Franciszek Rosiek
Instytut Górnictwa
Politechniki Wrocławskiej

Mikroklimat

Norma PN-87/N-

08009

Oddziaływanie środowiska termicznego na organizm

człowieka

Mikroklimat - Norma PN-87/N-08009

Ergonomia

Środowiska zimne

Metoda oceny ujemnego obciążenia termicznego,

oparta na wskaźnikach WCI i IREQ

Przedmiot normy. Przedmiotem normy jest metoda oceny i

interpretacji ujemnego obciążenia termicznego spowodowanego

oddziaływaniem środowiska.

Zakres stosowania normy. Normę należy stosować do szybkiej

oceny przeciętnego oddziaływania środowiska zimnego (tzn.

środowiska z temperaturą powietrza niższą od 10°C) na

człowieka w okresie reprezentatywnym dla jego pracy.

Oddziaływanie środowiska termicznego na organizm

człowieka

Mikroklimat - Norma PN-87/N-08009

Ujemne obciążenie termiczne, jakiemu jest poddany człowiek

znajdujący się w środowisku zimnym, zależy od tego, czy warunki

środowiska doprowadzają do ogólnego oziębienia całego ciała, czy

tylko miejscowego oziębienia części ciała lub jego powierzchni.

Wyróżnienie tych dwóch sposobów oddziaływania warunków

środowiska zimnego na organizm wynika zarówno z różnego

zachowania się

poszczególnych narządów i organizmu jako całości,

jak i z różnych skutków lub efektów tego oddziaływania. W normie

przyjęto, aby działanie zimna na organizm oceniać oddzielnie w

przypadku tych dwóch sposobów oddziaływania

Oddziaływanie środowiska termicznego na organizm

człowieka

Mikroklimat - Norma PN-87/N-08009

Wyznaczanie wskaźnika siły chłodzącej powietrza. W przypadku

chłodzenia miejscowego, działanie środowiska zimnego na organizm

człowieka jest oceniane za pomocą wskaźnika siły chłodzącej powietrza

WCI, wyrażonego wzorem









a

ar

ar

t

v

v

WCI











33

10

45

,

10

(1)

w którym:

WCI - wskaźnik siły chłodzącej powietrza, kcal/m

2

h,

ar

v

- prędkość ruchu powietrza, m/s,

t

a

- temperatura powietrza, °C.

Metoda obliczania miejscowego ujemnego obciążenia termicznego jest

oparta na bezpośrednim pomiarze temperatury i prędkości ruchu powietrza i

na obliczaniu wartości średnich uwzględniających zmiany tych parametrów

w czasie i w przestrzeni.

Oddziaływanie środowiska termicznego na organizm

człowieka

Mikroklimat - Norma PN-87/N-08009

Zebrane w ten sposób i przetworzone dane służą do obliczenia wskaźnika

WCI bezpośrednio ze wzoru (1). Uzyskane wyniki należy porównać z

wartościami odniesienia, po czym należy:

- albo bezpośrednio zmniejszyć ujemne obciążenie termiczne na

stanowisku pracy za pomocą odpowiednich metod,

- albo zastosować skrócony czas pracy.

Wartości odniesienia wskaźnika WCI odpowiadają poziomom oddziaływania,

na które w warunkach podanych w tabl. Z1-1 (załącznik 1) mogą być narażone

prawie wszystkie osoby bez żadnych szkodliwych skutków, pod warunkiem że

osoby te nie wykazywały uprzednio żadnych objawów chorobowych. Ponadto

ustalenie tych poziomów oddziaływania ze względu na zdrowie ludzi nie

przesądza o poziomach, które mogłyby być ustalone ze względu na inne ważne

przyczyny, takie jak zmiana funkcji nabłonka wyścielającego drogi oddechowe

przy skrajnie surowych warunkach środowiska (temperatura powietrza -35 do

-45°C) oraz zmiana reakcji psychomotorycznych, które mogłyby doprowadzić

do wypadków przy pracy.

Oddziaływanie środowiska termicznego na organizm

człowieka

Mikroklimat - Norma PN-87/N-08009

TABLICA Z1-1. WARTOŚCI ODNIESIENIA WSKAŹNIKA SIŁY CHŁODZĄCEJ POWIETRZA WCI

Oddziaływanie środowiska termicznego na organizm

człowieka

Mikroklimat - Norma PN-87/N-08009

W tabl. Z.1-2 (załącznik 1) podano zalecany cykl praca-wypoczynek zastosowany
do pracy umiarkowanej i ciężkiej dla 4-godzinncj zmiany. W przypadku zmiany

ciężkości pracy umiarkowanej na lekką oraz przy pracy w pomieszzeniach bez

nasłonecznienia należy zastosować zalecenia o 1°C ostrzejsze, przerwa w ciepłym

pomieszczeniu trwa 10 min.

