Wykład 2

Temat :

ROLA I MIEJSCE SIŁ

ZBROJNYCH W

PAŃSTWIE

1

Zagadnienia wykładu

Wstęp

1.Podstawowe pojęcia
2.Ewolucja znaczenia i roli sił

zbrojnych

3.Siły zbrojne –funkcje, role i

zadania
w państwie

Zakończenie

2

Wstęp

 teorie o zmniejszającej się roli sił zbrojnych

w stosunkach międzynarodowych znajdujące
do niedawna szerokie grono zwolenników, dziś
znajdują niezbyt wielu wykonawców;

 nie nastąpił koniec wojen i konfliktów;
 po świecie nie krąży wbrew przepowiedniom

sprzed kilkunastu lat widmo pokoju i
demokracji;

 nie zanikły ani znacząco się nie zmniejszyły

role i funkcje sił zbrojnych;



czynnik siły militarnej i przemocy zbrojnej
pozostał –jak zawsze obecny w stosunkach
międzynarodowych.

3

Wstęp

 znaczenie sił zbrojnych w nowych warunkach nie

zmniejsza się w istotny sposób; raczej podobnie jak funkcje
i zadania, jedynie się zmienia;

 wykład stanowi w a r t o ś c i o w ą p o m o c dla studentów II roku

- kierunku Bezpieczeństwo Narodowe z przedmiotu
Międzynarodowe stosunki wojskowe, którzy p o r a z
p i e r w s z y stykają się z problematyką wojskową;

 mam nadzieję, że wykład p o m o ż e s t u d e n t o m

z r o z u m i e ć s e n s f u n k c j o n o w a n i a , r o l ę i
z a d a n i a s i ł z b r o j n y c h w e w s p ó ł c z e s n y m
ś w i e c i e ;

 jako że wykład traktuje o dziedzinie specyficznej,

u z n a ł e m ,

i ż i s t n i e j e p o t r z e b a

z a m i e s z c z e n i a w n i m n i e o d z o w n e j ,
e l e m e n t a r n e j t e r m i n o l o g i i o r a z
p o d s t a w o w e j w i e d z y o i n s t y t u c j i w o j s k a .

4

Zagadnienie 1

Podstawowe pojęcia

5

Sztuka wojenna



To „dziedzina wiedzy i umiejętności dotyczących
form i sposobów przygotowania oraz
prowadzenia działań wojennych w skali
strategicznej, operacyjnej i taktycznej” ¹.



Sztuka wojenna pierwotnie była jedynie umiejętnością
przygotowania i prowadzenia działań wojennych.



Sposoby prowadzenia działań wojennych w
starożytności zaliczano – podobnie jak większość
dziedzin nauki – do filozofii.

¹ B. Balcerowicz (red), Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego,

Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2002, s. 103.

6

7

STRATEGIA

SZTUKA

WOJEN

NA

Strategia

 „ D z i a ł s z t u k i w o j e n n e j o k r eś l a j ą c y

r e g u ł y i z a s a d y p r z y g o t o w a n i a
i p r o w a d z e n i a

wojny jako całości

o r a z j e j p o s z c z e g ó l n y c h k a m p a n i i , b i t e w
i g ł ó w n y c h o p e r a c j i ” ² .

 Słowo „strategia” pochodzi z greckiego strategos

od stratos - wojsko i agein - prowadzę: oznaczało
sztukę dowodzenia wojskami przez naczelnego
wodza. Szykowaniem wojsk zajmowała się taktyka,
od słowa tachtein - szykować.

²

Uniwersalny słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, t. 4,

s .553.

8

9

 W m i a r ę n a r a s t a n i a z ł o ż o n o ś c i

ż y c i a s p o ł e c z e ń s t w i

k o m p l i k o w a n i a s i ę z j a w i s k a w o j n y -

g ł ó w n i e z a s p r a w a p o j a w i e n i a s i ę

b r o n i j ą d r o w e j - k o n i e c z n e s t a ł o s i ę

w ł ą c z e n i e w z a k r e s

s t r a t e g i i

a s p e k t ó w p o z a m i l i t a r n y c h , t a k i c h

j a k : p o l i t y c z n e , s p o ł e c z n e ,

e k o n o m i c z n e , p s y c h o l o g i c z n e ,

m o r a l n e

i i n n e .



