Wpływ zabiegów

wodoleczniczych

na ustrój

Paulina Chitruszko

Agnieszka Brzozowska

Gr.1

Wodolecznictwo

Obszerny dział fizykoterapi, którego
zasadniczą cechą jest wykorzystywanie
oddziaływania wody na ustrój. W tym celu
używa się wody we wszystkich jej stanach
wody skupienia, tj. postaci lodu, cieczy, pary
wodnej. Podstawową rolę w zabiegach
wodoleczniczych odgrywa czynnik termiczny.

Wpływ bodźców termicznych

na ustrój zależy od:



natężenia bodźca termicznego,



możliwości termoregulacyjnych ustroju,



czasu działania bodźca,



zmian natężenia bodźca w czasie,



powierzchni ciała, na którą działa bodziec,



właściwości fizycznych otoczenia.

Istotne znaczenie w praktyce zabiegów

wodoleczniczych ma odczuwanie przez

człowieka temperatury wody. Skala

odczuwania bodźców termicznych jest

zawarta między oczuciem zimna i

ciepła. Wyróżnia się w tym zakresie

wiele stanów pośrednich, co ma duże

znaczenie praktyczne. Bodźce

termiczne mogą być zatem odczuwane

jako: gorące, ciepłe, letnie, obojętne,

chłodne i zimne. Przekroczenie

określonej granicy ciepła lub zimna

moze prowadzić do uszkodzenai tkanek

(oparzenia, odmrożenia).

Strefa komfortu cieplnego – zakres

temperatury, w którym nie odczuwa się ani
ciepła, ani zimna. Zależy ona od średniej
temperatury skóry.

Cieplny punkt obojętny skóry - odpowiada

temperaturze 33

o

C, mierzonej na tułowiu.

Wynika ze średniej temperatury ciała.

Skala odczuwania temperatury

wody przez człowieka:



Woda zimna 8 - 20

o

C



Woda chłodna 21 – 27

o

C



Woda letnia 28 - 33

o

C



Woda ciepła 34 - 37

o

C



Woda gorąca 38 - 42

o

C

Cechy wody:



temperatura



ciśnienie: statyczne,

dynamiczne, całkowite



spójność (siły Van der

Waalsa)



lepkość



wypór (prawo

Archimedesa)

Ciśnienie statyczne – zwane hydrostatycznym,

występuje w dowolnym punkcie wody stojącej,
nieruchomej i podlegającej przyciąganiu ziemskiemu.

Ciśnienie dynamiczne – zwane hydrodynamicznym,

odpowiada energii kinetycznej jednostki objetości
poruszającej się wody.

Prawo Archimedesa– na ciało zanutrzone w wodzie

działają siły wyporu zależne od objetości wypartej
przez to ciało wody. Wypór wykorzystywany jest jako
czynnik odciążający w kinezyterapii, ważne jest aby
ruchy były wykonywane wolno. Przy wykonywaniu
ruchów gwałtownych, szybkich stosowany jest jako
czynnik obciążający.

Siły Van Der Waalsa (spójność) – określane się jako siły

spójności, są efektem oddziaływania między
cząsteczkami wody.

Lepkość – polega na powstawaniu sił tarcia, czyli oporu

przeciw siłom wewnętrzynym.

Ważnym elementem decydującym o efekcie oddziaływania
jest również czas trwania zabiegów wodoleczniczych.
Znajduje to praktyczny wyraz w metodach dawkowania
zabiegów wodoleczniczych, uwzględniających powierzchnię
ciała oraz czas trwania zabiegu. Odczyn ustroju na bodźce
termiczne zaleźy też od: wieku, płci, stosunku powierzchni
ciala do objętości; dzieci, kobiety, osoby starsze są bardziej
wrażliwe na bodźce.

Osoby tęgie gorzej znoszą zabiegi cieplne – oddawanie ciepła

otoczeniu jest u nich utrudnione.

Osoby szczupłe gorzej znoszą zabiegi zimne – oddawanie

ciepła do otoczenia jest ułatwione.

Należy pamiętać, że:
od 3:00 do 15:00 występuje faza rozgrzewania – stosujemy

zabiegi zimne,

od 15:00 do 3:00 występuje faza ochładzania – stosujemy

zabiegi ciepłe.

- I

-II

-III

-IV

-V

- VI

30

o

C

24

o

C

18

o

C

12

o

C

6

o

C

0

o

C

-6

o

C

Chłodna

Zimna

Bardzo zimna

Nieprzyjemnie

zimna

Nie do zniesienia

Lodowato zimna

Krioterapia

Ciepła

Bardzo ciepła

Gorąca

Bardzo gorąca

Nieprzyjemnie gorąca

Nie do zniesienia

gorąca

Granica tolerancji

38

o

C

40

o

C

42

o

C

44

o

C

46

o

C

48

o

C

50

o

C

+ I

+ II

+ III

+ IV

+ V

+ VI

Skala odczuwania temperatury wody (wg Cordesa).
Temperatura subiektywnie obojętna 34

o

C.

