Błąd wychowawczy
Zdarzenie które zachodzi w konkretnej
sytuacji wychowawczej i jest związane
z zachowaniem wychowawcy
w toku interakcji z wychowankiem,
jest to zachowanie które
stanowi realną przyczynę
powstania szkodliwych dla rozwoju
wychowanka skutków, bądź
takie zachowanie wychowawcy które
tworzy wychowankowi warunki
popełnienia
przez niego błędów
Klasyfikacja błędów
wychowawczych
• ekstremalna emocjonalna akceptacja
dziecka
-
ekstremalne emocjonalne
odrzucenie dziecka
• nadmierna koncentracja na dziecku i
jego potrzebach
-
nadmierna
koncentracja na sobie
i swoich potrzebach
• nadmierna koncentracja na zadaniu
wykonywanym przez dziecko
-
niedocenianie wykonywania zadania
przez dziecko
Podstawowe błędy wychowawcze:
• Rygoryzm
• Agresja
• hamowanie aktywności
• Obojętność
• Eksponowanie
• Uleganie
• zastępowanie dziecka w jego
działaniach
• Idealizacja dziecka
• Błąd niekonsekwencji
• Błędy ciepłe
-idealizacja dziecka
-Zastępowanie
-Uleganie
• Błędy zimne
-Rygoryzm
-Agresja
-Hamowanie aktywności
dziecka
-Obojętność
• Błędy nadmiernej
koncentracji na dziecku
-zastępowanie
-idealizacja
• Błędy nadmiernej
koncentracji na sobie
-hamowanie aktywności
-obojętność
-eksponowanie siebie
• Błędy przeceniania
zadań dziecka
-zastępowanie
-idealizacja dziecka
-rygoryzm
Agresja
• Niedocenianie zadań
dziecka
-hamowanie aktywności
Eksponowanie siebie
uleganie
Źródła błędu wychowawczego
• Trwałe skłonności wychowawców do pewnych
ustosunkowań wobec świata, innych ludzi, siebie
-egocentryczne traktowanie dziecka jako swojej
własności
-brak wiary w dobrą naturę człowieka
• Postawy nabyte w toku doświadczenia, przyjęta
ideologia, system przekonań
• Utrudnienia i zagrożenia
- Wytyczone jednolite programy
- Presja czasu
- Hałas
- Zewnętrzna kontrola
- Opór wobec działań wychowawcy
- Podważanie kompetencji wychowawcy
- Jawnie kazywana niechęć do wychowawcy
Skutki błędów
wychowawczych
Ogólne skutki:
• Pogorszenie
obrazu
wychowawcy
• Niekorzystne
zmiany w
nastroju
wychowanka
• Niekorzystne
zmiany w
samoocenie
wychowanka
• Błąd niekonsekwencji
-pogorszenie obrazu
wychowawcy
-zaburzenie interakcji między
nimi
-obniżenie poziomu
wykonywanych zadań
• Błędy ciepłe
-Nadmierne uzależnienie od
rodziców
-Zawyżona samoocena
-Zmniejszenie odporności na
sytuacje trudne
• Błędy zimne
-zaniżona samoocena
-Poczucie osamotnienia
-Brak poczucia bezpieczeństwa
-Postawa lękowa
-Liczne objawy
nierpzystosowania
-Mniejsza odporność na stres
Czynniki
dezorganizując
e wychowanie
moralne
Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne
Hipertrofia postaw
konsumpcyjnych
Dążenie do życia przyjemnego i
wygodnego bez stawiania
ambitniejszych celów, wyrzeczeń
•osłabia się zdolność ludzi do racjonalnego
wyboru
•stosunki między ludźmi zaistniałe
w wyniku konsumpcyjnego stylu
życia są stosunkami
wyobcowanych „automatów”
• mówi się o zaistnieniu
cywilizacji konsumpcyjnej
,
przeciwstawnej cywilizacji opartej
na wartościach moralnych.
Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne
Dewaluacja wartości
moralnych
Wyraźne preferowanie wartości
materialnych, usytuowanie ich na samej
górze hierarchii wartości
Skutki:
•Cynizm i nihilizm
•Poszerzający się krąg ludzi wewnętrznie
zniewolonych
•Większa ilość ludzi łatwo ulegającym
nałogom tj. alkoholizm i narkomani
W warunkach zabiegania
głownie o wartości
ekonomicznie traci się
niemało postępowanie zgodne z wartościami moralnymi
Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne
Anonimowość w kontaktach
międzyludzkich
Jest wynikiem zagubienia człowieka we
współczesnym świecie, odczucia własnej
małości i skończoności, utraty więzi
międzyludzkich
•Ma miejsce głównie w aglomeracjach
miejskich
•Samotność rekompensowana jest
niekiedy w formie kontaktów z
osobami z marginesu
społecznego co odwodzi
jednostkę od postępowania
moralnego
Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne
Instytucjonalizacja życia
społecznego
W codziennym życiu- poza instytucjonalnie
zorganizowaną pomocą i opieką człowiek
potrzebuje czegoś więcej. Pragnie być
akceptowany, szanowany i rozumiany ze
względu na jego samego
•Jednostka bez bliskości ludzi izoluje się
społecznie
•Bywa ubezwłasnowolniona, zależna
wyłącznie od instytucji i pozbawiona
głębszych emocjonalnych
związków z kimkolwiek
Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne
Nadmiar przemocy i seksu w
mediach
Jedna z przyczyn agresji wśród ludzi,
przewagi konsumpcyjnego stylu życia i
narastania anonimowości w kontaktach
międzyludzkich
•Młodzi dzięki telewizji stają się
świadkami scen ukazujących życie
w wypaczonych barwach
•odnoszą wrażenie że reprezentuje
on pewne cechy normalności.
•Zauważa się nieobliczalną
szkodliwość scen erotycznych na
rozwój moralny dzieci i młodzieży
Czynniki dezorganizujące
wychowanie moralne w
rodzinie
Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne w rodzinie
Dezintegracja życia rodzinnego
(brak spójności i trwałości życia rodzinnego)
• Niski poziom kultury w
kontaktach między lidzkich
rodziców
• Dziecko staje się przedmiotem
przetargów rodziców
• Separacja, rozwód rodziców
• Konfliktowe życie rodziców
• Nałogi rodziców
• Wadliwe postawy
rodzicielskie
Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne w rodzinie
Wadliwe postawy rodziców
1.
Postawa odtrącająca
(postawa nadmiernego
dystansu wobec dziecka)
• Rygorystyczne traktowanie dziecka
• Ograniczanie swobody, kary cielesne,
groźby, nakazy
• Odmawianie dziecku praw w
decydowaniu o sprawach rodzinnych
• Nieakceptacja dziecka
Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne w rodzinie
2.
Postawa nadmiernie chroniąca
(przesadne
koncentrowanie się na dziecku)
• Nadzwyczaj czuła opieka- niewspółmierna
do potrzeb dziecka
• wyręczanie w obowiązkach
• Izolowanie od rówieśników w celu
ochrony przed złymi wpływami
Skutki:
• Uzależnienie dziecka od rodziców
• Zarozumiałość, zuchwałość,
przesadna pewność siebie
• Niewdzięczność wobec rodziców
Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne w rodzinie
3. Postawa unikająca
( nadmierny dystans
uczuciowy)
• Zbyt wiele swobody
• Brak głębszej troski
o dobro dziecka
4. Postawa nadmiernie wymagająca
(przesadna
koncentracja rodziców na dziecku)
• Liczne wymagania nie liczące
się z zainteresowaniami,
zdolnościami dziecka
Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne w rodzinie
Pozbawienie dziecka wzorów
osobowych w rodzinie
• Niski poziom kultury współżycia rodzinnego
• Gorszące awantury
• Nadużywanie alkoholu przez rodziców
Skutki:
• Dom staje się miejscem napięć
zamiast oazą spokoju
• Zanik szacunku wobec rodziców
• Tendencja do agresji u dziecka
Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne w rodzinie
Niedosyt miłości rodzicielskiej
Wg. Erich Fromm
Miłość macierzyńska Miłość ojcowska
bezwarunkowa
nie
jest bezwarunkowa
wszechogarniająca
nie
jest