Te r m i n „

s t r a t e g i a

”

z a a d o p t o w a n y z o s t a ł n a r z e c z

s z t u k i r z ą d z e n i a p a ń s t w e m .

10

Etap

Okres

Nazwa strategii

Zakres

pojęciowy

I. Strategia

Jako

wojskowa

część

fazy realizacyjnej
polityki na szczeblu
państwa

Do końca

XIX w.

Strategia

Wojna: jej
przygotowanie
i prowadzenie

Do

połowy

XX w.

1. Strategia wojenna

Wojna: jej
przygotowanie
i prowadzenie

2. Strategia wojskowa

Użycie siły zbrojnej
w wojnie

II. Strategia

Jako koncepcyjno
-decyzyjna
i realizacyjna faza
polityki państwa
w skali ogólnych
celów oraz środków
i sposobów ich
urzeczywistnienia
w dużym horyzoncie
czasowo-
przestrzennym

Od

połowy

XX w.

1. Strategia

Cele narodowe
i sposoby ich
osiągania

2. Strategie

szczegółowe:

•

strategia polityki

zagranicznej

• strategia gospodarcza

• strategia socjalna

• strategia obronna

• …(inne)

Działalność państwa
wg głównych
dziedzin:

polityki

zagranicznej

gospodarczej

socjalnej

obronnej

…(innych)

Ewolucja pojęcia strategii

Źródło: R .Wróblewski, Wprowadzenie do strategii wojskowej, BUWIK, Warszawa
1998.

Współcześnie

 kategorię „strategia” stosuje się szeroko na

gruncie wielu dziedzin życia społecznego, służy do
określenia ka żd e g o d zia ła n ia
o p o d s ta w o w y m d la d a n ej d zie d zi ny
zn a c ze n iu ;

w języku potocznym oznacza każde planowe,

długofalowe działanie;

współcześnie strategię (bez przymiotników)

definiuje się jako „teorię i praktykę działania
ukierunkowanego na osiągnięcie założonych
celów
w d an e j d zie dz in ie , u jm o w a n y c h w
s kal i o g ó ln e j i m a ją cy c h c h ar a kte r
d ł u go f alo w y ”

11

12

………………………………………………

………………..

……………………………………………

…………………..

ZAKRESY

DZIAŁALNOŚCI

PAŃSTWA

OPOWIADAJĄC

E IM

STRATEGIE

STRATEGIA

BEZPIECZEŃST

WA

NARODOWEGO

STRATEGIA

NARODOWA

STRATEGIA

OBRONNA

INNE

STRATEGIE

STRATEGIA

WOJENNA

STRATEGIA

WOJSKOWA

INNE

STRATEGIE

SZCZEGÓŁOW

E

……………………………………………
………………....

……………………………………………

…………………..

……………………………………………
…………………

……………………………………………

…………………..

1. D z i a ł a l n o ś ć
p a ń s t w a
w c a ł o ś c i

2

.

D z i a ł a l n o ś ć p a ń s t w a w g

d z i e d z i n : g o s p o d a r c z e j ,
s o c j a l n e j , o b r o n n e j i i n .

3. D z i a ł a l n o ś ć p a ń s t w a
w w o j n i e

4.