Tablica Z.1-2. Zalecany cykl praca-wypoczynek zastosowany do pracy umiarkowanej i ciężkiej dla 4-godzinnej zmiany

Ruch powietrza, m/s

Temperatura

powietrza

nasłonecznionego

0

2,6

4,5

6,7

8,9

°C

czas

pracy

max

ilość

przerw

czas

pracy

max

ilość

przerw

czas

pracy

max

ilość

przerw

czas

pracy

max

ilość

przerw

czas

pracy

max

ilość

przerw

-26° do - 28°C

normalna

zmiana

1

normalna

zmiana

1

75 min

2

55 min

3

40 min

4

-29° do -31°C

normalna

zmiana

1

75 min

2

55 min

3

40 min

4

30 min

5

-32° do -34°C

75 min

2

55 min

3

40 min

4

30 min

5

x

x

-35° do -37°C

55 min

3

40 min

4

30 min

5

x

x

x

x

-38° do -39°C

40 min

4

30 min

5

x

x

x

x

x

x

-40° do -42°C

30 min

5

x

x

x

x

x

x

x

x

Oddziaływanie środowiska termicznego na organizm

człowieka

Mikroklimat - Norma PN-87/N-08009

Wyznaczanie wskaźnika wymaganej ciepłochronności odzieży.

W przypadku ogólnego chłodzenia, działanie środowiska zimnego na organizm

człowieka jest oceniane za pomocą wskaźnika wymaganej ciepłochronności

odzieży IREQ, który należy wyznaczać korzystając bezpośrednio z wykresów wg
załącznika 2, rys. Z2-15, na których podano wartości liczbowe IREQ przy

ustalonej wilgotności względnej 50% dla różnych poziomów metabolizmu

(wydatku energetycznego), prędkości ruchu powietrza i rożnych temperatur

operacyjnych wg PN-85/N-08013.

Oddziaływanie środowiska termicznego na organizm

człowieka

Mikroklimat - Norma PN-87/N-08009

Rys. Z.2-2. Wyznaczanie wskaźnika wymaganej ciepłochronności odzieży IREQ (Zał. 2)

Oddziaływanie środowiska termicznego na organizm

człowieka

Mikroklimat - Norma PN-87/N-08009

Metoda obliczania wskaźnika wymaganej ciepłochronności odzieży IREQ jest

wiec oparta na bezpośrednim pomiarze temperatury i prędkości ruchu powietrza,

średniej temperatury promieniowania oraz na oznaczeniu metabolizmu (wydatku

energetycznego) i obliczeniu wartości średnich uwzględniających zmiany tych

parametrów w czasie i w przestrzeni otaczającej pracownika.

Zebrane w ten sposób i przetworzone dane służą do wyznaczenia wartości

wskaźnika IREQ bezpośrednio z wykresów.

Jeżeli ciepłochronność odzieży pracownika jest niższa od wartości

wyznaczonej, wówczas należy:

- albo zaopatrzyć pracownika w odzież o wyliczonej wymaganej

ciepłochronności,

- albo zmniejszyć ujemne obciążenie termiczne na stanowisku pracy za

pomocą odpowiednich metod.

Oddziaływanie środowiska termicznego na organizm

człowieka

Mikroklimat - Norma PN-87/N-08009

Wartości odniesienia wskaźnika IREQ odpowiadają poziomowi oddziaływania,

na który mogą być narażone prawie wszystkie osoby bez żadnych szkodliwych

skutków dla zdrowia, pod warunkiem że osoby te nie wykazywały uprzednio

żadnych objawów chorobowych. Ponadto ustalenie tych poziomów

oddziaływania ze względu na zdrowie ludzi nie przesądza o poziomach, które

mogłyby być ustalone ze względu na inne ważne przyczyny, takie jak zmiana

reakcji psychomotorycznych, które mogłyby doprowadzić do wypadków przy

pracy.

Częstotliwość pomiarów. Wyznaczanie wskaźników IREQ i WCI wg

niniejszej normy umożliwia tylko ocenę ujemnego obciążenia termicznego o

działaniu ogólnym i miejscowym, któremu podlega pracownik w czasie

prowadzenia pomiarów. W związku z tym, zaleca się przeprowadzenie

pomiarów w okresie odpowiadającym maksymalnym ujemnym obciążeniom

termicznym, nie rzadziej jednak niż raz na cztery godziny.

Czas trwania pomiarów zależy od czasu reakcji zastosowanego czujnika.

Zazwyczaj nie przekracza on kilku minut.

Oddziaływanie środowiska termicznego na organizm

człowieka

Mikroklimat - Norma PN-87/N-08009

Oddziaływanie środowiska termicznego na organizm

człowieka

Mikroklimat - Norma PN-87/N-08009

Oddziaływanie środowiska termicznego na organizm

człowieka

Mikroklimat - Norma PN-87/N-08009