TEORIA AKTÓW MOWY

WYKŁAD IX



Pragmalingwiści – brytyjska filozofia języka

John L. Austin – TEORIA AKTÓW

(czynności) MOWY



John Searle, Peter Strawson, Goeffrey
Warnock (filozofowie języka i umysłu)



Richard Ohmann (literaturoznawca

)



I inni

John Langshaw Austin (1911-1960)

Dzieła Austina:



Philosophical Papers (Rozprawy filozoficzne), 1961 r. -
artykuły z lat 1939-1958



How to do Things with Words

(Jak działać

słowami), 1962 r.



Sense and Sensibilia (Zmysły i przedmioty zmysłowe), 1962 r.

[opublikowane na podst. notatek do i z wykładów
z lat 52 - 59]

1.

Konstatacje i performatywy

2. Lokucje, illokucje, perlokucje
3. Doktryna etiolacji

KONSTATACJE
PERFORMATYWY

(to

performe)

-

Niezależne od faktów

-

Stwarzają fakty i zarazem

o nich komunikują

-

Jawne i niejawne

Prawdziwe

//

Nieprawdziwe

Fortunne (felicity)

//

Niefortunne (unhappy)

WARUNKI

FORTUNNOŚCI

!

kryterium ogólniejsze

niż

prawdziwość,

fortunność

Odpowiedniość,
stosowność

(satisfactoriness)
wypowiedzi

Lokucje, illokucje, perlokucje



Akt lokucyjny

wypowiedzenie

czegoś znaczącego



Akt

illokucyjny

działanie

dokonywane przez wypowiedzenie
czegoś znaczącego



Akt perlokucyjny
???????????????

konsekwencja illokucji

AKTY MOWY

mówienie normalne (?)

OUR WORD IS OUR

BOND

Doktryna

etiolacji

mocy

illokucyjnych wypowiedzi



Żarty, gra aktorska, recytacja, poezja,
fikcja literacka

to



Wypowiedzi „nienormalne” – „nie na
serio” – „pasożytnicze”,

bo

mówiący

podmiot wypowiedzi

Etiolacja, literatura i

literaturoznawstwo



Wypowiedź literacka, to
nieposiadająca referencji
historycznej mimetyczna
reprezentacja wypowiedzi
naturalnej



Podmiot mówiący podlega w takiej
wypowiedzi fikcjonalizacji
(figuralizacji)

JOHN SEARLE



Teoria „udawania”: „autor dzieła literackiego
udaje wykonanie serii aktów illokucyjnych
normalnego, reprezentatywnego typu…”
R. Ohmann

•

„Dzieło literackie jest wypowiedzią, której
zdania są pozbawione mocy illokucyjnych, jakie
w zwykłych warunkach, by im towarzyszyły. Jej
moc illokucyjna jest mimetyczna…” ; ściślej –
„rzekomo naśladowcza”

Monroe Beardsley

•

Teoria „reprezentowania”

• Mimesis językowa



Mimetyzm formalny

Literaturoznawcy i estetycy zainspirowani
teorią aktów mowy:



Monroe Beardsley



Barbara Herrstein-Smith



Marie Laure Ryan



Marcia M. Eaton



Mary Louise Pratt

Paul Grice

i koncepcja

niekonwencjonalnych implikatur
konwersacyjnych



Teoria tropów i

zasada kooperacji



trop naruszenie pewnych zasad
komunikatu werbalnego
dewiacja semantyczna czy
syntagmatyczna

Krytyka literaturoznawczych

efektów
„doktryny etiolacji”



Mimetyczne akty mowy a
Romana Ingardena koncepcja
quasi- sądów