Uszkodzenia splotu

ramiennego

Splot ramienny

(łac.plexus brachialis)



Jest to splot nerwowy powstały z gałązek
nerwów rdzeniowych biegnących od rdzenia
kręgowego (C

5

-Th

1

) przez trójkąt boczny

szyi, jamę pachową do ramienia. Gałęzie nn.
rdzeniowych tworzące splot ramienny po
krótkim przebiegu łączą się w 3 pnie( górny,
środkowy, dolny) , z których następnie
powstają 3 pęczki splotu (pęczek tylny,
pęczek boczny, pęczek przyśrodkowy).

Pod względem położenia w splocie ramiennym

wyróżniamy:



część nadobojczykową (pars
supraclavicularis) leżącą w trójkącie
bocznym szyi,



część podobojczykową (pars
infraclavicularis) umiejscowioną w
jamie pachowej.



Między obu tymi częściami wyróżnić
można krótki odcinek splotu położony
między obojczykiem a I żebrem .

Gałęzie krótkie splotu ramiennego:



Część nadobojczykowa:



Nerw piersiowy długi (łac. nervus thoracicus longus),



Nerw grzbietowy łopatki (łac. nervus dorsalis scapulae),



Nerw podobojczykowy (łac. nervus subclavius),



Nerw nadłopatkowy (łac. nervus suprascapularis),



Nerw piersiowo- grzbietowy (łac. nervus thoracodorsalis).



Część podobojczykowa:



Nerwy piersiowe przyśrodkowy i boczny, (łac. nervus
pectoralis medialis et laterialis),



Nerwy podłopatkowe (łac. nervi subscapulares),



Nerw pachowy (łac. nervus axillaris).

Gałęzie długie splotu

ramiennego:



Nerw mięśniowo- skórny (łac. nervus
musculocutaneus),



Nerw promieniowy (łac. nervus radialis),



Nerw łokciowy (łac. nervus ulnaris),



Nerw pośrodkowy(łac. nervus medianus),



Nerw skórny przyśrodkowy ramienia
(łac. nervus cutaneus brachii medialis),



Nerw skórny przyśrodkowy przedramienia
(łac. nervus cutaneus antebrachii medialis).

Splot ramienny - obszary unerwienia:



cała kończyna górna (mięśnie, stawy,
skóra),



wszystkie mięśnie tułowia połączone z
obręczą kończyny górnej (wyj. m.
czworoboczny),



niektóre mięśnie na szyi,



tkanka mięśniowa gładka skóry
kończyn,



gruczoły potowe kończyn.

Uszkodzenie splotu

ramiennego:

Przyczyny uszkodzeń splotu ramiennego:



Zranienia postrzałowe ( okres wojenny),



Uraz barku z nagłym, silnym szarpnięciem splotu
( np. wypadki komunikacyjne, upadki z wysokości,
zwichnięcia stawu ramiennego)



Gwałtowne pociągnięcie kończyny ( np. przez pas
transmisyjny)



Uraz porodowy noworodka



Długotrwały zewnętrzny ucisk przez guzy szczytu
płuc, żebro szyjne, zespół pochyłego mięśnia,
noszenie ciężarów na barkach, chodzenie o kuli
pachowej.

Podział uszkodzeń:



Uszkodzenia nn. rdzeniowych,



Uszkodzenia pęczków,



Uszkodzenia nn. obwodowych.

Uszkodzenie nerwów

rdzeniowych:



Uszkodzenie C

5

- zaburzenie czynności mm.

barku,



Uszkodzenie C

6

– zaburzenie czynności mm.

ramienia,



Uszkodzenie C

7

– zaburzenie czynności mm.

przedramienia i nadgarstka



Uszkodzenie C

8

- zaburzenie czynności mm.

palców,



Uszkodzenie Th

1

– zaburzenie czynności

mm. właściwych ręki.

