ĆWICZENIA 

DOSKONALĄCE 

PERCEPCJE 

WZROKOWE

ROLA FUNKCJI 
WZROKOWEJ W 
CZYNNOŚCIACH CZYTANIA 
I PISANIA

Czynności czytania i najprostsze formy pisania 
rozpoczynają się od wzrokowego spostrzegania 
znaków graficznych pisma. Spostrzeganie to jest 
trudne zarówno ze względu na duże 
podobieństwo liter, jak również na abstrakcyjną 
treść elementów językowych, które one 
oznaczają.
Dziecko musi przeanalizować poszczególne 
elementy składowe liter, aby móc je prawidłowo 
odczytać  i zapisywać.
Identyfikację i różnicowanie liter umożliwia 
analizator wzrokowy, którego receptorem jest 
oko. 
Oko odbiera bodźce fizyczne, czyli promienie 
świetlne, układające się zazwyczaj w obrazy 
przedmiotów.

Badania 
psychofizjologiczne 
wykazały, że w trakcie 
czytania oko wykonuje trzy 
rodzaje ruchów:

•

 postępujący od lewej do prawej 

strony wiersza

•

 zwrotny od końca jednej linii do 

początku następnej

•

Wsteczny mający na celu 

ponowną kontrolę spostrzeganych 
fragmentów 

Podstawową rolę w spostrzeganiu 

wzrokowym liter odgrywają operacje 

identyfikacji i różnicowania ich 

kształtów oraz położenia 

przestrzennego. Spostrzeganie 

kształtów rozwija się u dzieci w 

działaniu praktycznym głównie dzięki 

rozwojowi ruchów manipulacyjnych 

ręki. 

ĆWICZENIA I 
ZABAWY 
ROZWIJAJĄCE I 
USPRAWNIAJĄCE 
PERCEPCJE 
WZROKOWĄ I 
KOORDYNACJĘ 
WZROKOWO 
RUCHOWĄ

PRZYKŁADY ZABAW I 
ĆWICZEŃ DLA DZIECI 
MŁODSZYCH

Ćwiczenia rozwijające percepcje wzrokową i 
koordynację wzrokową:

•

 zabawa „Pokaż mi” - wskazywanie przedmiotów 

znanych dziecku (zabawek, przedmiotów 
codziennego użytku)

•

 wskazywanie przedmiotów na obrazkach

•

 zabawa „Zbieranie rozsypanych skarbów” -  

chwytanie drobnych przedmiotów

•

 nawlekanie dużych następnie coraz mniejszych 

korali na sznurek

•

 zabawa „Pociąg z kolorowymi wagonikami” – 

układanie klocków w jednej linii 

•

 dobieranie takich samych przedmiotów (np. 2 

lalki, 2 misie, 2 klocki)

•

 zabawa „Zaczarowana kula” wkładanie klocków 

do pudełek wg kształtu 

•

 zgadywanie czego brakuje

Propozycje ćwiczeń percepcji i pamięci wzrokowej 
oraz koordynacji wzrokowo ruchowej:

•

 

obserwacja najbliższego otoczenia w różnych 

okolicznościach oraz czynności wykonywanych 
przez różne osoby

•

 wskazywanie, rozpoznawanie i nazywanie 

podstawowych figur geometrycznych

•

 obserwacja i rozpoznawanie pory roku  po 

cechach charakterystycznych 

•

 zabawy naśladujące czynności wykonywane w 

określonych sytuacjach (zabawy tematyczne)

•

 naśladowanie ruchów zwierząt za pomocą 

kukiełek, pacynek lub obrazków 

•

 dobieranie jednakowych par przedmiotów, 

obrazków (domino obrazkowe) 

•

 składanie figur z części 

•

 wyszukiwanie i dopasowywanie konturów, cieni do 

pojedynczych obrazków, łączenie w pary: obraz i 
jego cień

•

 wyszukiwanie właściwych elementów składowych 

potrzebnych do ułożenia wzroku

•

 układanie czegoś na podstawie wzoru

•

 układanie dużych puzzli, przechodząc 

systematycznie do coraz mniejszych elementów

•

Składanie obrazków pociętych na mniejsze 

kawałki

•

 układanie ciągów rytmicznych, prostych 

szlaczków stworzonych z przedmiotów ( np. ułóż 
tak samo – kot, mysz, pies, kot, mysz, pies)

•

 porównywanie dwóch obrazków o tej samej 

treści (analizowanie całej treści obrazka)

•

 wyodrębnienie różnic między obrazkami 

pozornie identycznymi 

•

 różnicowanie przedmiotów i figur różniących 

się położeniem, wielkością, kolorem (np. zabawa 
„Co tu nie pasuje?”, „Czego brakuje”)

•

 odwzorowywanie prostych symboli i znaków 

(linii prostych, pionowych, poziomych, ukośnych, 
figur geometrycznych)

•

 odwzorowywanie graficznie prostych szlaczków 

i ornamentów kompozycji z wykorzystaniem 
szablonów i bez szablonów 

PRZYKŁADY ZABAW I 
ĆWICZEŃ DLA DZIECI 
STARSZYCH

Propozycje ćwiczeń percepcji i pamięci wzrokowej 
oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej:

•

 

dokładna obserwacja bliższego i dalszego 

otoczenia, dostrzeganych różnic, określanie ich (np. 
kolejno występujących po sobie pór roku)

•

 rozpoznawanie i wskazywanie wybranych przez 

nauczyciela figur, symboli, znaków (np. pokaż znaki 
drogowe w kształcie trójkąta)

•

 wskazywanie i nazywanie ruchem wskazanego 

przez nauczyciela kształtu (np. stań tak, by Twoja 
postać przedstawiała literę T)

•

 obserwacja układów figur, znaków, symboli i 

dostrzeganie zmian lub nieprawidłowości 

•

 wyszukiwanie takich samych symboli graficznych 

(figur, liter, cyfr w otaczającej dziecko 
rzeczywistości)

•

 wyszukiwanie par figur, liter, cyfr małych i dużych

•

 wyszukiwanie liter, wyrazów w labiryntach i 

tablicach graficznych

•

 wyszukiwanie takich samych liter, sylab, 

wyrazów w rozsypanka, w loteryjkach, w 
układankach, dominach, w tekście

•

 układanie figur, liter, cyfr, według wzorów, z 

pamięci, bez wzoru

•

 porównywanie par obrazków, wskazywanie 

podobieństw i różnic

•

 uzupełnianie brakujących elementów na 

rysunkach, obrazkach 

•

 uzupełnianie zdań z lukami (wyszukiwanie 

wyrazów z rozsypanki )

•

Całościowe czytanie wyrazów (z rozsypanki 

wyrazowej i zdaniowej)

•

 samodzielne układanie i odczytywanie zdań 

z rozsypanek 

•

 samodzielne czytanie prostych tekstów (bez 

zrozumienia, ze zrozumieniem)

ŹRÓDŁA:

1.

A. Franczyk , K. Kujawska 
„Zabawy i ćwiczenia na cały rok”

2.

M. Cackowska „ Nauka czytania i 
pisania w klasach przedszkolnych” 
WSiP, Warszawa 1984

3.

Internet