CYNK I SELEN

FUNKCJA BIOCHEMICZNA

ŹRÓDŁA DLA ORGANIZMU

PRZYCZYNY I OBJAWY

NIEDOBORU

Agata Ilnicka

CYNK

-

Mikroelement

- Zapotrzebowanie dzienne
w diecie:

10-20 mg (min. 5mg)

zawartość w ustroju:

2 g

stężenie w surowicy:

12,2- 21,4 umol/l.

-

Wchłanianie z przewodu pokarmowego kształtuje się

na poziomie 10-40% i zachodzi głównie w jelicie

cienkim (jejunium).

- Białka zwierzęce i kwas cytrynowy ułatwiają

absorpcję cynku, natomiast wapń, miedź, błonnik,

alkohol utrudniają ją. Na przyswajalność cynku ma

także wpływ wielkość wydzielania soku trzustkowego,

czas pasażu jelitowego pokarmu oraz zawartość

fitynianów w diecie. Związki fitynowe obniżają

przyswajalność cynku prawdopodobnie poprzez

zmniejszenie rozpuszczalności jego związków.

ŹRÓDŁA CYNKU

•    Chuda wołowina, serca kurze,

baranina, wieprzowina, indyk

•    Ryby, śledzie, ostrygi, owoce morza
•    Żółtko jaja, mleko
•    Kiełki pszenicy, nasiona dyni, otręby

pszenne, produkty mączne
pełnoziarniste, drożdże, nasiona
słonecznika

•    Melasa
•    Syrop klonowy

FUNKCJE CYNKU



Kofaktor wielu (około 200) enzymów, m. in.
dehydrogenazy jabłczanowej, alkoholowej,
mleczanowej, kinazy tymidylanowej (wbudowywanie
tymidyny), arginazy, reduktazy retinalu (stężenie
wit. A) oraz białek nieenzymatycznych (gustyna –
odczuwanie smaku)



Udział w biosyntezie kwasów nukleinowych i białek



Tworzy tzw. palce cynkowe



Konieczny do sytnezy insuliny, ACTH, zmniejsza
stężenie testosteronu



Stabilizuje błony lizosomalne i komórkowe



Bierze udział w



mineralizacji kości



gojeniu się ran



wpływa na pracę układu odpornościowego



regulacji ciśnienia krwi i rytmu serca



produkcji plemników.

PRZYCZYNY NIEDOBORU
CYNKU



Nerczyca (białkomocz)



Zespoły złego wchłaniania, częściowe
usunięcie jelita



Infekcje



Alkoholizm, narkomania



Głodzenie się



Wegetarianizm



Nadmierne pocenie



Doustna antykoncepcja hormonalna

OBJAWY NIEDOBORU
CYNKU

•    Zaburzenia smaku i powonienia
•    Opóźniony rozwój u dzieci,
hipogonadyzm
•   Ślepota zmierzchowa
•    Wysypki, uszkodzenia skóry
•    Zapalenie jamy ustnej, powie
•    Zanokcica, bezpłodność
•    Gorsze gojenie ran
•    Przy dużym niedoborze: zaburzenie
rozwoju kości, powiększona śledziona i
wątroba, karłowatość, upośledzona
czynność jąder

OBJAWY NADMIARU

CYNKU



Zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
wymioty



Odwodnienie



Senność



Apatia



Majaczenie

SELEN

-

Mikroelement

- Zapotrzebowanie dzienne
w diecie:

0,05-0,2mg

zawartość w ustroju:

10-16 mg

stężenie w surowicy:

0,5-3,6 umol/l

- Okres półwymiany:

65-115 dni



Dawka minimalna:

1ug/kg masy ciała



Dawka maksymalna:

500ug

- przy normalnej diecie nie grozi nam

niedobór selenu

ŹRÓDŁA SELENU

o

drożdże, czosnek, grzyby

o

nieoczyszczone produkty zbożowe, mąka z

pełnego przemiału

o

mięso, jaja, nabiał

o

ryby morskie i skorupiaki

o

nieoczyszczona sól morska i kopalna

o

orzechy

o

większa przyswajalność w diecie bogatej w

witaminy A i E (opóźnia starzenie), mniejsza –

duże dawki wit. C i słodyczy

o

występuje w postaci selenocysteiny,

selenometioniny oraz selenotrójsiarczków

FUNKCJE



Umożliwia prawidłowy wzrost komórek



Hamuje syntezę DNA- cytotoksyczny



Zapobiega toksyczności metali ciężkich (wiąże kadm, rtęć,
ołów)



Silny antyutleniacz – gł.

peroksydaza glutationowa



Ważny dla układu odpornościowego i tarczycy



Pomaga w walce z depresją, przemęczeniem, nerwowością



Łagodzi objawy reumatoidalnego zapalenia stawów (u
40% chorych)



Wspomaga męską potencję i popęd seksualny



Zmniejsza ryzyko nowotworów wątroby, prostaty, jelita
grubego i płuc

NIEDOBÓR

- Choroba Keshan - (

ostra niewydolność

krążeniowa, powiększenie serca, zmiany w EKG)

- Choroba Kashin- Becka - (osteoartropatia)
- choroba niedokrwienna serca, zaburzenia

czynności serca

- nowotwory (tk. limfatycznej, białaczka

szpikowa, rak okrężnicy, żołądka, trzustki)

- przewlekłe infekcje
- anemia hemolityczna
- oznaki starzenia się
- zaburzenia widzenia
- otępiałość umysłowa, powstawanie depresji
- obniżenie poziomu T3 i T4

SUPLEMENTACJA

o

u palaczy

o

u mieszkańców terenów ubogich w

selen

o

u osób pozostających na całkowitym

żywieniu pozajelitowym

o

osoby z ciężkim uszkodzeniem

funkcji wchłaniania składników

pokarmowych

o

w leczeniu chorób naczyniowo-

sercowych

o

niepłodność

o

zapalenie trzustki

o

astma

NADMIAR

SELENOZA

- Dzienna dawka

powyżej 1 mg

- objawy:



wypadanie włosów



uszkodzenia paznokci



łysienie



nudności i wymioty



odór czosnkowy

THE END