Postacie kliniczne

uszkodzeń nn. rdzeniowych



Porażenia części górnej splotu –
porażenie typu Duchenne -Erba (odcinek
C

5

-C

6

)



Porażenia części dolnej splotu –
porażenie typu Klumpkego (odcinek C

8

-Th

1

)



Porażenie całkowite ( typ Erba-
Duchenne'a-Klumpkego)



Porażenie środkowe (typ Duchenne'a)



Porażenia atypowe

Porażenie górne typu Erba:

( najczęstsze)



Przyczyny: uraz okołoporodowy, upadek (gdy
dochodzi do silnego pociągania głowy i barku
w przeciwnych kierunkach)



Porażenie to występuje na skutek uszkodzenia
korzeni C

5

-C

6

.



Porażeniu ulegają mięśnie: naramienny, dwugłowy
ramienia, kruczo- ramienny i piersiowy większy.
Rzadziej spotykamy niedowłady: czworobocznego,
dźwigacza łopatki, równoległobocznych, zębatego
przedniego, obłego mniejszego,
nadgrzebieniowego i podgrzebieniowego

Porażenie górne typu

Erba:



U noworodka porażona kończyna leży bezwładnie,



Bark jest obniżony,



Ramię znajduje się w przywiedzeniu i rotacji
wewnętrznej(tak, że dłoń zwrócona jest ku tyłowi)



Ruchy łopatki, stawu ramiennego i łokcia są
upośledzone zależnie od zaburzeń siły mięśni.



Porażenie mięśni rotujących ramię na zew. osłabia
tylną ścianę stawu ramiennego – powoduje niekiedy
tylne podwichnięcie lub zwichnięcie.



Porażeniu ulegają mięśnie: piersiowy większy,
piersiowy mniejszy oraz najszerszy grzbietu
(ograniczają rotację zew. i odwiedzenie ramienia),

Porażenie górne typu

Erba:



Występują zaburzenia czucia powierzchownego
w obrębie pól odpowiadających n. pachowemu i
n. mięśniowo – skórnemu(ok. naramienna,
boczna powierzchnia ramienia i przedramienia)



W obrębie ręki mogą wystąpić zaburzenia
odżywcze (zab. wzrostowe, zasinienie,
wychudzenie, potliwość)



Porażeniu towarzyszą zaburzenia oddechowe
spowodowane porażeniem przepony

Porażenie górne typu

Erba:

Porażenie
porodowe prawej
KG ( typ Erba)

Porażenie dolne

Dejerine -Klumpkego:



Porażenie to występuje na skutek uszkodzenia
dolnych korzeni splotu ramiennego C

8

-Th

1

,



Porażenia obejmują przede wszystkim
obwodową, poniżej łokcia, leżącą część
kończyny- zaburzenia czynności palców i ręki,



Brak czynności chwytnej ręki,



Obecność ręki wydrążonej – spłaszczony łuk
poprzeczny ręki, przerost palców w stawach
śródręczno- paliczkowych i zgięcie w stawach
międzypaliczkowych, kciuk ustawiony jest w
supinacji i przywiedzeniu.

Porażenie dolne

Dejerine - Klumpkego:

Porażenie
porodowe prawej
KG (typ
Klumpkego)

Porażenie środkowe

(typu Duchenne’a)



W przypadku uszkodzenia korzeni od C

7

i

Th

1

do n. promieniowego wystąpi:



Porażenie lub osłabienie mm. trójgłowego
ramienia, prostowników palców i
odwracacza,



Zaburzenia czucia powierzchownego w
obszarach nn. pośrodkowego i łokciowego



Zaburzenia troficzne przyczyniają się do
zasinienia, zwiększonej potliwości i
niedorozwoju ręki

Porażenia całkowite

(Erba-Duchenne'a-Klumpkego):



Ten typ porażeń występuje częściej
aniżeli porażenia typu Klumpkego



Kończyna po stronie uszkodzonego
splotu zwisa bezwładnie, wzdłuż
tułowia



Ruchy są całkowicie zniesione



Występują rozległe zaburzenia
troficzne nasilające się obwodowo ( na
ręce mogą wystąpić owrzodzenia
troficzne)

Porażenia atypowe:



Wynikiem tych uszkodzeń są
pojedyncze niedowłady lub porażenia
obejmujące poszczególne mięśnie,
czemu nie zawsze towarzyszą
zaburzenia czucia ( dzięki unerwieniu
pochodzącemu z sąsiednich
elementów)

Leczenie rehabilitacyjne



Kończynę musimy ustawić w
odwiedzeniu na poziomie barku i w
odwróceniu ze zgiętym
przedramieniem w stawie łokciowym
pod kątem prostym oraz
wyprostowanym
nadgarstkiem.

