PRZYCZYNY PRZESTĘPCZOŚCI

PRZYCZYNY

PRZESTĘPCZOŚCI

Justyna Karbowska

Agnieszka Kowalczyk

III BW, 1 gr. ćw



1. Czyn -  zewnętrzne zachowanie się człowieka (podmiotu), zależne
od jego woli, polegające na działaniu lub zaniechaniu działania.
Działanie będzie więc złamaniem norm zakazowych, natomiast
zaniechanie  działania złamaniem norm nakazowych.



2. Wina w zachowaniu się człowieka (podmiotu), określa jego
psychiczny stosunek  do naruszania norm.  W przypadku
przestępstwa w grę wchodzi zarówno wina umyślna, gdy jednostka
świadomie popełnia czyn zabroniony, jak też nieumyślność
występująca w formie  świadomej i nieświadomej.



3. Czyn człowieka jest przestępstwem wtedy, gdy doprowadza do
złamania normy, której naruszenie obwarowane jest sankcjami
określonymi w ustawie. Jeśli naruszenie normy nie ma
usankcjonowań ustawowych sytuacja taka z prawnego punktu
widzenia nie będzie przestępstwem.



4. Bezprawność czynu oznacza, że musi być on
niezgodny z obowiązującymi  przepisami prawa. Nie
oznacza to wyłącznie sprzeczności z przepisami prawa
karnego. Całościowa analiza stanu faktycznego w
zestawieniu z całym systemem  prawa może dopiero dać
ostateczną ocenę, czy określony czyn jest bezprawny.



5. Społeczna szkodliwość czynu w stopniu wyższym niż
znikomy jest terminem  umownym, obejmującym zarówno
rodzaj i charakter naruszonego dobra,  okoliczności
popełnienia czynu, jak też motywacje zachowania się
jednostki. Ogólnie rzecz biorąc czyn wtedy jest
przestępstwem, gdy godzi w porządek  stosunków
społecznych.

Przestępczość



Brunon Hołyst, jako przestępczość
rozumie : „zbiór czynów
zabronionych przez ustawę pod
groźbą kary, które to czyny
popełnione zostały na obszarze
danej jednostki terytorialnej w
danym czasie”.

Statystyki jako systemy

sprawozdawczości



Statystyka policyjna – dostarcza informacji o
postępowaniach przygotowawczych,
przestępstwach i osobach podejrzanych o
dokonanie przestępstwa. Podstawowymi
jednostkami obliczeniowymi są: postępowanie
przygotowawcze, postępowanie stwierdzone,
podejrzany.



Statystyka prokuratorska – powstaje w wyniku
realizacji obowiązków sprawozdawczych
prokuratur wojewódzkich i rejonowych z
działalności prokuratury z zakresu ewidencji
spraw i czynności procesowych prokuratora



Statystyka sądowa – Jej dane pochodzą z Wydziału
Statystyki w Departamencie Sądów, Organizacji i Analiz
Wymiaru Sprawiedliwości i Ministerstwa
Sprawiedliwości. Pozwalają na obliczanie współczynnika
skazań. Jednostkami obliczeniowymi są: sprawa,
osądzone osoby, skazane osoby.



Statystyka penitencjarna – jest opracowywana
przez Biuro Informacji i Statystyki Centralnego Zarządu
Służby Więziennej. Statystyka ta dostarcza informacji o
populacji więziennej ( osobach osadzonych w aresztach
śledczych i zakładach karnych. Jednostkami
obliczeniowymi są: osoba tymczasowo aresztowana,
osoba skazana, osoba ukarana.

Ciemna liczba przestępstw



Ciemna liczba przestępstw jest to
liczba przestępstw faktycznie
popełnionych, lecz nie objętych przez
statystykę kryminalną wskutek
nieujawnienia ich przez organy
ścigania.

STRUKTURA PRZESTĘPSTW



Struktura popełnianych przestępstw jest podstawowym
elementem,

który

charakteryzuje

przestępczość

ujawnioną. Przez to pojęcie należy rozumieć rozkład
przestępczości ze względu na rodzaje popełnianych
przestępstw.

Analiza

tej

struktury

może

być

przeprowadzona na podstawie danych statystyki
policyjnej

oraz

sądowej.

W  pierwszym  przypadku  analizuje  się    strukturę
przestępstw  stwierdzonych  przez  policję,  w  drugim
strukturę  przestępstw,  za  które  sprawcy  zostali  skazani.
Struktura  przestępstw  ujawnionych  różni  się  od  struktury
przestępstw,  za  które  sprawcy  zostali  skazani.  Mówiąc  o
strukturze  przestępczości,  za  każdym  razem  należy
wskazać dane, z której statystyki podlegały analizie.

PODSTAWOWE NURTY W

KRYMINOLOGII &

GŁÓWNE TEORIE

KRYMINOLOGICZNE



KRYMINOLOGIA KLASYCZNA



KRYMINOLOGIA POZYTYWISTYCZNA



teoria antropologiczna



teoria zróżnicowania kulturowego



teorie kontroli
- teoria anomii



teoria uczenia się zachowań przestępczych



KRYMINOLOGIA ANTYNATURALISTYCZNA



KRYMINOLOGIA NEOKLASYCZNA



teoria ekonomiczna

KRYMINOLOGIA

KLASYCZNA XVIII w.



