Psychologia postaci
(Gestalt)
Psychologia postaci
(Gestalt)
Gestalt-postać, struktura, całość.
Pierwszy etap kształtowania teorii badania
nad spostrzeganiem E.Rubina i D Katza.
Zjawisko percepcyjne „ figura i tło”.
Szkołę „ psychologia postaci” tworzyli:
Max Wertheimer-1880-1943
Wolfgan Koehler (1887-1967)
Kurt Koffka-(1886-1941).
Eksperyment strategiczny na
spostrzeganiem ruchu pozornego.
Odkrycie zjawiska phi (fi)
Gestalt jest to stan lub proces, którego
specyficzne właściwości i działania nie
dadzą się złożyć z podobnych właściwości i
działań jego części.
Postacie są zjawiskami niesumatywnymi.
Transpozycja-w spostrzeganiu odwołujemy
się do relacji istniejących pomiędzy
poszczególnymi elementami całości, a nie
do właściwości poszczególnych elementów.
Proces spostrzegania odbywa się w określonym
polu percepcyjnym, które ma charakter pewnej
dynamicznej całości. Stanowi ono jedną
funkcjonalnie powiązana całość, jeden system, w
obrębie, którego, to co się dzieje w którejś z
części jest uzależnione od tego, co się dzieje w
pozostałej reszcie.
Pregnacja -tendencja do upraszczania,
uregulowania, uzupełniania, dążenia do symetrii.
Powstałe już pole sił dążących do postaci
zamkniętej, wyraźnie zarysowanej.
Pojęcie pola było wyrazem wchłonięcia
przez psychologię pojęć zaczerpniętych z
fizyki.
Początek XX wieku w fizyce był
zdominowany przez badania nad polem
elektromagnetycznym.
Wszystkie zjawiska psychiczne mają cechy
postaci. Dane treści spostrzeżeniowe są
niesprawdzalne do jakiś innych prostszych
form, a wręcz odwrotnie mają charakter
pierwotnych całości.
Badania Koehlera nad szympansami.
Uczenie się przez wgląd (insight).
Przeprowadzone zostały na Teneryfie, a
opublikowane w 1921 w książce „ Badania nad
inteligencją małp człekokształtnych”. ( wznowienie
książki w1973).
Każdorazowo sytuacja eksperymentalna była
sytuacją nową (wyeliminowanie przypadku
korzystania z wcześniejszego doświadczenia)
Ogólna zasada eksperymentu: w polu widzenia
zwierzęcia znajdowała się pożywienie
Zachodziła jednak jakaś przeszkoda w
możliwości bezpośredniego zdobycia
pokarmu. W polu percepcyjnym znajdowały
się również przedmioty za pomocą, których
szympans mógł bez trudu sięgnąć po
żywność.
Dwa odrębne przedmioty banan i kij stają
się częściami jednej sensownej całości.
Rozwiązanie problemu jest możliwe przez
dostrzeżenie owej całości.
Rozwiązanie następuje nagle. Jest to tzw.”aha-
reakcja”, wyrażona w tempie reakcji i mimice.
Myślenie polega dokonywaniu przekształceń
strukturalnych sytuacji zadaniowej lub
samego zadania.
Przekształcenia mają charakter całościowy.
To, co występuje jako luka, brak jest zawsze
wyznaczane całością sytuacji.
Sytuacja wyjściowa zawiera w sobie
tendencje dynamiczne
Stwarzające napięcie kierunkowe
nakierowane jest na uzupełnienie braku,
luki, uzgodnienie niezgodnego.
Myślenie jest procesem dokonywującym się
materiale spostrzeżeniowym,
wyobrażeniowym lub mieszanym
(spostrzeżeniowo-wyobrażeniowym).
1945-” The productive Thinking” Maxa
Wertheimera.
Kurt Lewin (1890-1947).
Podstawowe pojęcie-pole dynamiczne.
Pole dynamiczne to taki rodzaj pola, w
którym każdy punkt współdziała z innym, a
zmiany napięcia w jednym z nich rodzą
tendencje do usunięcia tej różnicy i
odtworzenia równowagi dynamicznej.
Postulat metodologiczny: badania
psychologiczne powinny być oparte na
naukach matematyczno-fizycznych.
Dążeniem Lewina było przejście w psychologii
od pojęć przedmiotowych do pojęć relacyjnych.
Pole psychologiczne każdego z nas jest jego
przestrzenią życiowa, zawierającą osobę i
wszystkie czynniki aktualnie oddziaływujące na
nią.
Osoba i środowisko tworzą całość.
Zachowanie jest zawsze funkcją osobowości i
środowiska.
Środowisko to przede wszystkim
psychologiczne otoczenie, czyli czynniki
wewnętrzne i zewnętrzne w jakiś sposób
wpływające na przestrzeń życiową.
Mogą to być kary i nagrody, pragnienia i
dążenia, obraz własnej osoby, nastawienia,
cele i zadania.
Zmiany zachodzące w przestrzeni życiowej
odbywają się na zasadzie psychologicznego
ruchu, rozumianego jako zmianę struktury
sytuacji.
Lokomocja to nie tylko rzeczywiste
przemieszczanie się w przestrzeni , ale
przekształcenia myśli, zmiana postawy wobec
jakiegoś celu, ustalenie związki między
dwoma wydarzeniami itp..
Kierunek owego ruchu jest ustalany poprzez
walencje ( znak wartość) punktów w
przestrzeni życiowej.
Środowisko rozumiane jest jako część pola
dynamicznego naładowanego plusami i
minusami.
Przy walencji pozytywnej wszystkie siły
skierowane są do danego punktu, a przy
ujemnej w kierunku przeciwnym.
1936- „ Zasady psychologii topologicznej’’
Topologia –dział geometrii badający
przekształcenia różnych punktów w
przestrzeni. Analiza wektorów najlepiej
podkreślać miała dynamiczny charakter
powiązań w polu psychologicznym.
Kierunek działania siły oznaczono strzałką
Jej wielkość długością wektora, a punktem
odniesienia ten obszar przestrzeni, który
określa napięcie.
Eksperymenty:
Efekt Zeigarnik ( Bluma Zeigarnik)
Eksperyment M. Ovsiankinej
Eksperyment A. Kersten
Badania nad poziomem aspiracji T.Dembo
Pojęcie konfliktu:1. dążenie-unikanie,
dążenie-dążenie, unikanie-unikanie.