Rachunek dochodu narodowego

Makroekonomia:

Prowadzący: dr Marta Wajda-

Lichy

PODAŻ GLOBALNA (produkcja

zagregowana)

• PKB
• PNB
• PNN
• DN

PKB (GDP)

• Mierzy wartość globalnej produkcji

wytworzonej na terenie danego kraju
w określonym czasie bez względu na
to kto jest właścicielem czynników
produkcji (pracy, kapitału,
technologii, ziemi)

PNB (GNP)

• Mierzy wartość produkcji

wytworzonej w danej gospodarce z
uwzględnieniem przepływów
będących wynikiem posiadania przez
podmioty krajowe bądź zagraniczne
czynników produkcji

PNN

• Mierzy produkcję wytworzoną na

terenie danego kraju (PNB)
uwzględniając zużycie kapitału
(amortyzację), które nastąpiło w
wyniku realizacji procesu produkcji
(PNN)

• Miara produkcji, która uwzględnia

zapłacone podatki pośrednie (VAT,
akcyza), czyli mierzy wartość
produkcji w tzw. cenach czynników
wytwórczych.

• Jest kategorią, która po odjęciu

podatków bezpośrednich i dodaniu
transferów stanowi tzw. dochody
rozporządzalne (Yd)

Podmioty systemu ekonomicznego

• Gospodarstwa domowe (konsumenci)
• Przedsiębiorstwa (producenci)
• Rząd (generowanie popytu,

dochodów)

• Podmioty zagraniczne

Przepływy rzeczowe i

pieniężne

Strum

ró

usł

Strumie

pie

nię

żny

2 strony przepływów

pieniężnych

• Dochody

podmiotów świadczących

usługi, dostarczających dobra

• Wydatki

podmiotów zamawiających

usługi i kupujących/konsumujących
dobra

• Zasada podwójnego księgowania

przepływów pieniężnych

Sposoby liczenia PKB

• Suma wydatków

• Suma dochodów

• Suma wartości dodanej

Sposoby liczenia PKB

• Suma wydatków

: C + I + G + X

• Suma dochodów

: płace, zyski

przedsiębiorstw, czynsze, pozostałe
wynagrodzenia z tytułu pracy

• Suma wartości dodanej

: przyrost

wartości dobra w trakcie procesu
produkcji

Źródła wpływów i odpływów do

ruchu okrężnego

odpływy

• Oszczędności (S)

• Podatki (T)

• Import (Imp.)

dopływy

• Zakupy rządowe (G)

• Transfery (B)

• Inwestycje (I)

• Eksport

Tożsamość dochodu

narodowego

• ∑ odpływów = ∑ dopływów
S + T + Imp = I + G + B + Eksport
S – I = (G + B – T) + (Eksport – Imp.)
Jeśli:
S > I, to G + B > T lub Eksport >

Import

Jeśli:
S < I, to G + B < T lub Eksport <

Import

Rodzaje PKB

• Realny PKB

(w cenach stałych)

• Nominalny PKB

(w cenach bieżących)

• Liczony

w cenach rynkowych

podatkami pośrednimi)

• Liczony

w cenach czynników

produkcji

(pomniejszony o podatki

pośrednie)

• Liczony wg

parytetu siły nabywczej

• W

2007

roku przeciętny poziom PKB

w przeliczeniu na 1 mieszkańca
dla Polski wyniósł 30,9 tys. zł., w

2008

r. 33,46 tys. zł, w

2009

roku 35

197 zł, a w

2010

– 37065 zł.

• W roku 2010 łączny PKB osiągnął

poziom

1 415 385 mln zł

Wielkość PKB w krajach objętych

derogacją (2010)

Kraje o wielkości PKB
poniżej 100 mld €

Łotwa (18 mld €)
Litwa (27 mld €)
Bułgaria (36 mld

€)

Węgry (98 mld €)

Kraje o PKB powyżej 100
mld €

• Rumunia (122 mld €)
• Czechy (145 mld €)
• Dania (235 mld €)
• Szwecja (346 mld )
• Polska (354 mld €)
• Wielka Brytania (1 bln

694 mld )

Populacja w krajach UE pozostających poza strefą

euro

ite

7,5

10,5

5,5

1,3

2,2

3,3

38,2

21,5

9,3

Wielkość populacji w 2010 (w mln)

PKB per capita wg PPS w krajach UE w 2010 r. (UE-27 jako

100)

ite

100

150

200

250

300

100

119

125

117

127

100

107

10097

52 58

274

133

126

116

123

114

149

107

PKB per capita w państwach członkowskich

UE (strefa euro = 100%)

Dynamika PKB w Polsce na tle innych

krajów EŚW i 15 „starych” krajów UE

Hipoteza „doganiania krajów na

wyższym poziomie rozwoju”

• Konwergencja sensu stricto

polega na zmniejszaniu dyspersji w

wydajności pracy,
produktywności kapitału oraz
poziomie dochodu per capita.