PRZESTĘPSTWO – świadomy wybór
człowieka



PRZESTĘPCA – człowiek nieróżniący się
od innych, wybierający świadomie
zachowanie przestępcze



Każdy jest potencjalnym przestępcą,
każdy zdolny jest do popełnienia
przestępstwa

KRYMINOLOGIA POZYTYWISTYCZNA

II poł. XIX w.



Kierunek biopsychologiczny i
socjologiczny



nauka o przyczynach przestępczości
(etiologia przestępczości)



PRZESTĘPSTWO – skutek indywidualnej
patologii, panującej struktury
społecznej, zróżnicowania kulturowego



SPRAWCA PRZESTĘPSTWA–
podstawowy przedmiot badań

TEORIA

ANTROPOLOGICZNA

C. Lombroso



(kierunek biopsychologiczny
KRYMINOLOGII POZYTYWISTYCZNEJ)



Skrajny determinizm



Koncepcja „przestępcy z urodzenia”



PRZESTĘPCY: z urodzenia, nałogowi,
z namiętności, kryminoidzi (np.
alkoholicy)

TEORIA ZRÓŻNICOWANIA

KULTUROWEGO

Albert Cohen



(kierunek socjologiczny KRYMINOLOGII
POZYTYWISTYCZNEJ)



PRZESTĘPCZOŚĆ wynika z niezdolności
do spełnienia wymagań narzuconych
przez społeczną klasę wyższą.

TEORIA UCZENIA SIĘ

ZACHOWAŃ

PRZESTĘPCZYCH



(kierunek

socjologiczny

KRYMINOLOGII

POZYTYWISTYCZNEJ)



teoria zróżnicowanych powiązań (lata 30-40. XX
w.),
E. Sutherland



teoria społecznego uczenia się - (lata 70. XX w.),
A.  Bandura  stwierdził,  że  jednostka  podejmuje
wyuczone  zachowania  przestępcze  pod  wpływem
odpowiednich  bodźców  wyzwalających:  ujemnych
emocji  (bodźce  awersyjne),  dążenia  do  korzyści
(instrumentalne),  wpływu  otoczenia  (modelujące),
autorytetów (instrukcyjne), choroby (psychotyczne)



teoria technik neutralizacji (G.Sykes, D. Matza) -
oparta na argumentacji służącej usprawiedliwianiu
zachowań przestępnych.

TEORIE KONTROLI



(kierunek socjologiczny KRYMINOLOGII
POZYTYWISTYCZNEJ)



PRZESTĘPSTWO- jest skutkiem niesprawnego
działania mechanizmów mających wymuszać
konformizm (osłabienia systemu kontroli
społecznej)



TEORIA ANOMII (E. Durkheim)
-PRZESTĘPCZOŚĆ jest skutkiem rozluźnienia więzi
społecznych, stanu anomii
- więź społeczna jako środek kontroli zachowania
jednostek



TEORIA WIĘZI SPOŁECZNEJ (T. Hirschi)

KRYMINOLOGIA

ANTYNATURALISTYCZNA

lata 60. XX w.



PRZESTĘPSTWO i przestępczość
wynikają przede wszystkim z konfliktów
społecznych



SPRAWCY czynów przestępczych nie
wyróżniają się z grona innych ludzi

KRYMINOLOGIA NEOKLASYCZNA

lata 70. XX w



PRZESTĘPSTWO

jest

zachowaniem

stanowiącym akt wolnej woli człowieka;



SPRAWCA przestępstwa to jednostka wolna,
mająca wybór między sposobami postąpienia;
człowiek nie popełnia swojego czynu wskutek
działania czynników znajdujących się poza
jego

kontrolą

reaguje

sposób

przewidywalny na zewnętrzne bodźce



EKONOMICZNA TEORIA PRZESTĘPCZOŚCI

EKONOMICZNA TEORIA

PRZESTĘPCZOŚCI

Gary S. Becker



PRZESTĘPSTWO

–

Konsekwencja

racjonalnych,

przemyślanych wyborów, gdzie zysk z popełnienia
przestępstwa jest większy niż przewidywana kara.



PRZESTĘPCA - wzorowany jest na modelu jednostki
podejmującej racjonalne decyzje ekonomiczne na wolnym
rynku, kierujący się przede wszystkim rachunkiem zysków
i strat



Przykład - Złodziej dokonujący kradzieży.

›

Każde jego działanie poprzedzone będzie analizą korzyści
i kosztów.

›

Korzyści: wartość skradzionego majątku, uzyskane informacje,
wzrost wartości na „rynku” przestępców.

›

Koszty: koszt sprzętu, czas, prawdopodobieństwo wpadki,
potencjalna kara.

BIBLIOGRAFIA



Bułat K., Czarniak P., Gorzelak A. i inni,
Kryminologia, 2.wyd., Warszawa 2010



Kuć M., Kryminologia, Warszawa 2013



Hołyst B., Kryminologia, PWN, Warszawa 2000.



Hołyst B., Socjologia kryminalistyczna, t. I
Warszawa 2007



Szkoła Policji w Katowicach. Służba
prewencyjna, Przyczyny zachowań
przestępczych oraz zjawisk patologicznych w
świetle teorii socjologicznych, Katowice 2008

Document Outline