D z i a ł a l n o ś ć p a ń s t w a

w p o s z c z e g ó l n y c h
d z i e d z i n a c h ( p o l i t y k i
s z c z e g ó ł o w e )

Z a k r e s y d z i a ł a l n o ś c i p a ń s t w a i o d p o w i a d a j ą c e i m s t r a t e g i e

Strategia narodowa

(państwa)

• to dziedzina strategii obejmująca

tworzenie, rozwój, przygotowanie

oraz wykorzystanie potencjału

państwa we wszystkich sferach

działalności (w tym:

w dziedzinie bezpieczeństwa)

13

Strategia obronna

• to dziedzina strategii

bezpieczeństwa obejmująca
tworzenie, rozwój,
przygotowanie
i wykorzystanie potencjału
obronnego państwa (wszelkich
sił
i środków i sposobów
z różnych dziedzin) do
przeciwdziałania zagrożeniom
militarnym bezpieczeństwa
narodowego.

14

Strategia bezpieczeństwa

narodowego

• S t r a t e g i a B e z p i e c z e ń s t w a N a ro d o w e g o

R z e c z y p o s p o l i t e j Po l s k i e j

została

zatwierdzona przez Prezydenta RP Lecha
Kaczyńskiego na wniosek Prezesa Rady
Ministrów 13 listopada 2007 r.

Strategia

Bezpieczeństwa Narodowego RP i zastąpiła
strategię przyjętą
8 września 2003 r.

• Jest długofalowym, starannie

przygotowanym planem , którego realizacja
zapewnia narodowe bezpieczeństwo państwa
w dającej się przewidzieć przyszłości.

15

Strategia wojenna

dziedzina strategii

obejmująca

tworzenie, rozwój, przygotowanie
i wykorzystanie potencjału wojennego
państwa (wszelkich sił, środków,
sposobów z różnych dziedzin) do
przeciwdziałania zagrożeniom
militarnym w skali wojny;

teoria i praktyka wykorzystania

potencjału wojennego państwa w
sposób zapewniający osiągnięcie celów
nakreślonych przez politykę.

16

Strategia wojskowa

 to teoria i praktyka

określająca zasady

i generalne sposoby działania zmierzające do
przygotowania i wykorzystania potencjału
wojskowego w walce zbrojnej prowadzonej w
skali wojny, dla osiągnięcia założonych celów
militarnych*

 dotyczy działania (polityki)

ukierunkowanego na osiąganie założonych
celów we wszystkich dziedzinach
i stanach funkcjonowania państwa (pokoju,
kryzysu

i wojny);

*

W. Łepkowski, Podstawy strategii wojskowej, Warszawa 1993, s.98.

17

Sztuka wojenna

 Teoria i praktyka

przygotowania

państwa (koalicji) i sił zbrojnych do
wojny oraz wykorzystanie w czasie
działań wojennych materialnych,
moralnych i militarnych możliwości do
realizacji celów i zadań (strategicznych,
operacyjnych i taktycznych)
nakreślonych przez politykę państwa
,oraz kierowanie prowadzonymi
działaniami*.

*

Leksykon wiedzy wojskowej, wyd. MON, Warszawa 1979, s. 436.

18

Taktyka

 obok strategii była pierwotną składową sztuki

wojennej;

 Clusewitz wyróżnił

dwa poziomy militarne wojny:

s t r a t e g i c z n y i t a k t y c z n y

;

 taktyka

wg Clusewitza uczy użycia sił zbrojnych

w walce,

strategia

– użycia walki dla osiągnięcia

celów wojny. Strategia

zajmuje się wojna w

całości, taktyka jej pojedyńczymi aktami -
walką;

 celem taktycznym jest zwycięstwo w walce,

wygrana bitwa; cele strategiczne zaś formułuje
się

w innych, ogólniejszych kategoriach.

19

Taktyka*

 część składowa sztuki wojennej

obejmująca teorię i praktykę przygotowania i
prowadzenia walki przez pododdziały, oddziały i
związki taktyczne wszystkich rodzajów wojsk i sił
zbrojnych;

 ze względu na rodzaje sił zbrojnych wyróżnia się

taktyki:

- wojsk lądowych (określana jako taktyka ogólna);
- wojsk specjalnych;
- sił powietrznych;
- marynarki wojennej;

 równocześnie każdy rodzaj wojsk ma własna taktykę np.:

t. wojsk pancernych, zmechanizowanych, itp.

