HEPARYNY

Heparyna została odkryta w 1916 r.
przez amerykańskiego studenta
drugiego roku medycyny studiującego
w John Hopkins Hospital. Próbując
wyizolować czynniki tromboplastyczne
– koagulanty, z różnych tkanek, odkrył
substancję o silnym działaniu
przeciwkrzepliwym. Jako że po raz
pierwszy została wyekstrahowana z
wątroby nazwał ją „heparyną”

Heparyna jest to polisacharyd
zbudowany z około 80 reszt
monosacharydów, pochodnych glukozy
i kwasu glukuronowego, połączonych w
nierozgałęziony łańcuch. Cząsteczka
ma ładunek ujemny.

Jest naturalnym czynnikiem, zapobiegającym
krzepnięciu krwi w naczyniach krwionośnych
(wytwarzana przez komórki tuczne, makrofagi i
komórki śródbłonka naczyń, działa szybko, lecz
krótkotrwale), działając hamująco na wszystkie jego
etapy, głównie na fazę przejścia protrombiny w
trombinę i jej działanie na fibrynogen. Heparyna
aktywuje antytrombinę III - osoczowy czynnik
hamujący działanie trombiny.
Antytrombina III hamuje nie tylko trombinę ale także
inne proteazy serynowe wiążąc się z aktywnym
miejscem serynowym. Ta interakcja jest
modyfikowana przez heparynę, która przyłącza się
do antytrombiny III za pośrednictwem unikalnej
sekwencji pięciocukrowej. Zmienia się w ten sposób
konformacja antytrombiny i wzrasta szybkość reakcji.



Obniża poziom cholesterolu i lipidów, poprzez
aktywację enzymu lipazy lipoproteinowej



W większych stężeniach może również hamować
agregację trombocytów oraz ich adhezję
(przyleganie do powierzchni) do ścian naczyń
krwionośnych. Heparyna jest wyłapywana przez
ściany naczynia i zwiększa ich ładunek ujemny,
co utrudnia przyleganie płytek krwi i zapobiega
powstawaniu skrzepów przyściennych.



Z drugiej jednak strony płytki krwi uwalniają
płytkowy czynnik 4 – białko neutralizujące
heparynę



Trombina związana z fibryną jest chroniona przed
działaniem kompleksu heparyna-antytrombia III

Wskazania do stosowania
heparyny:



U chorych poddawanych zabiegom chirurgicznym
układu sercowo - naczyniowego



W powikłaniach zakrzepowo – zatorowych w
położnictwie i chirurgii



U chorych unieruchomionych z powodu choroby



W żylnej chorobie zakrzepowo-zatorowej



W zatorowości płucnej



W ostrych zespołach wieńcowych



W dializoterapii, krążeniu pozaustrojowym,
plazmaferezie



Heparyna jest składnikiem kremów przeciw żylakom
oraz maści na oparzenia

Przeciwwskazania bezwzględne:



skazy krwotoczne



objawy krwawienia z przewodu
pokarmowego



choroba przewodu pokarmowego
obarczona dużym ryzykiem krwawienia



objawowe nadciśnienie wrotne



rozwarstwienie aorty

Przeciwwskazania względne:



Świeży udar krwotoczny, krwiak
pourazowy śródczaszkowy w wywiadzie
(do 2 miesięcy od zdarzenia)



operacja, uraz głowy w wywiadzie, mniej
niż trzy tygodnie temu



Guz mózgu



zabiegi operacyjne, biopsja narządu,
nakłucie tętnicy, nakłucie lędźwiowe (do
24 h lub do 4 dni jeśli były trudności z
hemostazą w czasie zabiegu)



Nakłucie lędźwiowe diagnostyczne lub
lecznicze do (24h)



źle kontrolowane nadciśnienie tętnicze
(>200/110 mm Hg)



Małopłytkowość immunologiczna zależna
od heparyny (HIT) w wywiadach



Retinopatia cukrzycowa



Ciężka niewydolność wątroby i nerek



Ostre zapalenie osierdzia

Heparyny niefrakcjonowane i

drobnocząsteczkowe

Heparyna drobnocząsteczkowa:



Lepsza dostępność biologiczna



Mniejsze wiązanie z białkami i
śródbłonkiem



Słabsze hamowanie czynności płytek



Aktywność anty-Xa znacznie przewyższa
akt. przeciwtrombinową

Powikłania:



Krwawienia (5% chorych leczonych HNF i.v.
oraz 2% leczonych HDCz s.c.)