Leczenie rehabilitacyjne

Leczenie rehabilitacyjne



Okłady cieplne ( przed przystąpieniem do ćw.)



Ćw. bierne



Galwanizacja



Elektrostymulacja



Ćw. w wodzie



Ćw. o charakterze czynności życia codziennego



Przeciwdziałamy ułożeniom i ćw. zagrażającym
rozciągnięciu mm. lub splotu.



Ćw. przeprowadzamy kilkakrotnie w ciągu dnia

Uszkodzenia pęczków:

Pęczek
boczny

(C

5

-C

7

)

Pęczek

przyśrodkow

y

(C

8

-Th

1

)

Pęczek tylny

(C

5

-Th

1

)

mm. piersiowe

mm. krótkie ręki

m. naramienny

mm. zginacze

łokcia

mm. zginacze

palców

mm. prostowniki

kończyny górnej

mm. nawrcacze

mm. zginacze

Uszkodzenie nerwu piersiowego

długiego

(C

5

-C

7

)



Przyczyny:



ucisk spowodowany przeciążeniem barku
(noszenie ciężkiego plecaka),



gwałtowny ruch ramienia,



zabiegi operacyjne w dole pachowym.



Objawy:



porażenie mm zębatego (bóle w okolicy łopatki)



łopatka skrzydłowata



niemożność uniesienia ramienia do góry i
wykonania ruchu „popychnia”

Leczenie usprawniające



Ustalenie łopatki w odpowiednim
położeniu za pomocą opaski szerokiej
(ok. 10cm), zakończonej pętlą.

Leczenie usprawniające



Elektrostymulacja mm. nieczynnych,



Ruchy bierne w stawie barkowo-obojczykowym w
pełnym zakresie,



W miarę odzyskiwania sprawności –
ćw. czynne wolne i ćw. z oporem,



W późniejszym okresie stosujemy ćw. unoszenia
ramienia do przodu, do poziomu barku, bokiem
do góry, opuszczanie ku dołowi i krążenia,



W dalszym okresie ćw. w systemie bloczkowym,
ze zwiększonym oporem i we wszystkich
płaszczyznach i osiach ruchu.

Uszkodzenie nerwu pachowego

(C

5

-C

6

)



Przyczyny:



zwichnięcie tylne barku,



uszkodzenie szyjki chirurgicznej kości ramiennej,



Objawy:



zanik mm naramiennego (ostry, kanciasty
kształt barku),



brak czynnych ruchów odwodzenia przy
zachowaniu ruchów obrotowych,



brak czucia powierzchniowego.

Leczenie usprawniające



Stosujemy szynę odwiedzeniową,
która zapobiega rozciąganiu m.
naramiennego i torebki stawowej.

Uszkodzenie nerwu promieniowego

(C

5

-Th

1

)



Przyczyny:



Złamania trzonu k. ramiennej



Ucisk w obrębie k. ramiennej (np. głęboki
sen w nieodpowiedniej pozycji, ucisk kul
pachowych w obrębie dołu pachowego)



Objawy:



porażenie mm.: trójgłowy ramienia,
ramienno-promieniowy, prostowniki ręki,
palców, kciuka, nawrotny obły,