*

Leksykon wiedzy wojskowej, wyd. MON, Warszawa 1979, s. 449

.

Sztuka operacyjna

 to stosunkowo nowa kategoria sztuki wojennej, stanowi

ogniwo pośrednie

miedzy strategią a taktyką;

 potrzeba

jej wyodrębnienia zaistniała wraz ze

wzrostem

czasowego i przestrzennego rozmachu wojen, gdy wojna
przestała być – swoista sumą postępujących po sobie bitew

;

 wg

Leksykonu wiedzy wojskowej

sztuka operacyjna

to dział

sztuki wojennej obejmujący teorię i praktykę przygotowania
i prowadzenia samodzielnych i wspólnych operacji przez
związki operacyjne lub kilka związków taktycznych wojsk i
zmierzających do osiągnięcia celów operacyjnych na danym
teatrze działań wojennych (TDW),kierunku operacyjnym lub
strategicznym;

 wyróżnia się sztukę operacyjną poszczególnych rodzajów sił zbrojnych;
 współcześnie w armiach zachodnich sztukę operacyjną określa się

mianem „strategii operacyjnej”;

 na gruncie wojskowo - cywilnym znane są „operacje pokojowe”,

„operacje kryzysowe”, o których będzie mowa w następnych
wykładach.

ł

21

Polityka a strategia (taktyka)

Polityka

to działalność wytyczona przez ośrodek

decyzyjny zmierzająca do osiągnięcia określonych
celów za pomocą odpowiednio dobranych środków;

 podmiotem polityki jest tu państwo, przedmiotem

władza, a cele – funkcją interesów społecznych;

 w relacjach zachodzących między polityką a

strategią niekwestionowany prymat ma

polityka;

polityka

formułuje cele oraz założenia, powiada

„co zrobić?”;

strategia

odpowiada „jak coś zrobić?” oraz służy

skutecznej realizacji polityki.

22

Doktryna

oznacza „oficjalnie przyjęty system zasad i założeń ośrodka

decyzyjnego zmierzający do realizacji ustalonych celów za
pomocą wydzielonych środków*

przyjecie za punkt wyjścia jej zakresu działania pozwala

wyróżnić doktrynę narodową, doktrynę bezpieczeństwa
narodowego; przyjęcie za punkt wyjścia form i sposobów –
doktrynę obronną;

doktryna jest – nieco upraszczając – oficjalnie ogłoszoną,

zapisaną przeznaczoną do realizacji strategią;

znane z historii wojenne strategie „zmasowanego

odwetu”
i „ elastycznego reagowania” były swego czasu
doktrynami wojennymi USA i NATO;

*

B. Balcerowicz (red.), Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego,

Warszawa 2002, s. 23.

23

Geopolityka *

we współczesnym ujęciu to: „ interdyscyplinarna

działalność naukowa i praktyczna zajmująca się
badaniem państwa (koalicji) jako organizmu
geograficznego i określeniem dla niego celów
geopolitycznych”

umieszczona jest miedzy geografią, historią,

naukami politycznymi oraz nauką o
społeczeństwie;

geopolityka to baza dla każdej debaty

demokratycznej na temat polityki zagranicznej
i określenia interesów, celów i roli
międzynarodowej danego państwa.

*

B. Balcerowicz (red.), Słownik…,op.cit. s.38.

24

Geostrategia

termin bliskoznaczny, pokrewny

geopolityce;

w ujęciu L. Moczulskiego geostrategia jest

dziedziną zajmującą się przestrzennymi
aspektami wykorzystania strategicznych
możliwości militarnych*;

*

L. Moczulski, Geopolityka: potęga w czasie i

przestrzeni, Dom Wydawniczy „Bellona”,
Warszawa 1999.