• Warunkiem koniecznym dla

osiągnięcia realnej konwergencji jest

wyższe tempo wzrostu
gospodarczego.

Zmiany produktywności pracy w Czechach,

Polsce, Słowacji i na Węgrzech

Zróżnicowanie udziałów

poszczególnych województw w

wytwarzaniu PKB Polski

• W latach 2000-2010 największe

udziały w tworzeniu PKB wykazywały

województwa: mazowieckie, śląskie,

wielkopolskie, dolnośląskie i

małopolskie.

• W pięciu w/w województwach

wytwarza się łącznie 60% krajowej

wartości PKB

• Dwa województwa: mazowieckie i

śląskie, wytwarzają około 1/3

krajowej wartości PKB, przy czym

udział województwa mazowieckiego

zwiększył się z 20,2% w 2000 roku do

22% w roku 2010.

• Najniższe udziały w tworzeniu

produktu krajowego brutto
odnotowały województwa: opolskie,
podlaskie, lubuskie, świętokrzyskie i
warmińsko-mazurskie.

• Łączny udział tych województw w

generowaniu PKB zmniejszył się z
12,7% w roku 2000 do 12,2% w 2010
roku.

• Najwyższy poziom produktu krajowego

brutto na 1 mieszkańca odnotowano w

województwie mazowieckim,

przekraczający średnią krajową o 58% (w

2000 roku – o 51,0%).

• W 2008 roku poziom PKB na 1 mieszkańca

przewyższający przeciętną w kraju

odnotowano również w województwach:

śląskim

– 108% (w 2000 roku – 107,7%),

dolnośląskim

(107,9%) średniej krajowej,

oraz w województwie

wielkopolskim

–

104,4% średniej krajowej (w 2000 roku –

106,5%).

• Najniższy poziom produktu krajowego

brutto na 1 mieszkańca w 2007 r.
odnotowany w województwie
podkarpackim stanowił 42,2% poziomu
tego miernika uzyskanego w województwie
mazowieckim.

• Niski poziom produktu krajowego brutto na

1 mieszkańca w latach 2000-2010
utrzymywał się także w wojew: lubelskim,
podlaskim, warmińsko-mazurskim i
świętokrzyskim .

• W 2007 roku wartość PKB na 1

mieszkańca kształtowała się w tych
województwach na poziomie od 67,5% do
76,9% średniej krajowej

• Wartość PKB na 1 mieszkańca poniżej 75%

średniej UE odnotowano w 2007 roku w 67
regionach UE. W grupie tej znalazło się 15 polskich
województw

• PKB na 1 mieszkańca woj. mazowieckiego

przekroczył tę granicę, osiągając poziom 87,1%
średniej UE.

• Tylko w woj. mazowieckim PKB na 1 mieszkańca

przekroczył granicę 75% średniej UE, osiągając

poziom 83,6%.

• W 2010 r. dwa polskie województwa –

lubelskie,

podkarpackie

, zajmowały pozycje na końcu listy

regionów o najniższym poziomie PKB na 1

mieszkańca w UE (poniżej 40% średniej UE). W

2006 r. 5 polskich województw miało PKB per

capita niższy niż 40% średniej UE.

PKB na głowę mieszkańca wg PPS jako

procent EU-27=100% w 2009 i 2010 r.

Wzrost PKB per capita w województwach

Polski w latach 2000–2010 (2000=100)

Obszary konwergencji

realnej

• Zbieżność cykli koniunkturalnych
• Struktura gospodarki

– Zdywersyfikowana i zbliżona struktura

produkcji, popytu oraz eksportu (

Kenen

)

– Wysoki poziom wymiany handlowej (

McKinnon

)

• Poziom PKB/per capita

Zbieżność cykli koniunkturalnych w Polsce i

strefie euro w okresie 1995-2009 (NBP,

2009)

Znaczenie podobieństwa struktur

produkcji

• Zmniejsza ryzyko szoków

asymetrycznych

• Wspomaga synchronizować

mechanizm transmisji polityki
monetarnej

• Zwiększa zbieżność cykli

koniunkturalnych

Różnice w strukturze produkcji Polski i

krajów strefy euro

• Znacznie większe różnice w strukturze

produkcji niż popytu

• Największe zróżnicowanie struktur

produkcji w stosunku do Niemiec i Francji

• W Polsce struktura produkcji wykazuje:

– znacznie wyższy udział rolnictwa, górnictwa

(sektory podatne na szoki podażowe) oraz
handlu i napraw

– Istotnie niższy udział usług transportowych,

finansowych, pośrednictwa nieruchomości

Udział rolnictwa, łowiectwa i rybołówstwa w PKB

Polski na tle innych krajów UE w 2010 r.

ium

lga

ria

bli

nia

Ire

lan

ain

Ita

Lit

lta

lan

ria

lan

rtu

Slo

nia

Slo

kia

Fin

lan

ite

Kin

1,7

0,7

5,3

2,3

1,2

0,9

3,5

3,3

2,7

1,81,9

2,3

4,1

3,4

0,3

3,5

1,9 2

1,5

3,5

2,4

6,5

2,5

3,9

2,9

1,9

0,7

Dynamika udziału rolnictwa, łowiectwa i

rybołówstwa w PKB Polski na tle średniej dla strefy

euro w latach 1999-2010

1999 2000

2001

2002

2003

2004 2005

2006

2007

2008

2009

2010

2,4

2,3

2,4

2,2

2,1

1,9

1,8

1,7

1,6

1,7

5,2

5,1

4,5

4,4

5,1

4,5

4,3

3,7

3,5

Euro area
Poland

Udział sektora produkcji przemysłowej w PKB Polski

na tle innych krajów UE w 2010 r.

ium

lga

ria

bli

nia

Ire

lan

ain

Ita

Lit

lta

lan

ria

lan

rtu

Slo

nia

Slo

kia

Fin

lan

ite

Kin

18,6

16,5

23,2

29,5

17,6

25,9

15,8

12,5

19,2

9,3

16,8

22,2

7,3

18,6

22,3

24,5

28,7

24,7

25,9

22,4

21,1

15,6

Dynamika udziału produkcji przemysłowej w PKB

Polski na tle średniej dla strefy euro w latach 1999-

2010

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

22,4 22,3 21,7 21,3

20,7 20,6 20,3 20,4 20,4 19,9

18,6

24,6 24

22,5 22,3

23,7

25,2 24,7 24,7 24,5 24,3 24,3 24,5

Euro area
Poland

Udział sektora budownictwa w PKB Polski na tle

innych krajów UE w 2010 r.

ium

lga

ria

bli

nia

Ire

lan

ain

Ita

Lit

lta

lan

ria

lan

rtu

Slo

nia

Slo

kia

Fin

lan

ite

Kin

5,9

5,3

8,1

4,2

4,2

5,8

5,5

4,1

10,2

6,5

5,9

7,3

5,6

5,5

3,6

5,3

6,9

7,1

9,6

6,9

6,6

5,5

6,1

Dynamika udziału sektora budownictwa w PKB

Polski na tle średniej dla strefy euro w latach 1999-

2010

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

5,6

5,7

5,8

5,9

6,2

6,3

5,9

8,2

7,7

6,3

5,8

5,5

6,4

7,1

7,3

7,5

7,1

Euro area
Poland

Udział handlu, transportu i łączności w PKB Polski na

tle innych krajów UE w 2010 r.

ium

lga

ria

bli

nia

Ire

lan

ain

Ita

Lit

lta

lan

ria

lan

rtu

Slo

nia

Slo

kia

Fin

lan

ite

Kin

20,5

21,7

23,6

23,320,517,4

25,6

16,9

33,7

25,6

19,2

25,7

30,2

33,3

19,2

20,7

20,6

23,3

27,5

25,5

2322,6

24,3

19,919,6

20,5

Dynamika udziału handlu, transportu, łączności w

PKB Polski na tle średniej dla strefy euro w latach

1999-2010

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

20,7 20,8 21,2 21,2 21,1 21,1 20,9 20,7 20,6 20,7 20,5 20,5

27,3 27,9

28,5

27,6 27,4 27,4 27,4

26,5 26,2 27

27,5

Euro area
Poland

Udział usług pośrednictwa finansowego, obsługi

nieruchomości i firm w PKB Polski na tle innych

krajów UE w 2010 r.

ium

lga

ria

bli

nia

Ire

lan

ain

Ita

Lit

lta

lan

ria

lan

rtu

Slo

nia

Slo

kia

Fin

lan

ite

Kin

29,3

30,2

23,6

17,8

26,5

30,8

24,2

26,9

20,7

23,1

34,1

28,2

30,2

23,6

50,7

23,5

25,3

27,9

18,2

23,1

15,1

23,8

19,2

24,1

24,6

33,5

Dynamika udziału usług pośrednictwa finansowego,

obsługi nieruchomości i firm w PKB Polski na tle

średniej dla strefy euro w latach 1999-2010

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

26,5 26,8 26,9 27,2

27,6 27,7 28,1 28,4

28,6 28,8 29,5 29,3

16,9

18,1 18,3 18,4 18,2 17,6 18,1 18,3

19,5

18,4 18,2

Euro area
Poland

Udział pozostałych usług w PKB Polski na tle innych

krajów UE w 2010 r.