wszechogarniająca
nieustająca
nie
jest nieustająca
Skutki:
• Osamotnienie
• Wyobcowanie
• Lęk
• Trudności w postępowaniu
moralnym
Czynniki
dezorganizujące
wychowanie
moralne w szkole
Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne w szkole
Autokratyczny styl kierowania
wychowawczego
(dyrektywne kierowanie procesem nauczania i wychowywania)
• Wszelkie decyzje podejmowane przez nauczycieli
• Niedocenianie przez nauczycieli praw uczniów do
niezależności, decydowania o własnym losie,
poszanowania ich godności osobistej
Skutki:
• Pozbawienie dzieci samodzielności
• Osłabienie więzi emocjonalnej między
dzieckiem a nauczycielem
• Brak stymulowania do niesienia
bezinteresownej pomocy
• Przerost rywalizacji wśród uczniów
Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne w szkole
Preferowanie funkcji kształcącej
(oddziaływanie przede wszystkim na sferę intelektu
uczniów, pomijając sferę emocjonalną)
Przyczyny
• Przeładowane programy nauczania
• Preferowanie przez nauczycieli tradycyjnych metod
nauczania
• Przestarzała organizacja procesu nauczania
Skutki
• zaniedbanie pracy zespołowej
• Uniemożliwienie współdziałania
• Braki w wyświadczaniu sobie
wzajemnych usług
Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne w szkole
Niedocenianie wychowania
moralnego
Jedno z najbardziej rażących niedomagań w zawodzie
nauczyciela
• Godziny wychowawcze, lekcje religii i etyki
odgrywają
istotną rolę w rozwoju, jeżeli bywają połączone z
nieustanną
troską wszystkich nauczycieli
o przekładne wychowanie moralne,
podczas wszelkich możliwych
zajęć i kontaktów interpersonalnych
• Nauczyciele oddziałują na uczniów
podczas dawania im dobrego przykładu
poprzez
bycie bezpośrednimi
świadkami dobrych zachowań
Inne przeszkody w wychowaniu moralnym
Przerost współpracy nad
współdziałaniem
• Niezdrowa rywalizacja między
uczniami wynikająca z
formalnego
oceniania osiągnięć
szkolnych
• Uczniowie zabiegają
by wypaść lepiej od innych
Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne w szkole
Niedosyt współpracy nauczycieli z
rodzicami
Brak czynnego udziału i zaangażowania się w
wykonywanie zadań służących nie wychowaniu
uczniów
• Wykluczenie uprzywilejowania
jednej ze stron
• Wielostronny przepływ informacji
• Utworzenie zwartej wspólnoty
m. nauczycielem a rodzicami
Więź m. nauczycielem a rodzicami może przyczynić się do
pogłębienia więzi emocjonalnych uczniów z rodziną i Szkołą
dzięki umocnieniu w nich pozytywnej identyfikacji z
nauczycielami i rodzicami
Inne przeszkody w wychowaniu moralnym
Pozbawienie dzieci i młodzieży
dobrego przykładu
Młodzi ludzie starają się upodobnić do
znaczących dla nich osób
• Naśladują cechy zarówno
pozytywne jak i negatywne
• Identyfikacja z tymi osobami
• Naśladowanie postępków
niemoralnych
Inne przeszkody w wychowaniu moralnym
Niedosyt śpieszenia innym z
pomocą
chodzi o to by dać młodzieży szanse
zaangażowania się na rzecz szeroko
rozumianego dobra czyli wykonywania
konkretnych zadań mających na celu korzyści
cudze
• Nabywanie nowych doświadczeń
pod względem moralnym
• Bezinteresowne zaspokajanie
potrzeb cudzych
• Nauka podejmowania decyzji
w różnych sytuacjach życiowych
Inne przeszkody w wychowaniu moralnym
Nadmiar perswazji i pouczeń
pewna nadgorliwość w słownym oddziaływaniu na
świadomość moralną dzieci i młodzieży
• nadmiar pouczeń nie motywuje
wystarczająco do zachowań
i postaw moralnych
• Należy ograniczyć do pewnego
minimum pouczenia,
gdyż nikt nie lubi być pouczanym
lecz rozumianym
• Nie należy narzucać dziecku perswazji i
pouczeń
Inne przeszkody w wychowaniu moralnym
Brak konsekwencji w
postępowaniu pedagogicznym
Oddziaływanie wychowawcze wbrew
przyjętym wcześniej zasadom i logice
• Niedotrzymywanie obietnic
• Wycofywanie się z zobowiązań
Skutki
• Utrata zaufania do dorosłych
• Osłabienie poczucia bezpieczeństwa
i szacunku
• Przekonanie o względności
zasad moralnych