25

Geografia wojenna

oto „dyscyplina zajmująca się badaniem właściwości

i przestrzennego rozmieszczenia czynników geograficznych,
gospodarczych, politycznych oraz militarnych pod kątem ich wpływu na
obronność państw*;

ogeografia wojenna – w nieco szerszym ujęciu zajmuje się:

- położeniem i znaczeniem politycznym, gospodarczym
i geograficznym teatrów wojny i krajów;
- warunkami terenowymi (rzeźba terenu, grunty, rubieże wodne, duże
kompleksy leśne) i klimatyczno - meteorologicznymi, ludnością jako
źródłem siły roboczej i rezerw sił zbrojnych;
- zasobami materiałowymi i miejscowymi;
- przygotowaniem terytorium pod względem operacyjnym;

odo sfery pojęciowej geografii wojennej przynależą m.in. takie terminy

jak: teatr wojny, kierunek strategiczny, obszar strategiczny,
kierunek operacyjny, obszar operacyjny.

*

B. Balcerowicz (red.), Słownik…,op.cit. s.37, 38

26

Zagadnienie 2

Ewolucja znaczenia i

roli sił zbrojnych

27

Ewolucja roli sił zbrojnych

• współcześnie w zasadniczy sposób zmieniły się rola

i znaczenie stosowanej przez nie przemocy
w kształtowaniu stosunków między państwami
i koalicjami;

• zmiany w ciągu kilkudziesięciu lat są dość radykalne -

od traktowania sił zbrojnych jako jedynie skutecznego
sposobu realizowania agresywnej polityki przez
niektóre państwa do obrony przed przemocą, do roli
sił

zbrojnych jako elementu odstraszania przed

ewentualną agresją i coraz bardziej
ograniczonego ich wykorzystywania do
wszelkich interwencji zbrojnych.

28

Przemoc zbrojna

orodzaj przemocy

realizowanej przy użyciu sił

zbrojnych lub zorganizowanych i uzbrojonych grup
mających na celu narzucenia przeciwnikowi swojej
woli;

o zastosowanie kryterium form i sposobów

wykorzystania przemocy zbrojnej pozwala wyróżnić

konflikt zbrojny, walkę zbrojną, interwencję
zbrojną, przewrót wojskowy, demonstrację
siły
i incydent zbrojny

.

Według Słownika podstawowych terminów dotyczących

bezpieczeństwa państwa, Warszawa 1994, s. 21.

29

- odgrywała znaczącą rolę od chwili
powstania zorganizowanych społeczeństw i
zaistnienia sporu lub pożądania w postaci
żyznych ziem, niewolników, rejo

nów

zasobnych w surowce,

rejonów

uprzemy

słowionych lub mających

znaczenie

strateg

iczne

;

-stosowanie

przemocy zbrojnej

w jej

skrajnej

formie jaką jest

walka zbrojna

miało z reguły

podłoże material

ne

,

które

jednak często

maskowano wzgl

ędami

ideologicznymi, religijnymi

i etnicznymi.

Przemoc zbrojna

30

Poczynania wielkich strategów i

polityków

od Aleksandra Wielkiego, poprzez

Hannibala, władców imperium
rzymskiego, Czyngis – chana,
Napoleona, Hitlera, Stalina czy
współcześnie Saddama Husajna;

 wszyscy walczyli o wzrost potęgi

swoich państw (imperiów) drogą
przemocy zbrojnej.

31

Przemoc zbrojna (jej

znaczenie, cel, rozmach

prowadzonych działań) jest

ściśle związana

z rozwojem społeczeństw

32

Według Alvina i Heidi Tofflerów

*

 rozwój społeczeństw można

podzielić na

trzy

charakterystyczne fale;

 cechą pierwszej fali jest

m o t y k a ;

 drugiej – l i n i a p r o d u k c y j n a ;
 trzeciej – ko m p u t e r ;

*

A.H.Toffler., Wojna i antywojna, Warszawa 1997.

