ODŻYWIANIE SIĘ BYDŁA

ZMIANY ZWIĄZANE Z

WIEKIEM

Konrad Janiak

Justyna Jankiewicz

Pomiędzy pobieraniem przez bydło

paszy i wody istnieje pewna

zależność. Jeżeli pasze zawierają

duże ilości wody, to zapotrzebowanie

na wodę zmniejsza się. Braki wody

mają niekorzystny wpływ na

pobieranie paszy.

Pobieranie wody

• ilość pobranej wody zależy od: zawartości wody w

pożywieniu, wilgotności i temperatury powietrza oraz
kierunku produkcyjnego (krowy mleczne potrzebują
więcej wody),

• krowy pobierają 30-100 l wody/dobę; na pastwisku piją

2-5 razy/dobę, w zależności od odległości do wodopoju,

• w chowie uwięzionym stosuje się zazwyczaj poidła

automatyczne, krowa pobiera wodę 15-20 razy/dobę
(w systemie uwięziowym każda krowa ma swoje poidło,
a w systemie wolnostanowiskowym jest zazwyczaj kilka,
kilkanaście poideł w zależności od zagęszczenia).

ODŻYWIANIE W WARUNKACH

NATURALNYCH

Rytm dobowy, a pobieranie pokarmu:
• krowy jako zwierzęta stadne najchętniej pokarm

pobierają w grupach,

• pobieranie pokarmu odbywa się zazwyczaj cyklicznie

(ok. 4-5 razy na dobę),

• pomiędzy wypasami krowy zazwyczaj odpoczywają i

przeżuwają,

• największą aktywność w pobieraniu pokarmu bydło

przejawia w dwóch okresach: o wschodzie i
zachodzie słońca,

• pobieranie pokarmu zajmuje do 9 h/dobę, krowy

pokonują przy tym dystans 3-5km.

Przeżuwanie

• rozpoczyna się ok. 0,5-1 godz. po zakończeniu

pobierania pokarmu,

• na przeżuwanie poświęcają 5-8 godz. dziennie,

ale w czasie 15-20 okresów przeżuwania,

• w większości zachodzi w czasie, gdy krowy leżą,
• na czas przeżuwania istotny wpływ ma struktura

paszy (zawartość włókna),

• brak spokoju w czasie przeżuwania może

zaburzać ten proces - pasza jest wykorzystywania
nieefektywnie.

Wiek, a pobieranie pokarmu

• ssanie siary następuje zazwyczaj do 3 godz. po urodzeniu,
• w pierwszych dniach życia matka spędza z cielęciem dużo czasu,

ciele ma swobodny dostęp do pokarmu,

• w następnych tygodniach krowa poszukuje cielęcia, żeby je

nakarmić,

• gdy cielę jest starsze, to samo szuka matki, aby się najeść,
• młode pozostaje przy matce do 8-15 miesiąca życia albo do

momentu pojawienia się kolejnego cielęcia,

• w pierwszym okresie życia cielę ssie matkę do 8-10 razy/dobę,

(częstotliwość ssania maleje z wiekiem), jeden okres ssania trwa
8-12 min, potrzeba ssania jest najbardziej nasilona w pierwszych
4-5 tygodniach życia,

• od 2 tygodnia życia ciele zaczyna pobierać pasze stałe (liście,

źdźbła trawy) pomiędzy przerwami w ssaniu, w wieku 6-8 tygodni
są już w pełni rozwiniętymi przeżuwaczami,

• po odsadzeniu od matki cielę żywi się wyłącznie paszami stałymi.

ODŻYWIANIE W WARUNKACH

HODOWLANYCH

ŻYWIENIE DO WOLI:

• zwierzę otrzymuje pasze do woli, w oborze

wolnostanowiskowej z dostępem do paszy przez
większość dnia,

• w porównaniu z warunkami naturalnymi skróceniu

ulega czas pobierania paszy, ale nie jej ilość,

• w tym systemie zachodzi zjawisko rywalizacji o

dostęp do pożywienia, stanowi to obciążenie,
szczególnie dla zwierząt stojących najniżej w
hierarchii.

ŻYWIENIE OGRANICZONE:

• pasza jest podawana w ograniczonej ilości,

zostaje ona pobrana w krótkim czasie,

• należy zapewnić, aby zwierzęta miały taki sam

dostęp do paszy (pomoże to uniknąć lub
ograniczyć problemy hierarchiczne w czasie
pobierania pokarmu),

• w systemie tym znacznie zmniejsza się ilość

pobieranej paszy oraz czas jej pobierania do ok.
5 godz. (pasze są skoncentrowane, przewaga
pasz treściwych nad paszami objętościowymi).

ODSADZENIE CIELĄT

•

w warunkach wielkofermowych cielęta są odsadzane
bardzo szybko - jest to uzależnione od kierunku
produkcyjnego

•

u krów mlecznych (ograniczenia strat w mleku) cielęta są
odsadzane nawet zaraz po urodzeniu, zdarza się też, że
nie mogą napić się siary, cielę nie ma kontaktu z matką,
są karmione bezpośrednio z wiadra lub butelek, czy
automatów do pojenia,

•

u krów mięsnych cielęta pozostają przy matce dłużej (do
kilku tygodni), mają dostęp do siary i mleka,

•

wczesne podawanie pasz o dużej zawartości włókna, np.
siano jest konieczne do prawidłowego rozwoju funkcji
przeżuwania ,

•

pasze stałe obniżają także popęd ssania.

PRZECHODZENIE NA PASZE

STAŁE

• w pierwszych dwóch tygodniach życia cielęta

dostają mleko lub preparaty mlekozastępcze,

• od 2 tygodnia życia: siano łąkowe, pasze treściwe

(mieszanki dla cieląt, gnieciony owies),

• od 2 miesiąca: zielonka, marchew, burki,
• od 3 miesiąca: kiszonki.

HIERARCHIA, A POBIERANIE

PASZY

•

w czasie pobierania pokarmu u bydła przejawiają się
zachowania hierarchiczne,

•

największy problem stanowi to przy żywieniu
ograniczonym, dlatego powinno się zapewnić krowom
odpowiednią ilość przestrzeni w czasie pobierania
pokarmu (można też montować przegrody przy
korytarzu paszowym),

•

niektóre z osobników mają swoje ulubione miejsca
pobierania pokarmu, co również może prowadzić do
walk hierarchicznych,

•

zjawisko to stanowi największy problem dla osobników,
które stoją nisko w hierarchii, np. osobniki stare lub
chore.

ŻYWIENIE, A BEHAWIOR

• nieprawidłowe żywienie może mieć wpływ na

występowanie zachowań niepożądanych, np.
stereotypii:

 trichofagia: brak odpowiedniej ilości włókna w paszy,
 zabawa językiem: pasze mocno skoncentrowane,
 obsysanie: podawanie cielętom mleka w wiadrach,
 obgryzanie różnych przedmiotów: niedobory paszy lub

włókna w karmie,

 pseudożucie: brak odpowiedniej ilości włókna w paszy.