Z przewodu pokarmowego



Wewnątrzczaszkowe



Do przestrzeni zaotrzewnowej



Leczenie protaminą



Małopłytkowość poheparynowa (Heparin
induced thrombocytopenia)



HIT t. I: niewielki spadek liczby płytek >100
tys./mm3



HIT t. II: znaczny spadek liczby płytek do 30-
50 tys./mm3

Przyczyną są przeciwciała IgG skierowane
przeciwko neoepitopom utworzonym pod
wpływem heparyny na cząsteczce
czynnika płytkowego 4 PF4. Skutkiem tego
jest nasilone powstawanie trombiny.
Tworzą się agregaty płytkowe, które są
szybo usuwane z krwi, co prowadzi do
małopłytkowości.
Leczenie obejmuje natychmiastowe
zaprzestanie stosowania heparyny i
kontynuowanie leczenia
przeciwkrzepliwego takimi lekami jak:
lepirudyna, argatrobanem, biwalirudyna,



Osteoporoza

Heparyna łączy się z osteoblastami które
uwalniają substancje aktywujące
osteoklasty



Marwica skóry

Najczęściej po głębokich wstrzyknięciach
podskórnych



Hipoaldosteronizm



Wyłysienie



Objawy alergiczne

Zespół lekarzy z Uniwersytetu w Hamilton w Ontario
w Kanadzie przeprowadził badanie, którego celem
była ocena występowania skrzeplin u chorych z
reakcją immunologiczną po podaniu heparyny. W
badaniu wzięło udział 234 chorych, u których po
zastosowaniu heparyny wystąpiła reakcja
immunologiczna. Wyniki badania opublikowano na
łamach New England Journal of Medicine.

Zaobserwowano, że w 30% przypadków reakcja
immunologiczna wystąpiła po 11 godzinach od
rozpoczęcia leczenia heparyną, a u pozostałych
osób powikłania obserwowano w 4. dobie
podawania leku. Wykazano, że wcześniejsze
wystąpienie powikłań było związane z
podawaniem leku w ciągu ostatnich 100 dni.

Wyniki badania wskazują, że powtórne leczenie
heparyną w ciągu krótkiego czasu może zwiększać
ryzyko wystąpienia powikłań. Autorzy badania
podkreślają jednak, że heparyna jest lekiem dość
bezpiecznym, a częstość komplikacji po jej podaniu
jest niewielka.

Badania zaprezentowane podczas 50. kongresu
Amerykańskiego Towarzystwa Hematologicznego w
San Francisco dowiodły, że niektóre leki
przeciwkrzepliwe hamują przerzuty
nowotworowe. Podawanie chorym myszom
heparyny drobnocząsteczkowej znacznie
zmniejszyło dynamikę rozwoju guzów - relacjonowali
wyniki swoich prac naukowcy z Uniwersytetu
Kalifornijskiego oraz z Uniwersytetu w Zurichu.

Skuteczność podobnej terapii
potwierdzają również badania z udziałem
ludzi. Przyjmowanie przez chorych z
guzami litymi przez rok heparyny
wydłużyło im życie - dowiódł projekt
Famous.
Heparyna o połowę zmniejsza ryzyko
powikłań zakrzepowo-zatorowych, które
często kończą się śmiercią. To z kolei
wniosek z największego badania nad
lekami przeciwkrzepliwymi, jakie
przeprowadzono z udziałem chorych na
raka. Wzięło w nim udział 1,2 tys. osób.



Naukowcy uważają, że heparyna może korzystnie
wpływać na przeżywalność chorych na nowotwór
złośliwy. Wykazano, iż heparyna hamuje ekspresję
onkogenów, czyli genów odpowiedzialnych za
ujawnienie się nowotworu. Badania przeprowadzone
były z udziałem pacjentów cierpiących na nowotwór
złośliwy, u których nie było wskazań do terapii
przeciwkrzepliwej.



Wyniki badań wykazały, iż stosowanie heparyny
może przyczynić się do zwiększenia przeżywalności,
jednakże jest to uzależnione od populacji chorych i
rodzaju nowotworu. Wadą długotrwałej terapii
heparyną jest zwiększone ryzyko krwawień, co jest
szczególnie niebezpieczne dla pacjentów z
małopłytkowością. Według wytycznych American
Society of Clinical Oncology nie ma zaleceń do
stosowania preparatów przeciwkrzepliwych u
pacjentów, którzy nie cierpią na żylną chorobę
zakrzepowo-zatorową. Dlatego należy zachęcać
chorych do brania udziału w tego typu badaniach,
oceniających włączenie leków przeciwkrzepliwych
do standardowej terapii przeciwnowotworowej.



Metodą dotychczas stosowaną, było podanie
protaminy, białka hamującego działanie heparyny.
Protamina często jednak wywoływała u pacjentów
skutki uboczne, takie jak: reakcje alergiczne,
zaburzenia oddychania czy obrzęki.



Polscy badacze z Uniwersytetu Jagiellońskiego,
prezentują innowacyjną metodę, która od samego
początku spotkała się z dużym zainteresowaniem
świata naukowego.



Naukowcy wykazali, że możliwe jest usunięcie heparyny
za pomocą miniaturowych granulek - mikrosfer.
Zbudowane są one z substancji naturalnego
pochodzenia. Ich zadaniem jest wychwycenie i
zneutralizowanie heparyny z roztworu.



Wynalazek został już zgłoszony do ochrony patentowej.
Obecnie trwają prace nad komercyjnym
wykorzystaniem odkrycia.