ANALIZA SWOT DLA
INŻYNIERII GENETYCZNEJ
ANALIZA SWOT DLA
INŻYNIERII GENETYCZNEJ
POZYTYWNE
(mocne strony)
- Wynalezienie szczepionek
genetycznych
- Wynalezienie nowych środków
ochrony roślin
- Uzyskanie roślin o wyższej
wydajności i większej odporności
-Umożliwia także poznanie
fizjologii i mechanizmów
funkcjonujących w zdrowych
organizmach
- Wykorzystywanie do produkcji
np. insuliny
- Wykorzystywana jest szeroko w
medycynie, rolnictwie,
kryminalistyce i sądownictwie,
archeologii, ewolucjonizmie
- Opracowanie skutecznych
środków zwalczania chorób.
NEGATYWNE
(słabe strony)
- Przemieszczanie się
wprowadzonej zmiany poza
kontrolowany obszar
-Wprowadzone mutacje mogą być
niestabilne
-Istnieje niebezpieczeństwo, że
jeśli uprawa wyrwie się spod
kontroli, może rozprzestrzenić się
na większy obszar wypychając z
niego naturalną roślinność
-Zaburzenie równowagi zarówno
flory i fauny
- Wątpliwości etyczne
SZANSE
-Eliminacja wielu chorób
-Ocalenia gatunków zagrożonych
wyginięciem poprzez klonowanie
-Możliwości badania przyczyn
schorzeń szczególnie tych
dziedzicznych
-Leczenie schorzeń w bardzo
wczesnym stadium
- Ulepszenie cech i właściwości
danego organizmu
ZAGROŻENIA
- Możliwość wytworzenia nowego
rodzaju śmiertelnych wirusów lub
bakterii
- Produkowanie broni biologicznej
- Transfer genomów który może
doprowadzić do powstania zupełnie
nowego organizmu
- Obawa wykorzystania ludzi chorych
psychicznie, biednych do
eksperymentów genetycznych
Mocne strony
Produkcja leków i szczepionek
To największe zadanie inżynierii genetycznej.
Ma ono na celu zapewnienie zdrowia
zażywającym dany specyfik. Takie leki i
szczepionki nie powodują skutków ubocznych.
Jako przykład: insulina podawana chorym na
cukrzycę, hormon wzrostu, czynnik
krzepnięcia krwi, szczepionki wirusowe i
bakteryjne. Inżynieria genetyczna umożliwiła
dotychczas wytworzenie wielu substancji
chemicznych w postaci np. szczepionek i
innych preparatów stosowanych w hodowli i
przetwórstwie spożywczym
Medycyna
Szczególnym polem zainteresowania inżynierii genetycznej
jest jednak medycyna; tutaj też budzi ona najwięcej
kontrowersji z powodu przedmiotu swoich badań i zabiegów,
których jest człowiek. Znaczący postęp dokonano również w
rozwiązaniu problemów samej płodności, głównie poprzez
zapłodnienie pozaustrojowe (in vitro)
Już teraz szeroko stosowanym badaniem genetycznym jest
diagnoza prenatalna. Poprzez badanie płynu owodniowego
lub samego płodu pozwala ustalić czy w organizmie nie
zachodzą przemiany chromosomowe lub nie występują inne
metaboliczne schorzenia genetyczne które są przyczyną
ciężkich wad rozwojowych. Diagnozę prenatalną można
prowadzić także jeszcze przed poczęciem się dziecka,
poprzez badanie rodziców Jednak zagrozić prawidłowemu
rozwojowi płodu. Do chorób mogących zagrozić
prawidłowemu rozwojowi płodu należą: toksoplazmoza
bruceloza listeriza i inne, powodując około jednej trzeciej
wszystkich przedwczesnych poronień, martwych urodzeń i
innych wad rozwojowych u noworodków.
