CYNK I SELEN

FUNKCJA BIOCHEMICZNA

ŹRÓDŁA DLA ORGANIZMU

PRZYCZYNY I OBJAWY 

NIEDOBORU

      

Agata Ilnicka

CYNK

- 

Mikroelement

- Zapotrzebowanie dzienne
                              w diecie: 

10-20 mg (min. 5mg)

   zawartość w ustroju: 

2 g

   stężenie w surowicy: 

12,2- 21,4 umol/l.

- 

Wchłanianie z przewodu pokarmowego kształtuje się 

na poziomie 10-40% i zachodzi głównie w jelicie 

cienkim (jejunium). 

- Białka zwierzęce i kwas cytrynowy ułatwiają 

absorpcję cynku, natomiast wapń, miedź, błonnik, 

alkohol utrudniają ją. Na przyswajalność cynku ma 

także wpływ wielkość wydzielania soku trzustkowego, 

czas pasażu jelitowego pokarmu oraz zawartość 

fitynianów w diecie. Związki fitynowe obniżają 

przyswajalność cynku prawdopodobnie poprzez 

zmniejszenie rozpuszczalności jego związków.

ŹRÓDŁA CYNKU

•    Chuda wołowina, serca kurze, 

baranina, wieprzowina, indyk

•    Ryby, śledzie, ostrygi, owoce morza
•    Żółtko jaja, mleko
•    Kiełki pszenicy, nasiona dyni, otręby 

pszenne, produkty mączne 
pełnoziarniste, drożdże, nasiona 
słonecznika

•    Melasa
•    Syrop klonowy

FUNKCJE CYNKU



Kofaktor wielu (około 200) enzymów, m. in. 
dehydrogenazy jabłczanowej, alkoholowej, 
mleczanowej, kinazy tymidylanowej (wbudowywanie 
tymidyny), arginazy, reduktazy retinalu (stężenie 
wit. A) oraz białek nieenzymatycznych (gustyna – 
odczuwanie smaku)



Udział w biosyntezie kwasów nukleinowych i białek



Tworzy tzw. palce cynkowe



Konieczny do sytnezy insuliny, ACTH, zmniejsza 
stężenie testosteronu



Stabilizuje błony lizosomalne i komórkowe



 Bierze udział w 



mineralizacji kości



gojeniu się ran



wpływa na pracę układu odpornościowego



regulacji ciśnienia krwi i rytmu serca



produkcji plemników.

PRZYCZYNY NIEDOBORU 
CYNKU



Nerczyca (białkomocz)



Zespoły złego wchłaniania, częściowe 
usunięcie jelita



Infekcje



Alkoholizm, narkomania



Głodzenie się



Wegetarianizm



Nadmierne pocenie



Doustna antykoncepcja hormonalna

OBJAWY NIEDOBORU 
CYNKU

•    Zaburzenia smaku i powonienia
•    Opóźniony rozwój u dzieci, 
hipogonadyzm
•    Ślepota zmierzchowa 
•    Wysypki, uszkodzenia skóry
•    Zapalenie jamy ustnej, powie
•    Zanokcica, bezpłodność
•    Gorsze gojenie ran
•    Przy dużym niedoborze: zaburzenie 
rozwoju kości, powiększona śledziona i 
wątroba, karłowatość, upośledzona 
czynność jąder

OBJAWY NADMIARU 

CYNKU



Zaburzenia żołądkowo-jelitowe, 
wymioty



Odwodnienie 



Senność



Apatia



Majaczenie

SELEN

- 

Mikroelement

- Zapotrzebowanie dzienne
                              w diecie:

0,05-0,2mg

   zawartość w ustroju: 

10-16 mg

   stężenie w surowicy: 

0,5-3,6 umol/l

- Okres półwymiany: 

65-115 dni



Dawka minimalna: 

1ug/kg masy ciała



Dawka maksymalna: 

500ug

- przy normalnej diecie nie grozi nam 

niedobór selenu

ŹRÓDŁA SELENU

o

drożdże, czosnek, grzyby

o

nieoczyszczone produkty zbożowe, mąka z 

pełnego przemiału

o

mięso, jaja, nabiał

o

ryby morskie i skorupiaki

o

nieoczyszczona sól morska i kopalna

o

orzechy

o

większa przyswajalność w diecie bogatej w 

witaminy A i E (opóźnia starzenie), mniejsza – 

duże dawki wit. C i słodyczy

o

występuje w postaci selenocysteiny, 

selenometioniny oraz selenotrójsiarczków

FUNKCJE



Umożliwia prawidłowy wzrost komórek



Hamuje syntezę DNA- cytotoksyczny



Zapobiega toksyczności metali ciężkich (wiąże kadm, rtęć, 
ołów)



Silny antyutleniacz – gł. 

peroksydaza glutationowa 



Ważny dla układu odpornościowego i tarczycy



Pomaga w walce z depresją, przemęczeniem, nerwowością



Łagodzi objawy reumatoidalnego zapalenia stawów (u 
40% chorych)



Wspomaga męską potencję i popęd seksualny



Zmniejsza ryzyko nowotworów wątroby, prostaty, jelita 
grubego i płuc

NIEDOBÓR

- Choroba Keshan - (

ostra niewydolność 

krążeniowa, powiększenie serca, zmiany w EKG)

- Choroba Kashin- Becka - (osteoartropatia)
- choroba niedokrwienna serca, zaburzenia 

czynności serca

- nowotwory (tk. limfatycznej, białaczka 

szpikowa, rak okrężnicy, żołądka, trzustki)

- przewlekłe infekcje
- anemia hemolityczna
- oznaki starzenia się
- zaburzenia widzenia
- otępiałość umysłowa, powstawanie depresji
- obniżenie poziomu T3 i T4

SUPLEMENTACJA

o

u palaczy

o

u mieszkańców terenów ubogich w 

selen

o

u osób pozostających na całkowitym 

żywieniu pozajelitowym

o

osoby z ciężkim uszkodzeniem 

funkcji wchłaniania składników 

pokarmowych

o

w leczeniu chorób naczyniowo-

sercowych

o

niepłodność

o

zapalenie trzustki

o

astma

NADMIAR

SELENOZA

- Dzienna dawka 

powyżej 1 mg

- objawy:



wypadanie włosów



uszkodzenia paznokci



łysienie



nudności i wymioty



odór czosnkowy

THE END