Wpływ zabiegów wodoleczniczych na

oddychanie

Kąpiel ciepła

Kąpiel zimna

•

ze wzrostem temp. wody,

zwiększa się 3-4 krotnie
wentyalcja minutowa płuc,

•

w kąpielach gorących wentylacja

płuc może się zmniejszyć w

stosunku do kąpieli ciepłych,

•

w następstwie hiperwentylacji,

zostaje usunięty nadmiar CO2 z
ogranizmu (zasadowica).

•

początkowa zwiększa się

wentylacja płuc, następnie oddech
staje się płytki i nieregularny,

•

wyraźne zwiększenie wentylacji

minutowej przy zwiększeniu

objetości oddechowej,

•

zwiększa sie ciśnienie

cząsteczkowe CO2 w powietrzu

pęcherzykowym (kwasica).

Wpływ zabiegów wodoleczniczych na przemianę materii

Zużycie tlenu przez organizm wzrasta w kąpielach o temp.

>38

o

C i <32

o

C. Związane jest to z przyspieszeniem procesów

przemiany materii, zgodnie z prawem van`t Hoffa (wzrost

temp. o 1

o

C zwiększa przemianę materii o 17%). W chłodnej i

zimnej kąpieli procesy przemiany materii, ulegaja

przyspieszeniu. W ciepłej kapieli o temp. nieznacznie

przewyszającej temp. ciała naczynia krwionośne rozszerzaja

sie wskutek czego następuje pobranie ciepła przez organizm.

W środowisku wodnym nie może zachodzić odparowanie

wody, więc pocenie nie spełnia termoregulacji. Jednak mimo

to równowaga cieplna zostaje zachowana dzieki niewielkiemu,

ale wystarczającemu zwolnieniu procesów przemiany materii.

W trwajacych dłużej cieplejszych kąpielach dochodzi do

zachwiania tej równowagi i następuje przegrzanie organizmu,

powodujące zwiększenie przemiany materii.

Wpływ zabiegów wodoleczniczych na

przewód pokarmowy

W ciepłej kapieli, po poczatkowym nasileniu

wydzielania kwasnego soku żołądkowego i

pobudzeniu ruchów perystaltycznych jelit

następuje zahamowanie tych czynności.

Ciepłe kąpiele zmniejszaja łaknienie.

Natomiast zimne je pobudzają, zwiększajac

przy tym wydzielanie kwaśnego soku

żołądkowego i przyspieszając ruchy

robaczkowe jelit.

Wpływ zabiegów wodoleczniczych

na czynność nerek

Na czynność nerek w kąpielach wpływa suma

działania cieplnego i hydrostatycznego. W

ciepłej kąpieli wydzielanie moczu zwiększa się,

a w gorącej zmniejsza. Krótkotrwałe zabiegi

zwiąkszaja przejściowo czynność wydzielniczą

nerek. Przy długotrwałym działaniu zimnego

bodźca w następstwie zweżenia naczyń

krwionośnych zmniejsza się wydzielanie

moczu, przy czym może pojawić się w nim

białko, a nawet krwinki czerwone.

Wpływ zabiegów wodoleczniczych na

układ nerwowy

Krótkotrwałe kąpiele ciepłe działają

pobudzająco, dłuższe natomiast hamujaco na

OUN. Powodują zmniejszenie odczuwania

bólu, zmniejszają napięcie mięśniowe i

działają nasennie. Zimne kąpiele działają

pobudzajaco na OUN powodując poprawę

samopoczucia i zwiększają cheć do wysiłków

fizycznych. W przeciwieństwie do ciepłych,

zimne kąpiele zwiększają odczuwanie bólu i

wzmagają napięcie powierzchniowych grup

mięśniowych.

Wpływ zabiegów wodoleczniczych na

gruczoły dokrewne

Kąpiele zimne

Kąpiele ciepłe

•

pobudzenie osi przysadkowo-

nadnerczowej -> zwiększenie

ilości noradrenaliny i adrenaliny

oraz glikokortykosteroidów,

•

wydzielanie TSH i tyroksyny,

•

zmniejszenie stężenia reniny w

osoczu,

•

zwiększenie uwalniania

histaminy.

•

zwiększenie stężenia reniny w

osoczu,

•

zwiększenie uwalniania

acetylocholiny i kwasu

adenylowego.

