przesyła Państwowej Komisji Wyborczej.

•

Uchwałę publikuje się w Dzienniku Ustaw RP.

POZOSTAWIENIE PROTESTU BEZ

DALSZEGO BIEGU

Sąd Najwyższy pozostawia bez dalszego biegu protest wniesiony

•

przez osobę do tego nieuprawnioną

•

Wniosek nie został wniesiony w terminie.

•

Wtedy, kiedy przewiduje się możliwość wniesienia przed dniem głosowania
skargi lub odwołania do sądu lub do Państwowej Komisji Wyborczej

•

Jeżeli w proteście zarzucono popełnienie przestępstwa przeciwko wyborom,
Sąd Najwyższy niezwłocznie zawiadamia o tym Prokuratora Generalnego.

Niedopuszczalne jest przywrócenie terminu do wniesienia protestu

.

PROCEDURA - PREZYDENT

•

Wniesienie protestu

•

Rozpatrzenie protestu (przez 3 sędziów SN)

•

Postanowienie lub pozostawienie protestu

•

Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych na podstawie sprawozdania z
wyborów przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą
oraz po rozpoznaniu protestów rozstrzyga o ważności wyboru
Prezydenta Rzeczypospolitej.

•

Uchwałę Sądu Najwyższego przedstawia się niezwłocznie
Marszałkowi Sejmu, a także przesyła Państwowej Komisji
Wyborczej oraz ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej
Polskiej.

PROCEDURA - SAMORZĄD

•

Sąd okręgowy rozpoznaje protesty wyborcze w terminie 30 dni

•

Skład: 3 sędziów + komisarz wyborczy, przewodniczący właściwej
komisji wyborczej lub jego zastępca

•

Sąd Okręgowy może zostawić protest bez dalszego biegu, może
wydać orzeczenie potwierdzające podstawność zarzutów bądź
odrzucające.

•

Sąd okręgowy orzeka o nieważności wyborów lub o nieważności
wyboru radnego, jeżeli okoliczności stanowiące podstawę protestu
miały wpływ na wyniki wyborów.

•

W dniu wydania orzeczenia o nieważności wyborów, wygasają
mandaty oraz postanawia o przeprowadzeniu wyborów
ponownych. Postanawia o podjęciu niektórych czynności
wyborczych, wskazując czynność, od której należy ponowić
postępowanie wyborcze.

POZOSTAWIENIE PROTESTU BEZ

DALSZEGO BIEGU

Sąd Okręgowy pozostawia bez dalszego biegu protest wniesiony:

•

przez osobę do tego nieuprawnioną

•

wniosek nie został wniesiony w terminie.

•

Sąd okręgowy pozostawia bez dalszego biegu również protest wyborczy
dotyczący sprawy, co do której w kodeksie przewiduje się możliwość
wniesienia skargi lub odwołania do sądu lub właściwego organu
wyborczego przed dniem głosowania.

•

Jeżeli w proteście zarzucono popełnienie przestępstwa przeciwko wyborom,
Sąd Najwyższy niezwłocznie zawiadamia o tym Prokuratora Generalnego.

ZAŻALENIE NA ORZECZENIE

•

Zażalenie mogą wnosić: komisarz wyborczy przewodniczący
właściwej komisji wyborczej lub jego zastępca.

•

Termin: 7 dni od daty doręczenia.

•

Organ właściwy do rozstrzygnięcia zażalenia: właściwy Sąd
Apelacyjny

•

Sąd apelacyjny ma 30 dni na rozstrzygnięcie zażalenia, wydaje
ostateczne orzeczenie, na które nie przysługuje środek prawny.

WYBORY PONOWNE

•

Przeprowadzenie wyborów ponownych zarządza wojewoda
w ciągu 7 dni od dnia zakończenia postępowania sądowego
zarządzeniu wojewody o wyborach wymienia się ponadto
nazwiska osób, które utraciły mandaty, ze wskazaniem
oznaczenia listy kandydatów.

•

Wybory do rad zarządza się nie wcześniej niż na 4 miesiące
i nie później niż na 3 miesiące przed upływem kadencji rad.
Datę wyborów wyznacza się na ostatni dzień wolny od
pracy poprzedzający upływ kadencji rad.

BIBLIOGRAFIA:

•

Banaszak, [w:] Kodeks wyborczy. Komentarz, art.
14, Nb 2, Warszawa 2014, Wydawnictwo: C.H.
Beck.

•

Konstytucja

•

Kodeks wyborczy z dnia 5 stycznia 2011 r.

•

Kodeks karny

•

Artykuł: Postępowanie w sprawach z protestów
wyborczych. A. Rakowska,