33

Cywilizacja pierwszej fali

 przypisana jest ziemi;
 z punktu widzenia

stosowania

przemocy

zbrojnej

:

stosowano

nieliczne armie, wyposażone w

prymitywne uzbrojenie

:

pika, łuk, kusza, katapulty, broń

sieczna, prowadziły wojny, których celem było zdobycie
żyznych ziem z chłopami czy też zdobywanie
niewolników;

 miasta zdobywano

jako ośrodki administracyjne,

pozwalające

utrzymywać władzę nad zdobytymi

obszarami;

 na zdobytych terenach dochodziło do powstań;

 klasyczny przykład

: Imperium Rzymskie;

 wojny stopniowo

obejmują coraz większe obszary z

udziałem wielu państw.

34

Cywilizacja drugiej fali

początek ok. 300 lat temu gdy po raz pierwszy

zastosowano maszynę parową i powstały pierwsze
fabryki

;

z punktu widzenia stosowania

przemocy zbrojnej

:

to okres masowych armii wyposażonych w produkowane w
fabrykach broń pojedyńczego strzelca

.

potem coraz

doskonalsze karabiny, broń maszynowa, czołgi, transportery
opancerzone wreszcie samoloty
i rakiety;

 celem wojny

było: opanowanie obszarów

, zdobycie surowców,

rozbicie sił zbrojnych

przeciwnika;

 wojny

były długotrwałe, przy olbrzymich stratach w stanach

osobowych;

 I i II wojna

światowa;

 zawieranie

sojuszy;

 powstają organizacje międzynarodowe – Międzynarodowa

Organizacja Czerwonego Krzyża, Liga Narodów, ONZ;

35

Cywilizacja trzeciej fali

• za początek uznajemy

okres końcowy II wojny

światowej;

• symbolem trzeciej fali

s t a ł o s i ę z a s t o s o w a n i e

k o m p u t e r a ;

• z punktu widzenia

stosowania przemocy zbrojnej

zasadnicze zmiany nastąpiły po

w p ro w a d z e n i u b ro n i

j ą d ro w e j ;

• b ro ń j ą d ro w a odegrała istotna rolę w

kształtowaniu stosunków między państwami;

• „

r ó w n o w a g a s t r a c h u ”

przed niewyobrażalnymi

skutkami wojny z nie ograniczonym użyciem
broni jądrowej była jednym z powodów tak
długiego okresu pokoju w Europie.

36

Zagadnienie 3

Siły zbrojne – funkcje,

role

i zadania w państwie

37

Definicje sił zbrojnych

 Spośród wielu definicji sił zbrojnych o

najczęściej stosowaną w polskiej teorii i
praktyce sztabowej jest ta zamieszczona w
Słowniku terminów z zakresu
bezpieczeństwa narodowego Akademii Obrony
Narodowej, wyjaśniająca, że

siły zbrojne

to „[…] wyspecjalizowany organ państwa
podlegający bezpośrednio centralnej
władzy wykonawczej

,

przeznaczony do

ochrony i obrony jego interesów przez
możliwość zastosowania przemocy
zbrojnej[…]”*.

*

B. Balcerowicz (red.), Słownik…,op.cit. s.124.

38

39

należy podkreślić , że zarówno
w historii, jak i współcześnie nie
spotyka się państw nie posiadających
własnych sił zbrojnych;

dobre prawo i dobre wojsko
w stosunkach międzynarodowych ,

według Niccolo Machiavellego

to

wręcz podstawa dobrze
funkcjonujących państw*.

*

„Najważniejszą podstawą wszystkich państw, tak nowych jak i

starych są dobre prawa i dobre wojsko”, w: N.Machiavelli,, Książę ,
przek.
W. Rzymowski, Unia Wydawnicza „VERUM”, Warszawa 1993, s.80.

Miejsce i rola sił zbrojnych

 kluczem do zrozumienia miejsca i roli sił zbrojnych

jest właściwe rozpoznanie
i zrozumienie relacji, jakie zachodzą miedzy
polityką
i narzędziami polityki;

 polityka do osiągnięcia swoich celów posługuje się

określonymi środkami, wieloma instrumentami;

 spośród nich trzy należy u z n a ć z a

n a j w a ż n i e j s z e , mianowicie:
- środki dyplomatyczne wraz
z dyplomacją;
- środki ekonomiczne;
- środki militarne.