Wpływ zabiegów wodoleczniczych

na układ krążenia

Krótkotrwałe zabiegi zimne powoduja

zblednięcie skóry spowodowane skurczem
naczyń (I faza), po krótkim czasie
zaczerwienienie wywołane rozszerzeniem
naczyń (II faza) - odczyn prawidłowy.

Bladość skóry lub jej zasinienie,
gęsia skórka, dreszcze,
przyspieszona akcja serca,
złe samopoczucie – nieprawidłowy
odczyn.

Wpływ zabiegów wodoleczniczych

na układ krążenia

Ciepło powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry,

naczyń włosowatych, żylnych. Dochodzi do otwarcia

nieczynnych naczyń włosowatych. W efekcie następuje

znaczne przekrwienie. Podczas kąpieli ciepłej w wyniku

przesunięcia krwi na obwód dochodzi do zwiększenia, a w

kąpieli zimnej do zmniejszenia tej objętości. Przyjmuje się,

że podwyższenie temp. ustroju o 1

o

C powoduje

przyspieszenie czynności serca o 18/min. Równocześnie

zwiększa się objętość wyrzutowa i pojemność minutowa

serca. W kapieli zimnnej w fazie II, czynność serca jest

zwolniona, zmniejsza się objetość wyrzutowa, spada także

prędkość przepływu krwi. Przyjęto, że ciśnienie krwi ulega

obniżeniu w fazie rozszerzenia naczyń, podwyższeniu zaś w

fazie ich zwężania.

Układ /

narząd

Krótkie zabiegi,

woda zimna

Zabiegi z wodą

ciepłą

Zabiegi z wodą

gorącą

Naczynia

krwionośne

powierzchowne

Czynność serca

Ciśnienie krwi

Krew

Układ oddechowy

Układ nerwowy

Skórcz naczyń

skórnych, następnie

ich rozszerzenie

Zwolniona

Podwyższona

Zabiegi ogólne:

zwiększenie liczby

krwinek czerwonych i

białych we krwi

obwodowych

Zabiegi miejscowe:

zwiększenie krwinek

białych w miejscu

zabiegu

Zwolnienie i

pogłębienie oddechu

Zwiększenie

pobudliwości

obwodowych nerwów

czuciowych i

ruchowych

Rozszerzenie naczyń

skóry i podskórnych

Przyspieszona

Obniżone

Zabiegi ogólne: bez

zmian

Zabiegi miejscowe:

zwiększenie liczby

krwinek białych w

miejscu zabiegu

Przyspieszenie i

spłycenie oddechu

Zmniejszenie

pobudliwości układu

nerwowego

Krótkotrwałe

zwężenie naczyń,

następnie ich

rozszerzenie

Przyspieszona

Obniżone

Zabiegi ogólne:

pozorne zwiększenie

liczby krwinek

czerwonych i białych

Zabiegi miejscowe:

zagęszczenie krwi

na skutek obfitego

pocenia się

Przyspieszenie i

pogłębienie oddechu

Zmniejszenie

pobudliwości

obwodowych

nerwów czuciowych

Układ

/narząd

Krótkie zabiegi,

woda zimna

Zabiegi z

wodą ciepłą

Zabiegi z

wodą gorącą

Nerki

Wzmożenie czynnosci

wydzielniczej

Wzmożenie

czynnosci

wydzielniczej

Może wystąpić

zmniejszenie

czynności

wydzielniczej

Wydzielnie

potu

Zmniejszone lub

zahamowane

Wzmożone

Silnie wzmożone

Gruczoły

przewodu

pokarmowego

Zwiększone wydzielanie

Zmniejszone

wydzielanie

Zmniejszone

wydzielanie

Mięśnie

szkieletowe

Wzmożone napięcie

Zmniejszone

napięcie

Znaczne

zmniejszenie

napięcia

Przemiana

materii

Wzmożenie w celu

wyrównania utraty

ciepła

Nieznaczne

wzmożenie

Wzmożenie

Najważniejsze zalecenia do zabiegów wodoleczniczych:



dokonanie oceny stanu gospodarki
cieplnej chorego, wrażliwość na bodźce
termiczne,



pacjent powiennien przed zabiegiem sie
wypróżnić,



stopniowe nasilanie termicznych i
mechanicznych bodźców,



w czasie zabiegu trzeba obserwować
chorego (usta, policzki),



kontrola tętna, jego przyspieszenie do
100/min jest przeciwwskazaniem,



po zabiegu ciepłym i gorącym, powinien
być krótki zabieg zimny, aby zapobiec
utracie ciepła,



W pomieszczeniu gdzie odbywa sie
zabieg ciepły powinno być 22 - 24

o

C, a

przy zimnym 25 - 27

o

C.