Szanse
Produkcja żywności
Dotychczas najszersze pole zastosowania osiągnęła
inżynieria genetyczna na polu produkcji żywności: wiele
odmian zbóż i innych roślin spożywczych w wyniku zmian
genetycznych uzyskało odporność na choroby oraz zwiększyć
wydajność plonów inżynieria genetyczna umożliwiła
dotychczas utworzenie wielu substancji chemicznych w
postaci np. szczepionek i innych preparatów stosowanych w
hodowli zwierząt i przetwórstwie spożywczym. Zwiększenie
wydajności roślin i zwierząt. Badania nad poprawianiem
metodami inżynierii genetycznej roślin i zwierząt mają na celu
zapewnienie komfortu, wygody i zdrowia ludzi spożywającym
je. Przykładem może być: przedłużenie trwałości pomidora,
Czy „stworzenie” krowy z wysoko proteinowym mlekiem
Medycyna
Skonstruowanie są szczepów bakterii produkujących cenne
substancje białkowe, głównie hormony, co znacznie obniżyłoby
koszty wytwarzania np. insuliny, którą regularnie musi
przyjmować na świecie kilkadziesiąt milionów ludzi. Trwają
prace nad rozwojem metody wprowadzania nowych genów do
ludzkich zarodków, co pozwoliłoby na korygowanie wad
genetycznych występujących w danej rodzinie, aby uwolnić od
nich kolejne pokolenia.
Ulepszenie cech i właściwości danego organizmu
opanowanie techniki manipulacji genami może spowodować
rozszerzenie zakresu jej stosowania poza przypadki konieczne z
punktu widzenia medycznego. Może np. pojawić się zupełnie
komercyjne zapotrzebowanie na wprowadzanie dodatkowych
genów niosących cechy uważane za pożądane, odpowiedzialne
zarówno za kondycję fizyczną jak i intelektualną człowieka. W
związku z problemami natury etycznej jaki trudnościami
technologicznymi, na razie nie mówi się o tego typu zabiegach.
Odradzanie lub zapobieganie wyginięciu niektórych
gatunków zwierząt
Rozmnażanie lub odradzanie zwierząt metodą
klonowania lub innymi sposobami inżynierii
genetycznej wiąże się z dużym ryzykiem jest jednak
także alternatywną metodą. Za kilka lat być może
będziemy podziwiać olbrzymiego mamuta
włochatego lub tury przechadzające się
majestatycznie po polskich parkach narodowych. U
gatunków ginących możemy wykorzystywać sztuczne
zapłodnienia i bezpośrednią opiekę nad młodym. Np.
w przypadku pandy wielkiej bardzo trudno jest w
naturalny sposób zasilić populację, ponieważ samica
tego zwierzęcia przeżywa okres rui jedynie raz w
roku.
Transplantologia
Największe nadzieje dla tej dziedziny medycyny płyną z
postępów w dziedzinie klonowania, które tutaj pełniłoby
funkcję terapeutyczną i służyło do wytwarzania tkanek
organów, które mają służyć do przeszczepu. W związku z tym,
materiał genetyczny pochodziłby z organizmu pacjenta,
zupełnie znikłoby niebezpieczeństwo odrzucenia
wyprodukowanego w ten sposób narządu. Do tego celu służyć
mają komórki macierzyste z których pobiera się materiał
genetyczny pacjenta I wszczepia do komórki jajowej z której z
kolei usunięto jądro. Jest to jak wyżej zaznaczono metoda
transferu lub transformacji jądra komórkowego. Dalszy rozwój
zarodka następuje już pod kontrolą genomu pacjenta, co
umożliwia wyhodowanie dowolnej tkanki lub organu
posiadającego materiał genetyczny chorego. Obecnie, kiedy do
transplantacji narządów używa się organów pochodzących od
innego osobnika istnieje duże niebezpieczeństwo, że organizm
chorego potraktuje przeszczep jako obce ciało. Decyduje tutaj
oczywiście materiał genetyczny jądra komórkowego
przeszczepianego organu, który odpowiedzialny jest za
wszystkie cechy funkcjonowanie organu.