40

Środki dyplomatyczne, dyplomacja -

znaczenie

• odgrywaja istotną rolę w czasie

pokoju i wojny

jako podstawowy

instrument polityki;

• nie mniej jednak , wielowiekowe

doświadczenie uczy, że sama dyplomacja
bez potencjalnego poparcia

siłą

znaczyła

niewiele;

• Bismarck

mawiał, że „polityka bez siły

podobna jest orkiestrze dętej bez trąb,
werbli i bębnów”;

• polityka, dyplomacja

w przypadku

bezsilności militarnej państwa

narażona

jest na niewielką skuteczność.

41



mogą być stosowane na różne sposoby;

 mogą służyć jako instrumenty nacisku czy przemocy;



nacisk gospodarczy stosowany przez państwa (grupę

państw) – jak sankcje – bywa legitymizowany przez
organizacje międzynarodowe, głównie ONZ;

przymus ekonomiczny szczególnie blokady

gospodarcze osiągają swoje cele wtedy, gdy był
odpowiednio zabezpieczony i wspierany pośrednio
lub bezpośrednio siłą;

potęga ekonomiczna jest jedną z najistotniejszych

składowych potęgi państwa;

istniały i istnieją takie państwa, o których mówi się :

„gospodarczy gigant - polityczny (militarny) karzeł”-
tak określa się często Unię Europejską i Japonię.

42

Środki ekonomiczne

43



Trzy wymienione środki polityki

można ułożyć hierarchicznie

:

- wpierw

dyplomację,

- następnie

środki gospodarcze,

-

środki wojskowe

( pozostawiając

w odwodzie).



Siła militarna

powinna być używana

jako środek ostateczny, rozstrzygający
w danej sytuacji.

Środki militarne

 w czasie wojny rola sił zbrojnych jest

pierwszoplanowa

;

 wynik starć zbrojnych ma decydujące znaczenie

dla osiągnięcia założonych celów wojny;

 rozbicie i zniszczenie podstawowej masy wojsk

przeciwnika to jeden z zasadniczych warunków
zwycięstwa w wojnie;

 związki dyplomacji i sił militarnej w wojnie

przekonywująco przedstawił w swoich
w Wspomnieniach marszałek C. G. Mannerheim

„To, że

po trzech latach wojny (ze ZSRR) – pisał uzyskaliśmy
pokój, nie tracąc niepodległości, zawdzięczamy armii;
armia powstrzymała

przeważające siły

przeciwnika, dając szansę dyplomacji”

ś44

45

 są różne w różnych stanach funkcjonowania

państwa oraz w poszczególnych stanach
stosunków międzynarodowych, tj. stanach
pokoju, kryzysu i wojny;

 w stanie wojny jest to rola

pierwszoplanowa;

 w stanie kryzysu jest znaczna, niekiedy nawet

pierwszoplanowa, ale niekoniecznie
rozstrzygająca;

 w stanie pokoju występują dwa różne

podejścia do roli sił zbrojnych

Rola i znaczenie siły militarnej

w polityce

Rola i znaczenie siły militarnej

w polityce w stanie pokoju:

Podejście pierwsze

• stan pokoju traktuje się jak

swoistą przerwę między
wojnami;

• choć nie formułowano tego

wprost, to czas pokoju
wykorzystywano na
przygotowania do wojny –
zgodnie z starorzymską
maksymą: Si vis pacem para
bellum (chcesz pokoju gotuj się
do wojny);

• rolą sił zbrojnych było

przygotowanie się do wojny;

• co przekładało się na

liczebność, struktury, szkolenie
i zasady gotowości bojowej;

Podejście drugie

• oprócz zadań

wojennych związanych
z przygotowaniami
wojennymi znacznie
większą wagę
przywiązuje się do
funkcji odstraszania i
zapobiegania;

• na pierwszy plan

wysuwa się funkcja
wspierania polityki
państwa

46

47

Cel strategii militarnej (wojskowej

)

