Rosja na przełomie wieków
Rewolucja 1905-1907 r.
Trzej carowie
Przełom XIX i XX w. to
okres panowania
trzech carów:
- Aleksandra II
(1855 –
1881)
- Aleksandra III
(1881 –
1894)
- Mikołaja II
(1894 –
1917) z dynastii
Holstein- Gottorp –
Romanow;
Rozwój gospodarki
Koniec XIX i początek XX w. w Rosji to
okres szybkiego i dynamicznego
rozwoju gospodarczego:
- Wprowadzono maszyny parowe;
- Powstało
Zagłębie Donieckie
–
przemysł ciężki;
- Zwiększenie wydobycia ropy
naftowej
- Rozbudowa sieci dróg i budowa kolei
-
kolej transsyberyjska
(1891-1916);
Kolej transsyberyjska
System rządów
- posiadał niemal nieograniczoną
władzę; a obywatele nie posiadali
swego przedstawicielstwa;
- Uprzywilejowane stanowisko szlachty
- Wzrost liczebny robotników –
konsekwencja rozwoju przemysłu;
- Rozwój ruchu robotniczego
–
zwłaszcza odłamu rewolucyjnego;
Ruch robotniczy
- Początkowo kierowany był przez szlacheckich
rewolucjonistów;
- Pierwszą organizacją, która miała pracować wśród ludu i
uświadamiać go była
„Ziemla i Wola”
(„Ziemia i naród”,
1876); szybko jednak przekształciła się w organizację
terrorystyczną;
- W 1883 – Georgij Plechanow założył
„Wyzwolenie Pracy”
- organizacja oparta na teoriach marksistowskich
- W
1898
r –
w Petersburgu powstała z inicjatywy
Włodzimierza Iljicza Lenina (Ulianowa) nowa organizacja –
Związek Walki o Wyzwolenie Klasy Robotniczej;
- W
1898
r. w Mińsku powstała
Socjaldemokratyczna Partia
Robotnicza Rosji, na czele której stanął Lenin
;
Włodzimierz Lenin
Rozłam w ruchu
robotniczym
Już od początków istnienia w ruchu
robotniczym zaznaczał się wyraźny
podział. W samej Socjaldemokracji
wyodrębniły się dwie frakcje:
- Bolszewików
zmierzających do
rewolucji socjalistycznej , obalenia
caratu i wprowadzenia republiki;
- Mienszewików
– przeciwnicy Lenina i
jego metod;
Nowe stronnictwa i partie
XX wiek rozpoczął się dużą aktywnością
społeczną, stąd w pierwszych latach
postało kilka nowych partii politycznych ,
m.in.
eserowcy
(1901) – zwolennicy
podziału ziemi między chłopów oraz
terroru indywidualnego; oraz
kadeci
(od
KD) – zwolennicy konstytucji i demokracji i
wprowadzenia monarchii konstytucyjnej;
Aktywizacji społeczeństwa sprzyjała
rewolucja 1905 r.
Wojna rosyjsko - japońska
- Rewolucja 1905 r. była poprzedzona
wojną
rosyjsko – japońską
spowodowana rywalizacją
tych państw w Chinach i Mandżurii oraz
atakiem Japonii na Port Arthur;
- wojna wykazała słabość Rosji i jej militarne
zacofanie;
- Podpisany w 1905 r. pokój w Portsmouth
oddawał Japonii Port Arthur, pd Sachalin i pd
Mandżurię; Rosja wyszła z wojny pobita i
skompromitowana;
Rewolucja 1905 r. -
przyczyny
- Pogłębienie kryzysu gospodarczego
na skutek przegranej wojny;
- Brak ustępstw władz wobec roszczeń
chłopów i robotników;
- Kryzys pogłębiany
falą strajk
ów
(m.in. Baku i Petersburg w 1904 r.);
- Domaganie się reform państwa
;
Rewolucja 1905 r.
22 stycznia 1905 r
. tłum z petycją ruszył do cara pod
jego siedzibę – Pałac Zimowy; przeciw
demonstrantom wysłano armię, wielu z nich zostało
zabitych i rannych – wydarzenia te zostały nazwane
„krwawą niedzielą
”;
- Na skutek takich działań cara, robotnicy (zwłaszcza
Socjaldemokracja) postanowili obalić carat i
wprowadzić republikę demokratyczną; do
rewolucjonistów przyłączyli się chłopi, którzy na
wsiach domagali się ziemi, rabowali dwory i zabijali
swych panów; do buntu przyłączyli się też
marynarze
z floty czarnomorskiej z pancernika „Potiomkin”;
„krwawa niedziela” 22 I
1905 r.
Pancernik „Potiomkin”
Rewolucja 1905 r.
Car widząc beznadzieję sytuacji, jako ustępstwo
wydał ukaz o
zwołaniu Dumy Państwowej
(parlamentu Rosji), jednak miała ona bardzo
ograniczone kompetencje;
- Momentem kulminacyjnym rewolucji był strajk
w Moskwie oraz powstanie moskiewskie w XII
1905 r.
- w 1905 r. powstają
Rady Delegatów
Robotnic
zych oraz
Rady Żołnierskie i Chłopskie
– kierownictwa ruchu rewolucyjnego;
Duma
- w 1906 r. odbyło się pierwsze
posiedzenie Dumy
, ale miało ono bardzo
ograniczone prawa; posłowie domagali
się reform, ale car nie mógł zgodzić się
na dalsze ustępstwa;
- Po odbyciu posiedzenia Dumę rozwiązano
- Dopiero po wyborze premiera –
Piotra
Stołypina
zwołano nową
Dumę tzw.
stołypinowską
– przetrwała ona do 1907
r. , kiedy to Stołypin zdecydował się ją
rozwiązać; była to tzw
. II Duma
;
Koniec rewolucji
W 1907 r. Piotr Stołypin ogłosił wybory do następnej
Dumy (III), do której weszli zwolennicy rządu i walki
z rewolucją; ruch rewolucyjny zaczął dogasać;
w
1907 r. nastąpił koniec działań rewolucyjnych;
Skutki rewolucji:
- Doświadczenie robotników;
- Umocnienie caratu wspieranego przez burżuazję;
- Wzmocnienie ruchu rewolucyjnego
- Nadzieja państw zależnych od Rosji na szybkie
obalenie caratu i wyzwolenie;
Rewolucja w Królestwie
Polskim
- Po wypadkach „Krwawej Niedzieli” –
fala strajków i demonstracji oraz
niewielkie ustępstwa caratu wobec
roszczeń polskich;
- Wzrost popularności
Stronnictwa
Narodowo- Demokratycznego
głoszącego potrzebę uzyskania
autonomii Królestwa Polskiego;
- PPS uważał że rewolucję należy
wykorzystać do walki o
niepodległość;
Rewolucja w Królestwie
Polskim
- Rewolucja 1905 r. wywołała
kryzys w PPS –ie i jego rozłam
(1906) na dwie frakcje:
A) PPS „Frakcję Rewolucyjną” z
Piłsudskim na czele;
B) PPS „Lewicę”
zrzeszającą
młodszych działaczy i nie
popierających walki o
niepodległość (podobnie jak
SDKPiL);
Skutki rewolucji dla
Królestwa
- Surowe represje
– zsyłki, więzienia,
pogromy zwłaszcza ludności żydowskiej;
- Ujawnienie postaw politycznych polskich
partii;
- Pogłębienie świadomości narodowej;
- Odrodzenie Kościoła unickiego;
- Zakładanie polskich szkół prywatnych
( za zezwoleniem cara);
- Powstanie towarzystw naukowych;
KONIEC