ium

lga

ria

bli

nia

Ire

lan

ain

Ita

Lit

lta

lan

ria

lan

rtu

Slo

nia

Slo

kia

Fin

lan

ite

Kin

24,1

25,2

16,317

29,1

23,8

19,4

22,5

25,4

23,8

22,1

26,1

20,2

16,9

22,3

30,7

26,2

21,9

19,2

13,6

21,7

18,1

24,3

27,4

23,1

Dynamika udziału pozostałych usług w PKB Polski

na tle średniej dla strefy euro w latach 1999-2010

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

22,3 22,1 22,1 22,4 22,6 22,6 22,7 22,5 22,2 22,6

24,2 24,1

18,1 18

19,2 19,9

20,2

19,1 19,2 18,9 18,5 19,1 19,2 19,2

Euro area
Poland

Zróżnicowanie struktury popytu w

Polsce i krajach strefy euro

(dane NBP,

2009)

• Porównanie struktury objęło 4 sektory:

gospod. domowe, przedsiębiorstwa,

instytucje rządowe i samorządowe,

zagranicę)

• Struktura popytu wykazuje na stosunkowo

wysokie podobieństwo struktur popytu

• Istotne rozbieżności dotyczą konsumpcji –

Polska wykazuje duży udział dóbr

podstawowych charakteryzujących się

niską elastycznością dochodową popytu).

Udziału konsumpcji w PKB Polski na tle krajów strefy

euro (Dane Eurostat, 2012)

57,4

52,9

61,2

50,3

48,5

57,5

52,1

50,8

74,5

57,7

58,2

60,5

67,3

64,4

33,5

53,3

61,4

45,4

54,5

61,4

6664

58,3

55,1

48,6

64,4

Dynamika udziału konsumpcji w PKB

Polski na tle strefy euro (Dane

Eurostat, 2012)

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

57,1

57,3

57,2

56,7

55,9

56,3

57,4

57,5

66,9

65,8

64,7

63,4

62,5

60,5

61,6

61,1

61,4

61,2

Euro area
Poland

Udział wydatków rządowych w PKB Polski na tle

krajów strefy euro (Dane Eurostat, 2012)

24,2

15,8

21,4

29,1

19,7

20,9

18,9

18,2

21,1

24,8

21,1

19,4

17,5

20,5

16,6

21,821

28,5

19,4

18,9

21,6

16,4

20,8

19,6

24,6

26,9

Dynamika udziału wydatków rządowych w

PKB Polski na tle strefy euro (Dane Eurostat,

2012)

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

20,2

20,5

20,4

20,5

20,3

20,6

22,2

21,6

17,9

18,1

17,6

18,1

18,3

17,9

18,5

18,4

18,9

18,5

Euro area
Poland

Udział wydatków inwestycyjnych w PKB Polski na tle

krajów strefy euro (Dane Eurostat, 2012)

ium

lga

ria

bli

nia

Ire

lan

ain

Ita

Lit

lta

lan

ria

lan

rtu

Slo

nia

Slo

kia

Fin

lan

ite

Kin

19,1

20,2

23,5

24,4

17,2

17,5

18,8

11,5

16,6

22,9

19,3

19,7

18,6

19,5

16,3

18,4

17,7

18,2

20,5

19,9

19,8

21,6

22,2

18,9

17,8

14,9

Dynamika udziału inwestycji w PKB Polski na tle

strefy euro (Dane Eurostat, 2012)

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

20,2

20,1

20,6

21,3

21,7

21,5

19,5

19,1

19,3

18,7

18,2

18,1

18,2

19,7

21,6

22,3

21,2

19,9

20,4

Euro area
Poland

Zróżnicowanie struktur produkcji

między województwami Polski

• Wszystkie województwa wykazują

większe zróżnicowanie wobec strefy
euro niż Polski

• Najbardziej specyficzną strukturę

produkcji wykazuje woj. śląskie, a
także podlaskie, wielkopolskie,
lubelskie

• Najmniejsze różnice struktur

produkcji występują w woj.
pomorskim, małopolskim

Wpływ poszczególnych składników popytu

globalnego na dynamikę PKB Polski w okresie 2005-

2010

Document Outline