„

obrona i ochrona za pomocą

środków militarnych

substancji państwa oraz jego

interesów narodowych przed

zagrożeniami militarnymi oraz

wspieranie polityki państwa,

również środkami militarnymi

”

Cele cząstkowe i cele pośrednie sił zbrojnych

Cele cząstkowe ( w

zakresie obrony i ochrony

państwa)

 zapobieganiu powstawania

zagrożeń,

 obrona bytu narodowego

w warunkach
skonkretyzowania się
zagrożeń;

 zapewnienie

nienaruszalności
terytorium;

 zapewnienie suwerenności

państwowej rozumianej
jako

wyłączność w zakresie

egzekwowania prawa na
jego terytorium.

Cele pośrednie ( w zakresie wspierania

polityki)

 wspieranie polityki

obronnej interesów
państwa na arenie
międzynarodowej;

 realizacje zobowiązań

międzynarodowych
i sojuszniczych;

 udział w obronie

praworządności,
porządku publicznego
i trwałości państwa

48

49

Realizacja powyższych celów wymaga

użycia sił zbrojnych w dwóch formach:

•

Bezpośrednie użycie sił

zbrojnych

• tradycyjne

polegało na ich

zaangażowaniu się w konflikt
zbrojny;

• najczęściej oznaczało to konieczność

lub wysokie prawdopodobieństwo
podjęcia walki zbrojnej,

• współcześnie coraz częściej

bezpośrednie użycie sił zbrojnych
przyjmuje formę misji
niewojennych;

• wg ONZ wymienia się następujace

formy: inwazję, okupację,
bombardowanie terytorium innego
państwa lub użycie przeciw niemu

jakiejkolwiek broni, wysłanie przez
państwo lub w jego imieniu
zbrojnych grup przeciwko innemu
państwu.

• Działania

pośrednie

• istnieje ich cała gama

od obecności militarnej
czyli dyslokacji baz po
demonstracje zbrojne
(ćwiczenia, manewry
zaopatrywanie w środki
walki, obecność
doradców wojskowych);

• nieco odmienne

podejście to: zbrojenia,
obecność wojskowa
i pomoc wojskowa.

Funkcje sił zbrojnych

Zewnętrzn

a

• wyraża się

przez działanie
wojska
służącego jako
instrument
polityki
zagranicznej
oraz obronnej
państwa

Wewnętrzna

• funkcja wewnętrzna sił zbrojnych –

w tym jako ośrodka przemocy była silna
zaznaczana w byłych państwach
socjalistycznych;

• obecnie w dalszym ciągu duże

uprawnienia w zakresie działań na rzecz
stabilizacji wewnętrznej mają siły zbrojne
Rosji, Białorusi i Albanii;

• użycie wojska dla pomocy w ratowaniu

życia, zdrowia i mienia ludności czyli
w

działaniach

zarządzania

kryzysowego

jest we współczesnym

świecie stałą praktyką (także w Polsce);

• rozpatrując funkcje wewnętrzną należy

dostrzec integrację społeczeństwa na
gruncie obronności i służby wojskowej

50

51

Ustawa z dnia 26 kwietnia

2007 r. o zarządzaniu

kryzysowym,

Dz. U. z 26 kwietna 2007 r. nr

89, poz. 590. określa:

W realizacji zadań z zakresu

zarządzania kryzysowego

mogą uczestniczyć oddziały Sił

Zbrojnych, stosownie do ich

przygotowania

specjalistycznego, zgodnie z

wojewódzkim planem

zarządzania kryzysowego.

52

ZAKOŃCZENIE

WYKŁADU

Następny wykład nosi

temat:

Typy (modele) sił

zbrojnych. Rodzaje sił

zbrojnych i ich struktury.

Sztaby

53

54

Dziękuję

bardzo za

uwagę,

proszę o

pytania

55

KAWA znakomicie poprawi nastrój

studenta

KONIEC WYKŁADU!!!