Zagrożenia
Zagrożenia militarne
Istnieją uzasadnione obawy, że sfery wojskowe - za wiedzą lub bez
wiedzy społeczeństwa – mogą prowadzić badania z zakresu inżynierii
genetycznej, których celem może nie być terapia, ale produkowanie
szczególnego rodzaju broni biologicznej: broni genetycznej. Już teraz
prace nad bronią biologiczną polegają na wykorzystaniu genetyki; w
przyszłości, w której nie widać granic możliwości inżynierii genetycznej
mogłyby powstawać mikroorganizmy niespotykanej dotąd sile rażenia.
Jeżeli weźmiemy pod uwagę możliwość wykradzenia lub odsprzedania
takiej technologii terrorystom lub krajom, gdzie rządzą reżimy, to
stajemy w obliczu zagrożenia przed którym trudno się zabezpieczyć.
Istnieją też obawy, że wojsko może wykorzystywać inżynierię
genetyczna, w tym klonowanie do produkcji super-żołnierzy. Ludzie o
specjalnie zmodyfikowanym materiale genetycznym, zwiększonej
odporności organizmu na trudy walki i uszkodzenia ciała, a przede
wszystkim bezwzględnie posłuszni i odważni do szaleństwa. Taka wizja
bardziej przypomina film fantastyczny, niż realną rzeczywistość, ale
pamiętać musimy że większość wynalazków ludzkiej techniki bardzo
szybko znajdowało swoje zastosowanie w sferze militarnej
Zagrożenia biologiczne
Pierwszym z zagrożeń natury biologicznej, czyli takich, które
zagrażają egzystencji gatunku ludzkiego lub ją deformują, jest
próba takich transferów genomów, że doprowadzi to stworzenia
zupełnie nowego organizmu o trudnych dzisiaj do wyobrażenia
właściwościach.
Celem inżynierii genetycznej jest terapia, kiedy jednak naukowcy
wkroczyli na pewien szlak, trudno im będzie wyznaczyć granice,
których przekraczać nie powinni. Jeżeli weźmiemy przy tym pod
uwagę powstanie rynku zapotrzebowania na usługi genetyczne, to
istnieje realne niebezpieczeństwo nadużywania tej technologii. W
stosunkowo krótkim czasie stoimy przed niebezpieczeństwem
potraktowania człowieka przedmiotowo, jako „królika
doświadczalnego” wszak wiele technologii będących w fazie
laboratoryjnej, będzie musiało być wypróbowane na pacjentach, a
przewidywalność skutków inżynierii genetycznej jest zbyt mała,
aby być pewnym jej skutków. Istnieją obawy wykorzystywania ludzi
biednych, bezdomnych, chorych psychicznie do eksperymentów
genetycznych. Już teraz ostre sprzeciwy budzi perspektywa
używania do eksperymentów genetycznych zarodków, np. tych,
które stanowią nadwyżkę w procesie zapłodnienia in vitro.
Hodowla zwierząt
W ostatnich latach duże nadzieje badawcze wiąże się z pracami
hodowlanymi genetycznie zmienionych zwierząt. Pierwsza
transgeniczna owca Dolly będąca klonem została wyhodowana
w 1997 r., a wydzielane przez jej organizm mleko ma
właściwości lecznicze dla organizmu ludzkiego. Te szczególne
cechy zwierzęcia osiągnięto przez wprowadzenie do jej genomu
genu ludzkiego kodującego czynnik IX, odpowiedzialny za
powstawanie białka biorącego udział w procesie krzepnięcia
krwi u ludzi chorych na hemofilię Hodowla transgenicznych
zwierząt zachęca do dalszych badań nad otrzymaniem
genetycznie zmienionych dużych zwierząt z defektami
genetycznymi naśladującymi ludzkie choroby. Prowadzone na
dużą skalę prace badawcze na drobnych ssakach (myszy) nie
dały spodziewanych rezultatów aczkolwiek otrzymane wyniki
posłużyły wprawdzie doskonaleniu technik hodowlanych to
jednak wielkość tych zwierząt, specyfika genów i okres życia nie
mają bezpośredniego zastosowania dla organizmu ludzkiego.
Uważa się więc, że owce, świnie, małpy i inne duże ssaki będą
bardziej przydatne w badaniach biomedycznych.