Objawy uszkodzenia

n. promieniowego:



niemożność prostowania ręki, łokcia ,
palców, kciuka,



ręka zwisa luźno w zgięciu „ręka
cepowata” lub „opadająca”,



zaburzenia czucia

Leczenie usprawniające



Stosowanie odpowiedniej szyny, która
umożliwia wykonywanie ruchów
chwytnych,



Elektrostymulacja



Bierne prostowanie ręki, palców, kciuka w
pełnym zakresie ruchu,



W miarę poprawy przejście do ćw.
czynnych np.: „gra na pianinie”,
rozwieranie palców, popychanie palcami
drobnych przedmiotów, ćw. manualne

Uszkodzenie n. pośrodkowego

(C

6

-Th

1

)



Przyczyny:



Przewlekły ucisk



Objawy:



Uszkodzenie najczęściej występuje w
ok. przedramienia i nadgarstka,



Porażenie zginaczy: promieniowego
nadgarstka, głębokiego kciuka, mm
kciuka i mm glistowatych po str.
promieniowej.

Objawy uszkodzenia

n. pośrodkowego

 Niemożność wykonania ruchów odwiedzenia,
przeciwstawiania i zginania kciuka i zgięcia w
stawach międzypaliczkowych bliższych „ręka
małpia”

 zginanie palców jest znacznie osłabione;
zaciśnięcie ręki w pięść jest niemożliwe, zgina
się jedynie palec V i IV a III słabo. Przy próbie
zaciśnięcia ręki w pięść kciuk i wskaziciel, a
częściowo też palec środkowy pozostają
wyprostowane, co nadaje ręce bardzo
charakterystyczny wygląd –
ręka błogosławiąca,

Ręka małpia

Leczenie usprawniające:



Szyna zapewniająca częściowe zgięcie
palców, odwiedzenie i przeciwstawianie
kciuka,



Masaż przeciwobrzękowy,



Terapia zajęciowa np.: układanie
klocków, chwytanie piłek gumowych,



Ćw. chwytne ręki,



W razie zaostrzeń bólowych stosuje się
zimne okłady i jonoforezę lidokainową.

Uszkodzenie nerwu łokciowego

(C

8

-Th

1

)



Przyczyny:
- długotrwały ucisk
- rozerwania w czasie złamania k. łokciowej ,
- uszkodzenie torebki stawu,
Objawy:
- porażenie mm: międzykostnych, glisotwatych po stronie
łokciowej, kłębika, zginacza łokciowego nadgarstka,
zginacz głęboki palców oraz przywodziciela kciuka
- niemożność przywiedzenia i odwiedzenia palców IV i V,
zginania ich w stawach śródręczno-paliczkowych,
- niemożność prostowania w stawach międzypaliczkowych
oraz przywodzić kciuka- „ręka szponowata”
- upośledzanie czucia po stronie łokciowej

Leczenie usprawniające



szyna korekcyjna,



Masaż,



Ruchy bierne- zapobiegają zwłóknieniu
rozścięgna dłoniowego,



Elektrostymulacja,



Podczas ćwiczeń ruchowych główny
nacisk kładziemy na odwodzenie i
przywodzenie palców,



Ćwiczenia chwytne i manualne

Uszkodzenie nerwów palców ręki – nerwy

czuciowe



Przyczyny:
- przecięcia związane z wypadkami,
- uszkodzenia podczas rozcinania
zastrzałów pochewek ścięgnistych



Objawy:
- Zaburzony odbiór czucia, co
upośledza zdolność do pracy w
zawodach precyzyjnych.

Uszkodzenie nerwu

mięśniowo-skórnego (C

5

-C

7

)



Przyczyny
- rany postrzałowe



Objawy:
- osłabienie lub zniesienie zginania
przedramienia w stawie łokciowym,
- osłabienie nawracania,
- upośledzenie zginania ramienia w stawie
ramiennym,
- przednia część ramienia lega wychudzeniu,
- zaburzenia czucia po stronie nerwu

Schemat postępowania

diagnostycznego



Badanie neurologiczne,



Badanie elektromiograficzne,



Badanie mielograficzne,



Ultrasonografia,



Artroskopia,



RTG,



Tomografia komputerowa,



Rezonans magnetyczny,



Badanie psychologiczne,



Badanie płynu mózgowo- rdzeniowego.